असफल यात्रा
-ofqf–k|;ª\u_
lbg]z kf}8]n
O6x/L
csf{]
n3'ofqfsf] /x/
kmØf:;} elglbG5', o;kN6sf] ofqf c;kmn /èf] . s'g}s'g} ofqf c;kmn eP klg
;'Gb/ x'G5g\ . o; kN6sf] xfd|f] ofqfnfO{ d o;} b[l¨n] x]5'{ . of] ofqf lsg /
s;/L c;kmn eof], To; af/]df pko'St ;do / :yfgdf lj:t[t / a'Fbfut ¿kdf :k¨ x'g]
u/L s'/f /fVg] g} 5', t/ ;'?d} oltrflxF elgxfN5', c;kmntfsf afah'b of] ofqf
lgs} ;'Gb/, 36gfk"0f{ / rfvnfUbf] eOlbof] .
Pp6f ‘;'Gb/’ ofqfnfO{ ‘c;kmn’ elg;s]kl5 d}n] :k¨Ls/0f lbg' h?/L x'G5 .
d]/f lk|o kf7sn] d]/f sdhf]/L jf e"naf6 l;s]/ gofF ofqfdf cltl/St
xf]l;of/L, k"j{tof/L jf cGo of]hgf ug{ ;Sg'x'g]5 eÙ] 7fg]/ of]
l6Kk0fL;lxtsf] ofqfljj/0f k]; ug{ nfu]sf] x''F . t/ Pp6f s'/f]rflxF a]n}df
elggF eg] d]/L kTgL ;Ltfdfly cGofo x'g]5, o; ofqfnfO{ c;kmn dfÙ ;Ltf k6Ss tof/
5}gg\ . pgL elG5g\– æsxfF eof] / c;kmn < c;kmn t x'Fb} ePsf] x}g of] ofqf .
Psbd ;kmn eof], ;kmn =====.Æ
pgn] hlt eg] klg d cfÇgf] ljj]snfO{ ;fIfL /fv]/ eG5'– h'g ofqfdf olt
w]/} c;kmntfsf syf a'lgG5g\, ToxL xf] c;kmn ofqf . d}n] o;f] eg]sf] yfxf kfOg\ eg]
;Ltf l/;fpg]l5g\ . t/ cfkm"nfO{ ;To nfu]sf] s'/f t eÙ ;Sg'k¥of] lg .
;TonfO{ ;To eÙ klg lxDdt h'6fpg g;Sg]n] s;/L kf7sk|lt OdfGbf/ aÙ ;S5 / < kf7s;Fusf]
;DaGwnfO{ laufg{'x'Fb}g n]Vg]n] .
æh'g ofqf k"/} c;kmn eof], To;sf] af/]df tkfO{“ r'OFSs af]Ng'x'Ù .
vf]O Tof] xfdLn] sfdfVof hfFbfsf] ofqfsf] af/]df n]Vg'ePsf] < vf]O xfdLn]
l;nfª 3'd]sf] ljifodf n]Vg'ePsf] < vf]O Tof] df}l;g/fd / r]/fk'GhLsf]
ofqfk|;Í < xf], xfdLn] d]3fnosf] ;jf]{Rr kxf8 nfO6sf]/ lks 3'Dg kfof}“, sfdfVofdfO{sf]
bz{g u¥of}“ . t/ Tof] ;ftlbg] ofqf ;xL cy{df c;kmn ePsf] lyof] . xfdL o;kN6 Tolt;f/f]
c;kmn sxfF eof}“ / < s]xL c;'ljwf–c;xhtf eP, s]xL ckof{Kttf klg eP xf]nfg\ .
d t eG5' o;kN6sf] ofqf Psbd ;kmn xf], Psbd ;kmn ====. vf]6 nfpg] 7fpF 5}g .Æ
;Ltf v/f] k|ltjfbdf pqlG5g\ .
dnfO{ yfxf 5 sfdfVof / l;nfªlt/sf] Tof] ofqf c;kmn lyPg, vfgf vfg] ;dodf
zfsfxf/L xf]6n e]6\g sl7g k/]sfn] pgn] c;kmn 7fg]sL dfq x'g\ .
ofqfsf] k"j{tof/L gk'u]/, cfkmGt gftfuf]tf jf cfTdLo ldqhgdf
b'Mvladf/ jf d[To' eP/, crfgs 5'§Lsf] ;do km]/abn eP/, :jf:Yodf ;d:of cfP/,
h'6\g] lglát 7fg]sf] k};f jf ;6xLdf ;d:of eOlbP/, df};ddf csNkgLo kl/jt{g eP/,
rf]/L–8s}tL jf cGo ;'/Iff;DaGwL ;d:of k/]/, cfÇgf] jf nlIft b]zdf uDeL/
/fhgLlts hl6ntf pTkÙ eP/ jf ofq'x¿sf aLr uDeL/ dtfGt/ eP/ ofqf c;kmn x'g ;S5 .
sf/0f t c¿ klg x'g ;Snfg\, ofq'6f]nLdf ;b:o;ª\Vof ;fx}| sd jf ;fî} 7"nf]
x'Fbf klg ;kmntfsf] dfqfdf 36La9L x'Fbf] xf] . d}n] o:tf s'g} ljifodf s'g}
cWoog–cg';Gwfg u/]sf] 5}g .
o; ofqfsf] s'/f ubf{ of]hgfsf/sf] dgdl:tisdf ag]sf of]hgf / /fv]sf ;a}
nIo k"/f geP klg of] ofqf c;kmn eÙ ldNb}g eÙ] ;Ltfsf] lh2L 5 . ;Ltfsf] lrQ
ga'emfO{–ga'emfO{ ofqfj[QfGtsf] zLif{s g} lsg ‘c;kmn ofqf’ /fVg' eÙ] nfu] klg
csf]{ o;eGbf pko'St zLif{s gkm'?Gh]n oxL zLif{s /fVg afWo 5' d .
x/]s nfdf] 5'§Ldf 5f]6} b"/Lsf] eP klg of}6f ofqf ug{ dg nfu]sf]
s]xL jif{ eof] . casf x/]s nfdf 5'§LnfO{ ;Dej eP;Dd 5]p5fpsf k'/ftflŒjs,
P]ltxfl;s, ;f+:s[lts, /fhg}lts, cf}Bf]lus, ef}uf]lns–k|fs[lts jf cGo lx;fan] dxŒjk"0f{
:yfgx¿sf] e|d0f ub}{ hfg] dg 5 . o;kN6sf] udL{sf] 5'§Ldf d xfd|f] glhssf ef/tLo
e"efu 3'ldxfn"F eÙ] ;f]Rg yfn]“ . cfpFbf] jif{ @)@) g]kfn e|d0f jif{
xf], g]kfn g} 3'Dg' kl/xfNof], To} eP/ klg .
v} s;n] eg]sf] xf], la;{]F, t/ ofqf lsg ug'{k5{ eÙ] af/]df Pp6f egfO
;DemG5' d– æof] ;+;f/ Ps k':ts xf] / h;n] ofqf ub{}g p;n] Pp6f dfq k[© k9]sf]
x'G5 .Æ d rfxG5', o; k':tssf c¿ klg k[© kN6fP/ k9\g ;s"F . ef/t Ps ljzfn
u|Gy xf] / o;kN6 To;sf Ps–b'O{ k[© kN6fpg] /x/ xf] d]/f] . bnfO{ nfdf eG5g\–
æsDtLdf klg jif{df Pp6f gofF 7fpFdf k'u hxfF ltdL o;cl3 slxNo} k'u]sf lyPgf} .Æ
d pgsf] egfOk|lt w]/} ;xdt 5' .
ofqfdf ;xofqLsf] ?lrnfO{ Wofgdf /fv]/ ofqfdfu{ / :yfgsf] rog ug'{kg]{
xf], t/ o;kN6sf] ofqfdf s;–s;sf] ;fy kfOg] xf], k6Ss yfxf lyPg . To;}n] d}n] cfÇg}
?lrcg';f/sf ef/tsf b'O{rf/ nlIft :yfg clg clns 5f]6f] ofqfdfu{sf] sNkgf ug{
yfn]F . sxfF hfg' / < yf]/} lbgsf nflu lg:sg] ofq'n] uf]jf, d;'/L jf
h};nd]/sf] ofqf ;f]Rg] s'/} ePg . glhssf w]/} ef/tLo k'/ftflŒjs, P]ltxfl;s,
wfld{s, ;f+:s[lts, ef}uf]lns / cf}Bf]lus If]q klg 5g\ hf] xfdL hf];'s}sf nflu
klg rfvnfUbf x'g ;S5g\ eÙ] dgdf cfof] . ltgLx¿dWo] tTsfn uOxfNg ;lsg] :yfgsf]
rog ug{ yfn]“ d .
o;k6s sxLF klg 6«]gsf] l6s6 klxNo} cf/lIft ug]{ of]hgf ag]g .
5f]6f5f]6f /]ndfu{df s]sf] cf/If0f / eÙ] nfUof] . ;fob olt 5f]6f b"/Ldf
cf/If0fsf] ;'ljwf klg gxf]nf . 5flgPsf uGtJodf k'Ug 6«]g, a;, c6f]l/S;f,
6]Dkf], Aof6/Ljfnf l/S;f, df]6/af]6, km]/L cflb k|of]u ug'{kg]{ ePsf] lyof] .
xfdL lzIfs–lzlIfsf, ;fpg !) ut]b]lv @^ ut];Dd d]/f] ljBfno udL{ labfdf
x'g] / kTgLsf] ljBfno @! ut] nfluxfNg] ePsfn] o;} aLrsf] cjlwdf ofqf ug'{ lyof]
. dxfem/Lsf] o:tf] ;dodf laxf/sf] af6f] ofqf ug'{ hf]lvdk"0f{ lyof]
w]/}h;f]sf] gh/df . sf];Ln] laxf/ 8'afPsf] va/ a;]{lg ;'lgG5 . laxf/ / cf;kf;sf
uGtJosf] ofqfsf nflu ;fpg ;xL ;do xf]Og klg . t/ dl;t oxL dlxgfdf clns k'Ubf] ;do
lg:sGYof] . d}n] ;do;Fu ;Demf}tf gu/L pkfo lyPg, df};d;Fu gn8L klg pkfo lyPg .
hg}vl6/fsf]
syf
æd tfS5' d"9f], aGr/f] tfS5 3'F8f]Æ eG5g\, :s'ndf udL{ labf
cfpg'eGbf s]xL lbgcl3 d]/f] gfO6f]g]/ dl;gf vl6/f b]vf k/] . udL{sf] sf/0f 89] jf To:t} 3fpvl6/f
lg:s]sf xf]nfg\ eÙ] eof] . t/ vl6/fsf] kf]nfO ljrf/ ubf{ tL Tolt ;fwf/0f
3fpvl6/f xf]Ogg\ eÙ] zËf nfUof] .
xf] /x]5, dnfO{ hg}vl6/f lg:s]sf] /x]5 . hg}vl6/fsf] cg'ej ePsfx¿n] dfq
eÙ ;S5g\ of] slt kL8fbfos x'G5 eÙ] . zËf nfUgf;fy d}n] hg}vl6/fsf] ljifodf t'?Gt}
OG6/g]6df vf]hL ul/xfn]F . cª\u|]hLdf l;ÍN; -shingles_
elgg] o; /f]u;Fu n8\g] s'g} cf}iflw 5}g, s'g} pkrf/ 5}g o;sf] . efO/;sf sf/0f
nfUg] of] /f]u ?3fvf]sLh:t} xf], h;af6 pTkÙ x'g] hl6ntf dfq /f]Sg ;lsG5, /f]u
g} eufpg ;lsFb}g .
OG6/g]6df hg}vl6/fsf af/]df cf}iflw / pkfox¿ ;'emfOPsf /x]5g\ . o;
/f]usf af/]df cToGt w]/} ;"rgf, hfgsf/L / ljj/0fx¿ /x]5g\ . cd]l/sfdf
tLghgfdWo] Ps hgfnfO{ hLjgdf PskN6 o; ;d:ofn] ;tfpg] tYofË e]l6of] . g]kfn of
ef/tdf o:tf] cWoog ePsf] 5}g xf]nf, ePsf] eP klg OG6/g]6df s'g} hfgsf/L e]l6gF
.
d]/f] k]6df lg:s]sf tL vl6/fx¿ crfgs bfofF kfgLk]6df clg lk7Ø"Fdf
klg b]vf k/] . OG6/g]6df x]/]/ To;n] ;'emfPsf] cf}iflw lng d O6x/Ls} ;fd'bflos
c:ktfndf k'u]F . g]6df ;'emfOPsf cf}iflwx¿ g]kfnsf w]/}h;f] cf}iflwk;ndf gkfOg]
vfnsf /x]5g\ . ;fob tL cf}iflw cd]l/sf jf To:t} ljsl;t d'n'sdf kfOFbf x'g\ . d
lg/fz ePF .
t/ SofnfdfOg nf];g kfOof] . ToxL cf}iflwn] sfd u5{ eÙ] eof] . lnP/ cfPF
. lbgsf] tLg–rf/k6s nufPF . hg}vl6/f cToGt kL8fbfoL /f]u /x]5 . kL8f c;x\o
x'Fbf l;6fdf]n vfPF . SofnfdfOgn] lgsf] t s] x'GYof] /, t/ o;n] ;d:of c¿ km}ng
/ a9\g kfPg .
aNn b'O{ xKtfhltdf ;'wf/ b]lvof] . l9n} eP klg lgsf] eof] .
dflg;x¿ rflxg]eGbf a9L tgfjdf /xG5g\ o:tf] a]nfdf . ;fdfGo cf}iflwn]
x'g] s'/fdf s8f cf}iflw / bf}8w'kdf /xG5g\ . d]/} Pshgf l5d]sLnfO{ hg}vl6/fsf]
pkrf/sf nflu blIf0f ef/tsf] e]nf]/;Dd k'¥ofOof] . d}nfO{ klg >LdtL / 5f]/Ln]
;Sg] eP ‰ofgfs'6' kf/]/ lj/f6gu/sf] gf]a]n xl:k6n, w/fgsf] 3f]kf jf cem
7"nf] xl:k6n nUg] lyP, d]/} l9kLn] ar]“ .
lgsf] eof] hg}vl6/f] ;do k"/f ePkl5 . o:tf] ladf/df cf}iflwsf] sfd
eg]sf] kL8f 36fpg] jf 3fp a9]/ kfSg glbg] dfq xf], efO/n ladf/sf] cf}iflw
ag]sf] sxfF 5 / <
hg}vl6/f] lgsf] x'g nfUbf :s'ndf udL{ labf ;'? x'g] lbg cfof] . k|lts"n
:jf:Yo eP klg ofqfdf hfg ;fî} dg lyof] . labf x'g'cl3 g} lk|lG;knaf6 5'§L
dfu]sf] lyPF, udL{labf ;'? x'g'eGbf cufl8sf yk rf/ lbgsf] . t/ hg}vl6/fsf 8/n]
b'O{ lbg dfq 5'§L k|of]u ug{ cfF6 cfof] .
dxfe]ndf
ef/tofqf
ofqfdf hfg d}n] d]/f s]xL ;xsdL{ / cfÇgf bfh'efOx¿nfO{ elgx]/]F . s;}n]
klg pHofnf] cg'xf/ nufP/ ‘cfxf’–;Dd eg]g . o;kN6sf] ofqfdf s;}sf] ;fy kfpg]
;Defjgf Psbd IfL0f b]lvFb} cfof] . t/ cGTodf cfP/ cl3Nnf] lbg lglát eof]–
o'j/fh bfh'–efph"sf] ;fy kfOg] eP5 . ptf OGb| ;/ eg] ghfg] x'g'eP5 . bfh'–efph"
klg hfg'x'g] a'em]kl5 ;Ltf klg ;xefuL x'g] eOg\, gq pgn] 7f8} c:jLsf/ ub}{
cfPsL lyOg\ .
cGTodf to eof]– rf/ hgfsf] 6f]nL . o'j/fh bfh', d]g'sf efph", ;Ltf
/ d . uf]/vf l8kf6{d]G6sf /lag efOnfO{ ef? k};fsf nflu eg]sf] lyPF . pgn] kGw|
xhf/ lbP . dnfO{ ef/tLo k};f rflxPsf] a]nf k|foM pg}nfO{ u'xfg]{ u5'{ . ;w}“ t
pgL;Fu dfUg klg c;lhnf] dfG5' . dfu]sf] a]nf ;w}“ ;xof]u u/]sf 5g\ . o;kN6 klg
;xif{ d2t u/] . 3/df ut b;}Ftfsf adf{ hfFbf ef/tLo e"ld eP/ uPsf lyof}“,
To; ofqfaf6 ar]sf] s]xL xhf/ ef? 5Fb} lyof] . olt eP ef/tLo k};fsf] aGbf]a:t
klg eO;s]sf] lyof] . o'j/fh bfh'n] ufpFd} cfjZos ef? e]6\g'eP5 .
cl:t g} of] ?6 agfpFbf d}n] dlgxf/L, ;flxauGh, /fhdxn, t]lnofu9L,
sxnufFj, ljqmdlznf, dxufdf, nfndl6of, b'dsf, b]j3/, kGr]t 8Øfd, d}yg 8Øfd,
ltn}of 8Øfd, wgafb ;x/, af]sf/f] l:6n l;6L, cf;g;f]n, jw{dfg, b'uf{k'/,
af]nk'/, zflGtlgs]tg, s6jf, gaåLk, dfofk'/ cflbsf af/]df e]6];Dd ;"rgf vf]h]sf]
lyPF . o'6Ø'adf lel8of]x¿ x]/]sf] lyPF . olt hfgsf/L eP oL 7fpF 3'Dg' kmnbfoL
x'G5 eg]/ ;Gt'¨ ePsf] lyPF . s]s] x]g]{ xf] dfq xf]Og, s]s] b]Vg gkfOg] xf]
eg]/ klg hfgsf/L lnP/ tof/ ePsf] lyPF d .
oltdfq xf]Og d}n] klxn] l;/fxf df8/af6 hogu/ hfg] / hogu/af6 ;f]em}
b]j3/ hfg] dfu{sf af/]df ;d]t ljrf/ u/]sf] lyPF . /]n / a;af6 3'Dg nfos cg]s ?6x¿
x]/]F . d}n] t b; lbgdf /fFrL, xhf/Lafu, /]0f's"6 afFw;d]t x]g]{ ;kgf
b]v]sf] lyPF . /]0f's"6 afFw ef/tsf ;a}eGbf 7"nf afFwdWo] Ps xf] .
Tof] x]g]{ /x/ w]/} lbg dgdf /lx/èf] . b; afî lbgsf] ofqfn] oL ;alt/ dnfO{ k'¥ofpFb}g
eÙ] ePkl5 /]0f's"6sf] /x/ Tofu]F, d o;kN6 dfofk'/ dfof gdfg]{ ljrf/df
x'gfn] .
b]j3/sf] æaf]n adÆ / dfofk'/sf] æx/] s[i0fÆ ofqfdfu{df x'g}kYof]{
;LtfnfO{ ;dfj]z ug{sf nflu . d]/f nflu zflGtlgs]tg, ljqmdlznf / kGr]t 8Øfd
x'g}kYof]{ . To;}n] o;kN6 s]xL k'/ftflŒjs, s]xL P]ltxfl;s, s]xL wfld{s, s]xL
ef}uf]lns–ef}ule{s, s]xL ;x/L t s]xL z}lIfs–;f+:s[lts ;Dkbfx¿ x'g'kg]{ lyof] .
o;kN6sf] 5f]6f] ofqfdf oL s'/f ;d]6\g d k|oTgzLn lyPF .
;a}eGbf a9L lrGtf lyof] df};dsf] . b]j3/sf] udL{ / dfofk'/sf] af9Lsf]
8/n] 3/ u/]sf] lyof] dgdf . df};d k|lts"n eP ofqf g} vNnf] aÙ] x'GYof] .
;LtfnfO{ eg]“– æotf t o:t} xf], dlgxf/L s6]kl5 cs}{ df};dsf] b'lgofF cfpg]5 .
ptf o;a]nf jiff{ sd x'G5 . t/ dfofk'/lt/ eg] af9Ln] xfd|f] ofqf vNnf] kfl/lbg
;S5 .Æ
æb'lgofF xfF:5 tkfO{“sf] rfnf b]v]/ . laxf/ 8'a]/ aaf{b 5 . otf xfd|}lt/
klg af9Ln] tx;gx; 5 . /fhdfu{ eTs]sf 5g\, ahf/ 8'a]sf 5g\, sltko k'n g} 5}gg\ .
o:tf] dxfem/Ldf ofqf ug{ vf]Hg] tkfO{Fsf] /x/ s'g vfnsf] <Æ
æb'lgofFnfO{ xfdL s] ub}{ 5f}“, sxfF hfFb} 5f}“ vf]hL ug]{ k'm;{t 5}g . dflg; cfÇg} ;d:ofdf, v';Ldf, sfddf
x/fPsf] 5 . b'lgofF s] ;f]R5, s] u5{ eg]/ lrGtf lng] sfd 5}g . cfkm"n]
rfx]sf] sfd ug{ s;}n] /f]St}g . hfcf}“ .Æ
æel/;Ss] o:tf] dxfe]ndf gk;f}“ ef/t .Æ
æe]nn] 8'a]sf] 5 / sl6xf/ < hf]uagLsf] 6«]g lbNnL hfg jf snsQf hfg
/f]lsPsf 5g\ / < 8'a] xf]nfg\ sltko ufpF / ahf/, Tof] xfd|f] lrGtfsf] ljifo
xf] / < To; ljifodf lrGtf ug]{ c¿ lhDd]jf/ dflg; 5Fb} 5g\ lg ¤ clg xfdLn]
lxF8\g] af6f] e]naf9L cfpg] vfnsf] 5}g .Æ
ætkfO{“n] eGb}df TotfrflxF af9L gcfpg] eÙ] x'G5 / <Æ
x'g t d}n] o; e]usf] ofqfsf] sNkgf j}zfvsf] 5'§Ld} u/]sf] x'F t/
j}zfvsf] udL{sf] 8/n] kfOnf] p7fOxfNg lxDdt ePsf] lyPg . crfgs em'dgfy efOn]
xn];Lsf] ofqfsf] k|:tfj NofP, / xfdL ptf uOxfn]sf lyof}“ .
xn];L t d klxn] klg k'u]sf] x'F . cfdfsf] ;fy nfu]/ ;f7L ;fnlt/ x'g'k5{
ptf k'u]sf] lyPF . p;a]nf xn];Llt/ ;8s aÙ] s'g} 5fF65Gb lyPg, ;8s lgdf{0fsf
nflu o;f] hldg 5'6Øfpg lrgf] nufpgrflxF yfn]sf lyP t/ g]kfndf ljsf; olt l56f]
eOxfN5 eg]/ ljàf; ug{ s;/L ;lsG5 / < d}n] olt rfF8} a;df r9]/ xn];L
k'u"Fnf eÙ] sNkgf klg ul/gF To;a]nf .
j}zfvsf] 5'§Ldf hfg ;Dej gb]v]sf] 7fpF o;kN6 kfgL k/]/ zLtn ePsf]
df}sfdf hfg' 7Ls 7fg]sf] lyPF d}n] . To;}n] klg d
dlgxf/L–/fhdxn–sxnufFj–dxufdf–b]j3/–d}yg 8Øfd–kGr]t 8Øfd–jw{dfg–zflGtlgs]tg–dfofk'/
ofqfdf hfg Jou| lyPF .
d}n] s]xL lbgcl3 ;LtfnfO{ eg]sf] lyP“– æx]/, el/;Ss] ;fyLx¿;Fu hfg]
xf], sf]xL hfg dfg]gg\ eg] ltd|f] dfq eP klg ;fy vf]Hg] xf], ltdLn] klg ;fy
glbPdf d r'k nfu]/ 3/} a:g]jfnf 5}g . PSn} eP klg hfg] xf] .Æ
æPsnf rf]nf] /] .Æ dnfO{ 6}uf]/sf] of] bz{g ;f/} dg k5{ . o;kN6 t emg\
6}uf]/sf] zflGtlgs]tg g} Pp6f uGtJo aGb} lyof] . dnfO{ s;}n] /f]Sg ;dy{
x'g]jfnf lyPg, kTgLn] ;d]t ¤
æuOxfNg'eof] lg ca===== . hg}vl6/fn] kf]sf] k/]sf] dfG5] .Æ pgn] Ps lbg
laxfg} elgg\ . kGw|–aL; lbg;Dd pgsf] cys ;]jfz'>"iff kfP/ d nueu 7Ls
ePsf] lyPF . aflx/L 3fp lgsf] eP klg gfO6fleq st} gdL7f] u/L r:sGYof] a]nfa]nf
.
hLpn] ;fy lbgf;fy d tD;g yflnxfn]F– ælrGtf gn]pm . xfdL hfg nfu]sf 7fpF
clns ;'Svf / kxf8L efu 5g\ . cF, dfofk'/rflxF af9L cfO/xg] 7fpF xf], otfeGbf
a9L af9L cfpF5 ToxfF . df};d k|lts"n ePdf Totf ghfcf}“nf g .Æ
d}n] lbPsf] cfàf;gn] ;LtfnfO{ sfd ul//x]sf] lyPg . t/ d}n] hfcf}“
eg]kl5 pgL ghfg rflxF ;lsgg\ .
k|yd lbg M @)&^
;fpg * ut] a'wjf/
;'6'Ss
ofqf
:s'n av]{ labf ;'? x'g'cl3 g} cyf{t\ @)&^ ;fn ;fpg * ut] a'wjf/ laxfg
;f9] ;ft ah] vfhf vfO{ xfdL 3/af6 5f]6f] ofqfsf nflu lxF8Øf}“ .
;fydf cfjZos ef/tLo k};f, b'O{tLg hf]/ ;fwf/0f sk8f, ds}sf] clnslt ;ft',
g'xfpg] / sk8f w'g] ;fa'g, a'?;, 6'yk]:6 cflb lgtfGt lghL cfjZostfsf j:t'
af]s]/ Ps–Ps emf]nf le/]sf lyof}“ . b'j}hgfsf nflu Pp6f–Pp6f 5ftf af]Sg klg la;]{sf
lyPgf}“ . avf{sf] ;do 5, 5ftfa]u/ t ce/ kl/xflnG5 lg ¤
O6x/Laf6 a; r9L lj/f6gu/lt/ nfUof}“ . lj/f6gu/df o'j/fh
bfh'–efph";Fu e]6\g] of]hgf lyof], t/ bfh'n] kmf]g u/]/ hf]uagLdf laxfgsf]
;f9] cf7 ah] e]6f}“ eÙ'ePkl5 ;f]em} hf]uagL k'Uof}“ . bfh'efph" klg
s]xLa]/df cfOk'luxfNg'eof] . 6f]nLsf rf/}hgf ofq' e]nf eof}F . s]xL 5'6k'6
;fdfg lsGof}“ / sl6xf/;Dd hfg] 6«]g klqmof}“ .
xfdL;Fu ef/tLo gDa/sf] l;d lyPg . hf]uagLsf] :6];gaf6 6«]g lxF8\g'cl3 3/lt/
kmf]g u¥of}“ . 3/ ;Dxfn]/ a;]sf sfG5L 5f]/L cg'hf / eb} bLlksfnfO{ casf] b;–afî
lbg ;Dks{ljxLg eOg]5 eg]/ eGof}“ . ;Dks{ gePdf klg xfd|f] af/]df lkmqmL glng
eGof}“ . kmf/la;uGh gk'uL 3g3f]/ jiff{ ;'? eof] . ;Ltf 56k6fpg yflng\ . pgn] vNnf]
dfGb} elgg\–
æd eG5' lg, o:tf] df};d 5, sxfF hfg], s] x]g]{ xf]nf . o; dflg;sf /x/
b]v]/ klg pb]s nfU5 eGof .Æ
æd t xNnvNn gu/L ;'6'Ss lg:s]sL . o:tf] avf{df; sxfF 3'Dg lg:s]sf eg]/
;fyLx¿, 5/l5d]sL / cfkmGtn] eGnfg\ eÙ] 8/n] . dnfO{ klg pb]s} nfUof 5 eGof . t/
ca t w]/}nfO{ ptf yfxf eOxfNof] xf]nf . xfdLnfO{ xfF;f]df p8fpg]5g\ ;a}n] ca .Æ
d]g'sf efph"n] k|ltlqmof lbg'eof] .
d s] eÙ ;Sy]F /, kfgL Psbd 3g3f]/ al;{/x]sf] lyof], t}klg eg]“– æoxfF
kfgL k/]sf] 5 . t/ xfdL t dlgxf/LeGbf ptf hfg] kf] t . ptf emf/v08 xf], otfsf]
/ ptfsf] df};ddf clns cGt/ 5 . ptf olt;f/f] kfgL kb}{ 5}g . e]naf9Lsf] rk]6fdf
laxf/ kf] k/]sf] 5 t, ptf xf]Og .Æ
æcF, xf]nf . ca emf/v08 /fHo cfof], otf kfgL ag]/ a;{g ldNb}g eg]/
afbnnfO{ nfUbf] xf] . k|s[ltnfO{ of] g]kfn xf], of] ef/t xf] eÙ] yfxf gx'g]
s'/} ePg lg, x}g <Æ ;Ltf dnfO{ Joª\Uo ub}{ lyOg\ .
æb]z / /fHosf l;dfgf efiff, wd{ / ;+:s[ltsf sf/0f dfq sf]l/Fb}gg\ .
sltko ;Ldfx¿ k|s[ltsf] cGt/sf sf/0f klg sf]l/G5g\ . ef/tsf /fHox¿ ef}uflns /
kof{j/0fLo sf/0fn] klg lgld{t 5g\ . cf;fdsf] e"uf]n / laxf/sf] ldN5 <
/fh:yfgsf] e"uf]n / o'kLsf] ldN5 < dWok|b]z / klád aÍfnsf] e"uf]ndf
slt cGt/ 5 <Æ d cfÇgf] arfpdf ts{ / s'ts{ ;a}sf] ;xf/f lnO/x]sf] lyPF .
laxf/L 6«]gdf lrof a]Rg], rgf / r6k6] a]Rg], 6r{nfO6, k]g 8«fOe, sfOFof],
?dfn, tf}lnof, uD5f, tÙf, ;f/L, tfnfrfaL cflb cg]syf]s a]Rg]x¿sf] eL8 x'G5 .
ltgn] s/fP/ cf/fdn] ukmufkm klg ug{ lbFb}gg\ . levf/L s/fpFb} cfpF5, u'l8of
a]Rg] cfpF5, k]8f / bfndf]6 a]Rg] cfpF5 . s]s] ug{ hfg]sf laxf/Ln] ¤ d 5Ss k5'{
. xfdL 6«]gdf lrof vfFb} ulkmFb} uO/èf}“, aflx/ hndUg ;+;f/df jiff{
cf]Ol/O/x]s} lyof] . xfdL of]hgfadf]lhd ;dod} sl6xf/ k'Uof}“ .
sl6xf/df kfgL k/]sf] lyPg .
h'sfx¿sf]
;Nanfx6
t'?Gt} dlgxf/L hfg] 6«]g e]l6of] . o;/L ;f]r]sf] ;doeGbf cufj} dlgxf/L
k'Uof}“ . dlgxf/Ldf klg df};d xfd|f nflu cg's"n lyof] . xfjf rn]sf] lyof],
afbn nfu]sf] lyof] t/ kfgL k/]sf] lyPg . dlgxf/Ldf /]ndfu{ kf/ ug{ agfOPsf] cfsf;]
k'naf6 cf]n{“b} ubf{ o'j/fh bfh'n] oxfFsf kG8fx¿n] d[tssf] c:t' uÍfhLdf ;]nfpg
cfpg] g]kfnLx¿nfO{ s;/L 7Uy] eÙ] ;Demg'eof] .
oxfFsf kG8fx¿n] g]kfnLnfO{ w'Tg';Dd w'Ty] . dnfO{ nfU5 lxGb"
wd{sf] ;a}eGbf s'¿k kIf log} kG8fx¿sf] cTofrf/ xf] / dflg;x¿df wd{k|ltsf]
cgf:yfsf] sf/0f klg kG8fx¿sf] ;j{q n'6 xf] . lxGb" wd{df sd{sf08sf]
7"nf] dxŒj 5 t/ sltko lxGb"hgx¿ logsf] cTofrf/ vKg g;s]/ / :jwd{ 5f8L
d'l:nd jf lqml:rog wd{df nflu/x]sf k|lt oL kG8fx¿nfO{ slt klg dtna 5}g . 8'Abf]
hxfhdf rf]/x¿ s;/L ax'd"No ;fdfg rf]g{df dUg x'G5g\ To:t} oL kG8fx¿ klg
8'Abf] ;dfhnfO{ n'6\gdf Psf]xf]/f] nfu]sf 5g\ . sf]xL cfpnf ls logsf]
cTofrf/af6 ;dfhnfO{ hf]ufpg < s;}n] ;"q kQf nufpnf ls kG8fx¿n] u/fPsf]
sd{sf08n] s'g} lsl;dsf] wd{ x'Fb}g eÙ <
cF, kG8fx¿ otfptf 8'ln/x]sf lyP . dnfO{ logsf] kx]Fnf] sk8f b]Vgf;fy
h'sfx¿sf] ofb cfpF5 . xfd|f] kxf8 Psbd /l;nf] / cf]l;nf] lyof], tfKn]h'ªsf]
d}jfvf]nf, 7f]6\g] . h'sfx¿ slt xf] slt . hÍnsf] af6f] lxF8Øf] eg] h'sfx¿sf]
rndnn] hÍn g} :jfF u/]sf] h:tf] nfUYof] . h'sfaf6 d'lSt kfpg dflg;x¿ g'g
af]Sy], ;'tL{ af]Sy] . oL kG8faf6 aRg] g'g / ;'tL{sf] cfljisf/ s;n] ul/b]nf
xfdLnfO{ <
t/ logLx¿ xfd|f] ultljlw b]v]/ cfqmd0fsf] d'8df lyPgg\ . ltgn] xfdLnfO{
jf:tf klg gu/]h:tf] u/] . xfdL l;F9Laf6 cf]ln{/x]sf] a]nf xfd|f lktfk'vf{n]
logsf] slt cTofrf/ em]Ng'k/]sf] lyof] eÙ] ;Dem]“ .
t/ cr]n To;/L dlgxf/L 3f6;Dd c:t' n}hfg] rng 36]sf] 5 . dflg;x¿sf] dgdf
g]kfnsf ;a} vf]nf / gbL uÍf g} x'g\ eÙ] r]tgf xfd|f kl08tx¿n] el/lbPkl5 To;/L
c:t' nfg] rng 36]sf] xf] . c:t' ;]nfpg}k5{ eÙ] nfu]df sf];Ldf nUg] rng 5 . xfd|f
OGb|nfn sfsf v:g'x'Fbf pxfFsf] c:t' ;]nfpgsf nflu xfdLn] ;Ktsf];L nu]sf lyof}“
. ;xsdL{ ldq dgf]h rf}w/Ln] cfÇgf a'afsf] c:t' ;]nfpg oxfF dlgxf/L 3f6d} NofPsf]
s'/f ug'{ePsf] lyof] . cem klg dlgxf/Ldf g]kfnLx¿n] c:t' ;]nfpg] rng k"0f{¿kdf
aGb ePsf] 5}g . ca /fhgLlts ;Ldfn] ef/t ofqf xfdLnfO{ cgfjZos emd]nfsf] ljifo
aGb} uPsfn] / g]kfnLsf] :jfledfgdf ;'wf/ cfpFb} u/]sfn] xfd|} sf]sfxf, sf];L,
lji0f'kfb'sf, bGtsfnL / lk08]à/nfO{ dxŒj lbg yfn]kl5 ptfsf tLy{x¿ wfpg] qmd
36]sf] xf] . dWo / kládL g]kfnsfn] c:t' ;]nfpg stf nfg] u/]sf lyP yfxf 5}g t/
l/8L, b]j3f6 / cfo{3f6 x'Fbfx'Fb} cr]n sf]xL ef/t wfpFb}g xf]nf . l/8Lsf] dxŒj
t sfzLsf] dl0fsl0f{sf 3f6a/fa/ dflgG5 .
xfdL k"jL{ g]kfnsfx¿ ef/tLo kG8fn] lbg] b'Mv ;Dem]/ klg la:tf/}
ef/tLo tLy{ wfpg] s'/fdf clgR5f a9fO/x]sf 5f}“ . x'g t uof, k|ofu, agf/;, xl/åf/,
k'is/tLy{ dfq x}g cg]s ef/tLo tLy{df g]kfnL kG8f, g]kfnL wd{zfnf cflbsf] Joj:yf
ul/Ps} xf] t/ ltgdf g]kfnLnfO{ r':g]afx]s s]xL x'g 5f8]sf] / ltgdf klg ef/tLos}
x}sd rNg yfn]kl5 g]kfnL dgdf ljt[i0ff pTkÙ x'g yfn]sf] xf] .
g]kfn b]je"ld xf] . ;d:t g]kfn g} tLy{ xf], g]kfnLn] df]Ifsf nflu
s'g} ef/tLo tLy{ uO/xg' cfjZos 5}g eg]/ g]kfnsf a8]a8] ljåfg\x¿ s/fO/x]s} 5g\ .
cr]n t ef/tLo kl08tx¿ klg g]kfnsf] dlxdf a'‰g / ufpg yfn]sf 5g\ . c¿ vfnsf]
e|d0f t a]Un} s'/f xf], t/ tLyf{6gsf nflu ef/t guO{ gx'g] s]xL 5}g eg]/ ;a}n]
a'em] x'GYof] .
km]/L
ofqfdf ;DwL
dlgxf/L k'Ubf b'O{ ah]sf] lyof] . laxfg ;a]/} vfP/ lxF8]sf xfdL, ;fydf
kfgL af]s]sf x'gfn] a]nfa]nf kfgL vfg kfP klg bf}8w'k / Jo:ttfn] vfhf vfg] cj;/
ldn]sf] lyPg . aNn oxfF dlgxf/Ldf cfOk'u]kl5 eg] ef]ssf] pkrf/ ug{ xfdL;Fu ;do
h'6Øf] . Pp6f 6x/] xf]6ndf vfhf vfg k:of}“ .
rgf–lrp/f, bxL–b"w t xf], o;afx]s c¿yf]s s] kfOG5 / o:tf 6x/]
xf]6ndf ¤ xfdLn] rflxF cfn'bd, l;Fu8f, lrof cflb vfof}“ . vfhf vfPkl5 3f6;Dd
k}bn g} lxF8]/ uof}“ . d}n] gS;fdf x]bf{ Psbd} glhs b]v]sf] 3f6 t lxF8\bf
clnslt ;do nfUg] g} /x]5 . olt af6f] 5 eÙ] yfxf ePsf] eP 6]Dkf] r9]/ uOg] lyof]
. h] eP klg xfdL ;dod} k'Uof}“ . xfdL k'Ubf To; lbgsf nflu clGtd k6s tg]{ u/L
km]/L tof/ eO/x]sf] /x]5 . dflg;x¿ l6s6 sf6]/ wdfwd km]/Lleq kl;/x]sf lyP .
d}n] klg l6s63/ k'u]/ rf/j6f sfl6xfn]F . Ps hgfsf] rfnL; ?lkofF lnFbf /x]5g\ .
xfdL km]/Ldf r9Øf}“ . km]/Lleq Psbd udL{ lyof] . xfdL Ps}l5gdf kl;gfn] lgy|'Ss
eof}“ . t/ dlgxf/L 3f6sf] of] km]/L ofqf gofF cg'ej ePsfn] xfd|f] Wofg udL{lt/
eGbf klg gbLsf] ljzfntf / km]/Lsf] ofqfd} lyof] .
dlgxf/Laf6 ;flxauGh;Dd P3f/ lsnf]ld6/sf] hnofqf /x]5 . ;do klg k}FtfnL;
ldg]6 nfUof] . xfdLn] ;Fu} a:g] dflg;;Fu ukmufkm ul/x]¥of}“ . Tof] dflg; klg
a|fé0f g} /x]5 . p;n] s'/}s'/fdf xfd|f 5f]/L cfÇgf 5f]/fsf nflu dfUof] . p;n]
cfÇgf] kRrL; la3f v]t 5, 3/df 6«ØfS6/, df]6/;fOsn / sf/ 5 eGof] . s'g} s'/fsf]
sdL 5}g eGof] . To;n] cfÇgf] Pp6f 5f]/fsf] dxLGb|f sDkgLsf] l8n/ 5 / 5f]/f]
lbNnLdf sf/f]af/ u5{ eGof] .
af6fdf e]l6Psf] To; dflg;sf] 5f]/fsf nflu xfdLn] 5f]/L lbg] s'/} lyPg,
;fob p;n] klg ;do s6fpgsf nflu ukm u/]sf] xf]nf . t/ dnfO{ o:tf] ljifo dg k/]g
. d km'tL{ nufpg yfn]F . xfd|f 5f]/Lx¿ Psbd k9]n]v]sf / k|ltefzfnL 5g\, /fd|f
dfq xf]Og . 7"nL 5f]/L cd]l/sfdf 5], 5fqj[lQ kfP/ k9\b} 5] eg]F . pm cln
xRSof] .
p;n] eGof]– æd]/f 5f]/fx¿ Tolt w]/} k9]n]v]sf t 5}gg\ t/ ;'rl/qjfg\ /
pBf]uL 5g\ clg cfÇgf] sf/f]af/df ;kmn 5g\ .Æ
cln klt{/ x'g'x'GYof] d]g'sf efph" / bfh' . pxfFx¿ klxnf] k6s
km]/L r9\g kfPsfn] bªbf; x'g'x'GYof] . of] ;j{yf gf}nf] cg'ej lyof] pxfFx¿sf
nflu . drflxF krf; ;fnlt/ ptf efunk'/ hfFbf gjul5ofaf6 km]/L r9]sf] lyPF .
Tof]rflxF o;eGbf clns 7"nf] / b'O{tn] lyof] . of] klg 5g t b'O{tn] g}
lyof] t/ xfdLnfO{ dflyNnf] tnfdf pgLx¿n] r9\g lbPgg\ . d}n] ;LtfnfO{ ;f]Wg
vf]h]“– æcg'ej s:tf] 5 <Æ
t/ d}n] ;f]Wg gkfO{ pgn] elgxflng\– æ/fd|f], /dfOnf] eO/fv]sf] 5 . cfh
t 8/ klg nfu]sf] 5}g .Æ
kf}l8g ghfÙ]sf nflu oqf] ljzfn hn/flz b]Vt} 8/ x'g' :jfefljs nfU5 .
km]/Lsf] l8h]n OlGhgsf] sfg vfg] cfjfh / w'jfFn] jftfj/0fdf ps';d's'; ylkof] .
t/ km]/Lsf] ultsf sf/0f cl3sf em}F vnvNtL kl;gf cfpg eg] 5f8]sf] lyof] .
km]/Lleq lrofk;n / ;fgf] ls/fgf k;n klg /x]5 . ofq'n] km';{tdf s]xL g
s]xL lslgxfNbf /x]5g\ . s]6fs]6Lx¿sf nflu n]h, rsn]6, bfndf]7 e'lhof cflb klg
a]Rtf /x]5g\ . Tolt ePkl5 sf/f]af/ t eOxfNof] lg . xfdLnfO{ To; dflg;n] PsPs sk
lrof v'jfof] . d}n] k};f ltg{ vf]h]“ . pm s/fof]–
æsxfF x'G5 To;/L < lrof c8{/ ug]{ d, k};f ltg]{ tkfO{“ < x'Fb}g . d lt5'{ .Æ
To; dflg;n] xfdL;Fu 6]lnkmf]g gDa/ n]gb]g u¥of] . km]/L lsgf/df
cfOk'Uof] . km]/Lleqsf] ps';d's';af6 xfdL d'St eof}F . cfª tfGb} xfdL cfÇgfcfÇgf
emf]nf af]s]/ aflx/ lg:Sof}F . km]/Laf6 lsgf/;Dd cfpgsf nflu Pp6f lgs} rf}8f t/
xNng] kmNofs t]:of{OPsf] lyof] . To;df 6]s]/ xft xNnfpFb} ;Gt'ng ldnfP/
lsgf/fdf cfof}F .
d]/f ;xsdL{ ldq bfdf]b/ a/fnn] cf;fddf hGd]x's]{/ otf k'vf{sf] ynf]
g]kfn cfO{ a;f]jf; ug'{ePsf] klg rfnL; jif{hlt eof] . pxfFn] sfdljz]ifn] cf;fd
/ ef/tsf cGo k|b]z k'lu/xg'k5{ . pxfFn] ;'gfpg'ePsf] cg'ej dnfO{ ofb cfO/fV5 .
pxfF eÙ'x'G5– æef/tsf] ofqf ug'{k5{, ;+;f/sf ;a} vfnsf dfG5];Fu hDsfe]6 x'G5 .
6«]gdf hflu/ vf]Hg] e]l6G5g\, hflu/ vfg] dfG5] vf]Hg] klg e]l6G5g\ . cnkq k/]sf
s]6fs]6L e]l6G5g\, To:tf cnkq k/]sfnfO{ dftflktfsf em}F ;+/If0f lbg] klg
e]l6G5g\ . ltgnfO{ tkfO{Fn] rfx]df 3/df NofP/ cleefjsTj lbg kfpg'x'G5, wd{
k'q–k'qL agfP/ /fVg kfpg'x'G5 . cnkq k/]sf a"9fa"9L e]l6G5g\, ltgnfO{
tkfO{Fn] rfx]df ;xf/f lbg kfpg'x'G5, cfdfafa'sf] bhf{ lbg kfpg'x'G5 . t?gLx¿
e]l6G5g\, lax] u/]/ nfG5' eGbf ;f]em} tL tkfO{F;Fu} cfpg]5g\ . afnaRrf af]s]/
lxF8]sf c;xfo gf/Lx¿ e]l6g]5g\, hLjge/ tkfO{Fsf] ;]jf ug{ tL tof/ x'g]5g\ ltgsf
afnaRrf k9fOlbG5' / b'O{ 5fs vfg lbG5' clg Ps;/f] n'uf nufpg lbG5' eÙ] xf] eg]
. Toltdfq xf]Og, 3/hUuf lsÙ]–a]Rg], ;jf/L ;fwg lsÙ]–a]Rg], xf]6n of /]:6'/fF lsÙ]–a]Rg]
jf ;fem]bf/ aÙ] klg e]l6g]5g\ . 6«]gd} k|]d ug{ ;'? u/]/ ofqfsf] cGTodf To;sf]
cGTo klg x'g] x'G5 . ef/tsf] 6«]g–k|0ffnL cfkm}Fdf Ps 5'§} b]z xf], Ps 5'§} ;+;f/
xf] .Æ
t/ oxfF t 6«]gdf xf]Og, km]/Ldf klg nf} ;DwL agf}F eÙ] k|:tfj cfof] .
p;sf] Tof] k|:tfj slt sdhf]/ w/ftndf l6s]sf] lyof], clxn] ;DemFbf xfF;f] p7\5 .
s] k}FtfnL; ldg]6sf] ofqfdf e]l6Psf] dflg;sf] cg'xf/ x]/]/} p;sf 5f]/f5f]/L /
cfÇgf 5f]/f5f]/Lsf] lax] ug]{ lg0f{o ug{ ;lsG5 <
uÍf kf/ eof}F . ca ;xL cy{df xfd|f] ofqf ;'? eof] . xfdL kmf]6f] cflbdf
cndlng] b]v]/ xf]nf ;DwL agf}F eg]/ k|:tfj ug]{ Tof] ef/tLo a|fé0f xfdL;Fu
cf}krfl/s labf gdfuL cl3 a9Øf] . xfdL uÍfsf] Totfk6\l6sf] lsgf/df kfgLhxfhx¿,
8'Ífx¿, gbLsf] ljzfn km}nfj6 cflbnfO{ xfd|f] k[©efudf kf/]/ kmf]6f] lvFRg
yfNof}“ .
jftfj/0f zLtn lyof] . afbnn] w'lDdP/ / xNsf xfjf rn]/ xfdLnfO{ cfgGb
eO/fv]sf] lyof] . xfdLnfO{ vf;} xtf/f] lyPg
. cfhsf] sfo{qmd eg]sf] st} xf]6n vf]h]/ o; ;flxauGh ;x/df jf; a:g' dfq lyof] .
dlgxf/Lsf d'Vo :yfgx¿ uf]uflan tfn / b/ufx ;l/km x'g\ t/ dlgxf/L e|d0f
ug{ yfn]df cGo dxŒjk"0f{ :yfg 5'6\5g\ ls eÙ] nfu]sfn] oxfF cndlng dg nfu]g
. uf]uflan dlgxf/Laf6 clns 6f9} kg]{ / ;fj{hlgs oftfoftsf ;fwg ptf ghfg] ePsfn]
Toqf] vr{ u/Lu/L hfpmF eÙ] nfu]g .
dlgxf/Lsf] of] :yfg ;d'b| ;txaf6 #! ld6/ dfq pFrfOdf 5 . uÍf / sf];L
krf; lsnf]ld6/hlt dfly g} hf]l8P klg ltgsf] kfgL oxfF cfP/ dfq k"/f ldN5 elgG5
. uÍfn] dlgxf/Lsf] b]a|] lsgf/df s]xL jif{cl3 eofgs s6fg u/]/ xhf/f}“ la3f
s[life"ld / lgs}j6f ufpF lj:yflkt ul/lbof] .
d}n] dlgxf/Laf6 ;flxauGhsf] km]/L ofqf /f]Hg'sf] sf/0f 5 . !(&% df
km/Ssf afFw rfn' gxf]pGh]n snsQfaf6 k"jf]{Q/ ef/t hfg] / k"jf]{Q/
ef/tsf dflg;n] snsQf / blIf0fL ef/t hfg'kbf{ oxL 3f6af6 uÍf tg'{kYof]{ . oxfFsf
hxfh r9]/ g} xfd|f lktfk'vf{ ef/tsf] tLy{ofqf uy]{ . o;}sf/0f xfd|f xh'/afn] eÙ'ePsf
kfgLhxfhsf syf ;Dem]/ Tof] cg'ej lng' lyof] . casf] rf/ jif{df ToxfF ljzfn k'n
aÙ]5 . To;kl5 o; 7fpFdf kfgLhxfhsf] ofqf Oltxf;sf] ljifo aÙ]5 .
3f6 t/]/ ptfsf] cUnf] l8ndf pSngf;fy kfl/k6\l6 6f]6f]x¿ xfdLnfO{
af]nfpg yfn] t/ xfdLnfO{ vf;} xtf/f] lyPg / ;x/ k:g vf;} b"/L klg lyPg .
xfdL lxF8]/} ;x/ k:of}“ . k'/fgf] /]ndfu{, a"9fa"9f ¿vx¿, k'/fgf rr{,
b/af/ / 3/x¿ x]b}{ xfdL cl3 a9Øf}“ . o;f] x]bf{ ;x/ lgs} k'/fgf] nfUof] .
a]nfotLx¿n] snsQfaf6 lbNnLtkm{sf] /]n oxL af6f] eP/ nu]sf lyP . snsQfaf6 /fhdxn,
;flxauGh, sxnufFj, efunk'/ x'Fb} k6gf clg d'un;/fo nu]sf lyP .
;flxauGh
;flxauGhsf] Oltxf; /fhdxn / t]lnofu9Lsf] Oltxf;jl/kl/ 3'Db5 . dfn]/
cyjf dfNnL elgg] kxfl8of hfltx¿ o; 7fpFdf k|fu}ltxfl;s sfnb]lv al;cfPsf 5g\ . lu|s
/fhf ;f]n's'; lgsf6/sf /fhb"t d]ufl:ygLn] #)@ O;fk"j{df otf cfpFbf
dfNnL hflt eg]/ /fhdxn kxf8df a:g] log} hfltnfO{ eg]sf x'g\ . ^$% O:jLdf
lrlgofF ofqL x'Pg ;fª cfpg'cl3;Ddsf] logsf] Oltxf; lnlka4 ePsf] s]xL e]l6Psf]
5}g . ldhf{rf}sL /]nj] :6];gg]/sf] t]lnofu9L lsNnfsf] af/]df log} x'Pg ;fªn]
pNn]v u/]sf 5g\ . uÍflsgf/sf] of] ljzfn lsNnf s'g} ;dodf af}4 laxf/ lyof] elgG5
. s;}s;}n] rflxF o;sf] :j¿k x]/]/ ;}Go cvf8f g} lyof] eg]/ dfg]sf 5g\ .
t]îf}“ ztfAbLb]lv otf eg] o;sf] Oltxf; :k¨ sf]l/Psf] 5 . lbNnLsf ;'Ntfgx¿
aÍfn hfg–cfpg oxL af6f] k|of]u ub{y] .
t]lnofu9L gfsf eP/} alVtof/ lvnhLn] aÍfn / cf;fddfly cfqmd0f u/]sf lyP . log}
alVtof/ lvnhL x'g\ h;n] aÍfnnfO{ d';ndfg zf;ssf] cwLgdf NofP . log}n] xf]
gfnGbf / ljqmdlznf ljàljBfno Wj:t ug{ nufPsf klg . alVtof/ lvnhLn] lxGb" /
af}4 ;Eotfsf k|d'v s]Gb|df k'¥ofPsf] gf]S;fg hlt ljWj+;sf/L lyof], ;fob
Oltxf;df sxL“ s'g} ;Eotfn] olt qm"/ cfqmd0f v]Kg'k/]g . gfnGbf, ljqmdlznf
/ t]lnofu9L ef/tsf tL cjz]ifx¿ x'g\ h;n] d';ndfgx¿ dfgj ;Eotf ;+xf/ ug{df slt
qm"/, b'¨ / cdfgjLo tl/sf ckgfpF5g\ eg]/ k|df0f k|:t't ul//xg]5g\ .
rfx] sfzLsf ljàgfy dlGb/ eTsfP/ dl:hb agfP/ xf];\, rfx]
/fdhGde"lddf afa/n] dl:hb agfP/ xf];\ jf oL dxfljxf/x¿ Wj:t kf/]/ xf];\,
d';ndfgn] xfd|f] ;Eotf cdfgjLo 9Ín] Wj:t kf/]sf x'g\ . cfh lxGb" ;Eotf h]
5, k'/fgf] ;Eotfsf] 6'6]km'6]/ ar]sf] cjz]ifdfq xf] eg] x'G5 .
ef/tjif{sf lxGb" /fhfx¿ g} o;sf nflu d"ntM bf]ifL 5g\ . pgLx¿sf]
cfk;L åGåaf6 d';ndfgx¿n] kmfObf p7fP . cfhsf] kfls:tfg / aÍnfb]z ;d:t
lxGb" lyof], d';ndfgx¿n] nfvf}“ hg;ª\VofnfO{ hah{:tL d';ndfg agfP . x'g t
s]xL afbzfxx¿n] clncln wfld{s ;lxi0f'tfsf] kIfdf sfd gu/]sf xf]Ogg\ t/
d"ntM d';ndfgx¿ otfsf lxGb"nfO{ wd{ kl/jt{g u/fpgd} nfu]sf e]l6G5g\ .
cfh g]kfndf klg s]xL d';ndfgx¿ lxGb" s]6Lx¿nfO{ k|]dhfndf km;fpg],
nf]enfnr b]vfP/ pgLx¿;Fu lax] ug{ pTk|]l/t ul//x]sf 5g\ . xfd|} glhssf] b'xaL
ahf/sf s}of}“ y?gL s]6Lx¿ d';ndfg;Fu uPsf 5g\ . p;a]nf t /fHo g} pgLx¿sf] kIfdf
lyof], s]s] u/] xf]nfg\ cg'dfg ug{ ;xh 5 .
lvnhLsf] ;]gfn] aÍfn cfqmd0f u/]kl5 ToxfFsf /fhf nId0f ;]g efu]/
s'rlaxf/sf] /fhb/af/df z/0f lng k'u] . clg o;af6 aÍfndf d';ndfgsf] zf;g;Qf ;'?
eof] . aÍfnLsf] 7"nf] ;ª\Vof clt ul/a / e"ldxLg lyof] . aÍfnsf
lxGb" hldGbf/x¿n] ltgsf] ;Stf] zf]if0f u/]sf lyP . ul/ax¿sf] hLjg g/sdo lyof] . d/tf Sof g
s/tf eg]em}“ oL ul/ax¿ qmdzM d';ndfg zf;ssf] z/0f kg{ k'u] . /fHosf] ;}lgs
;]jfdf dfq xf]Og, d';ndfgx¿n] lognfO{ 7"nf7"nf b/af/, dl:hb, kvf{n
cflb agfpg] sfddf nufP .
d eG5', ef]sf] dflg;sf] s'g} wd{ x'Fb}g, ef]sf] dflg;;Fu s]jn ef]s x'G5
. To;sf/0f tL aÍfnLx¿ qmdzM d';ndfg aGb} uP . lxGb" hldGbf/ / zf;sx¿sf]
7"nf] lx:;f ptf zf;gdf lx:;f kfpg] nf]edf d';ndfg aGb} lyof] eg] otf ul/a
hgtf /f]huf/L, ;fdflhs ;'/Iff kG8fk'hf/Lx¿sf] cTofrf/ clg hftLo e]befj cflbaf6
d'lStsf nflu 56k6fO/x]sf lyP . d';ndfgx¿sf] cTofrf/ vkLg;Sg' x'Fb} uPkl5
k|f0f/Iffsf nflu klg sltkon] wd{–kl/jt{g ug{ k'u] .
xfd|f lktfk'vf{x¿ kládaf6 d';ndfgsf] cfqmd0faf6 aRg / zflGtk"0f{
hLjgofkgsf] dfu{ vf]Hb} k"jL{ kxf8L e"efult/ ;/]sf clg qmdzM g]kfn
k;]sf x'g\ .
;flxauGh ;Gyfn e"ld xf] . ;Gyfn k|uÙf eÙfn] cfhsf] xhf/Lafu, d'Í]/,
hd'O{, nSvL;/fo, a]u';/fo, ;x/;f, k'l0f{ofF / efunk'/ lhNnfsf s]xL efu;d]t
ldnfPkl5 a'lemG5 . otfsf ;Gyfnx¿ sf]xL g]kfnsf ;tf/;Fu 7ØfSs} ldNg] b]lvP eg]
sltko rflxF otfsf x]/L lgs} uf]/f / cUnf klg /x]5g\ . t/ ltgsf] cg'xf/, zf/Ll/s
agfj6, skfn / klx/g;d]t xfd|f ;tf/hflt;Fu Psbd ldNbf]h'Nbf] /x]5 .
o; kxf8L e"efunfO{ la|l6;x¿n] ‘hÍn t/fO{’ eg] . dflg;sf] a:tL
kftnf] lyof] . hÍn klg s] eÙ', kftnf emf8L / dl;gf kf]y|f dfq /x]5g\ . gfÍf
l9:sf / cUnf d}bfgdf knf;sf emf8L / tf8sf ¿vdfq b]lvP . gLd / j/sf ¿vx¿ ;fob
dflg;x¿n] kl5 /f]k]sf xf]nfg\ . st}st} l;;f}h:tf ¿v klg b]lvP . ;x/leq eg]
otfsf ;a} vfnsf ¿v 5g\ . cfFk / s6x/sf ¿v Psbd} 7"N7"nf klg b]lvP .
-/fhdxn sf]Onf If]qsf
l9:s] kxf8 / cfhsf] hÍn t/fO{_
Knf;Lsf] o'4n] la|l6;nfO{ aÍfnsf] zf;s agfof] . cyf{t\ cfhsf] ;flxauGh;lxt
a]nfotLx¿sf] cwLgdf eof] . ;Gyfn k|uÙf cyf{t\ of] kxf8L hflt a]nfotL zf;gsf] lj?4
;zSt ¿kdf pleof] . logLx¿ :jtGqtfsf nflu h:tf] klg n8fOF u5{g\ . cfÇgf]
e"lddf k/fO{sf] k|j]z logL lsdfy{ ;xFb}gg\ . o;af6 cª\u|]hx¿ Psbd blRsP .
ueg{/ hg/n n8{ jf/]g x]l:6ª\;sf] g]t[Tjdf ;g\ !&&@ df kxf8Lx¿nfO{ bdg
ug{ *)) ljz]if ;}lgsx¿ k7fP . hÍn t/fO{sf ;}Go ueg{/ SofK6]g a|'ssf] g]t[Tjdf
Tof] zlStzfnL ;}Go 6's8L oxfF ;flxauGh cfof] .
w]/} jif{kl5sf] s'/f, ;Gyfnx¿sf] ;g\ !*%$–%% df ePsf] x"n cyf{t\
ljb|f]xsf] kl/0ffd:j¿k ;Gyfnx¿sf] 5'§} lhNnf hGDof] . efunk'/ -h'g cfh laxf/df
5_, jL/e"d -h'g cfh klád aÍfndf 5_ sf s]xL efu;d]t sf6]/ ;g\ !*%% df ;Gyfnx¿sf]
5'§} lhNnf ;flxauGh lgdf{0f ul/of] .
;Gyfnhfltsf] a]nfotLx¿lj?4sf] n8fOFsf] sxfgL nfdf] 5 . l;8f] ;Gyfn / sfg' ;Gyfn bfh'efOsf]
g]t[Tjdf w]/} ;Gyfn hfltn] a]nfotLx¿sf lj?4 n8] . t/ tL/ / efnfsf] e/df ;Gyfn
hfltn] aGb's, ad, uf]nfaf?b, d]l;gugh:tf z:q–c:q;lHht a]nfotLx¿sf ;fd' l6Sg]
s'/f lyPg . o'4df ;Gyfnx¿sf] k/fho dfq ePg, pgLx¿sf] ;fdYo{sf] ;j{gfz eof] .
;Gyfn hflt slxNo} p7\g g;Sg] u/L k5fl/of]
. To;} eP/ o; hfltn] axfb'/ eP/ klg k/fho;Fu} cfÇgf] wd{;+:s[lt / k/Dk/f;d]t
u'dfof] . logLx¿sf] 7"nf] ;ª\Vof k|f0f/Iffy{ lqml:6og x'g afWo eof] . s]xL
7"nf hldGbf/, ;/bf/x¿ / /fh3/fgfsf dflg;n] :jfy{jz cFufn]sf] lqml:6og wd{
afFsL hgtfsf nflu afWosf/L kl/l:ylt eOlbof] . kl/0ffd:j¿k ;Gyfn hfltsf] lnlk
klg /f]dg eof] . pgLx¿sf] ;+:s[ltsf] df}lns :j¿kdf 7"nf] ljrng of kl/jt{g
cfof] .
xfdLn] ;flxauGh k:gf;fy ;a}eGbf klxn] Pp6f rr{ b]Vof}“ / ;Fu} Pp6f
ld;g/L :s'n . rr{sf] gfd ;fob ;]G6 Dofl/h rr{ xf] . To; rr{n] :k¨ atfpFYof] o;
e]udf lqml:6ogsf] ;ª\Vof 7"n} 5 eg]/ .
;dosfndf lqml:6og wd{ cFufn]sfx¿ k'gM :jwd{df kms]{ . ;Gyfn hfltn]
/f]dg lnlkdf n]VYof], To;sf] 7fpFdf k'gM b]jgfu/L lnlk rnfP . ca lqml:6ogx¿sf]
;ª\Vof p;a]nfsf] eGbf lgs} sd 5 . t}klg ;Gyfnx¿sf] 7"nf] ;ª\Vof cem}
lqml:6og 5Fb} 5 . a]nfotL /fhsf] a]nf agfOPsf rr{x¿df k|fy{gf ug]{ dflg; geP
klg :yfgLox¿n] tL rr{nfO{ g¨e|¨ x'gaf6 arfPs} 5g\ . oxfFsf] ;]G6 h]leo/ :s'n
:t/Lo lzIffsf nflu gfd'b 5 .
;Gyfn hfltsf] :jtGqtfk|]d, pgLx¿sf] wfld{s tyf ;f+:s[lts Jojxf/df
a]nfotLx¿sf] lyrf]ldrf] / cTofrf/ cflbn] g} xf]nf, ef/tLo :jtGqtf ;ª\u|fddf o;
hfltsf] pNn]Vo ;xeflutf /èf] . uf]8\8f lhNnfsf] gfd ef/tLo :jtGqtf ;ª\u|fdsf]
Oltxf;df cd]6 5 . 5f]6f gfuk'/ / ;Gyfn k|uÙfsf c7f/ lhNnf ldnfO{ ;g\ @))) df
ag]sf] emf/v08 /fHosf] lgdf{0fdf klg o; hfltsf] k|d'v e"ldsf 5 .
t/ ;Gyfn hflt cfh;Dd ef/tsf cljsl;t, clzlIft / kl5 k/]sf] hflt;d"x
xf] . o; hflt;d"xsf] ;fIf/tf cfh klg krf; k|ltzteGbf sd 5 .
g]kfnsf ;tf/ / emfFu8x¿ ;flxauGh, b'dsf, uf]8\8f / kfs'8 lhNnfsf ;Gyfn
/ d'G8f hfltsf xfFufx¿ x'g'k5{ .
of] If]q sf]Onf vfgLsf] If]q xf] . /fhdxn sf]Onf If]q ljàsf 7"nf
sf]Onf If]qdWo] k5{ . ef/tsf] of] If]q ljàsf k|fs[lts–vlgh ;Dkbfdf k5{ . ljàsf]
ef}uf]lns ofqf ;"rLdf o; :yfgsf] klg gfd ;dfj]z 5 .
;flxauGh ;d'b|;txaf6 !^ ld6/sf] pFrfOdf 5 . emf/v08 /fHosf] oxL lhNnfn]
dfq uÍf gbLnfO{ 5'G5 . oxfFsf em/gfx¿ ljàk|l;4 5g\ .
;flxauGh lhNnfsf k|d'v cfsif{0fx¿ ;]G6d]l/h rr{, a3jf s'cfF, df]tL
em/gf, sGx}of :yfg -/fhdxn hfg] af6fdf dÍnxf6g]/_, t]lnofu9L kmf]6{, uÍfljxf/
kfs{ -/fhdxn kxf8sf] km]bLdf_, lzju9L wfd -af/xfO6_ dfF laGb'jfl;gL dlGb/ -afîcjf{_,
/fS;L c:Yffg, Aof;L c:yfg -;flxauGh lahnL 3f6g]/_, pwjf emLn -/fhdxng]/_ / x"n
s/flGt :yn -kGrslyof_ cflb x'g\ . t/ xfdL;Fu oqf w]/} :yfg 3'Dg] g t ;do lyof],
g t ?lr jf k};f . xfdL ;flxauGh lhNnfsf] /fhdxn;Dd k'Ug] of]hgfdf eg] lyof}“ .
;flxauGh ;x/ k'/fg} xf] . oxfF cg]s :yfgLo xf]6n / wd{zfnf /x]5g\ .
xfdL Pp6f wd{zfnfdf k'Uof}“ t/ ToxfF ofq'sf nflu cnUu} sf]7f gkfOg] /x]5 . 7"nf7"nf
xn /x]5g\ / ltgdf nx/} vf6 /flvPsf /x]5g\ . dflg;x¿ ltg} vf6x¿df ;'Tbf /x]5g\ .
xfd|f nflu To:tf] k|aGw Jofjxfl/s lyPg . xfdL b'O{ bfh'efO xf]6nsf] vf]hLdf
lg:Sof}“, ;Ltf / efph"nfO{ To;} wd{zfnfdf cf/fd ug{ 5f8]/ .
s'g} xf]6ndf sf]7f kfOPg . htf klg ev{/} a's eO;s]sf x'Gy] sf]7fx¿ .
xfdL ;x/df k:gf;fy Pshgf ;Hhgn] xfdLnfO{ xf]6n lk|ofdf jf; a:g ;'emfPsf lyP,
ltgsf] /fo ;Dem]/ xfdL bfh'efO ToxfF k'Uof}“ . sf]7f ldNof] . b'O{ hf]8Lsf nflu
b'O{ sf]7f . ;xh eof] . xf]6n lk|of 7"n} /x]5 / sf]7fef8f klg ;/n . xfdLn]
rf/}hgfsf kl/rokq a'emfof}“ / jf; a:g] eof}“ .
d}n] o; If]qsf] Oltxf; / hghLjgdfly olt w]/} rrf{ u/]F, lsgeg] d rfxG5'
d}n] lsg olt glhs}sf] 7fpF ofqfsf nflu /f]h]F eg]/ kf7snfO{ yfxf xf];\ eg]/ . d
ofqfdf Totflt/sf 3/sf tnf ug]/ kms{g rfxÙF . ToxfF b]lvg] / gb]lvg] s'/f klg
x]/]/ cfpg d rfxG5' . d rfxG5', c¿n] klg d}n] b]v]sf, x]/]sf jf x]g{ vf]h]sf
h:t} s'/f vf]h"g\ .
cF, o;/L xfdL ;flxauGhsf] lk|of xf]6ndf jf; a:g] eof}F . vfgf klg To;}
xf]6ndf kfOof] . vfgf rflxF clns rsf]{ / lk/f] . s] eÙ], ef/tel/ htf uP klg
xfdLnfO{ vfgf vfg d'l:sn, vf];f{gLn] . lbgel/sf cg'ej n]lv;s]kl5 ;Gt'¨ eP/ d
ef]lnsf] lbgsf af/]df ;f]Rt} r'krfk cf]5\ofgdf 9Ns]F .
bf];|f] lbg
M @)&^ ;fpg ( ut] laxLjf/ .
tLgkxf8
/ /fhdxn
ofqfdf x'g] ;hutf, clgáoefj / s't"xnn] 3/df h;/L 9'Ssn] ;'Tg /
lgbfpg ;lsFb}g . ;w}“ ;ft ah]lt/ p7\g] dflg; d, To; lbg t tLg ah]b]lv lgb|f
ufoa eOxfNof] . gofF 7fpFdf ;a}nfO{, vf;u/L cwa}F;]x¿nfO{, o:t} x'G5 Sof/ . kfFr ah]lt/ p7]/ GjfOWjfO u¥of}“ .
d}n] æofqfdf /fd|f] ;'tfOsf nflu 5 ;"qÆ (Six Tips for
a Better Sleep When You Travel)
k9]sf] 5' . o:t} u/L kfFr ;"q, b; ;"q cflb;d]t k9]sf] 5' .
o:tf ;"qx¿ xfdLnfO{ vf;} sfd nfUb}g /x]5g\, lsgeg] ToxfF ;dofGt/,
;f+:s[lts / ef}uf]lns lx;fan] cToGt km/s d'n'sx¿sf] ofqfdf sfd nfUg;Sg] tl/sfx¿
;'emfOPsf] 5 . dnfO{ t ;;'/fnL, lbbLalxgL jf bfh'efOsxfF /ft latfpg'kbf{ lgb|f
layf]lng] ;d:ofsf] ;dfwfg rflxPsf] xf] .
ofqfsf] bf];|f] lbg laxfg} d}n] ljàk|l;4 n]vs xfG; lqml:6og PG8;{gsf]
ofqf;DaGwL egfO ;Dem]F . pgn] eg]sf 5g\–
æofqf ug'{ eg]sf] afFRg' xf] .Æ
hfuf /xg' klg afFRg' xf] . afFRg] pkqmd g} xf] ofqf . dnfO{ gofF
sf]0faf6 o; b'lgofFnfO{ x]b{} afFRg dg nfU5 . ofqfn] dnfO{ h'g gofF b[l¨ lbG5
To:tf] c¿ s'g} pkfoaf6 kfpF5' h:tf] nfUb}g .
o;kl5 lr;f] kfgLdf ;ft' vfof}“ . ;ft'sf] vfhf ;a]/} vfPdf pko'St ;dodf
vfhf e]l6Pg eg] klg lrGtf x'g] lyPg . ;Ltf / d tof/ xf]pGh]ndf o'j/fh bfh' t
/]nj] :6];g sxfFg]/ 5, kQf] nufP/ k'uLj/L cfpg'ePsf] /x]5 . xfdL ;a]/} lxF8Øf}“ . t/ 6«]g kv{g'k/]sfn] s]xLa]/
:6];gd} cNdlnof}“ . km';{tsf] ;do s6fpg s]xL kf]h kmf]6f] lvRof}“ .
6«]g cfof] . xfdL ;lhn} r9Øf}“ . h]g/n l8Aafsf] l6s6 sf6]sf xfdLnfO{
a:g vf;} c;'ljwf ePg . ‰ofnaf6 Totfsf ufpF, v]t, kxf8, jg / kf]v/Lsf] b[Zo x]b}{
xfdL blIf0fk"j{sf] /fhdxntkm{ nfUof}“ .
æ/fhdxndf s'g} b/af/ 5 < s] 5 ToxfF < xfdL s]s] x]g{ hfg nfu]sf
<Æ d]g'sf efph"n] ;f]Wg'eof] .
æptf x]/ . uÍf gbL b]lvof] .Æ o'j/fh bfh' uÍf gbLsf] b[Zodf /dfO/xg'ePsf]
lyof] . oxfF /]ndfu{ uÍfgbLsf] Psbd} 5]p eP/ hfFbf] /x]5 . 6«]gsf] l8Aafdf Ps}l5gdf
lrofjfnf s/fpFb} cfof] . xfdLn] PsPs sk lrof vfof}“ .
d}n] eg]“– æ/fhdxn eÙ]lalQs} Psbd 7"nf] /fhb/af/ xf]nf eÙ] nfU5,
t/ o; 7fpFsf] gfd a"9L cfOdfO{sf] gfd ;'sGof /fv]h:t} xf] . s]xL 5}g
/fhdxndf . ToxfF g b/af/ 5g\ g s'g} dlGb/ . g /fhdxn s'g} ;x/ xf] g t ToxfF
x]g{ nfos s'g} rLh 5 . t/ Tof] 7fpF Oltxf;sf sltko sfnv08df w]/} dxŒjk"0f{
s]Gb| lyof] .Æ d}n] efph"nfO{ eg]“ .
efph" xfF:g'eof]– ælsg lxF8]sf t xfdL Totf <Æ
d}n] /fhdxnsf] Oltxf; Psbd 5f]6ØfP/ eg]“ . d}n] k9]sf] s'/f ;Dem]“– ;g\
!%#* df z]/ zfx ;"/L / x'dfo'F oxL ;flxauGhsf] t]lnofu9Ldf ljzfn ;]gf;lxt
cfdg];fdg] ePsf lyP . /fhdxnsf] eofgs o'4 !@ h'nfO{ !%&^ df eof] . o;af6 aÍfndf
d'un zf;g :yflkt ePsf] lyof] . !%(@ df lbNnLsf afbzfxsf cToGt e/kbf{ ljàf;kfq
;'a]bf/ -efO;/fo_ hg]{n dfgl;+xn] /fhdxnnfO{ ;g\ !^)( df aÍfn / laxf/sf]
/fhwfgL agfP . t/ pgn] ljleÙ sf/0fn] /fhwfgLnfO{ kl5 9fsf ;f/] .
s]xL ;dokl5 g} t]lnofu9L / /fhdxn zfxhxfF / Oa|flxd vfgaLr eofgs o'4sf]
d}bfg aGof] . zfxhxfFn] lht]kl5 pgL g} aÍfnsf ;/bf/ ag], / /fhdxn pgsf] /fhwfgL
aGof] . t/ !^@$ df Onfxfafbsf] o'4df
zfxhxfF k'gM k/flht eP .
!^#( df /fhdxnn] cfÇgf] uf}/j k'gM xfl;n u¥of] ha afbzfx zfxhxfFsf
5f]/f zfx ;'hfn] cfkm"nfO{ aÍfnsf] ;'a]bf/ lgo'St ul/Pkl5 o; ;x/nfO{ k'gM aÍfnsf]
/fhwfgL agfP . o;/L /fhdxn k6sk6s ;d:t aÍnfb]z, klád aÍfn, cf;fd, d]3fno,
lqk'/f, laxf/ / emf/v08sf] /fhwfgL x'g], gx'g] / x'g] eO/èf] .
log} zfx ;'hfn] la|l6; O:6 OlG8of sDkgLnfO{ aÍfndf Jofkf/ ug]{ cg'dlt
lbPsf x'g\ . ef/tdf cª\u|]h ;fd|fHo :yfkgfdf oxL cg'dltn] lga uf8]sf] lyof] . kl5
aÍfnsf gafa lz/fh–pb–bf}nf ha !&%& sf] Knf;Lsf] o'4df k/flht eO{ efu],
pgL /fhdxnd} kqmfp k/] .
/fhdxndf gLnsf]7L eÙ] 7fpF 5 . a]nfotLx¿n] ;g\ !&(^ df /fhdxndf
gLnf] /ª pTkfbg ug]{ sf/vfgfx¿ vf]n]sf lyP . sk8f /Fufpg cfjZos gLnf] /ª pTkfbg
ug]{ sf/vfgf lyP tL . ;:tf] dfgj >d kfOg], kof{Kt kfgL / pBf]usf nflu pko'St
xfjfkfgL ePsfn] la|l6;x¿n] /fhdxnnfO{ /f]h]sf lyP . cfh of] :yfg afn'jf, lu6L /
9'Íf pTkfbgsf nflu gfd'b 5 . oxfFsf] afn'jf lrgLsf bfgfem}“ dl0fe-lqm:6n_bf/ 5
. oxfFsf] lu6L9'Íf clt alnof] / u'0f:t/Lo x'gfn] lgdf{0fsfo{df pQd 5 .
/fhdxn hfg] 6«]g PS;k|]; lyof], t/ o;n] t k];]Gh/ 6«]gn] eGbf cem l9nf]
ul/lbof] . tLgkxf8 eÙ] :6];gdf k'u]kl5 o'j/fh bfh' s/fpg'eof]– æ/fhdxn hfgsf
nflu oxfF 6«]g abNg'kg]{ /x]5 .Æ
;f]Rg] ;do lyPg . xfdL x:ofªkm:ofª ub}{ cf]ln{of}“ . d}n] o; ljifodf g
hfg]sf] lyPF g To:tf] zË} lyof] . wÙ bfh'sf] xf]l;of/Ln] alrof], gq /fhdxn
:6];g sltv]/ cfpnf eGb} snsQf hfg bf}l8/x]sf] 6«]gd} /xg] lyof}“ xfdL .
tLgkxf8af6 6«]g abNg'kg]{ s'/f xf] /x]5 . af]8{df :k¨ n]v]sf] lyof] t/
ptf hfgsf nflu ca b'O{ 306f kv]{kl5 dfq 6«]g kfOg] /x]5 . sf] kvf]{;\ ljgfsfd
Toqf] a]/, xfdL 6]Dkf] r9L ptf nfluxfNof}“ . af6f] t 5f]6} xf] t/ 6]Dkf]sf]
ofqf slt c;'ljwfhgs x'G5, xfdLn] eÙ} kb}{g . aNnaNn tL vfN6fv'N6L / lxnf]
s6fpFb} 6]Dkf]n] xfdLnfO{ Pp6f clns kmf]xf]/ a;kfs{df nu]/ 5f8Øf] . glhs} /]nj]
:6];g b]lvof] . a;kfs{ / /]nj] :6];g To;} cnkq 5f8]sf 7fpFh:tf b]lvP . htftt}
afn'jfsf y'k|f, ;'Fu'/sf ayfg, lxnf] / emf/hÍn .
xfdL /fhdxnsf] a;kfs{af6 aflx/ lg:s]/ ;8s};8s lxF8Øf}“ . k'/fgf] /
;fFu'/f] ;8ssf] kládtkm{ nx/} xf]6n lyP . ;:tf 6x/] xf]6n . laxfgsf] gf:tf tof/
kf/]/ tL dflg; xfdLnfO{ s/fO{s/fO{ cfdGq0f ul//x]sf lyP . Pp6f To:t} xf]6ndf
k:of}“ . kTy/sf]Onfsf] s8f w'jfFn] xfdLnfO{ gfs / cfFvfdf eLif0f cfqmd0f u¥of]
. h;/Lt;/L k'/L–t/sf/Lsf] vfhf vfof}“ .
clg xfdL 3f6tkm{ uof}“ . 3f6sf] af/]df d}n] bfh'efph" / ;LtfnfO{
atfPF . oxfFaf6 clns tlNt/ gbLkfl/sf] dflgsrstkm{ hfgsf nflu tLg–rf/tn] hxfh
l7Ss kb}{ /x]5 . Tof] x]b{} xfdL uÍf gbLdf k~r:gfg u/L l;GwL bnfgtkm{ uof}“ .
l;GwL bnfg, cyf{t\ /fhf dfgl;+xsf] b/af/ . lbNnLsf afbzfx csa/sf ljàf;kfq
dfgl;+xn] o;} :yfgaf6 ;d:t aÍfn / laxf/df zf;g u/] . cfhsf] aÍnfb]z, klád aÍfn,
d]3fno, lqk'/f, ldhf]/d, laxf/, emf/v08 / pl8;fsf] w]/}h;f] efu ldnfP/ p;a]nf aÍfn
elgGYof] . Toqf] 7"nf] b]zsf /fhfsf nflu ToxfF b/af/ eÙ nfos g s'g} ultnf]
3/ lyof] g v08x/ g} . ;:ofgf] ejg b]lvof] . To;sf 9'Í] vfFafrflxF k'/fg}
x'g'k5{ . cyf{t\ k'/fgf] P]ltxfl;s ejgsf] eUgfjz]ifaf6 :tDex¿ p7fP/ of] gofF ejg
agfOPsf] x'g;SYof] . cyjf x'g;S5 p;a]n} o:t} l8hfOgsf] ejg ag]sf] xf] . ptf
k"j{k6\l6 a/G8f /x]5 . a/G8faf6 uÍf gbLsf] ;'/Do b[Zo b]lvg], xfjf vfg
ldNg] / km/flsnf] /x]5 . s]xL kmf]6f] lvFRof}“ .
glhs} a]nfotL uf]/]x¿sf] lrxfg /x]5 . kl/ToSt, lj/StnfUbf], l3gnfUbf] /
v08x/ ePsf] lrxfg3f/L . ;fdfGotof uf]/fx¿ lrxfg3f/LnfO{ km"naf/Lem}F
;'Gb/, ;kmf / km/flsnf] /fV5g\ . uf]/fx¿ 3/ agfpFbf jf lsGbf lrxfg3f/Lg]/ kfP
;a}eGbf v';L x'G5g\ . lrxfgsf] zflGt pgLx¿nfO{ ;a}eGbf dg k5{ . t/ oxfF To:tf]
s]xL b]lvPg . ePsf] sDkfpG8 jfn klg eTsFb} uPsf], u]6 klg jiff}{F gvf]n]sf]
h:tf] . clns cUnf] l9:sfdf agfOPsf] Tof] lrxfg3f/L cUnfcUnf ¿vx¿sf d'lg emf/kft
a9]/ Psbd s'¿k lyof] .
ærkL{ st} 5 ls <Æ bfh'n] ;f]Wg'eof] . dnfO{ klg s] yfxf, d klg t
pxfFh:t} gofF x'F o; :yfgsf nflu . 5]pdf Pp6f sfnf]sfnf] e'F8] dflg; 9NsL9NsL
lxFl8/x]sf] lyof], p;nfO{ ;f]w]F–
æ;/hL ¤ otf glhs} kfOvfgf sxfF xf]nf <Æ
p;n] xftsf] O;f/fn] b]vfof]– æp M k/ 5 .Æ
;fj{hlgs rkL{ Jojl:yt g} /x]5 . dlxnf v08df ;Ltf / efph" kfn};Fu hfg'eof]
. k'?if v08df xfdL b'O{ bfh'efO k:of}F .
l;GwL bnfg / j/k/ ;a}lt/ kmf]6f] lvFlr;s]kl5 xfdL u]6af6 aflx/ lg:Sof}“
. jf:tjdf l;GwL bnfgsf] cufl8sf] efu eg] ;'Gb/ agfOPsf] /x]5 . Psbd ;'Gb/ au}“rf
/ kfs{ . kfs{ 7"nf] t xf]Og, t/ Jojl:yt / ;'Gb/ . aRrfaRrLx¿sf nflu v]Ng]
/ /dfpg] w]/} s'/f /x]5g\ . xfdL k5fl8af6 r9]sf x'gfn] o;sf] ;du| Joj:yf x]g{
afFsL g} /x]5 .
clg gu/k~rfot ejg, bdsn, PDa'n]G; cflb /fVg] 7fpF b]Vof}“ . oxfF
vfg]kfgLsf] xfxfsf/ x'g'k5{, lsgeg] gu/k~rfot ejgcufl8 vfg]kfgL cf];fg]{ 6ØfË/x¿
lgs}j6f lyP . cg'd08n ejg eg] lgs} 7"nf] / km/flsnf] /x]5 . o; efudf
lhNnfnfO{ s]xL cg'd08ndf afFl8G5, aÍnfb]zdf pklhNnf eg]h:tf] .
s'g} a]nf Tolt zlStzfnL / rlr{t klxrfg ePsf] 7fpF clxn] kl/ToSt /
>LxLg 5 . a"9f] ePkl5 af3 h;/L s'¿k / b'MvL x'G5, /fhdxnsf] cj:yf To:t}
5 . ofqfsf] Ps uGtJosf] ¿kdf /fhdxnnfO{ /f]Hb} ubf{ dnfO{ ;x/sf] d[To' s;/L
x'G5 eÙ] ljifodf yk hfgsf/L lng dg nfUof] . To;}n] kfFr–;ft lbgcl3 d}n] ljàsf
s]xL kl/ToSt ;x/sf af/]df hfgsf/L lnPF . /fhdxnnfO{ To; ;"rLdf /fv]sf /x]g5g\,
vNnf] nfUof] .
rLgsf] cfw'lgs ;x/ Tofªb'r]gnfO{ ljàsf] ;a}eGbf 7"nf] kl/ToSt ;x/
elgG5 . o;nfO{ eL8a]u/sf] k]l/; elgG5 . t's{d]lg:tfgsf] ljzfn ;x/ c:ufaft csf{]
ljàk|l;4 e'Tofxf ;x/ xf] . c:ufaftnfO{ d[tfTdfx¿sf] ;x/ (the
City of the Dead) elgG5 . cd]l/sL /fHo Pl/hf]gfsf]
;x/ ?aL csf{] lgh{g ;x/ xf] . c:6]«lnofsf] lj6]g'd, O6nLsf] qmfsf], o'qm]gsf]
lk|Kof6, hfkfgsf] xfl;df klg ljàrlr{t kl/ToSt ;x/ x'g\ . oL k|To]s ;x/ lgh{g
x'g'sf k5fl8 cnu–cnu syf 5g\ . s'g} ;x/ cfh klg a:gsf nflu of]Uo / r':tb'?:t
/flvPsf 5g\, ;dosf] rf]6 vfP/ s'g} ;x/ v08x/ eO;s] . lnof] 6fN:6fon] k|l;4
pkGof; æcgf Sof/]lggfÆsf] klxnf] jfSodf eg]sf 5g\– æ;'vL kl/jf/ ;a} p:t} x'G5g\
t/ b'MvL kl/jf/ cfÇg}–cfÇg} lsl;dn] b'MvL x'G5g\ .Æ (Happy families are
all alike; every unhappy family is unhappy in its own way.) of] lgod kl/jf/df dfq xf]Og, ufpF;x/ / b]zsf nflu
klg p;}u/L nfu" x'g] /x]5 . /fhdxnsf] ktgsf] syf c¿ s'g} ;x/sf] ktgsf]
syf;Fu sxfF ldNbf] xf]nf / <
3f6sf] klg s'/f clnslt yk"F Sof/ . /fhdxnsf] kfl/k6\l6 cfP/ dxfgGbf
gbL uÍfdf ldl;G5 . dxfgGbf gbL l;lnu'8L ;x/sf] dWoefu eP/ aUb5 . To; dxfgGbfdf
To;eGbf k"j{sf ;fgfltgf b'O{rf/ vf]nfvf]N;f ldl;G5g\ eg] kládsf d]rL,
lal/ª, sGsfO{, sdn, /t'jf, aqmf, 8fF;, lr;fª, nf]xGb|f / a"9Lvf]nf;Dd Ps–Ps
ub{} ldl;G5g\ . xfd|f] 3/}g]/af6 axg] 6]ª\u|f vf]nf] clns tn k'u]/
a"9Lvf]nfdf ldl;G5 . a"9Lvf]nf] b'xaLaf6 blIf0f nfu]kl5 s];lnof gfd
kfP/ aU5 . ef/tdf klg To;nfO{ s];lnof g} elgG5 . clg cem tntn uPkl5 Tof]
k"j{ df]l8G5 / nf]xGb|f, 8fF;, aqmf cflb;Fu ldl;G5 . cem tn k'u]/ Tof]
sGsfO{df k:5 . clg sGsfO{ / d]rL klg dxfgGbf;Fu e]6 ePkl5 cfÇgf] kl/ro u'dfO{
dxfgGbf eP/ uÍfdf ldl;G5g\ . /fhdxn 3f6d} k'u]/ o;/L d]/f 6]ª\u|f / a"9Lvf]nf
uÍfdf ljno x'G5g\ .
pxfFx¿sf] / xfd|f] 3/sf] an]F;L oxfF cfOk'u]kl5 uÍfdf ldl;G5 eg]/ d}n]
eg]F . of] ;'g]kl5 bfh'–efph"n] a8f] s't"xn / k|]dn] uÍfnfO{
x]g'{eof] .
æg]kfnsf ;a} 3/sf an]F;L, ;a} vf]nfvf]N;f / ;a} gbLx¿sf yf]kfyf]kf au]/
cfO{ log} uÍfdf ldNb5g\ .Æ d}n] d]g'sf efph"lt/ kms{]/ eg]F .
æxf] xlu <Æ efph"n] eÙ'eof] . xfd|f] cufl8 ljzfn uÍf
zflGtk"j{s km}lnPsf] lyof] .
/fhdxndf x]g{ nfos c¿ w]/} s'/f 5g\– h:tf] oxfFsf] P]ltxfl;s h]n . clg
pwjf lemn . pwjf lemn cyf{t\ ktf}/f / a/x]n lemn . xfdL pwjf lemn hfg ;lsG5 ls
eg]/ 6]Dkf]jfnf;Fu s'/f ug{ uof}“ . 6]Dkf]jfnfn] eGof]–
æoxfF;Dd cfP/ pwjf lemn gx]/L kms{g] / < pwjf lemndf ;+;f/el/af6 r/f
x]g{ dflg; cfpF5g\ . ;fOa]l/ofb]lv cfpF5g\ r/fx¿ lxpFbdf oxfF . emf/v08df r/f
cjnf]sg ug]{ oxL Psdfq :yfg xf] . clg ;fOa]l/ofsf kfx'gf r/fx¿ emf/v08df oxLF
dfq cfpF5g\ .Æ
æslta]/ nfUnf <Æ d}n] ;f]w]“ .
æslt klg a]/ nfUb}g . hfg Ps8]9 306f, cfpg Ps8]9 306f, tkfO{“x¿ ToxfF
k'u]/ b'O{ 306f dfq cNdlng'xf]nf . a]n'sf jf; a:g cfOk'luxfNg'x'G5 lg oxLF .Æ
p;n] eGof] .
ænf}, 6f9} /x]5 . xfdL ghfg] .Æ d}n] c;dy{tf hgfPF .
æTo;f] xf]Og lg . ktf}/f lemn t 7ØfSs} tkfO{“x¿sf] b]zsf] cfsf/sf] t/
pQ/–blIf0f km}lnPsf] 5 . of] nueu 8]9 ;o x]S6/df km}lnPsf] 5 . To;eGbf tLg u'gf
7"nf] 5 a/x]nrflxF, Tof] clgoldt cfsf/sf] / b'O{tLg tfnsf] ;+o'St ¿kh:tf]
b]lvG5 . x]gf]{;\, ;Dk"0f{ If]qsf] km}nfj6 emÙ} ^ ju{–lsnf]ld6/df 5 .
tkfO{Fx¿nfO{ d ;a}lt/ k'¥ofOlbpFnf . tkfO{Fx¿nfO{ kms{g xtf/f] 5 eg] d tLg ah]
g} tLgkxf8 :6];gdf k'¥ofpFnf .Æ p;n] ;Demfof] .
xfdLn] 6]Dkf]jfnfl;t s'/fsfgL u¥of}“, ;do / k};f b'j} xfdLn] ;f]r]eGbf
a9L nfUg] b]lvof] . cfh pwjf lemn, h]n, gLnsf]7L / dÍnxf6 hfg] xf] eg] a]n'sf
t]lnofu9L kmf]6{ klg k'Ug] b]lvPg . To;}n] xfdL lemnsf] lemlnldnLsf] ;f]r 5f8]/
af/fb/Ltkm{ df]l8of}“ . lemndf cfpg] ;fOa]l/og r/fx¿ xfd|f] sf];L6Kk'df em}“
lxpFb nfUg'cufj} cfpF5g\, oxLF cG8f kf5{g\, rNnf sf]/N5g\ clg tL rNnf x's{gf;fy
cfkm}F;Fu p8fP/ nU5g\ . dnfO{ crDd nfU5 lsg tL r/fnfO{ ;fOa]l/og r/f eg]sf
xf]nfg\, ha ls tL k|To]s r/f g]kfn jf ef/tsf To:t} lemn / gbLdf hGd]sf x'g\,
x's]{sf x'g\ .
æg]kfndf a9L kfgL kg{] x'gfn] tfntnfp sd 5g\, hxfF sd kfgL k5{ ToxfF
a9L tfntnfp x'G5g\ .Æ d}n] bfh'lt/ x]/]/ eg]F .
af/fb/Ldf
g]kfnL ko{6s
clg xfdL 6]Dkf] r9]/ af/fb/L k'Uof}“ . /fhdxnaf6 b; lsnf]ld6/hlt pQ/df
uÍf gbLsf] lsgf/d} /x]5 of] 7fpF . ptfk6\l6sf] a:tL / ahf/nfO{ dÍnxf6 eGbf
/x]5g\ t/ xfdL ahf/k6\l6 k;]gf}“ . xfdLn] x]g'{kg]{ af/fb/L k'/ftflŒjs :yn /fd|f]
nfUof] .
x'g t o;nfO{ k'/ftflŒjs :yn klg s;/L eÙ' /, nueu kfFr ;o jif{cufl8sf]
dfq Oltxf; 5 o;sf] . /fhf dfgl;+x jf To;eGbf kl5 ag]sf] dflgFbf] /x]5 o;nfO{ .
ToxfFsf] ;"rgfkf6Ldf To; :yfgsf] af/]df lj:t[t hfgsf/L kfOof] .
/tg s'df/ gfdsf Pshgf kqsf/;Fu o'j/fh bfh'n] lrgf/L ug'{eP5 d ptf
kmf]6f] lvRgdf /dfO/x]sf] a]nfdf . ltgn] xfdL;Fu 5f]6f] s'/f u/] clg xfd|f]
kmf]6f] lvFr] . pgn] eg]–
æef]ln of kl;{sf] hfu/0f klqsfdf tkfO{“x¿ oxfF cfpg'ePsf] ;dfrf/
lg:sg]5 .Æ
pgn] xfdLnfO{ vfgsf nflu kfgL klg lbP . wGojfb eGb} labf eof}“ . clg
xfdL hfdL dl:hb x]g{ k'Uof}“ . of] dl:hb ljzfn /x]5 . clns cUnf] l9:sfdf ag]sf]
To; dl:hbsf] af/]df klg kl/rokf6L /x]5 . afbzfx csa/sf ;'a]bf/ /fhf dfgl;+xn]
agfPsf elgPsf] /x]5 of] dl:hb .
s]xLa]/ dl:hb, o;sf] cfFug / aflx/sf] km"naf/Ldf /dfof}“ . ;'Gb/ /
zfGt clg km/flsnf] 7fpF /x]5 . xfdLn] lgs}j6f kmf]6f] / lel8of] lvFRof}“ . Pp6f
ofqfdf ptf u'h/ftsf] hfd] dl:hb hfFbf dgf]h ;/ / cGh' Dofdn] slt ;]NkmL
lng'ePsf] lyof] ¤ kGw|f}F ztfAbLdf ag]sf] Tof] dl:hb blIf0f Pl;ofs} ;a}eGbf
7"nf] dl:hb lyof] p;a]nf, t/ kl/;/sf] ;'Gb/tfdf oxfFsf] hfdL dl:hb w]/}
cufl8 5 . dgf]h ;/ / cGh" Dofd oxfF cfpg'ePsf] eP pxfFx¿n] kmf]6f] lvRgdf
lgs} ;do nufpg'x'g] lyof] .
-hfd] dl:hb, af/fb/L,
/fhdxn, emf/v08_
hfd] zAbsf] cy{ xf] z'qmjf/] . t/ xfdL k'u]sf lyof}“ laxLjf/ .
o; dl:hbdf d';ndfg klg sd} cfpg] h:tf] b]lvof] . xfdLn] g]kfnL efiffdf
dhfn] s'/fsfgL u/]sf] ;'g]/ Pshgf efO xfdLg]/ cfof] . p;n] g]kfnLd} ;f]Wof]–
ætkfO{“x¿ sxfFaf6 cfpg'ePsf] <Æ
ælj/f6gu/af6 .Æ d}n] klg g]kfnLd} eg]“ . otfsf w]/}nfO{ lj/f6gu/sf]
af/]df yfxf eP klg O6x/Lsf] af/]df yfxf x'Fb}g eÙ] nfu]/ d}n] lj/f6gu/af6
cfPsf] eg]sf] lyPF .
ælj/f6gu/af6 < d klg lj/f6gu/af6} . d]/f] 3/ 6ËLl;g'jf/L .Æ
æcf]xf] . /dfOnf] eof] . xfdL O6x/Laf6 rflxF =====.Æ
s]xLa]/ To; efO;Fu ukmufkm eof] . p;nfO{ cg'/f]w u/]/ s]xL kmf]6f]
lvlrdfUof}“ .
To; efOaf6 5'6\l6Pkl5 xfdL la:tf/} aflx/lt/ a9Øf}“ . aflx/sf] ;'Gb/tfdf
k'gM xfdL s]xLa]/ x/fof}F . clg hfdL dl:hbnfO{ p;}u/L ;'g;fg PSnf] / kl/ToSt
cj:yfdf 5f8]/ xfdL d"nu]6af6 lg:Sof}F . ;8sdf k'gM tL kqsf/ efOl;t e]6
eof] . k'gM Psl5g yk s'/fsfgL u/]kl5 xfd|f] 6f]nL 6]Dkf] r9]/ /fhdxn kmSof]{ .
ptf dÍnxf6af6 clnslt pQ/k6\l6 sGx}of c:yfg elgg] rlr{t O:sg dlGb/ lyof]
. of] k|l;4 O:sg dlGb/ x]g{] d]/f] k'/fgf] /x/ lyof] . sGx}of c:yfgsf] eJotf,
km}nfj6, zflGt / ;'/Dotfdf /dfpgsf nflu xfdLl;t ;dosf] cefj lyof] .
/fhdxnaf6 csf]{ 6]Dkf] r9]/ tLgkxf8lt/ nfUof}“ . afbnsf
7"nf7"nf 6'qmfx¿ cfsfzdf u'l8/x]sf lyP . ls;fgx¿n] ev{/} /f]k]sf
wfgsf la?jf xl/of x'Fb} lyP . sltko v]tx¿ kfgL ev{/} k/]/ xf]nf l6nlkn el/Psf
lyP . st} ev{/ /f]lkPsf] wfgsf kx]Fnf la?jf b]lvGy] eg] st} wfg /f]Kgsf nflu
ev{/} v]t hf]ltPsf] lyof] . v]tdf l;FrfOsf nflu gx/, k}gL jf s'nfsf] aGbf]a:t
b]lvPg . ufpFdf ufO{e}F;L ;8ssf] lsgf/df afFlwPsf lyP . ltgsf uf]a/ / ux'Ftn]
;8ssf] gfnf el/Psf] b]lvGYof] .
6]Dkf]n] tLgkxf8 NofOk'¥ofof] . tLgkxf8 cfOk'u]kl5 ;a}eGbf klxn]
k]6k/d]à/sf] k"hf ug'{ lyof] . dWo lbg eO;s]sf] lyof] eg] xfd|f] dg klg
56k6fpg yfn]sf] lyof] . tLgkxf8sf] ahf/df Pp6f clns ;fFu'/f] / ;–:ofgf] xf]6ndf
k;]/ vfgf vfof}“ .
emf/v08L vfgf lbpF;f] bfn–eft / t/sf/L–crf/ g} xf] . Psbd v;|f /
df]6fdf]6f rfdnsf] vNnf] eft . p;} t pl;gf rfdnsf] eft, To;dfly df8 sf6]sf],
eg]kl5 Tof] s'g :jfbsf] x'G5, d}n] eÙ} kb}{g . t/ t/sf/L, bfn / crf/ eg] dL7}
/x]5 .
ædf5f vfg] xf] <Æ xf]6njfnfn] ;f]Wof] .
;Ltf ;fy}df l5g\, df+;fxf/sf] ljifo lg:Sof] eg] pgnfO{ vfgdf lbªlbª
nfU5 . d}n] t'?Gt} eg]F–
æxfdL zfsfxf/L .Æ
æP–P .Æ xf]6njfnf r'k nfUof] . xf]6ndf c¿ u|fxs lyPgg\ . xfdLn]
cf/fd;Fu vfgf vfof}F .
vfglkgkl5 s]xLa]/ ;':tfof}F . clg ldhf{rf}sLsf nflu l6s6 sf6L 6«]gdf r9Øf}“
. ToxfFsf] t]lnofu9L kmf]6{ x]g'{ xfd|f] sfd lyof] . 6«]gdf r9]kl5 ca b'O{tLg
306f xfdL;Fu k'm;{tsf] ;do lg:Sof] . xfdLn] cg]s ljifodf ukmufkm u/]/ ;do
s6fpg] sf]l;; ul//èf}“ . abfd lsg]/ vfFb} 6«]gsf] ‰ofnaf6 ev{/} /f]lkPsf wfg,
/f]kfOF ug{ l7Ss kf/]sf v]t, cfnL / l8ndf emfª\luPsf tf8sf ¿v, em'k|] 3/ ePsf
ufpF / ;'g;fg km}nfj6 x]l//èf}“ .
d}n] 6f]nLsf ;b:onfO{ laxf/af6 emf/v08 /fHo cnu x'g] avtsf sltko k|;Íx¿
;'gfPF . emf/v08 /fHo cnu x'Fb} u/]sf] a]nf cfÇgf] cª\u|]hL efiffdf ;'wf/sf
nflu l/8;{ 8fOh]:6 dfq xf]Og ef/taf6 lg:sg] b ljs, cfp6n's cflb ljrf/k|wfg
klqsf klg x]g]{ uy]{F d . tL klqsfn] dnfO{ ef/t / ljàsf] af/]df w]/} 1fg lbPsf]
lyof] .
clns l9nf] u/L ;flxauGh NofOk'¥ofof] 6«]gn] . xfd|f] Wofg ldhf{rf}sLlt/
lyof] . ;flxauGhaf6 ldhf{rf}sL glhs} g} 5 t/ oxfF cfP/ 6«]g w]/}a]/ /f]lsof] . Ps–8]9
306f g} /f]lsof] . To;} km';{tdf d}n] Pp6f k'ln; clkm;/nfO{ t]lnofu9L kmf]6{
x]g{ sxfFaf6 s;/L hfg' pko'St x'G5 eg]/ ;f]w]“ . p;n] eGof]–
æx]gf]{;\, t]lnofu9Ldf x]g{ nfos s]xL 5}g . Tof] kmf]6{ t 6«]gdf
hfFbfhfFb} af6}af6 b]lvG5 . /]nj]sf] b]a|]k6\l6 x]b}{ hfg'xf]nf ldhf{rf}sL
k'Ug] a]nfdf o;f] cUnf] l9:sfdf b]lvg]5 . t/ d eG5', ToxfF x]g{ nfos s]xL 5}g .Æ
æs;/L hfg' 7Ls xf]nf <Æ
æhfg}kg]{ eP ldhf{rf}sL;Dd o} 6«]gdf hfg] . :6];gaf6 cf]n]{/ c6f] of
6f]6f] kqm]/ cfpg] . t/ d km]l/ eG5' ToxfF x]g{ nfos vf;} s]xL 5}g .Æ
p;nfO{ wGojfb eg]/ d k'gM 6]«gdf r9]F . w]/}a]/ /f]s]/ To; 6«]gn]
xfd|f] w]/} ;do gfz ul/lbof] . ;'?d} s]xL k];]Gh/ xfdL r9]sf] 6«]gaf6 cf]n]{/
csf]{ pt} hfg] 6«]gdf r9]sf lyP . Tof] lxFl8 klg xfn]sf] lyof] . af7fx¿, cg'ejLx¿sf]
tl/s} csf]{ . xfdL cg'ejxLgx¿ r'krfk
To;}df al;/èf}“ / c3fPsf] clhFu/sf em}F Tof] 6«]g xnrn gu/L 306fe/ ;'lt/èf] .
w]/}a]/kl5 aNn Tof] r6k6fof] . clg xfdLn] /fxtsf] ;f; km]¥of}“ . ptfsf
kxf8, l9:sf, tf8sf hÍn, v]t / ufpFx¿ x]b}{ xfdL cl3 a9Øf}“ . xfd|f] b]a|]k6\l6
xf]rf] kxf8sf] km]bdf clns cUnf] l9:sf] k/]sf] efudf t]lnofu9L kmf]6{ b]lvof] .
t/ Tof] ;fdfGo u9 /x]5 / Psbd la:ofxf/ ePsf] /x]5 . ToxfF hfg] af6f], k|j]z ug]{
åf/ cflb s]xL k|:6 lyPg . emf8L / emf/kftn] ;Kk} 9fs]sf] /x]5 . 6«]g ldhf{rf}sL
k'u'Gh]ndf d]/f] ljrf/ ablnOxfNof]– ca t]lnofu9L kmf]6{ gx]g]{ . hfg] .
:6];gdf 6«]g /f]lsgf;fy bf}8]/ sfpG6/df uO{ cufl8sf] ofqfsf nflu rflxg]
l6s6 sf6]/ NofPF . ;a}hgf k'gM ;f]xL 6]«gdf r9Øf}“ . ca xfd|f] csf]{ nIo eg]
ljqmdlznf ePsf] lyof] . l6s6 ljqmdlznfsf] sf6] klg d}n] lx;fa u/]“– ljqmdlznf
x]g{ cfh EofOFb}g . ToxfF eg]h:tf] xf]6n klg kfOFb}g . a? sxnufFj k'Ug' a]; .
sxnufFj ljqmdlznfeGbf kNnf] :6];g xf] . xfdL ljqmdlznf :6];gdf gcf]n]{/
sxnufFjdf cf]ln{of}“ . clg ;f]em} ahf/tkm{ nfUof}“ .
vfhf vfg] a]nf ePsf] lyof] . o;f] kmnkm"n / lrof vfg kfP x'GYof] eÙ]
eof] . lxhf] a]n'sf ;flxauGhdf lk|of xf]6ns} 5]psf] kmnkm"n ahf/df lsg]sf
:ofp lbpF;f] 6«]gdf vfP klg cgf/ To;} lyP . /]nj] :6];gsf] d'Vo u]6g]/ Pp6L
dlxnf 9fsLel/ tfhf cDaf lnP/ a;]sL /lx5 . Ps lsnf] cDaf lsGof}“ . bfh' / d
dw'd]xL x'gfn] cDaf vfg' xfd|f nflu cem kmfObfhgs lyof] .
drflxF nh vf]Hg k;]F . Ps}l5gdf bfh' klg dnfO{ e]6\g cfOk'Ug'eof] .
xfdL b'O{n] xf]6nx¿ w'OFw'OFtL vf]Hof}“ . Pskl5 csf]{ xf]6ndf k'Uof}“, sf]7f
st} kfOPg . aNnaNn xf]6n ælgnoÆdf sf]7f kfOof] . xf]6n lgno vf;df nh dfq xf] .
k/ /]nj] :6];gg]/sf] Pp6f xf]6ndf vfglkg u/]/ jf;df cfpFbf ;fFemsf] ;f9] cf7hlt
alh;s]sf] lyof] . lbge/sf] 3'dfO / /]nofqfn] yfs]sf xfdL r'krfk cfÇgf–cfÇgf
sf]7fdf ;'Tof}“ .
t];|f] lbg M
@)&^ ;fpg !) ut] z'qmjf/ .
æcf>d
hfg] xf] <Æ
xf]6n lgnosf] Tof] sd{rf/L efO /dfOnf] dflg; /x]5 . p;n] ;s];Dd ;a}
lx;fan] xfdLnfO{ ;xof]u u¥of] . pm xfd|f] ;'la:tfsf] w]/} Vofn /fVYof] .
xfdLnfO{ p;n] cfÇg} sf]7fdf lrof agfP/ klg Vjfof] . dL7f] lrof .
a]nfotL zf;gsf] ;dodf sf]nuf]ªsf] gfdn] lrlgg] ;–:ofgf] ufpF sxnufFj
cfh efunk'/g]/sf] Ps ;x/ ePsf] 5 .
ljqmdlznf ljàljBfnosf] v08x/ ePsfn] of] :yfg ljàrlr{t 5 eg] sxnufFj ;'k/yd{n
kfj/ KnfG6sf sf/0f ef/tleq o;sf] 5'§} klxrfg 5 . nueu afO; xhf/sf] hg;ª\Vof /
;GtfpÙ k|ltzt ;fIf/tf b/ ePsf] o; ;x/df :yfgLo af]nL cª\lusf rN5 eg] lxGbL /
pb"{ klg /fd|} u/L af]lnG5 .
o; :yfgsf] gfd k|l;4 Clif c¨fjqmsf afa' sxf]n Clifsf] gfdaf6 /x]sf] xf]
. dxfef/tdf rlr{t Clif c¨fjqm Ps l;4k'?if lyP . pgn] zf:qfy{ u/]/ cfÇgf
afa'nfO{ /fhfaf6 y'gfd'St u/fPsf lyP elgG5 .
cF, laxfg lxhf]eGbf clns l9nf] u/L aflx/ lg:Sof}“ . cfh tk; wfd, zflGt
afaf cf>d / dxlif{ d]xLF cf>d hfg' lyof], j6]à/:yfg, ljqmdlznf, Pg6LkL;L,
P; 8Øfd / dxd'b zfxsf] dsa/f cflb lgs} 7fpF x]g'{kg]{ eP klg oL s'g} d'Vo
;x/af6 vf;} 6f9f lyPgg\ .
;a}eGbf klxn] uÍf3f6 uof}“ . tk; wfd, zflGtafaf cf>d / dxlif{ d]xLF
cf>d k'Ugsf nflu . glhs}sf] 3f6 d5'jf/]x¿sf] 3f6 /x]5 . oxfFaf6 hfg] xf] eg]
tLg ;o ?lkofF nfU5 eGof] . xfdLn] tLgj6} 6fk' k'Ug] xf] eg]sf] t gf} ;o nfU5
kf] eGof] . olt glhs}sf] 7fpFsf nflu Tolt w]/} k};f ltg'{ plrt lyPg . 3f6df
g'xfO/x]sf dflg;n] csf]{ 3f6 b]vfP .
ætkfO{“x¿ ptf hfg'xf];\ . ToxfF cf7 ah] cf>dsf] cfÇg} gfp cfpF5 .
cf>dsf nflu vfg]s'/f cflb lng cfpg] xf] Tof] . eStx¿ klg To;}df r9]/ hfG5g\
. k};f nfUb}g .
xfdL gbLsf] lsgf/}lsgf/ ;fFu'/f] uNnL eP/ pQ/ nfUof}“ . oL xf]rf t/
;kmf 3/x¿ d5'jf/]sf lyP . t/ 3/ jf af6fdf st} df5fsf] uGw lyPg . dlxnfx¿ kfgLn]
kvfn]/ uNnL a9fl//x]sf lyP . uNnL Psbd} ;fFu'/f] lyof] . To; uNnLaf6 df]6/;fOsn
l5/fpg klg sl7g nfUYof] . laxfgsf] ;do x'gfn] dflg;x¿ g'xfPsf] / lrof vfg
nfu]sf] b]lvGYof] . kfgL knf{knf{ h:tf] lyof] . udL{ ;do eP klg oxfF clxn] udL{
k6Ss} lyPg .
Psb'O{ 7fpFdf ufO{sf af5f, ;fF9] / s's'/ klg lyP . uNnL ;lsg] a]nfdf Ps
x"n ;F'u'/ £jfFs£jfFs ub}{ b]vf k/] . ;8s otfrflxF Psbd kmf]xf]/ lyof] .
b'O{tLgcf]6L km'RrL s]6Lx¿ cfgGbn] ukm ub}{ ;8ssf] gfnfdf lb;flk;fa ul//x]sf lyP . ptf gbLsf] lsgf/df ;'Fu'/sf x"n
kmf]xf]/ vf]tln/x]sf lyP . jftfj/0f Psbd b'u{Gwdo / lxnf] lyof] . ev{/} kfgL
k/]/ To; :yfgsf] s'¿ktf a9]sf] lyof] .
xfdL lsgf/}lsgf/ cl3 a9Øf}“ . of] efu lgs} v'nf lyof] t/ htftt} kmf]xf]/
/ lxnf] . clg Pp6f km'Rr] b]vf k¥of] . p;n] ;f]Wof]–
æcf>d hfg] xf] <Æ
p;n] xfdLn] emf]nf‰ofD6f af]s]/ lxF8]sf b]v]/ ;f]w]sf] lyof] .
æcF, xf] . xfdL zflGtafaf cf>d hfg] xf}“ .Æ d}n] eg]“ .
p;n] eGof]– æxfd|f] gfp 5 . k|ltJolSt krf; ?lkofF nfU5 zflGtafaf
cf>d hfgsf nflu . lxpFbdf eg] s'/f] cs}{ xf] . xfdL To;a]nf t tL; ?lkofFd}
tfl/lbG5f}“ . t/ clxn] t o:tf] af9L 5, tL;df ;lsFb}g . krf; ?lkofFeGbf 36Ldf ;lsFb}g .Æ
xfdLn] ts{ ug]{ 7fpF lyPg . p;sf kl5kl5 nfUof}“ . t/ ha xfdL 3f6df
k'Uof}“, 3f6sf] dfemLn] eGof]– æk"/fk"/ 5 ;o nfU5 . ;a}lt/ hfg] xf] eg] t xhf/ ?lkofF k5{
. nf}, cfpg'xf];\, d]/f] 8'Ífdf a:g'xf];\ . k'¥ofOlbOxfN5' .Æ
cl3Nnf] 3f6df d5'jf/]n] tLg ;odf nlulbpFnf eg]sf] 7fpFdf of] t 5 ;o
nfU5 eÙ kf] yfNof] . c¿ 8]9 306f kv{g tof/ x'g] eP Ps ?lkofF klg glt/L hfg
kfOg] 7fpFsf nflu clxn] Tof] xhf/ ?lkofF nfUg] s'/f ul//x]sf] lyof] .
ædlGb/sf] 9f]sf gf} ah] v'N5 . clg k"hf ;'? x'G5 . k"hf
;lsFbf P3f/ jf ;f9] P3f/ aH5 . tkfO{“x¿nfO{ ltgLx¿n] afî ah] oxfF NofOlbG5g\ .Æ
3f6df cfPsf c¿ s]xL dflg;n] eg] . ca xfdLn] ljrf/ u¥of}“– oxL :yfgsf nflu afî
ah'Gh]n cndn ug]{ xf] eg] c¿ :yfg slxn] k'Ug' < e/v/ ;f9] 5 dfq ah]sf] 5 .
æs;f] u/f}“ <Æ d}n] bfh'nfO{ ;f]w]“ .
æca gf} ah]dfq k"hf ug{ kfOg] xf] / P3f/ afî ah]dfq kms{g ldNg]
xf] eg] ghfcf}“ . oL ==== oxLFaf6 b]lvOxfNof] lg . bz{g eOuf] lg .Æ
efph"n] eÙ'eof] . ;Ltfsf] klg /fo o:t} b]lvof] . bfh' / d}n] ca kms]{/ ptf
a6];/ hfg] lgwf] u¥of}“ .
dnfO{ yfxf lyof] uÍf gbLsf] o; v08df 8lNkmg b]Vg kfOG5 . ljqmdlznf
8lNkmg cf/Ifsf] If]q xf] of] . t/ e]naf9Lsf] o; ;dodf 8lNkmgsf] rdTsf/ x]g{
kfOg] ;Defjgf sd} lyof] .
a6]à/sf]
dL7f] bxL
3f6af6 ;x/tkm{ nfUg] uNnLsf] af6f] ;kmf g} /x]5 . s]xLa]/ lxF8]kl5
/]nj] :6];geGbf s]xL pQ/df /x]sf] 6]Dkf] :6]G8df k'luFbf] /x]5 . xfdLn] j6]à/sf
nflu 6]Dkf] klqmof}“ . hfFb} ubf{ pm;Fu df]ndf]nfO ;'? eof] . xfdLnfO{ j6]à/df
Ps 306f 5f]8\g'kg]{, ljqmdlznfdf Ps8]9 306f 3'dlkm/ ug{ lbg'kg]{, Pg6LkL;Ldf Ps
306f, P; 8Øfddf kGw| ldg]6 / dxd'b zfxsf] dsa/fdf kGw| ldg]6 cndlng lbg'kg]{
;t{df 6]Dkf] l/ha{ u¥of}“ . Tolt 7fpF 3'd]sf] ef8f ;f9] ;ft ;o ?lkofFdf
;Demf}tf eof] .
j6]à/df xfdLnfO{ k'¥ofOlbPkl5 6]Dkf]jfnfn] eGof]– æd 3/ hfG5' . o;f]
g'xfOw'jfO ug'{ 5 .Æ
æw]/}a]/ kf] nufpF5f} ls <Æ d}n] lrGtf kf]v]“ .
æw]/}a]/ nfUb}g . d]/f] 3/ glhs} 5 oxfFaf6 .Æ
æPP . 7Ls} 5 lg t To;f] eP . xfdL Ps 306fdf oxfF ;a}lt/ bz{g, 3'dlkm/
ug]{5f}“ . vfhf klg vfg]5f}“ ot} .Æ d}n] To; sfnf]sfnf] b'Anf]kftnf] 8Nn]
d';ndfg 8«fOe/nfO{ eg]F . p;n] v';L x'Fb} c6f] 3/lt/ kmsf{P/ s'bfof] .
clg xfdL j6]à/sf] 3f6tkm{ uof}“ . 3f6 Jojl:yt /x]5 . g'xfpg]x¿
g'xfO/x]sf, n'uf km]g]{x¿ n'uf km]l//x]sf, ptf kf}8L v]Ng]x¿ v]ln/x]sf .
km]/Lsf] cUnf] l8naf6 o'jfx¿ uÍfsf] ulx/f] kfgLdf xfd kmfn]/ /dfOnf]
ul//x]sf lyP . o'j/fh bfh'n] ltgLx¿nfO{ xf}:ofpFb} eÙ'eof]– æhDk df/f] efO{ ¤Æ
pgLx¿ v';L eP/ cg]s r6s b]vfpFb} km]l/km]l/ km]/Laf6 kmfn xfGy] .
3f6df b'O6f 7"nf km]/L c8ØfPsf /x]5g\ . km]/L Psbd
7"nf7"nf 6«s tfg]{ vfnsf lyP . ltgnfO{ kfgLdf t}/fpgsf nflu a8]a8]
kmnfd] 8«dx¿ /x]5g\ . Pp6f km]/Lsf d'lg tLgcf]6f 8«d lyP . Tolt ePkl5 hq} uîf}“
;fdfg nfb] klg tL km]/L 8'Ab}gg\ eÙ] :k¨ lyof] . xfdLnfO{ /dfOnf] nfUof] .
To;df a;]/ / lxF8]/ xfdLn] lgs} kmf]6f] lvFRof}“ .
clg xfdL 3f6sf v'8\lsnf r9\b} dfly lg:Sof}“ . dlGb/x¿ lgs}j6f /x]5g\ .
lji0f'nIdLsf, /fd;Ltfsf, b'uf{sf cflb klg . j6]à/ dxfb]jsf] d'Vo dlGb/rflxF
kxf8sf] km]bsf] cln cUnf] efudf agfOPsf] /x]5 . xfdL d'Vo dlGb/df k'Uof}“ .
dlGb/df kmf§km'§ tLyf{n'x¿ cfO/fv]sf lyP . xfdLn] dlGb/sf] kl/qmdf u¥of}“ . leq
a|fé0fx¿ ?b|L of j]b s]xL nuftf/ kf7 ul//x]sf lyP . xfdLn] jl/kl/ k|blIf0ff u/L
eujfg\ j6]à/sf] bz{g u¥of}“ . ptf nIdLgf/fo0f dlGb/leq / aflx/ klg ljleÙ u|Gy
kf7 ul//x]sf lyP .
xfdL dlGb/af6 lg:Sof}“ . casf] s]xL lbgdf ToxfF lgs} 7"nf] wfld{s
pT;j x'g nfu]sf] /x]5 / ToxfF To; pT;jsf] tof/L klg w'dwfdn] eO/x]sf] /x]5 . æafaf
j6]à/gfy dxf]T;j @)!(Æ n]lvPsf Aofg/ / t'nx¿ lyP . :6nx¿sf] lgdf{0f eO/x]sf]
lyof] . t/ xfdL dxf]T;jeGbf b; afî lbg cufj} ;f] :yfgdf k'u]sf lyof}“ .
dlGb/aflx/ pQ/k6\l6 s]xL uFh8L gfufx¿ a;]sf lyP . ltgLx¿ xfdLaf6 k};f
w'Tg ;uaufP . s]xL k};f lbP/ xfdL ltgaf6 pDSof}“ .
sxnufFjdf uÍfnfO{ pQ/jflxgL uÍf eg]/ k'lhG5 . x'g t oxfFafx]s cGoq s]xL
7fpFdf klg uÍf pQ/ axlG5g\ . agf/;sf sfzL 3f6x¿df klg uÍfnfO{ pQ/jflxgL eg]/}
k'lhG5 . t/ sfzLdf uÍf oxfFh:tf] w]/} nfdf] b"/L;Dd lg/Gt/ pQ/ axFlbgg\ . xf],
r'gf/b]lv ;}obk'/;Dd nueu ;f7L lsnf]ld6/ pQ/ ax]sL x'lG5g\ uÍf, t/ aLraLrdf
pgsf] axfj k"j{ klg df]l8Psf] x'G5 . oxfF t nueu tL; lsnf]ld6/ nuftf/ pQ/
axlG5g\ . To} eP/ j6]à/gfynfO{ sfzLsf ljàgfy;Fu t'ngf ul/G5 .
xfdLn] j6]à/gfysf] bz{g ul/;s]kl5 glhs}sf] ;fgf] xf]6ndf k;]/ vfhf vfof}“
. cfÇgf] ?lrcg';f/ ;Ltf / d}n] bxLlrp/f vfof}“ . oxfFsf] bxL Psbd dL7f] / /fd|f]
. afSnf] klg . d eG5', otf cfpg]n] j6]à/sf] bxLsf] ljz]if :jfb lng e'Ng'x'Fb}g
.
bfh'efph"n] rflxF rgflrp/f / cfn'bd vfg'eof] .
gofF 7fpFdf k'u]kl5 dnfO{ Pp6f kL8f ylkG5 . d dnfO{ dfof ug]{ / d}n]
dfof u/]sf w]/}hgfnfO{ ;DemG5' o:tf 7fpFdf . vf;u/L d]/f bfh'efOx¿, ;xsdL{ ldqx¿
/ 5/l5d]sLx¿ . bxLlrp/f vfO/x]sf] a]nf d j6]à/sf] dlGb/sf] ;'Gb/tf, zflGt,
zLtntf / cfWoflTds jftfj/0fsf] /;kfg ul/x]sf] lyPF . d}n] clenfiff DofdnfO{ ;Dem]F
. kf]xf]/ ptf l;/8L hfg nfUbf pxfF klg 6f]nLdf ldl;g vf]Hg'eof] . t/ pxfFsf]
3/]n' kl/l:ylt To;cg's"n eOlbPg . pxfF xfd|f] 6f]nLdf ;dfj]z eP/ hfg
kfpg'ePsf] lyPg . olb o; ofqfdf pxfF klg cfpg'ePsf] eP pxfF v';Ln] o; v'nf
7fpFdf gfRg'x'g] lyof] . d}n] pxfFsf] xif{nfO{ lel8of] lvr]/ hf]ufpg] lyPF .
d]/f bfh'–efph", sfsf–sfsLx¿ cfpg'ePsf] eP pxfFx¿n] eÙ'x'g] lyof]–
æefUo /x]5 / cfOk'luof] .Æ
cfÇgf efOx¿, lbbL–alxgLx¿ s;}nfO{ oxfF;Dd Nofpg ;lsgF eÙ] dnfO{ v]b
dx;'; eof] . dnfO{ d]/f] sdhf]/L yfxf 5– d]/f] b[l¨sf]0fdf c¿nfO{ ;xdt u/fpg
hflGbgF . d]/f] dgdf d]/f rf/} bfh'efOx¿, rf/} lbbLalxgLx¿, sfsfx¿, sfsLx¿,
sfsf–a8fafsf 5f]/f bfh'efOx¿, dfjnL bfh'efOx¿, ;;'/fnLx¿ / ;fyLx¿sf] eL8 hDdf
eof] . ;xsdL{ ldqx¿ klg dgdf jl/kl/ pkl:yt eP . ;a} cfP t/ sf]xL dlt/ x]l//x]sf
lyPgg\ .
j6]à/gfy Pp6f kxf8sf] km]bdf 5g\ . otfsf kxf8nfO{ s;/L kxf8 eÙ', ;:ofgf
9'Í] l9:sf dfq 5g\ . oL l9:sfsf] km}nfj6 klg 7"nf] 5}g . oxfF uÍfn] ds}sf]
v]tLdf k'¥ofPsf] Iflt x]¥of}“ . xhf/f}“ la3f hldg ev{/} s6fg ePsf] b]lvof] .
gbLsf] Psbd l8n}df 5g\ s]xL dlGb/ . o:tf] nfU5 oL ejg gbLd} 78ØfOPsf x'g\ . ejgsf]
cf8}df vf]nfk6\l6 s]xL 9'Íf b]lvG5g\ . tL 9'Ífs} sf/0f uÍfhLn] To; :yfgnfO{
gf]S;fg k'¥ofpg g;s]sL x'g\ .
xfd|f] 6]Dkf] 8«fOe/ clu g} cfP5 . pm xfdLnfO{ kv]{/ a;]sf] /x]5 . xfdLnfO{
b]v]kl5 pm d':sfof] . o;kl5 xfdL 6]Dkf] r9]/ ljqmdlznftkm{ nfUof}“ . af6fsf
b'j}tkm{ ds} nxnx lyP . st} wfgrd/ lg:sFb} t st} ;'Tnf Rofk]sf . v]taf/L otfsf]
h]7sf] h:tf] . kfgL hd]/ ds}nfO{ st} gf]S;fgL u/]sf] 5}g .
;Ltfn] 8«fOe/nfO{ ;f]lwg\– æotf t ds} Psbd xl/of 5g\ . df6f] g} Tolt
dlnnf] ls dn xfn]sf x'g\ <Æ
ædf6fdf ca dn sxfF afFsL 5 / cfG6L ¤ ;a /f;folgs dnsf] rdTsf/ xf] .Æ
p;n] eGof] .
æh] eP klg ds} Psbd /x/nfUbf / /fd|f . xfd|flt/ j}zfvsf] clGtddf st}st}
o:t} u/L ds} nufOG5g\ .Æ pgn] elgg\ .
gfnGbf
ljàljBfnosf] emNsf]
clg xfdL ljqmdlznf k'Uof}F . k'Ug'cufj} o;sf] ljzfntf / zflGtn]
xfdLnfO{ tflgxfNof] . k|ltJolSt @% ?lkofF k|j]z–z'Ns lt/]/ 7"nf]
d"nåf/af6 k|j]z u¥of}“ . xfdL uPsf] lbg ToxfFsf] ;ª\u|xfno labf /x]5 .
x]g{ kfPgf}“, v]b eof] . t/ hfg]sf]–lrg]sf] s'/fdf dfq df]x x'G5, h'g ;+;f/
b]v]s} x'Fb}g, To;sf] af/]df s] v]b dfÙ' / . ;ª\u|xfnosf] ljifo la;{]/ t'?Gt} xfdL
rf/}hgf k'/ftflŒjs :ynleqsf] ;'Gb/tfdf /dfpg yflnxfNof}“ .
æcfxf ¤ ;fFRr} ;'Gb/ 7fpF /x]5 . of] t xfd|f] n'lDagLh:t} kf] /x]5 t ¤
t/ of] lgs} 7"nf] /x]5 .Æ o'j/fh bfh' w]/} /dfpg'eof] . /dfpg t efph" / ;Ltf klg plQs}
/dfPsf] b]v]F .
;Ltfn] gfnGbf;Fu t'ngf ub}{ elgg\– ægfnGbfh:t} kf] /x]5 t, xlu <Æ
æxf] .Æ d}n] eg]“ .
æt/ clns ;fgf] .Æ pgn] km]l/ elgg\ .
xfdL ;a}lt/ 3'dL3'dL cjnf]sgdf /dfof}“ . kmf]6f] / lel8of] klg lvRof}“
. xl/of] rp/df o; :yfgsf] ;+/If0fdf sfo{ ug]{ sd{rf/Lx¿ sfd ul//x]sf lyP . d}n]
;f]r]F– o; :yfgsf] ko{6sLo dxŒj 7"nf] 5 . olb d]/f] bfh' hLjg oxfF
cfpg'ePsf] eP pxfF slt lbg ot} a:5' eg]/ eÙ'x'g] lyof] xf]nf ¤
3fd rs{g yfNof] / xfdL la:tf/} aflx/tkm{ df]l8of}“ . d'Vo dxfljxf/af6
aflx/ pSn]kl5 xfdL ;a} Pp6f ¿vd'lg zLtndf a:of}“ . ;'/Iff uf8{x¿ xfdLnfO{
x]l//x]sf lyP . of] df};d o; :yfgsf] e|d0fsf nflu plt pko'St lyPg xf]nf, xfdLn]
w]/} ko{6sx¿ b]v]gf}“ . Toqf] km}nfj6df xfd|f] 6f]nLafx]s Psb'O{ dflg; kmf§k'm§
b]lvP .
ca dnfO{ oxfFsf] af/]df cfkm"n] vf]hd]n u/]/ tof/ kf/]sf] kl/ro
l6Kk0fL ;'gfpg dg nfUof] .
æP]n] ;'Ù] / <Æ efph"n] eÙ'eof] . pxfFdf d]/f] s'/f ;'Ù vf;}
hfFu/ b]lvPg .
æ/fhdxn hfFbf d}n] tof/ kf/]sf] ljj/0f ;'lglbg'ePg . oxfF rflxF ;'Ù'xf];\
. gq oxfFsf log} OF6 / /ldtf dfq b]Vg kfpg'x'g]5 . o; :yfgsf] dxŒj / cfTdf a'‰g
kfpg'x'Ù .Æ d}n] clns cfu|x u/]“ .
æ;'gf}“ g t 5f]6s/Ldf ===== .Æ o'j/fh bfh'n] eÙ'eof] .
d}n] 3/}df x'Fbf OG6/g]6af6 ljleÙ ;|f]t k|of]u u/L 5f]6s/Ldf d'vfu| tof/
kf/]sf] ljj/0f km// eg]“–
kfnj+zsf] ;dodf ef/tsf b'O{ k|d'v 1fgs]Gb|x¿df gfnGbf / ljqmdlznf lyP .
gfnGbf ljàljBfnosf] ul/dfdf IfoLs/0f x'Fb} hfg yfn]kl5 /fhf wd{kfn -O{=
&*#–*@)_ sf] ;dodf ljqmdlznf dxfljxf/sf] :yfkgf ePsf] xf] . /fhf wd{kfnnfO{
k|fKt pkflw æljqmdzLnÆaf6} ljqmdlznf gfd /x]sf] xf] elgG5 . k|l;4 dxfl;4 kl08t ctLznfO{
o; ljàljBfnosf s'nklt cfrfo{sf] ¿kdf ;Demgf ul/G5 . nueu rf/ ;o jif{;Dd eJo ¿kdf
rn]sf] ;f] ljàljBfno alVtof/ lvnhLsf ;]gfn] Wj:t ug'{cl3;Dd o;sf] Voflt ;j{q
lyof] .
tfafsftL lgl;/Lsf zAbdf– æ===lxGb" / af}4 wd{bz{g–;DaGwL cg]sf}“
k':tsx¿sf] e08f/ xf] of] . ha d';ndfgx¿n] oL ;a} u|Gyx¿sf af/]df ljz]if s]xL 5
eÙ] 7fg], pgLx¿n] tL k':tsx¿sf] dxŒjdfly k|sfz kfg{ s]xL u'?x¿nfO{ af]nfP . clg
ToxfF ePsf ;d:t lgz:q lxGb" / a'4dfuL{x¿nfO{ PsPs u/L df/] .Æ
ljqmdlznf dxfljxf/ ef/t laxf/sf] Ps k|d'v ;x/ efunk'/af6 sl/a %)
lsnf]ld6/ k"j{ / sxnufFjaf6 sl/a t]î lsnf]ld6/ pQ/k"j{df k5{ .
efunk'/af6 sxnufFj k'Ug df]6/ / /]ndfu{ 5 eg] sxnufFjaf6 j6]à/k6\l6af6 hfg] xf]
eg] ToxfF;Dd k'Ug ;fFu'/f] / 3'dfp/f] eP klg lkr af6f] 5 .
d eGb} uPF– ækfnj+zsf] ;dodf duw / aÍfndf cg]sf}“ ljxf/, d7 / :t'kx¿
agfOP . ltAatL ;"qsf cg';f/ p; ;dodf tL ;a} ljxf/dWo] kfFr dxfljxf/ ljz]if
rlr{t lyP . ;a}eGbf d'Vo dxfljxf/x¿df ljqmdlznf, o'us} ;a}eGbf rlr{t gfnGbf,
;f]dk'/, cf]bGtk'/L, hu2n lyP . oL dxfljxf/x¿ Ps ;~hfn ag]/ ;~rflnt lyP .
;a}nfO{ /fHoaf6 ;'k/Lj]If0f ul/GYof] . Ps dxfljxf/sf cfrfo{ jf cWofksx¿ csf]{
dxfljxf/df cfphfp / ;?jf eO/xGy] .Æ
ægfnGbf ljàljBfno t ljlrq} 5 lg . s:tf] eJo kf] 5 t ¤Æ ;Ltfn] elgg\ .
xfdLn] gfnGbf ljàljBfno @)&$ ;fpgdf 3'd]sf lyof}F . b'O{ jif{cl3sf] Tof]
dL7f] ofqfsf] pgnfO{ ememNsf] cfPsf] lyof] .
pgsf] s'/fnfO{ ;dy{g ul/;s]kl5 d eGb} uPF– æo; ljàljBfnodf Ps ;oeGbf
a9L lzIfs / Ps xhf/eGbf a9L cfjf;Lo ljBfyL{ x'Gy] . af}4 wd{, bz{g, ;+:s[lt /
1fgsf] k|rf/k|;f/sf nflu oxfFaf6 ljàe/ ljåfg\ lemsfOGYof] . ;f]îf}“–;qf}“
ztfAbLsf ltAatL Oltxf;sf/ leIf' tf/fgfysf ljj/0faf6 o; :yfgsf] af/]df k|fdfl0fs
ljj/0f kfOPsf] 5 . cfrfo{ ctLz af}4 bz{gsf JofVoftf dfq geO{ ltAatL a'4dfu{sf]
;d{ k/Dk/fsf ;+:yfks klg x'g\ . oxfF k9fO x'g] ljifox¿df bz{gzf:q, Jofs/0f,
cWofTd, ef/tLo ts{zf:q cflb eP klg ltAatL tGqljBf oxfFsf] k|d'v cWoogsf] zfvf
x'GYof] .Æ
æcfDdfdfdf ====.Æ bfh'sf] d'vaf6 cfáo{efj km'lTsof] .
æd eGb} 5' . clg ==, cF, ljqmdlznf
Ps dxfljxf/ lyof] . cyf{t\ of] cfhsf] ljZjljBfnoem}F xf] . o;sf] ;Í7gsf]
9fFrfdf ;a}eGbf dflyNnf] kb cWoIf x'GYof] . cWoIfd'lg 5hgf åf/kfn cyf{t\
åf/kl08t /xGy] . k"j{, klád, k|yd s]Gb|Lo, låtLo s]Gb|Lo, blIf0f / pQ/
lbzfsf åf/kl08t x'Gy] . logLx¿eGbf tNnf]
kbdf dxfkl08t /xGy] eg] dxfkl08tkl5 Ps ;o cf7 hgf kl08t /xGy] . logLx¿eGbf
tNnf] kbdf !^) pkfWofo jf cfrfo{x¿ /xGy] . Ps xhf/hlt leIf'x¿ oxfF ljBfyL{sf] ¿kdf
cfjf;Lo ;'ljwf kfpFy] . ;d:t lzIfs, sd{rf/L / ljBfyL{x¿ cfjf;Lo ¿kdf /xGy] .
ætf/fgfysf cg';f/ /fhf r0fs -(%%–*#_ sf kfnfdf /Tgfs/zflGt -k"jL{
åf/kfn_, jfuLà/sLlt{ -klád åf/kfn_, /Tgjh| -k|yd s]Gb|Lo åf/kfn_, 1fg>Lldq
-låtLo s]Gb|Lo åf/kfn_, g/f]k -pQ/L åf/kfn_ / k|1fs/dlt -blIf0f åf/kfn_ lyP .
æg/f]k -(%^–!)$!_ ;De|fGt aÍfnL a|fé0f kl/jf/sf k'q lyP . ljjfx ePsf]
s]xL ;dokl5 kfl/jfl/s ;Ddlt k|fKt u/L pgL 1fgsf] vf]hdf lg:s] . pgn] gfnGbf ljàljBfnodf
afî jif{ cWoog u/] . kl5 pgL ljqmdlznf cfP . kl5 aÍfnsf] r6ufpFdf hGdL g]kfnsf]
kz'kltgfydf tGqljBfsf] cEof; ul//x]sf k|l;4 af}4 tflGqs ltnf]ksf r]nf x'g cfP .Æ
æv'a} cfkm" o;} 7fpFdf b; jif{ a;]sf] em}F v'6sf v'6 sxfgL
Nofpg'x'G5 .Æ ;Ltfn] d]/f] cWoogdfly l6Kk0fL ul/g\ .
æb; jif{ t s] krf; jif{ ot} 8'ln/x] klg cWooga]u/ oL ;a s'/f s;}n] yfxf
kfpFb}g . xfd|f] c6f]jfnfnfO{ g} ;f]w g, To;n] slt hfg]sf] /x]5 eg]/ .Æ d
xfF;]F .
Psb'O{ c¿ kf]h kmf]6f] lvFRof}F . clg d km]l/ o; k'/ftflŒjs :ynsf]
sxfgL ug{ yflnxfn]F–æljqmdlznfsf oL 5hgf åf/kfn cyf{t\ dxfl;4x¿sf af/]df w]/}
syf n]lvPsf 5g\ . lstfax¿df dhfn] k9\g kfOG5 .
æljqmdlznf cg]s dxfg\ jh|ofgL tflGqs u'?x¿sf] jf;:yfg / cWoj;fosf]
s]Gb| lyof] . a'41fgkbkl5 bLkË/eb|, pgLkl5 hoeb|h:tf k|l;4 dxfl;4x¿ eP . >LnËfaf6
cfPsf tflGqs dxfl;4 hoeb| rqm;+j/ tGqljBfsf k|yd gfd'b 6Lsfsf/ x'g\ . pgLkl5
>Lw/ clg eje§ cfP . kl5 eJosLlt{, b'h{orGb| / pgLkl5 tyfut/lIft cfP . logLx¿sf
6Lsf ltAatL efiffdf kfOG5g\ .
æ;a}eGbf rlr{t jh|ofgLdWo] ctLzsf] gfd Hofbf lnOG5 . clnslt d pgsf]
af/]df klg elgxfN5' .
æcfrfo{ ctLznfO{ ltAatdf a'4s} Ps cjtf/sf] ¿kdf lnOG5 . dxfofgL tyf
jh|ofgL tflGqs ;Dk|bfodf logsf] 7"nf] k|lti7f 5 . ctLz aª\ufnL /fh3/fgfdf
hGd]sf lyP . dxf/fh sNof0frGb|sf h]7f 5f]/f logL 1fg, zflGt / wd{sf] vf]hLdf
lg:s]/ oxfF cfP .
æctLzsf] syf eujfg\ l;4fy{ uf}td;Fu 7\ofSs ldNbf] kf] /x]5 t .Æ ;Ltfn]
elgg\ .
æcF, l;4fy{ uf}tdn] pgGtL; jif{sf] pd]/df /fhkf6 Tofu]/ lxF8]sf lyP,
ctLzrflxF lszf]/jod} /fhkb kl/Tofu u/]/ cfWoflTds u'?x¿sf] vf]hLdf lg:s]sf lyP
. ctLzsL kTgL tf/fn] cfkm\gf kltnfO{ ;Todfu{, 1fgdfu{ / zflGtsf] dfu{df lg:sg
nfUbf ;xif{ labf u/]sL lyOg\ . a'4rflxF kTgL / 5f]/fnfO{ 5f8]/ b/af/af6 ;'6'Ss
efu]sf lyP . a'4eGbf logL kGw| ;ohlt jif{hlt kl5sf x'g\ .
æljqmdlznfdf cfPkl5 dxfl;4 g/f]kh:tf cg]s dxfl;4x¿af6 logn] lzIff kfP .
l56} g} logL cfWoflTds jfbljjfbsf nflu gfd'b eP . a'4wd{sf lj/f]wLx¿nfO{ ts{af6
k/flht u/]kl5 eg] logsf] k|l;l4 Psbd r'lnof] .
o;}aLr ltAatsf qm"/ zf;sn] a'4dfuL{x¿nfO{ b'Mv lbg] / lg?T;flxt
ug{ yfn] . ltAatdf af}4dt Psbd sdhf]/ x'Fb} uPsfn] ToxfFsf] gf}–;b:oLo wfld{s
k|ltlglwd08n ctLznfO{ ltAatdf af]nfpg eg]/ lxF8\of] . t/ b'ef{Uojz ;f] 6f]nLsf
nueu ;a} ;b:ox¿ af6}df ljleGg sf/0fn] d/] . of] of]hgf km]n vfof] .
clg k'gM bf];|f]k6s ltAatL leIf' gfS;f]sf] g]t[Tjdf csf{] 6f]nL otf
cfof] . kTgL tf/f cfkm}Fn] ltAat hfg cg'/f]w ul/g\ . o; cg'/f]wsf sf/0f ;f7L jif{sf
a"9f eO;s]sf ctLz ltAattkm{ uP . b'O{ jif{sf] sl7g ofqf u/]/ pgL ltAatsf]
k'/fª /fHodf k'u] . pgn] ToxfF tLg jif{ wfld{s pkb]z / k|lzIf0f u/]/ latfP .
o;} ;dodf pgn] ‘af}4dfu{sf nflu bLks’ eGg] k|l;4 wd{u|Gysf] l;h{gf u/] . o;kl5
pgL dWoltAatsf] wfld{s ofqfdf lg:s] . Nxf;fdf cfPkl5 pgn] ax'd"No af}4
wd{zf:qx¿sf] Ps k':tsfno km]nf kf/] .
pgn] o;} aLrdf b'O{ ;oeGbf a9L s[ltsf] n]vg, ;Dkfbg jf cg'jfb u/] .
ctLzn] wdf{]kb]z, cWoog–cg';Gwfg, e|d0f / n]vg ub{} hLjgsf t]x| jif{ ltAatdf
latfP . ;g\ !)%$ df pgn] ltAats} Ps ufpFdf lgjf{0f k|fKt u/] . pgsf] c:t'
ltAataf6 aª\ufndf NofOof] / wd{/flhsf dxfljxf/df /flvof] . ltAatsf ;a}eGbf
k'/fgf u'Daf / :t"kx¿dWo] lgs}j6f ctLzsf 5g\ .Æ
æctLzsf s'/f 5f8f}F, ljqmdlznfsf s'/f eGg" g . aª\ufnsf /fhf x'g
5f8]/ ltgL a]sf/df ltAatL lgh{g e"lddf uP5g\ ¤Æ
æTo;f] xf]Og . ltdLn] ctLzsf] gfd cfh ;'Gg] lyof} olb ltgL /fhf ePsf eP
< cxF ;'Gg] lyPgf} . pgsf afa' sNof0frGb| / xh'/afa' >LrGb|sf gfd
aª\unfb]zsf] Oltxf;sf] s;}n] gkN6fpg] kGgfdf yGsg] lyP, wGg ltgsf ;Gtfg dxfg\
leIf', cfrfo{, n]vs / wdf{]kb]zs eP5g\ .Æ
æctLz ltAatdf eujfg\sf cjtf/sf] ¿kdf k"lht gePsf eP ltgsf] v/fgL
uª\ufdf aUg] lyof] / ;+;f/n] ltgnfO{ k"0f{¿kdf la;{g] lyof] .Æ o'j/fh
bfh'n] eGg'eof] .
æctLzsf] s'/f ca ctLt . ljqmdlznfsf] s'/f jt{dfg . ot}sf] s'/f
;'g"F g .Æ ;Ltfn] ca ljqmdlznfs} af/]df c¿ hfgsf/L vf]lhg\ .
æljqmdlznfsf] pTvgg k6gf ljàljBfnosf k|f]km];/ aLkL l;Gxfn] !(^) b]lv ^(
;Dddf u/fPsf x'g\ . clg kl5 ef/tLo k'/ftflŒjs ljefuåf/f ;d]t o; k'/ftflŒjs
e"ldsf] pTvgg u/fOof] . of] sfo{ cem} k"0f{ eO;s]sf] 5}g . ljqmdlznf
nueu Ps ;o Ps8df km}lnPsf] 5 / ca sDkfpG8 jfn nufO{ o;nfO{ ;'/lIft ul/;lsPsf] 5
. p M k/k/ b]Vt} 5f} lg, ToxfF;Dd xf] o; k'/ftflŒjs :ynsf] km}nfj6 .
æTof] t b]lvO/fv]sf] 5 lg .Æ ;Ltfn] elgg\ .
æeUgfjz]ifdf oxfF :t'kx¿, k':tsfnox¿, ltAatL / lxGb" dlGb/x¿ 5g\ .
af}4 / lxGb" dtx¿sf] ;'Gb/ ;lDdng 5 oxfF .
æoxfFsf] u'Daf nueu tLg ;o tL; u'gf tLg ;o tL; ld6/sf] 5 / leq leIf'x¿sf
nflu @)* eGbf a9L ;;fgf sf]7fx¿ lyP . rf/}lt/sf %@–%@ sf]7fx¿ aLrsf] ;femf
a/G8fdf v'Ny] . leIf'x¿sf] PsfGt Wofgsf nflu s]xL cnu e"ldut sf]7f klg lyP
. k"hf / Wofgsf nflu aLrsf] ljzfn sfFrf] df6f] / OF6n] ag]sf] r}To
hldgeGbf kGw ld6/sf] pFrfOdf agfOPsf] lyof] .
æToxfF k'Ug pQ/k6\l6af6 l;F9L 5g\ . :t'ksf] blIf0fkláddf #@ ld6/hlt k/
cfotfsf/ k':tsfno 5 . k':tsfnoleq kfgLsf] k|jfx u/fO{ jftfg's"lnt ul/Psf]
lyof] . ;fob dxŒjk"0f{ sfuhftx¿sf] ;'/Iffsf nflu To;f] ul/Psf] x'g'k5{ .
æ:t'kleq ljzfn sfFrf] df6fsf] d"lt{ /flvPsfdf s'g} sf/0fjz Tof] g¨
ePkl5 9'Ífsf] d"lt{ 78ØfOof] . pTvggaf6 k|fKt k'/ftflŒjs j:t'x¿ ;ª\u|xfnodf
;'/lIft /flvPsf 5g\ . xfdLn] cfh ;ª\u|xfno
x]g{ kfPgf}F . To;}n] oxfF kfOPsf k'/ftflŒjs j:t'x¿ x]g{ klg kfPgf}F .
æ;of}“ jif{;Dd kl/ToSt /x]sf] of] 7fpF pTvggkl5 ;+/lIft 5 . slt
P]ltxfl;s k|df0fx¿ ;'/Iffsf] cefjn] / slt k|s[ltsf] lgd{d rf]6n] g¨ eP s]xL eÙ
;lsÙ . cfh o;sf] dxŒj a'‰g yfn]kl5 ef/tLo dfq xf]Og kládf ko{6sx¿;d]t cfpg] qmd
a9\bf] 5 . cem uÍfdf hnofqf ;'? ePkl5 t kládL ofq'x¿ lgs} a9]sf 5g\ .Æ
ænf} ca eof], eof] . Psbd} nfdf] syf /x]5 o; :yfgsf] . ca k'Uof] . b]lvof]
klg, ;'lgof] klg . hfcf}“ .Æ efph"n] eÙ'eof] . ;Ltfn] rflxF d}n] eg]sf]
ljj/0fdf Psbd Wofg lbP/ ;'lg/lxg\ .
olb o:tf] cj;/df adf{ b]zsf] jfOdf] ;x/df a:g] d]/f bfh' v8fgGb kf}8]n
x'g'x'GYof] eg] slt v';L eP/ of] ;a syf ;'Ù''x'g] lyof] . efph"n] klg p;}
u/L elStgL em}F eP/ Psfu|tfk"j{s ;'Ù'x'g] lyof] . t/ cfh xfd|f] 6f]nLsf
;b:ox¿sf] Psfu|tf eÍ eO;s]sf] lyof] . ;fob udL{ a9\b} uP/ xf] cyjf o; :yfgnfO{
d}n] lbPsf] dxŒjnfO{ cgfjZos 7fg]/ xf], 6f]nLsf ;b:ox¿df ca ToxfF al;/xg / d]/f
uGyg ;'Ù w}o{ afFsL b]lvPg .
clg Do'lhodlt/ nfUof}F . aflx/}af6 To;sf] kmf]6f] lvFRof}“ .
o; Do'lhoddf ljqmdlznf pTvggaf6 k|fKt ePsf d[bef08, sf:o d"lt{x¿,
:tDe, 5fk, d[0f d"lt{x¿sf cltl/St xhf/f}“ k|:t/ lgdf{0fsnf, ejg–lgdf{0fsnf,
kmnfd, tfdf, ;'g, rfFbL, kz'kG5Lsf xf8vf]/, gj/Tgsf dfnf, dft[b]jL, lzjof]uLsf
ljleÙ ¿k, lji0f', j?0f, a|éf, s[i0f, /fd, ;GbLkgL d'lg, cflba'4, tf/f, a[x:klt,
k'?/jf, pj{zL cflbsf d"lt{ /flvPsf 5g\ eÙ] k9]sf] 5' d}n] . /fhf
ljqmdflbTosf] /fhwfgLsf] P]ltxfl;s b:tfa]h æalQ;L cf;gÆ cem klg oxfF cjz]ifsf
¿kdf /flvPsf] 5 c/] .
To;kl5 xfd|f] of]hgf sxnufFj ;'k/yd{n kfj/ KnfG6 x]g]{ lyof] . xfd|f]
c6f] ;f]em} pt} uof] . xfdL Pg6LkL;Lsf] d"nu]6df k'Uof}“ . cToGt
7"nf] u]6 /x]5 . htftt} ;'/IffsdL{ . k:g vf]Hg] sd{rf/LnfO{ kl/rokq b]vfP/
dfq k:g kfOg] ;"rgf 7"nf7"nf cIf/df n]lvPsf] lyof] . xfdLh:tf
ko{6ssf nflu kf;sf] Joj:yf x'G5 ls eg]/ ToxfFsf] ;'/Iff uf8{nfO{ ;f]Wof}“ .
p;n] k"j{k6\l6sf] ejglt/ cf}“Nofof] .
d leq k;]/ k|j]z kf;sf nflu s'/f ug{ nfu]“ . ToxfFsf] sd{rf/L t db]lv
5Ss k/]sf] lyof] . p;n] d]/f] dfu g} a'em]g
. aNnaNn p;n] a'‰of] . p;n] eGof]–
æx]gf]{;\, oxfFleqsf] s'g} sd{rf/LnfO{ tkfO{Fn] lrg]sf] 5 / p;n]
tkfO{“nfO{ k|j]zsf] lgldQ dfu u¥of] eg] tf]lsPsf] 7fpF / ;dosf nflu tkfO{“n]
kf; kfpg'x'g]5 .Æ
æoxfF xfdLn] lrg]sf] sf]xL 5}g . xfdL t g]kfnaf6 e|d0fdf cfPsf lzIfsx¿
xf}“ .Æ d}n] :k¨ kf/]“ .
æTo:tf] ;'ljwf 5}g .Æ To; ;'/IffsdL{n] eGof] . ;fob oxfF vl6g] ;a}
;'/IffsdL{x¿ ;}lgs lyP . /fl¨«o uf}/j / dxŒjsf] ljzfn kfj/KnfG6 ePsfn] xf]nf
;}lgssf] lhDdfdf ;'/Iff Joj:yf ldnfOPsf] .
xfdL lg/fz eof}“ . bfh' PSn} Ps s'gfdf a;]/ lbge/ lvFr]sf kmf]6f]x¿df
bf]xf]l/Psf, xlNnP/ lau|]sf tyf cgfjZos kmf]6f]x¿ df]afOn kmf]gaf6 x6fpg
yfNg'eof] . pxfFsf] kmf]gn] ;]NkmL /fd|f] lvFRg] x'gfn] hxfFhxfF xfdL
;fd"lxs kmf]6f] lvFRg dg uYof}{“, pxfFs}df lvFRYof}“ .
;Ltf / d]g'sf efph" ptf 6]Dkf]d} x'g'x'GYof] . ;Ltfn] elgg\– æk:g
kfOFb}g eg] s]sf] an u/]sf] lg . s'/} ;lSsOuf] lg .Æ
;LtfnfO{
la;Grf]
t/ pgnfO{ la:tf/} k]6df c;lhnf] eO/x]sf] /x]5 . pgL otfptf ug{ yflng\ .
pgn] elgg\– æv}, dnfO{ t rSs/ nfUnf h:tf] eof] .Æ
pgsf] cg'xf/ x]/]“, ToxfF Psbd 7"nf] c;lhnf] km}lnFb} u/]sf] b]lvof]
. pgnfO{ 8f]¥ofpFb} a;fPF . a;fpgf;fy pgnfO{ Psbd a]xf];Ln] 5f]Kof] . k"/}
hLp 5fl8of] . cfFvf Psf]xf]l/P / hLp y/{ sfFKof] . xfd|f] ;ftf] p8\g] g} eof] .
o:t/L k"0f{ a]xf]; slxNo} ePsL lyOgg\ pgL . PskN6 a/fxIf]qdf rSs/ nfUof]
eg]/ Psl5g cf/fd u/]sL lyOg\ . s] sf/0f logL o;/L a]xf]; eOg\, hFrfpg}kg]{
b]lvof] .
Psl5gdf pgsf] xf]; cfof] . pgn] elgg\– ædnfO{ t pN6L xf]nf h:tf] 5 .Æ
olt elg;Sgf;fy pgL t êfnêfn pN6L ug{ yflng\ . ;'?df clu j6]à/df vfPsf]
bxL lrp/f pN6L eof] clg t ;a}yf]s lg:Sof] . laxfg vfPsf] ;ft' klg cl8Pg, ;a}
uof] .
lgs}a]/ pN6L ePkl5 pgL ;DxflnOg\ . aflx/ xkxk udL{ lyof] . To;}n]
ToxfFsf ;'/IffsdL{n] leq Po/slG8;g ePsf] cfuGt's sIfdf nUg cg'dlt lbP . xfdL
;a} cfuGt's sIfdf k:of}“ . lgs}a]/ zLtndf a;]kl5 ;Ltfdf clns ;fx; a9Øf] . xfdL
To;kl5 Pg6LkL;LnfO{ aflx/}af6 cjnf]sg ug{ afWo eof}“ . sDkfpG8 jfnsf] aflx/}af6
Tof] ;a x]g'{k¥of] .
dWoo'udf sxnufFj ljqmdlznfsf sf/0f rlr{t /èf] . cfw'lgs sfndf rflxF
Pg6LkL;L cyf{t\ sxnufFj ;'k/yd{n kfj/KnfG6sf sf/0f of] rlr{t 5 . glhs}sf]
/fhdxn sf]OnfvfgL -nfndl6of_ af6 pTkflbt sf]Onfaf6 of] kfj/KnfG6 rn]sf] 5 . of]
kfj/KnfG6 @#$) d]ufjf6 Ifdtfsf] 5 . klxnf] r/0fdf @!) d]ufjf6 Ifdtfsf rf/ o'lg6
tyf bf];|f] r/0fdf %)) d]ufjf6sf tLg o'lg6n] ljB't\ pTkfbg ul//x]sf 5g\ .
ljB't\ pTkfbgsf nflu rflxg] kfgL uÍf gbLsf] k|of]u x'G5 . o;sf] kLPnPkm ;Q/L
k|ltzt dfq 5, sf]Onfsf] cefjsf sf/0f . oxfF pTkflbt lah'nL emf/v08, laxf/, klád
aÍfn / l;lSsddf vkt x'G5 .
xfd|f] b]zdf clxn] nueu !,))) d]ufjf6 lah'nL pknAw 5 . xfdLnfO{ !,#)) d]ufjf6 x'g] xf] eg] b]ze/
lah'nLsf] 5]nf]v]nf] x'g]5 . oxfFsf] oxL Pp6f kfj/KnfG6af6 dfq klg @,#))
d]ufjf6 lah'nL pTkfbg x'G5 . olt 7"nf] kfj/KnfG6 slxn] aÙ] xf]nf g]kfndf
< d]/f] dg k6sk6s xfd|f] ljB't\ pTkfbg Ifdtf slxn] a9\g] xf]nf eg]/
;f]lr/x]sf] lyof] .
Pg6LkL;Lleq k:g] cg'dlt s'g} xfntdf gldNg] b]v]kl5 lg/fz ePF d . xfd|f]
ofqfnfO{ c;kmn eof] eÙ'sf] Ps sf/0f of] lyof] . x]g{ gkfOg] yfxf ePsf] eP otf
cfpg] g} lyPgf}“ . xfdL bf];|f] lbgdf ldhf{rf}sL 3'd]/, sxnufFj, zflGtafaf
cf>d, j6]à/, ljqmdlznf, Pg6LkL;L, P; 8Øfd / dxd'b zfxsf] dsa/f x]l/;Sg]
of]hgf agfPsf lyof}“ t/ t];|f] lbgdf klg ;a}yf]s x]g{ ;lsg] b]lvPg . Psflt/
xfdLn] dxŒjk"0f{ zflGtafaf cf>dx¿ hfg} ;s]gf}“, csf{lt/ Pg6LkL;L x]g{
cg'dlt g} kfOPg .
clg xfdL P; -Ash_
8Øfd x]g{ k'Uof}“ . ljzfn kxf8 ag]sf] /x]5 v/fgLsf] . yd{n kfj/KnfG6df sf]Onf
hn]/ ag]sf] v/fgLsf] kxf8 xf] of] . nfndl6of sf]Onf vbfgaf6 k|fKt sf]Onf lgDg
u'0f:t/sf] x'gfn] Tof] o:t} sfddf dfq cfpFb5 . clg v/fgL w]/} pTkfbg x'G5 .
xfdL uPsf] a]nf dflg;x¿ 6«s / 6«ØfS6/df nf]8 u/]/ v/fgL nUb} lyP .
xfd|f] 8«fOe/n] eGof]– ædflg;x¿n] 3/5]p5fpsf] vf8n k'g{ of] nU5g\ .Æ
t/ d]/f] ljrf/df Tof] v/fgL v]tdf nufpg] xf] eg] v]tsf] cDnLokgf 36\g
uO{ pTkfbg a9\g'kg]{ xf] . To;} eP/ klg dflg;x¿n] oxfFsf] v/fgL nUbf x'g\ . t/ dflg;n]
hlt nu] klg o;sf] pTkfbg w]/} a9L ePsfn] v/fgLsf] kxf8 ag]sf] xf] oxfF .
l;Q}Fdf kfOg] v/fgL cf];fg]{ 6«ØfS6/sf] Psflt/ n:s/ lyof], csf]{lt/
kfj/KnfG6af6 a8]a8] kfOkdf k7fPsf] v/fgL ldnfP/ Joj:yfkg ug{ lgs}j6f a'N8f]h/x¿
wdfwfd sfd ul//x]sf lyP . d}n] u'undf ;r{ ubf{ k[YjLsf] gS;fdf ;d]t of] P; 8Øfd
b]v]sf] lyPF . t/ xfdL uPsf] a]nf, em/Lavf{ x'gfn] To; v/fgLsf] kxf8df sfF;
cflb emf/kft pd|]/ xl/of] ag]sf] b]lvof] . oxfFsf] v/fgLsf] ;SsnL ¿k x]g]{ xf]
eg] kmfu'g–r}tdf cfpg'kg]{ /x]5 .
of] v/fgLsf] kxf8 uÍf gbLsf] lsgf/d} /x]5 . ToxfF k'u]/ s]xL kf]h
kmf]6f] lnPkl5 xfdL kmls{xfNof}“ . ;+;f/sf] ;a}eGbf 7"nf] v/fgLsf] y'k|fdf
r9\g kfpFbf d dSv lyPF . c9fO{ lsnf]ld6/ nfdf] / b'O{ lsnf]ld6/hlt rf}8f of]
v/fgLsf] l9:sf] xfd|f] ljhok'/ kxf8h:tf] 5 . kms{Fbf xfdL csf]{ af6f]af6 lg:Sof}“
. ca dxd'b zfxsf] dsa/f x]g'{ afFsL lyof] . af6f] Psbd vfN6fv'N6L / lxnf] ePsf]
/x]5 . htftt} l:k8 a|]s/ /fv]/ ufpFn]n] c;'ljwfnfO{ emg\ a9fPsf lyP . ufpFsf]
3'dfp/f] af6f]af6 stfstf l5/fpFb} 6]Dkf]n] xfdLnfO{ xf]6n lgno ePsf] 7fpF
sxnufFj yfgfdf Nofof] .
ca dxd'b zfxsf] dsa/f vf]Hg' lyof] . t/ slt ;f]wvf]h u/] klg Tof] dsa/f
sxfF 5 eÙ] kQf nfu]g . s;}s;}n] Tof] dsa/f uÍfsf] 6fk'df 5 eg] . s;}s;}n] ca
Tof] dsa/fsf] cjz]if klg afFsL 5}g eg] . h] eP klg xfd|f] nIo ædxd'b zfxsf]
dsa/fÆ;Dd xfdL k'Ug ;s]gf}“ . o;/L csf]{ c;kmntf klg xft nfUof] .
dxd'b zfx aÍfnsf clGtd :jtGq /fhf lyP . zlStzfnL k7fg zf;s z]/ zfx
;"/L;Fusf] o'4df logL k/flht eP . logL r'gf/df lbNnLsf d'un afbzfx
x'dfo'Fsf] z/0f k/] . pgsf] cg'kl:yltdf ckmufgx¿n] pgsf] /fhwfgL Wj:t kf/], clg
pgsf b'j} 5f]/fx¿sf] xTof u/] .
otf x'dfoF'sf] ;fy kfPkl5 pgL cfÇgf] /fHo k'gM k|fKt ug{ 7"nf]
;}Goan;lxt aÍfnlt/ nfu] . sxnufFj cfOk'Ubf pgn] z]/ zfx ;"/Lsf ;]gfn] cfÇgf]
/fhwfgL ;Dk"0f{ ¿kn] n'6kf6 u/L Wj:t kf/]sf] / 5f]/fx¿sf] xTof u/]sf]
b'Mvb ;dfrf/ ;'g] . o; va/n] :tAw ePsf
pgL oxL“ la/fdL k/]/ ylnP . s]xL lbg oxL“ ylnPkl5 cyf{t\ !%#( sf] lb;Da/df
pgsf] sxnufFjd} b]xfGt eof] . cfh ;f]xL :yfgdf dxd'b zfxsf] ;Demgfsf nflu ljzfn
dsa/f agfOPsf] 5 eÙ] k9]sf] lyPF d}n] . o;}sf/0f dxd'b zfxsf] dsa/f x]g]{ d]/f]
ds;b lyof] .
xfdL lnÇ6 kl/of]hgf klg x]g{ rfxGYof}“ . t/ ;Ltfsf] k|lts"n
:jf:Yosf sf/0f xfdLn] Tof] of]hgf kl/Tofu u¥of}“ .
nueu rf/ ;o s/f]8 ef/tLo ?lkofF nufgL ePsf], rfnL; jif{sf] ;kgf xf] uÍf
lnÇ6 kl/of]hgf . t/ of] ;kmn ePg5 . pb\3f6g ug'{cl3 k/LIf0f hnk|jfx ubf{ s]xL
lsnf]ld6/ k/ gx/sf] l8n eTSof] . of] kl/of]hgf pb\3f6gcufj} c;kmn ePsf] /x]5 .
To;}n] o; kl/of]hgfsf] pb\3f6g x'g} afFsL /x]5 . Psbd} glhs} /x]5 lnÇ6 kl/of]hgf:yn xfdL
a;]sf] xf]6naf6 .
;Ltfsf] ladf/L / dxd'b zfxsf] dsa/f ge]l6g' clg lnÇ6 x]g]{ of]hgf
t'lxg' Psbd} l56f]l56f] eO/x] . o;}n] d}n] o; ofqfnfO{ c;kmn ofqf eg]sf] . ofqfsf]
;'?b]lv g} xfdLnfO{ c;kmntfn] 3]g{ yflnxfn] . 6]Dkf]jfnfn] xfdLnfO{ xfd|f]
OR5fcg';f/ a; kfs{df NofO{ 5fl8lbof] . xfdL a; kS8]/ Psrf/L x'Fb} dxufdftkm{
nfUof}“ . ;LtfnfO{ ;Grf] eO;s]sf] lyPg . t}klg xfdL cl3 a9\g sf]l;; ul//èf}“ .
Psrf/Ldf xfd|f] a; -a; klg s] eÙ', Psbd yf]qf] / ;fgf] ldlga;_ lgs}a]/ /f]lsof]
. To} df}sfdf d}n] Ps lsnf]u|fd cDaf lsg]F / glhs}sf] 6Ø'aj]ndf uP/ wf]O{ NofPF
.
/f]St} / cndn ub}{ a; cl3 a9Øf] .
Ps 7fpFdf laxf/ / emf/v08sf] ;Ldf emNsg] 7fpF cfOk'Uof] . ;Ldf eÙ' klg
s] /, o;f] ;fOgaf]8{ /fv]sf /x]5g\, xfd|f lhNnfsf l;dfgfh:t} .
3fF6L
klg lehfpg gk'Ug]
a; lgs}a]/df dfq dxufdf k'Uof] . ;Ltfsf] :jf:Yo 7Ls lyPg . To;}n] To;
lbg xfdLn] dxufdfeGbf cufl8 a9\g rfx]gf}“ . dxfufdf k'Ug'cufj} ;xofqLx¿af6
xfdLn] sxfF jf; a:g' pko'St x'G5 eÙ] ljifodf kof{Kt hfgsf/L lnOxfNof}“ . pgLx¿s}
;Nnfxadf]lhd dxufdfdf gcf]nL{ ;f]xL a;af6 df]xgk'/ k'Uof}“, / df]xgk'/sf] æGo'
lj>fd xf]6nÆdf jf; lnof}“ .
df]xgk'/ ;fgf] ufpF xf] . ufpF ;fg} eP klg oxfF b'O{rf/ nh–xf]6]n,
vfglkgsf cf7b; xf]6]n, ls/fgf k;nx¿, cf}iflw k;nx¿, ;fOsn bf]sfg / df]6/;fOsn
dd{t clg c6f] dd{t s]Gb| cflb ahf/df x'g'kg{] lgs} ;'ljwf /x]5g\ . ahf/, dlGb/
cflb ;a}yf]ssf] k|aGw ePsf] of] 7fpF vf;u/L sf]Onf vfgLdf sfd ug{]x¿sf nflu
cfjZos ;]jf;'ljwf pknAw u/fpg] rf}af6f] /x]5 .
xf]6nsf] aGbf]a:t ePkl5 clns 9'Ss eof] . ;Ltfsf] :jf:Yodf u8a8L ePsfn]
xfdL cfh ;do 5Fb} otf a:g tof/ ePsf lyof}“ / sf]7fdf k'u]kl5 ;LtfnfO{ 9Nsg
eGof}“ . t/ xf]6ndf k'Ugf;fy ;LtfnfO{ tf/Gtf/ emf8fkvfnf nfUg yfNof] . wÙ
af6}df of] cfkt\ cfOnfu]g5 . pgsf nflu cf}iflw lsÙ eg]/ bfh' / d aflx/ lg:Sof}“
. glhs} cf}iflwsf] k;n t /x]5 t/ Tof] cfh rfF8} aGb eO;s]sf] /x]5 . clg csf]{
k;n vf]Hb}vf]Hb} uof}“ .
clns klt{/ csf{] cf}iflw k;n /x]5 / ToxfF vf]h]sf] cf}iflw kfOof] .
8fS6/n] Tof] cf}iflw s;/L vfg] xf], sltslt a]/df vfg] xf] ;a} atfP . xfdLn]
cf}iflw;Fu} k'gh{nLo pkrf/sf nflu rf/ k'l/of g'g–lrgLsf] w'nfsf kf]sf lsGof}“ .
otf of] w'nf] cg]s :jfbdf kfOg] /x]5 t/ g]kfnsf x]/L lgs} dxFuf] .
cf}iflw kfPkl5 kms{Fbf xfdL rf]ssf] Pp6f lrofk;ndf lrof vfg yfNof}“ .
df6fsf skdf lrof vfg] rng 5 otflt/ . oxfFsf] lrof Psbd} yf]/} x'G5 t/ w]/}
dL7f] .
æslt dL7f] xlu <Æ bfh'n] lrofsf] :jfb lnFb} eÙ'eof] .
æhlt dL7f], plt g} yf]/} klg . of] dL7f] lrof lgNbf 3fF6Ld} lanfOxfN5,
k]6;Dd k'Ub} k'Ub}g . xfdLh:tf 8fOlal6h]n] vfg] xf]nf lg t . x]]x] .Æ d}n] eg]F
.
;Ltf ef/tsf] ofqfdf lrof vfFbf hlxNo} o;f] elG5g\– æslt yf]/} < of]
t lha|f] /;fpg dfq k'U5, 3fF6L klg lehfpg k'Ub}g .Æ
xfdL cf}iflw lnP/ sf]7fdf uof}“ . ;Ltfn] cf}iflwsf] klxnf] dfqf vfOg\ .
xfdL b'O{ efO o;f] j/k/sf] jftfj/0f a'‰g eg]/ e'OFtnfdf cf]ln{of}“ . xf]6nsf]
l/;]K;gsf] xf]rf] 6]andf s]xL kqklqsf 5l/Psf lyP . o;f] cfFvf 8'nfpFbf xfdL
b'j} efOsf cfFvf xfdL af/fb/L uPsf] ;dfrf/df k/] . xfd|f] kmf]6f];lxt g]kfnL
ko{6s eg]/ ;dfrf/ agfPsf] /x]5 . Psbd v';L nfUof] . bfh' / d /dfof}“ . bfh'n]
Tof] ;dfrf/k|lt cfÇgf nflu dfUg'eof] . xf]6nsf] sd{rf/Ln] Tof] b}lgs æhfu/0fÆ
;dfrf/kq ;xif{ lbof] . clg xfdL km]l/ rf]slt/ uof}“, csf]{ k|lt klg xft kg]{
cfzfn] . geGb} clu lrof vfPsf] k;ndf Tof] klqsf kfOof] . Tof] lsg]/ v';L x'Fb}
xfdL jf;d} kmls{of}“ .
t/ ;LtfnfO{ /fte/ emf8f eO/èf] . g pgn] ;'Tg kfOg\ g d 9'Ss;Fu lgbfPF .
kNnf] sf]7fdf eP klg bfh'efph"nfO{ ;d]t /fte/ tgfj eof] .
rf}yf] lbg M
@)&^ ;fpg !! ut] zlgjf/
;Ltf Psbd la/fdL eOg\ . a]n'sf lsg]/ NofPsf] cf}iflwn] vf;} sfd u/]g . laxfg
klg pgn] cf}iflw / k'gh{nLo w'nf] 3f]n]/ vfOg\ . ;LtfnfO{ cf/fd ug{ sf]7}df
5f8]/ xfdLrflxF o;f] ;8slt/ lg:sf}“ eg]/ sf]7faf6 lg:Sof}“ . df]xgk'/sf :yfgLo
dflg;x¿;Fu ldl;P/ ukm ub}{ lrof vfg dg eof] . xfdL ;8s–lsgf/sf] 5fk|] lrofk;ndf
k:of}“ . lrof–k;NgL dlxnf ;Gyfn hfltsL lyO{ t/ p;sf w]/}h;f] u|fxs d';ndfg
b]lvP . :yfgLo d';ndfg a"9fx¿sf] ;do s6fpg] ynf] /x]5 of] lrofk;n .
dnfO{ a"9fa"9Lsf s'/f ;'Gg dg nfU5 . a"9fa"9Lx¿
;+:s[lt / ;Eotfsf ;lqmo ;ª\u|xfno x'g\ . 5–;ft jif{cl3 d}n] h]/f]G6f]nhL
-a"9fa"9L–lj1fg_ ljifodf :gftsf]Q/ txdf k9\g] cj;/ kfPsf] lyPF .
o'lgel;{6L ckm nG8gn] dnfO{ of] ljifo b"/lzIffaf6 k9\g] ljz]if 5fqj[lQ
lbPsf] lyof] . t/ :jf:Yolj1fg, dgf]lj1fg / ;dfhzf:q cflbsf] cWoog gu/]sf]
dflg;sf nflu of] ljifo clt sl7g x'g] /x]5 . d}n] of] sf];{ k"/f ug{ ;lsgF
. t/ of] sf];{ k9]sf] x'gfn] a"9fa"9L x'g' eg]sf] s] xf] eGg] ljifodf
w]/} s'/f hfGg kfPF .
oxfF a"9fx¿sf aLr Ps}l5g eP klg a:g kfpg' d]/f nflu w]/}
7"nf] pknlAwsf] s'/f lyof] . d';ndfg a"9fx¿sf] dgsf] ;+;f/ d]/f nflu
w]/} k/sf] b'lgofF xf] / cfh To;sf] Ps s'gf lrxfpg kfOg] nf]en] dnfO{ logLx¿sf
aLr}df a:g nufO/x]sf] lyof] .
o; 7fpFaf6 pQ/k6\l6sf] afSnf] 6f]n d';ndfgx¿sf] a:tL /x]5 . 6f]ndf Pp6f
ultnf] dl:hb klg agfOPsf] /x]5 . hftLo cGt3'{ng, lxGb"–d';ndfg ;b\efjsf]
gd'gf /x]5 of] df]xgk'/ .
xfdL lj/f6gu/glhs}sf] ;x/af6 cfPsf eg]kl5 tL dflg;n] xfdLnfO{ Psbd
cfTdLo Jojxf/ u/] . pgLx¿dWo] Ps–b'O{hgf cfFvfsf] pkrf/ u/fpg lj/f6gu/ k'u]sf
/x]5g\ .
æslt g 6f9f cfOof] eg]sf] t === .Æ lj/f6gu/ k6sk6s cfphfp ul//xg] dflg;x¿
e]6]kl5 efph"n] eÙ'eof] . lj/f6gu/sf] af/]df ghfÙ] sf]xL lyPg h:tf]
b]lvof] .
tL ufpFn]x¿ g]kfn k:tf g]kfnLx¿n] u/]sf] c;n Jojxf/af6 k|efljt ePsf
/x]5g\ . hf]uagLaf6 cfFvf c:ktfn hfg, /ftdf jf; a:g / vfglkgsf nflu cfkm"x¿nfO{
g]kfnLx¿n] ;Stf] ;xof]u u/] eg]/ a"9fx¿n] eg] . Pp6f a"9f] d]/f]
ljrf/df clns k9]n]v]sf] / b]zb'lgofF b]v]sf] lyof] . p;sf] s'/fu/fO / xfpefpdf
Tof] ;Eotf, lz¨tf / rft'o{ b]lvGYof] . d';ndfg a"9fsf] ;]tf] bf/L
af]Nb}lkR5] xNnGYof] . nfdf] r]x/f, pHofnf] lgwf/ / bfFtn] el/nf] d'v .
a"9fsf] bflxg] ufnfdf sfgg]/ lgs} ulx/f] vt lyof] . ;fob Tof] vt cfufn]
89]sf] 3fpsf] vt lyof] . t/ To; vtn] p;sf] ;'Gb/tfdf s'g} c;/ kf/]sf] lyPg .
lrof a]Rg] a"9LnfO{ EofO–gEofO lyof] lrof lbg . u|fxsx¿sf] eL8
a9\b} g} lyof] . sf]xL–sf]xL u|fxs a"9LnfO{ lrof afF8\g], k};f lng],
l/lQPsf sk a6'Ng] cflb sfddf cfkm}“ ;3fpFy] . Pp6f u|fxs t lrofsf sk kvfNg
yfNof] .
æu|fxsnfO{ lrofsf sk klg ;kmf ug{ nufpg x'G5 <Æ d}n] ;f]w]F .
s]xL dflg; dHhfn] xfF;] . h;n] d]/f] s'/fdf Wofg lbPsf lyPgg\, ltgLx¿ s]
s'/fn] c¿ xfF;]sf x'g\, ga'em]/ cndNn k/] .
æpm t u|fxs xf]Og, d]/f] 5f]/f] xf] . h]7f] 5f]/f] . sf]Onf vbfgdf sfd
u5{ . clxn] avf{df;df vf;} sfd x'Fb}g ptf, To} eP/==== .Æ lrofk;NgL a"9Ln]
egL .
æP–P .Æ d klg lkm:; xfF;]“ .
xl/of]
;fu;AhL / cfFvfsf] :jf:Yo
kfx'gf dfg]/ :yfgLon] xfdLnfO{ a:gsf nflu a]Grdf 7fpF lbP . d}n] rflxF Pp6f cw{kfunh:tf]
a"9fsf] 5]pdf a:g'k¥of] . Tof]
a"9f] Psgf; s]s] ga'lemg] s'/f af]ln/x]sf] lyof] . To; a"9fnfO{ lxhf]
a]n'sf klg oxfF lrof vfg cfpFbf xfdLn] ToxfF To;} u/L af]ln/x]sf] b]v]sf lyof}“
. ;fob oltv]/ klg Tof] xf]rf]xf]rf] tfn'v'On] d';ndfg a"9f] ToxL
6x/fd'lgsf] sf7] a]Grdf a;]/ p;}u/L cfÇgf] b]a|] v'§f] xNnfpFb} s]s] af]Nb}
xf]nf . r'nfaf6 cfPsf] sf]Onfsf] afSnf] / s8f w'jfF / uGwnfO{ a]jf:tf ub}{
:yfgLox¿ To; ;GyfngLsf] lrofk;ndf a;]/ clxn] klg lrof lkpFb} :yfgLo d'2fdf
ukmufkm ul/ g} /x]sf xf]nfg\ .
ælj/f6gu/sf cfFvf c:ktfndf ef/taf6 w]/} la/fdL hfG5g\ .Æ o'j/fh bfh'n] tftf] lrof ;'?Kk kfb}{
eÙ'eof] .
ælj/f6gu/sf cfFvf c:ktfndf ;odf pgfG;o rflxF ef/tLo la/fdL x'Fbf /x]5g\
.Æ To; a"9fn] eGof] .
æ;odf pgfG;o t xf]Og, kGrfÙAa] rflxF x'g;S5g\ .Æ bfh'n] km]l/ eÙ'eof] .
æg]kfndf h:tf] ef/tdf cfFvfsf c:ktfn /fd|f 5}gg\ . Totfsf 8fS6/ g} c;n
. ltgn] xfdLnfO{ lxGbLd} a'emfP/ eg] .
Psbd} :k¨ af]N5g\ g]kfnsf 8fS6/ . ltgn] cfFvfdf x]g{ yfn]kl5 cfwf ladf/ t
cfkm}F lgsf]] eOxfN5 eGof .Æ a"9fnfO{ g]kfnsf 8fS6/ lgs} dg k/]h:tf]
b]lvof] .
æg]kfndf eGbf ef/tdf lsg a9L cfFvfsf /f]uL 5g\, sf/0f yfxf 5 <Æ d}n]
To; cUnf] a"9fsf xlNnO/x]sf ;]tf bf/Ltkm{ x]b}{ ;f]w]“ .
æk|:6} 5 lg, ef/t 7"nf] b]z xf] . oxfFsf] cfafbL a9L 5, hxfF
cfafbL a9L ToxfF /f]uL klg a9L .Æ a"9fn] eGof] .
æTo;f] t xf], t/ klg ;/b/df cfFvfsf] ;d:of g]kfnLnfO{ eGbf ef/tLonfO{
a9L 5 . sf/0f cg'dfg ul/x]gf]{;\ t ¤Æ d}n] cfÇgf] s'/f] elg/x]“ .
æg]kfndf zLtn 5, w'nf]–w'jfF sd 5, To;f] eP/ xf]nf lg .Æ a"9fn] cfÇgf]
ts{ abNof] .
æTo;f] klg x'g;S5, t/ To;eGbf dxŒjk"0f{ sf/0f csf]{ 5 ===== .Æ d}n] eg]F .
xfd|f s'/fdf ToxfF pkl:yt nueu ;a} dflg;sf] Wofg Psf]xf]l/Fb} uPsf]
lyof] . ;a} dflg;sf] s]Gb|Lo d'2f eP/ xf]nf, ltgLx¿ g]kfnLsf] ts{ ;'Ù rflx/x]sf
b]lvP .
æs] 5 / csf]{ sf/0f <Æ csf]{ clns xf]rf] t/ df]6f] rflxF d';ndfg
a"9fn] ;f]]Wof] . dl;t ts{ ug]{ a"9f] o;kN6 r'krfk d]/f] d'vdf
x]l//x]sf] lyof] . pm efjxLg eO{ r'k nfUbf p;sf] bflxg] ufnfsf] vt clns ;fgf]
aGbf] /x]5 .
æsf/0f s] eg] g]kfnsf dflg;x¿ xl/of]kl/of] k|z:t vfG5g\ . g]kfndf /]l8of] / 6LeLn] ;fu;AhL
vfgsf nflu dflg;x¿nfO{ elg/xG5g\ . xl/of] ;fu;AhL vfg]sf cfFvf :j:y x'G5g\ .
otfsf dflg; ;fu;AhL sd vfG5g\, vfP klg cfn', nf}sf, leG8L, k/jn / ltt]s/]nf
vfg] x'g\ . lxpFbdf aGbfsf]kL / sfpnL vfP klg c¿ ;dodf otfsf dflg; xl/of]kl/of]
sd vfG5g\ . d}n] af]n]sf] tkfO{Fx¿nfO{ g/fd|f] nfUnf, t/ ;To s'/f ;'Ù] / dgg ug]{
lxDdt /fVg'k5{ ;a}n], d';ndfgx¿ t xl/of]kl/of] cem sd vfG5g\ . d';ndfgnfO{ df;'
eP c¿yf]s rflxFb}g . df;'dfq vfgfn] cfFvfnfO{ k'Ub}g . of] tkfO{FnfO{ xf]Rofpg
eg]sf] xf]Og, cfFvf c:ktfndf b]Vg'eof] xf]nf krf;–;f7L k|ltzt cfFvfsf /f]uL
d';ndfg cfPsf] . h'g If]qdf d';ndfgsf] hg;ª\Vof b;–kGw| k|ltzt dfq 5, To:tf]
7fpFdf lsg olt w]/} cfFvf /f]uL d';ndfg < ca s'/f a'‰g'eof] xf]nf . To} eP/
.Æ
ækrf;–;f7L k|ltzt < sxfFsf] krf;–;f7L k|ltzt dfq < ToxfF gAa]
k|ltzt cfFvf /f]uL d';ndfg lyP . tkfO{Fn] eg]sf] ;xL xf] . xfdLnfO{ afv|fsf]
df;' ePkl5 s]xL rflxFb}g . hGdgf;fy afv|fsf] df;' rflxG5 xfdLnfO{ . ;fu;AhL
gvfP/} xf] d';ndfgsf cfFvf sdhf]/ ePsf] . tkfO{Fn] Psbd ;xL eÙ'eof] .Æ
a"9fn] Psbd ;xh} cfÇgf] :jLsf/f]lSt k|s6 u¥of] .
æoxfFsf] xl6ofdf xl/of] ;fukft a]Rg klg sd NofpFbf /x]5g\, laSg] eP kf]
Nofpg' < clg NofPsf] klg ;a} laSt}g . oxfF t xl/of] ;fukft hlt /f]k] klg
kmN5 . kfgLn] 8'a]/ laxf/df em}F ;fukft gx'g] xf]Og otf, To;}n] oxfFsf dflg;n]
;fukftsf] vkt a9fpg'k5{ . df;' vfg]n] klg ;fukftsf] vkt a9fpg'k5{, df;' gvfg]n]
klg a9fpg'k5{ . xl/of] ;fukft vfg] cfbt ePkl5 Tof] geO{ vfgf dL7f] g} x'Fb}g
kf] t .Æ d}n] eg]F .
æxf] t afa" . otf ;fukft vfg} gkfOg] /x]5 . cfh t d cfkm}F ;fu
lsg]/ xf]6njfnfnfO{ ksfpg eG5' . ;fu vfg gkfPsf] klg rf/ lbg eO;Sof] .Æ
efph"n] eÙ'eof] .
a"9flt/ kms]{/ d}n] eg]“– æg]kfndf oxfFsf] eGbf lgs} dxFuf] k5{
xl/of] ;fukft . t/ xfdL xl/of] ;fukftnfO{ w]/} dxŒj lbG5f}“ .Æ
xfdLn] lrof vfO;Sof}“ . ufpFn]x¿ cfÇg} ukmdf nfu] . xfdL ltgLx¿;Fu labf
eP/ ;Ltfsf nflu Ps sk lrof lnof}F . lrof–bf]sfGgLn] Pp6f l:6nsf] lunf;df lrof
vGofOlbO{ / klqsfn] 5f]k5fk kf/]/ efph"sf] xftdf ydfO{ . klqsfleqsf] lrof
tfQft} k'¥ofpg xfdL sf]7flt/ nfUof}“ .
ælrlgofFx¿ h] klg tftf] vfG5g\ . hlxn] klg tftf] vfG5g\ . hlt;'s} udL{
eP klg lrlgofFx¿ tftf] kfgLn] g'xfpF5g\ / tft} kfgL lkpF5g\ .Æ d}n] eg]F . lrtjgsf]
;f}/fxfdf Pp6f ljb]zL ko{6s cfpg] xf]6ndf xfd|f] em'dgfy efO sfd u5{ . p;n]
ljb]zL kfx'gfx¿ cfpFbfsf] cfÇgf] cg'ej ;'gfP/ ;Ltfsf] tftf] vfg]s'/fk|ltsf]
df]xdfly l6Kk0fL u/]sf] lyof] . p;n] eg]sf] lyof]– æptf o'/f]k]nLx¿nfO{ rflxF
8'u8'u sFkfpg] lr;fdf klg cfO;lqmd, cfO; 6L / o:t} lr:ofPsf vfgf rflxG5 . tftf]
vfg]x¿nfO{ lr;f] vfPsf] cgf}7f] nfUg] clg lr;f] vfg]nfO{ tftf] vfPsf] b]Vtf
cgf}7f] nfUg] .Æ
xfdL g]kfnLdf rflxF To:tf] vf; ljz]iftf b]lvFb}g, lr;f] of tftf]
vfg]s'/fdf .
æolt Ps sk lrofn] slt w]/} tfut cfPsf] . d'8 g} k|]m; ul/lbof] eGof .Æ
;Ltfn] tftf] lrof lkO;s]kl5 elgg\ . pgnfO{ vfg]s'/f h] klg hlxn] klg tftf] dg
k5{ . hlt;'s} udL{ xf];\, ;]nfPsf] vfgf pgnfO{ k6Ss} dg kb}{g . of] t lrof
lyof], Psbd tftf] x'g'k5{ pgsf nflu . xfdLn] ;s];Dd tfQft} bf}8fP/ NofPsf
lyof}“ .
ætkfO{Fx¿
g]kfnL x'g'ef] <Æ
;f9] ;ft ah]lt/ ;LtfnfO{ clns ;xh ePsf] dx;'; ePkl5 xfdL c¿ tLghgfn] nfndl6of
x]g{ hfg] xf] ls eg]/ ;Nnfx ug{ yfNof}“ . ;Ltfn] elgg\– æhfg'xf];\, hfg'xf];\ .
d oxLF a:5' . cf}iflw–kfgL 5Fb} 5 . Ps–8]9 ah];Dddf t cfOk'Ug'x'G5 xf]nf lg .
w]/}a]/rflxF gnufOlbg'xf]nf, dnfO{ 8/ nfU5 lg km]l/ .Æ
xfdL a;]sf] df]xgk'/ eÙ] ufpF nfndl6of cf]kgsf:6 sf]Onf vfgLsf] Psbd}
glhs} lyof] . otflt/sf v]taf/L, 9'Ífdf6f] h] klg sfnf . htftt} sf]Onf kf]n]sf]
uGw . laxfg ;8sdf lg:sgf;fy sf]Onf kf]n]sf] s8f uGwn] gfs l3gfof] . xf]6ndf
xf];\ ls 3/df, sf]Onf afn]/ vfgf ksfpg] u5{g\ . Psbd} ;:tf] 5 oxfF sf]Onf .
sf]Onf vfgLsf] ;a}eGbf 5]psf] ufpF eg] x'G5 o;nfO{ . oxfFsf dflg;sf] hLjgdf
sf]Onfsf] k|efj Psbd a9L 5 . To;} x'gfn] olt 5]pdf cfOk'u]/ sf]OnfvfgL gx]/L
kms{g' /dfOnf] x'Fb}gYof] . xfdL vfgL x]g{ hfg] eof}“ .
hfg t hfg], t/ s;/L < xfdL cGof}ndf lyof}“ .
æ:6fkm a; kqmg'xf];\ .Æ s]xL dfG5]n] eg] . sf]OnfvfgLdf sfd ug]{ :6fkm
cf];fg]{ a;df r9]/ hfg ldNg] /x]5 . Totf hfg] kmfN6' dflg; Psbd} sd x'g] x'gfn]
Totfsf nflu ;fj{hlgs a;, 6]Dkf] cflb gkfOg] /x]5 .
æsxfF kfOG5 lg :6fkm a; <Æ o'j/fh bfh'n] ;f]Wg'eof] .
æp M ToxfF .Æ Pp6f dflg;n] xfdLnfO{ :6fkm a;sf] :6]G8 b]vfOlbof] . xfdL
ToxfF t'?Gt} uOxfNof}“ . t/ ev{/} :6fkm a; ToxfF /f]lsP/ lxFl8;s]sf] /x]5 .
xfdL lx:; k¥of}“ .
ca c6f]jfnf, 6]Dkf]jfnf / l/S;fjfnfl;t xfdL s'/fsfgL ug{ nfUof}“ . tL
clgR5's b]lvPsf lyP . Tolt k/sf] / a]rNtLsf] 7fpFdf ;jf/L lnP/ hfg' 7Ls lyPg .
Tof] s'g} dlGb/df bz{g ug{ uPh:tf] lyPg, ljàrlr{t cf]kgsf:6 sf]n dfOg lyof]
Tof] . ;8ssf] lsgf/df a8]a8] ;fOgaf]8{x¿ b]lvP– æ/fhdxn sf]Onf vfgL If]qdf
oxfFnfO{ :jfut 5 .Æ xfdL 7fGYof}“, /fhdxn t oxfFaf6 w]/} 6f9fsf] 7fpF xf], t/
of] ;d:t e"efu /fhdxn sf]OnfvfgL If]qdf kbf]{ /x]5 .
xfdLn] Aof6«L l/S;f, c6f] / 6]Dkf] l/ha{ ug{ vf]lh/x\of}“ . ptfaf6 otf
cfpg] ofq' gkfpg] / xfdLaf6} bf]xf]/f] ef8f klg dfUg ;xh gx'g] b]v]/ tL clgR5's
b]lvPsf /x]5g\ . xfdL ca s]s;f] ug'{kg{] xf] cNdlnFb} lyof}F, Pp6f k;naf6 Ps
hgf dflg; lg:Sof] . p;n] xfdLnfO{ ;f]Wof]–
ætkfO{Fx¿ g]kfnL x'g'ef] <Æ
æxf] t . s;/L yfxf kfpg'ef] lg <Æ d}n] ;f]]w]“ .
ætkfO{“x¿ otf e|d0fdf cfpg'ePsf] ;dfrf/ klqsfdf 5 . tkfO{“x¿sf] kmf]6f]
klg 5 .Æ
xfdLnfO{ /dfOnf] nfUof] . otfsf dflg;n] xfdLnfO{ ko{6ss} ¿kdf lnP .
xf], xfdL ljz'4 ko{6s lyof}“ . bfh' / efph' klg v';L x'g'ef], o;kN6sf] ofqfdf
klqsfdf ;dfrf/ x'g] vfnsf] sfd ug{ ;lsof] eg]/ .
æx]gf]{;\ efO, slxn]sfxL“ g]kfnsf u[xdGqL cf}krfl/s e|d0fdf otf cfpFbf
olt klg ;dfrf/ aGb}g ef/tdf . o;kN6 xfdLnfO{ ef/tsf] klqsfn] :yfg lbg' rfgr'g]
s'/f xf]Og .Æ o'j/fh bfh'sf] v';L k|s6 eof] .
æ;xL s'/f . ca 3/ kms]{kl5 ;fyLefOn] sxfFsxfF uof} eg]/ ;f]w] eg]
kqklqsfdf ;dfrf/ 5flkPsf xf]nfg\ . kqklqsf x]/]/} yfxf kfP eOuf] lg eÙ'knf{ .Æ
d}n] eg]“ . xfdL hf]8n] xfF:of}“ .
6]Dkf]jfnfx¿n] Psbd w]/} ef8f dfu]sfn] xfdL 5Ss lyof}F . w]/}
df]ndf]nfO u/]kl5 aNnaNn xfd|flt/ tLgrSs] æj;GtLÆ elgg] ;jf/L ;fwg kfOof], 7]nf
eGbf /x]5g\ otf . To;}df r9]/ uof}“ . kGw|aL; lsnf]ld6/ k/ /x]5, / hfg] af6f]
Psbd v/fa . eTs]/ vfN8}vfN8f . ;s–ck gePsf] To; ;fwgn] slt pkmf¥of], s] eÙ] .
af6fdf ;fOsndf nf]Ug]dfG5]x¿n] ptfaf6 b'O{–c9fO{ lSjG6n sf]Onfsf] ef/L
af]s]/ 7]Nb} NofO/x]sf lyP . af6f] xNsf psfnf] lyof] / tL lar/fx¿ To:tf] nDk6
af6fdf ;fOsndf af]/fsf af]/f sf]Onf cf];fbf{ /x]5g\ . ltgLx¿ kGw|aL;
lsnf]ld6/eGbf Hofbf nfdf] af6f] To;/L sf]Onf cf];f/]/ a]rL u'hf/f ubf{ /x]5g\ .
xfd|f] j;GtLsf] 8«fOe/n] eGof]–
æ;a rf]/Lsf] dfn xf] .Æ
t/ ;a rf]/Lsf] dfq dfn xf]Og /x]5 . sltko vfgLdf vGbf a9L 9'Ífdf6f]
ldl;Psf] sf]Onf e]l6of] eg] Tof] Jofj;flos lx;fan] sfd gnfUg] x'Fbf] /x]5 /
:yfgLo dflg;x¿ xft}n] To;df ldl;Psf] df6f]9'Íf x6fP/ ;fOsndf af]s]/ NofO{ a]Rtf
/x]5g\ . ul/asf] sdfOsf] cfwf/ ag]sf] /x]5 Tof] sd u'0f:t/sf] sf]Onf . ;f7L ;Q/L
jif{sf a"9fx¿ klg sGb}sGb} ;fOsndf b'O{ lSjG6nhlt sf]Onf l3;fl//x]sf b]lvP
. ul/aLn] dflg;nfO{ a"9f] eP klg l/6fo8{ x'g lbFbf] /x]g5 .
crDdrflxF s] eg] sf]Onf cf];fbf{ ;fOsnaf6 clncln ub}{ em/]sf sf]Onfsf
6'qmf6fqmL / w'nf]sf sf/0f Tof] ;8s / 5]p5fpsf emf/kft;d]t sfn} b]lvFbf /x]5g\
. ;8sdf df]6/uf8Ln] lsr]/ tL 6'qmf6fqmL w'lnFbf /x]5g\ clg kfgL k/]sf] a]nf
sfnf]d}nf] lxnf] aGbf] /x]5 . kfgL /f]lsPkl5 Tof] lxnf] ;8sdf ;'s]/ w'nf] ag]/
jftfj/0fdf km}lnFbf] /x]5 . otfsf dflg;sf] kmf]S;f] o;n] vfOlbFbf] xf], w'nf]
ag]/ cfFvfdf k;]/ cfFv} vtd ul/lbFbf] xf] .
;8s–lsgf/df htftt} tf8sf af]6 lyP t/ ltgLx¿ s'g} sfddf pkof]u ul/Psf
b]lvPgg\ . otf ltgsf kft / af]6 bfp/fsf] sfddf cfpFb}gy], bfp/fsf] rng g}
/x]g5, sf]Onf g} sf]Onfsf] ;+;f/df bfp/f afNg] hfFu/ s;nfO{ / <
wfgsf u/fx¿ ;fgf;fgf / sd kfgL kfPsf h:tf b]lvP . hldg d}bfgL eP klg
clncln pa8vfa8 /x]5 . ;a}lt/ k/k/ kxf8sf l9:sf b]lvFbf /x]5g\ . ;8s–lsgf/df jf
k/k/ klg st}st} ;Gyfnx¿sf k/Dk/fut 3/ b]lvGy], df6fsf vk8fn] 5fPsf / leQf] lrD6ØfOnf]
df6fn] lnk]sf . st}st} ulx/f kf]v/L klg lyP . w]/}h;f] 3/rflxF cfw'lgs tl/sfn]
agfOPsf OF6sf 3/ g} /x]5g\ otfsf ufpFdf .
otfsf v]tdf l;FrfOsf] k|aGw st} b]lvPg . kfgLsf] cefjn] wfgsf] /f]kfO
Psbd yf]/} v]tdf ePsf] b]lvof] . ;fpg olt eO;Stf klg dflg;x¿sf v]t w]/}h;f]
afFem} b]lvP . v]tdf ufO{a:t' rl//x]sf lyP .
sf]Onf af]Sg] ;fOsnjfnfx¿sf] n:s/ cfO/èf] . s'g}s'g} a]nf logLx¿
;d"xdf cfpFy] eg] s'g} a]nf Psbd PSnfPSn}
. d}n] gjnk/f;Lsf] /fdu|fdlt/ bfp/f af]Sg]x¿sf] n:s/ ;Dem]F . /fdu|fdaf6 a;
r9]/ otf ;'gjnlt/ cfpFbf ;8sdf d}n] ;fOsndf bfp/fsf] 7"nf] ef/L s;]/
blIf0ftkm{ nfu]sf dflg;x¿sf n:s/ b]v]sf] lyPF . otf klg dflg;sf To:t} n:s/
;fOsn 7]Nb} blIf0ftkm{ nflu/x]sf lyP . ptf ;'gjnaf6 /fdu|fdtkm{ ;8s clncln
cf]/fnf] lyof] t/ oxfF blIf0f hfg' clns psfnf] kYof]{ .
nfndl6of
sf]Onf vbfg
s]xLa]/df xfdLnfO{ pkmfb}{ / k5fb}{ To; j;GtLn] sf]Onf vfgLsf] ljzfn
d"nu]6df k'¥ofof] . xfdL cndNn k¥of}“– ca stf hfg] xf] ¤ s:tf] lgh{g
7fpFdf /x]5 Tof] ls s] eÙ] . e/] kms{gsf nflu s'g} ;fwg kfOPnf h:tf] b]lvPg .
To;} dflg;nfO{ kv{g eGof}“ . xfdL Ps 306fhlt cNdlng]5f}“ eGof}“ .
æ7Ls} 5 lg t .Æ p;n] eGof] . htftt} ;'/Iff uf8{x¿ lyP, ;fob oL klg
cf}Bf]lus ;'/Iff uf8{ jf ef/tLo ;}lgs lyP . xfdL tLg hgf lyof}“– o'j/fh bfh',
d]g'sf efph" / d . ko{6sx¿ vf;} gcfpg] 7fpFdf xfdL tLg gofF cg'xf/nfO{
b]v]/ Pp6f ;'/IffsdL{ xfdL eP7fpF cfof] .
ævfgL x]g]{ dg 5 .Æ d}n] eg]“ .
ævfgLdf s] x]g'{x'G5 <Æ p;n] ;f]Wof] .
æ;a}yf]s .Æ d}n] eg]“ .
ækf; agfpg'k5{ . kl/rokq 5 <Æ
æ5 . xfdL g]kfnaf6 3'Dg cfPsf . xfdL lzIfsx¿ xf}“ .Æ
æPP . n, ptf hfg'xf];\ . ToxfF kf; kfOG5 .Æ p;n] Pp6f 9f]sflt/ b]vfof]
. Tof] clkm; lalN8ª vf;} 7"nf] lyPg t/ sd{rf/L, vfgLsf >lds /
;'/IffsdL{sf] rxnkxn x'g] 7fpFh:tf] b]lvof] .
efph" aflx/} a:g'eof] . xfdL b'O{ efO leq k:of}“ . d}n] ;f]wk'5
sIfdf cª\u|]hLdf ;f]w]“– æxfdL g]kfnaf6 oxfF sf]OnfvfgLsf] e|d0f ug{ cfPsf .
vfgLsf] e|d0f ug{sf nflu cfjZos kf;sf nflu s]s] rflxg] xf]nf <Æ
ælxGbL ;demt] xf] <Æ p;n] dnfO{ eGof] .
æd lxGbL dHhfn] a'‰5' .Æ d}n] eg]“ .
æcfwf/ sf8{ rflxG5 . kf; t ldlnxfN5 .Æ p;n] lxGbLdf eGof] .
æxfdL t g]kfnaf6 cfPsf . xfdL;Fu cfwf/ sf8{ x'Fb}g . xfd|f] b]zdf
gful/stfsf] k|df0fkq x'G5 . gful/stfsf] k|df0fkq / cfwf/ sf8{ p:t} x'g\ . xfdL
g]kfnsf lzIfs xf}“, xfdL;Fu lzIfs kl/rokq klg 5 . dl;t 8«fOleª nfO;]G; / kfg
sf8{ klg 5 .Æ s'g sfutn] sfd aG5 yfxf gePsfn] ePhlt ;Kk} eg]“ d}n] .
æs;/L hfg'x'G5 lg leq vfgL If]qdf < oxfFaf6 kfFr lsnf]ld6/hlt k/ 5 .Æ
p;n] clns cldNbf] lxGbLdf eGof] .
p;sf] cg'xf/ /fd|/L x]/]“ . Psbd ;'Gb/ cg'xf/sf] dflg; lyof] . df]6f]df]6f] / uf]/f] . pd]/df To:t} krkÙ–;f7Lsf]
.
ætkfO{“ t otf laxf/, emf/v08 jf o'kLsf] h:tf] nfUg'x'Ù==== .Æ d}n]
p;sf] JolStTjdf l6Kk0fL u/]“ .
æd c;ldof x'F . v}, tkfO{“x¿ hfg ;Sg'x'G5 h:tf] 5}g . Psbd uhuh lxnf]
x'G5 . 3'F8fdfly oxfF;Dd lxnf] x'G5 .Æ p;n] cfÇgf b'j} xft lt3|fdf /fv]/
b]vfpFb} eGof] .
æhxfF;Dd hfg ;lsG5, hfg]5f}“ . olt 6f9faf6 cfPkl5 gx]/L o;} kms{g'ePg .Æ
d}n] eg]“ .
ætkfO{“x¿ slQ klg hfg ;Sg'x'Ù . s] 5 ;jf/L ;fwg <Æ
æs]xL 5}g . p M Tof] 7]nf nUg'knf{ lg t To;f]eP .Æ
ækf/ nfUb}g . a8]a8] 6«s / n/Lx¿ t To; lxnfdf km:5g\, of] lar/f 7]nf .Æ
pm xfF:of] .
hlt k/;Dd k''luG5, hfg] . clg kms{g] .Æ o'j/fh bfh'n] klg yKg'eof] .
æo;/L uda'6 nufpg'k5{ . 3'F8f;Dd . clg kmf]/ x\ljn 8«fOe uf8L Nofpg'k5{
. aNn vfgL x]g{ ;Dej x'G5 .Æ p;n] 5]pdf plePsf] ;'/Iffuf8{nfO{ b]vfpFb} eGof] .
To; dflg;n] 3'F8f;Dd cfpg] uda'6 nufPsf] lyof] .
d O6x/f ;ftd]8Lsf] d]/f] ufpFdf x'Fbf b]jL:yfg :s'ndf k9fpFy]“ . avf{df xfd|f] 3/af6 :s'n;Dd hfg]
af6f] Psbd lxnf] lyof] . dflg;, ufO{a:t' / /fFuf–uf8f lxF8]/ af6f] Psbd} uhuh
lxnf] x'GYof] . Tof] af6f] lbgsf] b'O{kN6 glxF8L gx'g] ePkl5 d}n] lj/f6gu/
uPsf] a]nf Ps hf]/ uda'6 lsg]sf] lyPF . tL sfnf uda'6sf] ofb cfof] . clg 3/af6
b]jL:yfg;Ddsf] lxnf] af6f] klg ;Dem]“ . ca t Tof] af6f] u|fe]n eO;s]sf] 5 .
avf{df klg lxnf] x'Fb}g / olb cfh klg d ToxL“ ePsf] eP df]6/;fOsndf x'OFlsg]
lyPF .
p;n] Psl5g ljrf/ u/]kl5 eGof]– ætkfO{“x¿ slt k/ klg hfg ;Sg'x'Ù .
To;}n] kf; agfpg' cfjZos 5}g .Æ
æhlt ;S5f}“ hfG5f}“ .Æ d}n] l9kL s;]“ .
æn hfgf];\ g t . kf;–;f; s]xL rflxFb}g . To;} hfgf];\ .Æ p;n] s'g}
lkmqmL glnO{sg eGof] . xfdL aflx/ lg:Sof}“ . t/ ca stf hfg], cndn eof] . df]6/x¿,
6«sx¿ / dflg;x¿ k"j{lt/ uO/x]sf lyP, xfdL klg Tot} hfg vf]Hof}“ .
leqaf6 csf]{ ;'/IffsdL{ xft xNnfpFb} s/fof]– æTotf xf]Og . otf . Totf t
clkm; / sd{rf/Lsf Sjf6{/dfq 5g\ .Æ
æPP .Æ o'j/fh bfh'n] eÙ'eof] . xfdL kmgSs kmSof}{“ . u]6aflx/ lg:s]/ ca
stf hfg] xf] eg]/ csf]{ ;'/IffsdL{nfO{ ;f]Wof}“–
æsf]Onf vfgL stf xf] <Æ
pm cndNn k¥of] . leqaf6 ToxL ;'/IffsdL{n] s/fpFb} eGof]– æTot} Tot} .
;f]em} hfgf];\ . s;}n] /f]St}g .Æ
xfdL lxnf] af6f] eP/ km6fkm6 pQ/tkm{ nfUof}“ . 6«sx¿sf n:s/ vfgLtkm{
k;] . xfdLn] ltgnfO{ cg'/f]w u/]/ nUg eÙ} kfPgf}“ . 6«sx¿sf] n:s/ l;l4Pkl5
Psvfn] z"Go / zflGt 5fof] .
pQ/k6\l6 sf]Onf y'kfg]{ 7fpF /x]5 . Psbd km/flsnf] . kGw|aL; la3f hldg
xf]nf Tof] . ptf vfgLaf6 NofP/ oxfF y'kfbf{ x'g\ / pko'St ;do / ;fwgåf/f
oxfFaf6 cGoq k7fpFbf x'g\ . t/ o;a]nf ;f] 7fpF w]/}h;f] vfnL g} lyof] . avf{sf]
;dodf vfgLdf vÙ] sfddf em/L / kfgLn] afwf ubf]{ xf] / sf]Onfsf] cfjZostf kg]{
x'gfn] oxfF y'kf/]sf] ;a} sf]Onf lgsf; eOxfNbf] xf] . ptf k/k/ a8]a8] l6Kk/ /
a'N8f]h/x¿ sfd ul//x]sf lyP . nf]8–cgnf]8sf] sfd eO/x]sf] lyof] . sf]Onfsf
7"nf7"nf 8NnfnfO{ pko'St cfsf/df 6'qmØfpg] ldl;g klg 3/3/ ub}{
s/fO/x]sf lyP .
xfdL cl3 a9\b} uof}“ . cln k/ k'u]kl5 csf]{ u]6 cfof] . sf]OnfvfgLsf]
kl/;/sf] ;'/Iffy{ agfOPsf ljzfn kvf{nsf] leQfdf cg]s gf/f n]lvPsf lyP . st}
;/;kmfO;DaGwL gf/f, st} cfWoflTds ljifosf, st} /fhgLltsf gf/f t st} lj1fg /
kof{j/0fLo ljifosf egfOx¿ n]lvPsf lyP . xfdL leQfdf 7"nf7"nf cIf/df
n]lvPsf tL gf/f k9\b} cl3 a9Øf}“ . bf];|f] u]6af6 l5/]kl5 sf]OnfvfgLdf k;]sf]
dx;'; x'Fbf] /x]5 . oxfFsf] sf]OnfvfgL cf]kgsf:6 xf], cyf{t\ oxfF sf]Onf
lemSgsf nflu ;'?ª vg]/ leqleq hfg'kb}{g . oxfFsf] kxf8 vGb} sf]Onf lemlsG5 .
kxf8sf sf]Onf ;lsPkl5 csf]{ kxf8 vÙ] xf] .
clu af6fdf a8]a8] kxf8 eTsfP/ df6f]9'Íf kmfn]sf] b]lvPsf] lyof] .
æoxfFsf] sf]Onf ;lsof] .Æ xfd|f] 8«fOe/n] eg]sf] lyof] .
æsf]Onfsf] e08f/ ;lsFb} uPkl5 vfgL cem k/k/ k'Ub} hfG5 .Æ p;n] km]l/ yk]sf] lyof] .
d}n] ;f]w]sf] lyPF– æof] vfgL ca slt jif{ rNnf <Æ
æs'g} lbg ;lsG5 ;a . casf] rfnL; jif{;Dd wfG5 c/] o; vfgLn] . clg t
/fhdxn kxf8 z"Go / vfnL x'g]5 . dflg;x¿ a]/f]huf/ x'g]5g\ . xfdL;Fu
tf8L–bf? vfg] k};f klg x'g]5}g .Æ To;n] eg]sf] lyof] .
æP .Æ d}n] eg]sf] lyPF .
æoxfF oqf] vfgL 5 . t/ oxLFsf dfG5]n] sfd kfpFb}gg\ . ;a aflxl/of
cfpF5g\ . laxf/af6 emf/v08 lsg 6'lqmof] yfxf 5 <Æ
æcxF, yfxf 5}g . lsg 6'lqmPsf] lg <Æ
æoxL sf]Onf vfgLsf] sf/0fn] . sf]Onf vfgLsf] cfDbfgL hlt laxf/ ;/sf/n]
nUYof] . Tof] pt} stfstf vr{ uYof]{, otfsf dfG5] t x]/]sf] x]/]s} . g /f]huf/L
kfpg], g /fh:j kfpg] .Æ
æP .Æ d}n] eg]sf] lyPF .
æ;g\ @)!^ sf] cGTodf cyf{t\ @( lb;Da/df oxfF 7"nf] b'3{6gf eof] . d]/f]
dfjnL efO kxf8 v;]/ k'l/of] . pGgfO; lbgkl5 s's'/sf] ;xfotfn] p;sf] nf; kQf
nfUof] . sk8f / rKknsf] e/df lrlgof] lg, nf; t s'lxO;s]sf] lyof], s;/L lrGg' /
<Æ
k/k/ gofF b'lgofF lgofln/x]sf d]/f cfFvf p;sf] b'Mvb syfdf cfP/ cl8P .
d}n] ljl:dt cfFvfn] r'krfk p;nfO{ x]l//x]F . p;n] km]l/ cfÇgf] s'/f cl3 a9fof]–
ækxf8 vGg] b;cf]6f a'N8f]h/ / 6«sx¿ l9:sf] v;]/ k'l/P . k'l/Psf tL uf8L
lemSg s}of}F lbg nfUof] . ;/sf/n] b'3{6gf ePsf] s]xL lbgdf c7f/hgf dfq d/]sf
x'g\ eGof] t/ jf:tjdf ToxfF tL; hgf ul/a dhb'/ k'l/Psf x'g\ . of] ef/t xf], sf]
k'l/of], sf] d/\of] / s;sf] nf; a]kQf kfl/of] s'g} lx;fa x'Fb}g .Æ
æsfddf hfg] dhb'/sf] xflh/L /]s8{ t x'Fbf] xf] lg <Æ
æxflh/L < s]sf] xflh/L ¤ 6«sdf r9]/ dhb'/ hfG5g\ / b'O{tLg lbgdf
;a}sf] Ps}rf]l6 xflh/L /]s8{ ldnfpF5g\ ;'k/efOh/x¿ . o;f] ePdf uon dhb'/nfO{
xflh/ b]vfP/ k};f s'DNofpF5g\ ;'k/efOh/x¿n] .Æ
æd/]sf dhb'/sf kl/jf/n] Ifltk"lt{ kfP xf]nfg\ lg, slt kfP <Æ d}n] ;f]w]F .
ækqklqsfdf b'O{–b'O{ nfv lbg] eg]/ 5fk]sf] xfdLn] k9\of}F, kfP ls
kfPgg\ s] yfxf . kfPgg\ xf]nf lar/fn], s] kfpFy] ¤ of] ef/t xf] xh'/, s]sf]
Ifltk"lt{ < d/], d/]sf] dfG5]n] oxfF cfP/ bfaL ug{ ;St}g clg kl/jf/hgnfO{
logLx¿ gftf k|dfl0ft gePsf] eg]/ kG5fpF5g\ . ;lsof] . Æ
æTo:tf] klg x'G5 < dhb'/sf] hLjg ladf t ePsf] x'G5 xf]nf lg <Æ
æx'Fb}g xh'/, ladf g l;df . ladf u/]sf] lyof] eg] klg dflns / 7"nf
sd{rf/Ln] ldnfP/ krfpF5g\ oxfF t . Toltv]/ lb;Da/sf] clGtd lyof] / Psbd 3gf
x':;'n] ;+;f/ 9fs]sf] lyof] . x':;'n] 9fs]sf] a]nf nf; e]§fP xf]nf, cln klt{/
nu]/ s]xL dlxgfcl3 sf]Onf lems]sf] kxf8df nu]/ ulx/f] u/L k'l/lbP xf]nfg\, s'/}
vtd . gq tL;hgf dhb'/ d/]sf] 7fpFaf6 c7f/hgf dfq nf; e]l6G5g\ < dhb'/sf nf;
efu]/ st} t hfFb}gg\ xf]nf lg .Æ
xfdL;Fu s'g} pQ/ jf ts{ lyPg . g]kfn / ef/th:tf b]zdf sf/vfgf, vfgL jf
ejg lgdf{0f:yndf dhb'/ cToGt c;'/lIft tl/sfn] sfd u5{g\ eg]/ xfdL ;a}nfO{ yfxf
5 .
clg xfdL cem leq uof}“ . ptf vfgL hfg] af6f] crDdsf] uhuh lxnf] /x]5 .
Psbd sfnf], d}nf] / wldnf] . sf]Onfsf] s8f uGw 5 htf klg . vfgL dhb'/x¿ ;fOsndf
k:t} lyP . xfdL cem cl3 a9Øf}“ t/
To;eGbf cl3 hfg' ;Dej ePg . lxnf]sf] bx b]v]/} ;ftf] uof] xfd|f] .
bfh' cln k/;Dd hfg'eof], lxn} eP klg kmf]6f] lvRg] nf]en] . dflg;eGbf cUnfcUnf hf]/hf]/ rSsf
ePsf crDd} 7"nf 6«s sf]Onf af]s]/ cfO/x]sf lyP . ltgn] a'N8f]h/x¿ ePlt/
Tof] nf]8 nUy] . sf]Onf /fVg] ljzfn 6x/fx¿ lyP . 6x/f klg s] eÙ', 8]9–b'O{ ;o
lkm6hlt cUnf / cf7b; la3f cf]u6]sf 6x/f . sf]Onf y'kfg]{ 7fpF xf]nfg\ . Totflt/
tL 6«s kl;/x]sf lyP . To:tf a8]a8] ;jf/L;fwg xfd|flt/ slxNo} b]lvFb}gg\ .
xfdL ToxfFaf6 vf;} cl3 a9\g ;s]gf}“ . aNnaNn clnslt k/;Dd k'Uof}“ . xfdLn]
oxfF pleP/ s]xL kf]h kmf]6f] lvFRof}“ . kxf8sf] 3'dfp/f] af6f]af6 6«sx¿
cfO/x]sf lyP . lxnf] / uGwsf] s'/} gu/f}“ . k/ kxf8df a'N8f]h/x¿ w'nf]
p8fO/x]sf lyP . t/ tL sf]Onf lemls/x]sf lyPgg\, df6f]9'Íf ldnfO/x]sf lyP . ;fob
Tof] ;a x6fPkl5 To;leq sf]Onfsf] csf]{ e08f/ xf]nf . htf klg sf]Onf 5l/Psf]
x'Fbf] /x]5 . kmfn]sf] df6f]9'Ífdf klg sf]Onf ;/fa/L b]lvGy] . tL ;a} sf]Onf
a6'naf6'n kfg]{ klg lbg cfpnf h:tf] nfUof] lsgeg] s'g} g s'g} lbg of] ;a ;lsg]5
.
oxfFsf] sf]Onf pRr u'0f:t/sf] dflgFb}g eÙ] d}n] k9]sf] lyPF, t/ oxfF
cfP/ x]bf{ sf]Onf ultn} nfUof] . oxfFsf] sf]Onf nu]/ ptf sxnufFj ;'k/yd{n kfj/
KnfG6df lah'nL pTkfbg ug{ k|of]u ul/G5 . O6fe§f / kmnfd pBf]udf klg of] sf]Onf
sfd cfpF5 c/] .
oxfF sf]Onfsf kxf8 y'kf/]sf] b]v]/ d Psbd bªbf; k/]sf] lyPF . avf{df;df
lxnf] / afFsL ;do w'nf]sf sf/0f oxfF a;Lg;Sg' x'G5 . To} eP/ sf]OnfvfgLdf sfd
ug]{ dhb'/sf] cfo' Psbd 36\5 . cdfgjLo / lg;fl:;g] ;fFu'/f u'kmfdf dflg;x¿n]
sfd ug'{k5{ . s'g}s'g} u'kmf tLgrf/b]lv b;–P3f/ lsnf]ld6/;Dd x'G5g\, s'g}
rf/kfFr lsnf]ld6/;Dd ulx/f x'G5g\ . To:tf 7fpFdf ;f; km]g{sf nflu clS;hg klg
kof{Kt gx'Fbf] xf] . w'nf]n] xfjf Psbd b"lift x'Fbf] xf] . lah'nL nu]/
pHofnf] kfl/P klg, ldl;gn] aflx/sf] xfjf leq k'¥ofpg] k|aGw eP klg To:tf]
7fpFdf cf7b; 306f sfd ug'{ Psbd 3fts x'Fbf] xf] . t/ kfkL k]6n] dflg;nfO{ o:tf
gs{df sfd ug{ afWo kf5{ .
xfdL s]xLa]/ Tot} cNdlnof}“ . sfnf]d}nf] e'OF / ;8s 5 . dflg;x¿ klg
cFuf/ eO;s]sf . kfgLsf] cefj klg p:t} . lkpg] kfgL klg Psbd b'n{e 5 oxfF .
dflg; s;/L a:tf x'g\ eÙ] nfUof] . xfdL j/k/ x]/]kl5 / sf]OnfvfgL o:t} xf] eÙ]
a'em]kl5 kmSof}{“ .
ælxnf] o:tf] 5, kl5 w'nf] s:tf] x'Fbf] xf] . sf]Onfvftdf sfd ug]{ dflg;
kms{“b}gg\ eÙ'sf] sf/0f o:tf] kf] /x]5 .Æ d]g'sf efph"n] eÙ'eof] . xfdL cfÇgf
n'uf ;DxfNb} kmSof}“{ .
Tof] 7]nfjfnf ToxLF /x]5 . df]xgk'/ kms{g ;lhnf] eof] .
a"9f]
eOxflnof] lg ca
sf]7fdf kms{Fbf afî aHg nfu]sf] lyof] . ;a}eGbf klxn] ;f]em} sf]7fdf
uof}“ . ;Ltf r'krfk 9Ns]sL lyOg\ .
æs:tf] 5 <Æ efph"n] ;f]Wg'eof] .
efph"sf] k|Zgsf] hafkm glbO{ ;Ltfn] ;f]lwg\– æl56} cfpg'ef] lg,
x]g{ kfOPg ls lsg <Æ
ækfpg t kfOof], t/ leq k;]/ ;a}lt/ x]g{ g} ;lsPg . lxnf] . Psbd} lxnf]
. crDdsf] lxnf] .Æ efph"n] eÙ'eof] .
ævfgf vfg'ef] <Æ ;Ltfn] ;f]lwg\ .
æ5}g . ca hfg] .Æ efph"n] eÙ'eof] . ;Ltf / efph"nfO{ 5f8]/
xfdL b'O{ efO e'OFtnfdf em¥of}“ . clg cufl8sf] xf]6ndf k:of}“ .
æuf]kfn efO ¤ vfgf tof/ eof] t <Æ bfh'n] ;f]Wg'eof] .
æPsbd /]8L 5 . tkfO{“x¿nfO{ g} kv]{/ a;]sf . ;fu klg ksfPsf 5f}“ .Æ
p;n] eGof] . xf] /x]5 . xfd|f nflu eg]/ p;n] n§]sf] ;fu nbab x'Gh]n ksfP/ l7Ss
kf/]sf] /x]5 . o;/L clt ksfPsf] ;fu dnfO{ vf;} dg k/]g t/ ;fu eg]sf] ;fu xf],
dL7} dfg]/ vfof}“ .
xfd|f] xf]6nsf] ;]7sf] gfd uf]kfn ho;jfn xf] . p;sf] d"n 3/
efunk'/df xf] . xf]6n Joj;fo ug{ pm oxfF cfPsf] xf] . p;sf tLg efO 5f]/f /x]5g\
. Pp6f OlGhlgol/ª k9]sf], csf]{ klg OlGhlgol/ª g} k9\b} /x]5, efunk'/d} .
xf]6ndf otfptf ub}{ sfd ;3fpg cfPsf] Tof] b'Anf] s]6f] p;sf] sfG5f] 5f]/f] /x]5
. sfG5f]rflxF P3f/ Snf;df k9\bf] /x]5 . p;sf] æb]jf xf]6nÆ ;8ssf] lsgf/sf]
rNtLs} xf]6n /x]5 . /ft k/]kl5 ptf sf]OnfvfgLsf dhb'/ df5feft / /S;L vfg cfpFbf
/x]5g\ . c¿ ;dodf bfneft laStf] /x]5 .
æslt jif{sf eof} lg efO <Æ d}n] ;f]w]“ .
æaofnL; . a"9f] eOxflnof] lg ca .Æ p;n] c:jfefljs 9Ín] a9]sf]
e'F8L 5fDb} eGof] .
æaofnL; jif{sf] dflg; a"9f] x'Fb}g . d 5kÙ jif{sf] eO;s]“,
cfkm"nfO{ a"9f] 7flGbgF .Æ d}n] xfF:t} eg]F .
æaofnL; jif{sf] dflg; l76f] nfU5 dnfO{ t .Æ o'j/fh bfh'n] eÙ'eof] . pm
xfF:of] . Tof] dflg; Psbd ;xof]uL /x]5 .
æclg xf]6nsf] gfd b]jf lsg /fv]sf] < 5f]/fsf] gfd xf] ls <
afa'sf] gfd xf] ls <Æ d}n] ;f]w]“ .
æs'/f To:tf] xf]Og, dnfO{ of] gfd w]/} dg k/]/ /fv]sf] .Æ p;n] :k¨ kf¥of]
.
To; xf]6ndf sfd ug{ a;]sf rf/kfFr hgf dflg; lyP . avf{sf] ;do sf]OnfvfgLdf
sfd Psbd sd x'g] x'Fbf a]rNtLsf] ;do lyof] / ;a}hgfsf nflu sfd kof{Kt lyPg . p;sxfF
sfd ug]{ Pp6f cUnf], b'Anf]–kftnf] / clns sfnf] nueu k}FtfnL; jif{sf] dflg; klg
lyof] . kmt/kmt/ af]ln/xg] . Tof] dflg;sf] b]a|] v'§f] 3'F8fd'lGt/ sfl6Psf]
lyof] / a};fvLsf] e/df pm xf]6nleq otfptf 3'ld/xGYof] .
æs] eP/ o:tf] eof] <Æ d}n] To; kmtkmt]nfO{ ;f]w]“ .
æ6«s b'3{6gfdf k/]/ . d 8«fOe/ lyPF . 8]9 jif{cl3 . ca oL, xf]6ndf sfd
u5'{ .Æ p;sf] cg'xf/df s'g} efj lyPg . vfgf vfg nfu]sf rf/kfFr hgf u|fxsnfO{
df5f k:sFb} p;n] eGof] .
uf]kfn ho;jfnsf] sfG5f] 5f]/fn] xfdLnfO{ vfgf k:sgsf nflu 7fpF 7Ls kf¥of]
. a]Grdf ePsf h"7f yfna6'sf x6fof], k'5kf5 u¥of], klqsf cf]5Øfof] clg 6]an
kª\vf xfdL a:g] 7fpFlt/ ;f]‰ofof] .
Æclg hfpnf] tof/ ef] t <Æ bfh'n] uf]kfnnfO{ ;f]Wg'eof] .
æ5}g . df8–eft t tfQft} vfg] xf] . tkfO{“x¿n] vfO–;Sg'Gh]ndf tof/
eOxfN5 .Æ :yfgLo dfG5]x¿ hfpnf] jf lunf] eftnfO{ df8–eft eGbf /x]5g\ .
æpl;gf rfdnsf] hfpnf] ;Ltfn] Tolt dL7f] dflggg\ lxhf] a]n'sf . c?jf
rfdn kfOG5 eg] To;sf] ksfOb]pm g .Æ d}n] uf]kfnnfO{ eg]“ .
p;sf] 5f]/f] clns k/sf] ls/fgf k;nlt/ bf}l8OxfNof] . Ps}l5gdf To;n]
b'O{ ;o krf; u|fd rfdn lnP/ cfof] .
æoqf] rfdnsf] s] sfd < ;o u|fd klg w]/} x'G5 pgnfO{ . cF, clns a9L
kfgL xfNg'xf]nf . lxhf]sf] eGbf lunf] agf];\ .Æ d}n] eg]“ .
æs]xL 5}g . afFsL rfdn lv/ ksfpgsf nflu /fVg] xf] .Æ p;n] eGof] . aflx/
kfgL lala{/fpg yfNof] . dflg;x¿ 56k6fpg yfn] . ;8sdf dflg;sf] bf}8w'k b]lvof] .
leHb} eP klg df]6/;fOsndf dflg; bf}l8/x]sf lyP . cgf}7f] s'/f, o:tf] dxfavf{sf]
;do 5 t/ ToxfFsf s'g} klg dflg;sf xftdf 5ftf b]lvPg .
xfdLn] vfgf vfO;s'Gh]ndf ptf Tof] Pp6f dfq v'§f] ePsf] dflg;n] 8]UrLdf rfdn
kvfnk'v'n kf¥of] / sf]Onfsf] s8f cfufdf a;fof] . Ps}l5gdf ‘df8–eft’ tof/
eOxfNof] .
xfdLn] ;Ltfsf nflu hfpnf] nUof}“ . tftf] kfgL / bxL klg nUof}“ .
;LtfnfO{ hlxn] klg tftf] vfg]s'/f dg k5{ . To;dfly clxn] t kvfnfn] ulnt 5g\ pgL
. To;}n] vfgfsf] tftf]kgf sfod /fVg xfdLn] klqsfn] 5f]k5fk kf/]/ nu]sf lyof}“ .
Psl5g cf/fd u/]/ a;]kl5 d}n] s]xL sk8f w'g] ljrf/ u/]“ . ;6{, KofG6 /
leqL n'uf wf]Pdf lbge/ sf]7fsf] kmØfgn] ;'S5g\ . n'uf wf]Pkl5 sf]7fleq} Pp6f
8f]/L 6fFu]/ To;df ;'sfPF . ;Ltf ;'lt/lxg\ . pgnfO{ emf8fkvfnfn] 5f8\b} 5f8]g . x/]s 306fdf, slxn]sfxLF t kfFr–b;
ldg6d}, pgL afy?ddf kl:yg\ .
df]xgk'/sf]
xf6ahf/
a]n'sfsf] rf/ ah]lt/ xfdL :yfgLo xf6ahf/ x]g{ lg:sg] eof}“ . ;Ltf klg o;f] ;8s;Dd lgl:sg\ t/ t'?Gt}
sf]7fdf kl;xflng\ .
df]xgk'/sf] :yfgLo xf6 xfd|flt/s} h:tf] ;8s–lsgf/ / leqL uNnLdf nfUbf] /x]5 .
:yfgLo pTkfbg laqmL ug{sf nflu ufpFn]x¿ ;fu;AhL / kmnkm"n NofpFbf /x]5g\ .
;fu;AhL Jofkf/Lx¿ cfn', Kofh, 6df6/, leG8L, nf}sf–km;L{, ltt]s/]nf, k/an / c¿
:yfgLo ;fu;AhL a]Rtf /x]5g\ . ;a} ;AhL Psbd tfhftfhf, ev{/} l6k]/ NofPh:tf . Ps
7fpFdf clns leÙ} vfnsf] km;n a]Rg /fv]sf] lyof] .
æof] s] xf] <Æ d}n] k;n]nfO{ ;f]w]F . pm cndNn k¥of] .
k/fO{ dflg; x'g\ eÙ] a'em]kl5 p;n] eGof]– æof] < of] dx'cf xf] .Æ
æP . dx'cf xf] < of] t jif{df b'O{kN6 km'N5 / kmN5, x}g <Æ
æx}g, sxfF x'g' < jif{df hDdf Ps}kN6 dfq kmN5 .Æ
d}n] To;sf] kmf]6f] lvRg vf]h]F . k;n] x8a8fof] . p;n] kmf]6f] glvlrlbg
eGof] .
ælsg / < d tkfO{Fsf] kmf]6f] glvr"Fnf g, o;sf] dfq} lvRg] xf] . xfd|flt/ o:tf] kmn x'Fb}g To} eP/ kf] t
.Æ d}n] eg]F .
æof] u}/sfg'gL sfd xf] . o;sf] kmn a]Rg sfg'gn] lgif]w u/]sf] 5, To}
eP/ .Æ p;n] :k¨Ls/0f lbof] . xf6ahf/df v'Nndv'Nnf a]Rt} 5g\, lsGb} 5g\ clg
eG5g\– of] kmn a]Rg' u}/sfg'gL sfd xf] . xfdLnfO{ cgf}7f] nfUof] .
ælsg / < d}n] dx'cfsf af]6 t w]/}lt/ b]]v]sf] 5' . ptf Onfxfafb,
sfgk'/, hpgk'/ ========= .Æ
æof] kmn 3/]n' /S;L agfpg sfd nfU5 . To} eP/======== .Æ p;n] :k¨Ls/0f
lbof] . t/ cGTodf p;n] xfdLnfO{ g]kfnaf6 e|d0fdf cfPsf eÙ] a'em]kl5 kmnsf]
y'k|fsf] dfq x}g p;sf] ;d]t kmf]6f] lvRg cg'dlt lbof] .
æofqf ug'{ hLjgsf] ;a}eGbf ;'vsf] If0f xf] . dflg; cfkm"dfq
k"0f{¿kn] :j:y / ;Gt'lnt eP/ k'Ub}g, p;sf] kl/jf/df klg ;'v;Gt'l¨ 5fPsf]
klg x'g'k5{, cfly{s cfwf/ klg e/kbf]{ x'g'k5{ .Æ p;n] eGof] .
d}n] ckl7t / ;fwf/0f ufpFn] ls;fg 7fg]sf] Tof] dflg; t bfz{lgssf em}F
ofqfsf] dxŒjdfly lz¨ efiffdf k|sfz kfg{ kf] yfNof] .
d}n] k|l;4 lgaGwsf/ k|mflG;; a]sgsf] ofqfdflysf] lgaGw ;Dem]F . pgn]
eg]sf 5g\–
Travel, in the younger sort, is a part of education; in the
elder a part of experience.
-ofqf eg]sf] afNosfndf lzIffsf] Ps efu xf], a'9Øf}nLdf of] cg'ejsf] efu
xf] ._ cfw'lgs efiffdf lzIff / cg'ej cGt;{DalGwt dfq x}gg\, lzIff lbg' eg]sf]
cg'ej pknAw u/fpg' g} xf] . To;}n] ofqfnfO{ l;sfO, lzIff jf cg'ej;Fu hf]8\g}k5{
eG7fG5' d . gofF 7fpFdf hfFbf gofF s'/fsf] l;sfO eO/x]sf] x'G5 eÙ] b]V5' d .
To; dflg;n] km]l/ yKof]–
æofqfdf lxF8]sf] dfG5] c;n x'G5, 1fgL / ;xof]uL klg x'G5 . ldng;f/ /
bfgL klg x'G5 .Æ
dnfO{ ofq'k|ltsf] p;sf] b[l¨sf]0f dg k¥of] . ofqf dgf]lj1fgsf 7]nL
gk9]sf] eP klg, s'g} ljàljBfnoaf6 ofqf dgf]lj1fgdfly s'g} y]l;; gn]v]sf] eP klg
of] dflg; cfkm}F Ps y]l;; alg;s]sf] /x]5 .
p;sf] cufl8sf] kmnsf] y'k|fdf df}/L e'g'g' 3'Db} lyP . bfh'n] lgx'l/P/ b'O{rf/
bfgf l6Kt} p;nfO{ ;f]Wg'eof]–
ævfg x'G5 of] <Æ
æof] vfOFb}g t/ vfg} gldNg] xf]Og . rfVgf];\ g .Æ p;n] dx'cf hf]Vg]
t/fh' e'OFdf /fVof] clg bflxg] xft xNnfpFb} d':sfP/ eGof] .
bfh'n] Tof] rflvx]g'{eof] .
æs:tf] 5 < u'lnof] 5 <Æ d}n] ;f]w]F .
æu'lno} 5 t/ clns 6/f]{, s:tf]s:tf], gdL7f] .Æ bfh'n] gfsd'v v'DRofpFb}
gdL7f] efj b]vfP/ eÙ'eof] .
xfdL xfF:t} ToxfFaf6 aflx/ ;8sdf lg:Sof}“ .
xl6ofdf cfPsf dflg; / a]Rg] a]kf/L x]bf{ ltgsf] cfly{s cj:yf sdhf]/
nfUYof] . ltgsf] hLjg:t/ otf g]kfndf ;fu;AhL v]tL u/]/ xf6ahf/df a]Rg
Nofpg]x¿sf] eGbf slQ klg ultnf] nfu]g . ef/t g]kfneGbf lgs} wgL, ;an / ljàrlr{t
e"ld xf], t/ ul/asf] xfnt ToxfF klg p:t} 5 . ;fob cd]l/sf;Fu 6Ss/ lng ;Sg]
rfOgfsf ufpFdf klg o:t} ul/aL xf]nf . oxfF lgs} 7fpFdf a"9fa"9L klg
;fu;AhL a]Rg cfPsf lyP . ;fu;AhLx¿ xfd|flt/s} h:tf lyP . d"NorflxF g]kfndf
eGbf ;:tf] x'g] /x]5 otf . s[lif pkhsf] ahf/ d"No sd ePkl5 ls;fgsf] ul/aL
slxNo} x6\t}g .
xl6ofsf] Ps 7fpFdf xl/of ds} a]Rg /fv]sf] /x]5 . xfdLn] ToxfFsf s]xL
;fu;AhLsf] d"No ;f]Wof}“, xl/of ds}sf 3f]ufsf] bfd klg ;f]Wof}“ .
æafî ?lkofF lsnf] .Æ af]/fel/ ds} lnP/ a;]sf] dflg;n] eGof] . otf dflg;x¿
ds}sf 3f]uf xfd|flt/sf em}F uf]6fuGtLn] xf]Og hf]v]/ aRtf /x]5g\ . u|fxs aÙ
tD;g] dflg;x¿ wdfwd 3f]uf gª\UofpFy] . a]Rg] a]kf/L wdfwd hf]Vt} k};f lnFb} ds}
lbO/x]sf] lyof] .
xfdL ptf ahf/sf] afFsL v08 3'd]/ cfpg eg]/ uof}“ . kms]{/ cfpFbf
efph"n] Ps lsnf] cDaf lsÙ'ePsf] /x]5 . xfdL ca Psb'O{ lsnf]u|fd ds} lsÙ]
dg u/]/ Tot} kms]{/ cfof}“ . b]jf xf]6nsf] e§Ldf kf]n]/ vfFbf cfpg] :jfb / dhf
;Dem]/ d'v ld7ØfpFb} ToxfF cfpF5f}“ t ds}–k;n ufoa ¤ ToxfF t ds} gª\UofpFbf
lg:s]sf s]xL vf];]nf / h'Fuf dfq lyP . xfdL lg/fz eP/ xf]6nlt/ kmSof}{F .
æNofpg'kYof]{ lg . ds} t d klg vfg] lyPF lg .Æ sf]7fdf cfP/ ds}sf]
sxfgL ubf{ ;Ltfn] d'v ld7ØfpFb} elgg\ . emg\ gdHhf eof] . xl/of ds} lsg]/
uf]kfnsf] e§Ldf kf]n]sf] eP lgs} dhf x'g] /x]5 .
a]n'sf ;Ltf clns cf/fd ePh:tf] eOg\ . hfpnf] klg clns /fd|/L vfOg\ .
hfpnf] vfO;s]kl5 xfd|f] kfl/jfl/s 5nkmn rNof] . ;LtfnfO{ lr;f]n] s¨ ePsf] klg
x'g;S5 eÙ] cg'dfg u¥of}“ . clg uf]kfn ;]7sf] xf]6ndf pgnfO{ lnP/ uof}“ . Tof]
tftf] sf]Onf e§Ldf pgL lgs}a]/ ;]lsOg\ . sf]Onfsf] tftf] kfPkl5 pgnfO{ clns ;xh
ePh:tf] eof] . lb;f klg b'O{ 306f–c9fO{ 306fdf dfq x'g yfNof] . km]l/ yk
cf}iflw Nofof}“ . k'gh{nLo w'nf]sf c¿ rf/ kfs]6 klg Nofof}“ .
;Ltf hfpnf] / cf}iflw vfPkl5 ;'ltg\ .
kfFrf}“ lbg
M @)&^ ;fpg !@ ut] cfOtjf/
æca
afFsL ofqf SoflG;n ¤Æ
/fte/ klg ;LtfnfO{ vf;} 7Ls ePg . laxfg pgL lgs} ylst b]lvOg\ . t/ pgn]
elgg\– æca o;/L a;]/ x'Fb}g . hfg'k5{, hfcf}“ .Æ
æsxfF hfg] o:tf] cj:yfdf < af6fdf km]l/ emf8f nfUof] eg] <Æ d}n]
eg]F . emf8f /f]lsg] 5fF65Gb g} lyPg . pgL cem} tf/Gtf/ afy?dlt/ bf}l8Fb} g}
lyOg\ .
æca 7Ls xf]nf .Æ pgn] ;':s]/f xfNb} elgg\ . dxfufdfsf] o; ;fgf] ahf/
df]xgk'/sf] a;fO ca k6Øf/nfUbf] x'g nfu]sf] lyof] .
æ7Ls ePkl5 t lxFl8xflnG5 lg .Æ d}n] ;LtfnfO{ 9f8; lbOx]/]F .
æbfh'–lbbLx¿nfO{ slt lbSs nflu;Sof] xf]nf . clns 7"nf] 7fpFdf eP
pxfFx¿ 3'Dg kfpg'x'g] lyof], d sf]7}df ;'lt/xg] lyPF lbge/ . o:tf] ufpFdf ;do
s6fpg klg d'l:sn ef] pxfFx¿nfO{ .
d}n] eg]“– æca ltdL / d oxLF a;f}“ . pxfFx¿nfO{ b]j3/ 3'd]/ oxL“ cfpg
egf}“ . clg 3/ hfg'k5{ . afFsL ofqf SoflG;n . kl5 cg's"n ;do;fndf 3'df}“nf
.Æ
;Ltf r'k lyOg\ . s;f] eÙ' / s:tf] lg0f{o lng' 7Ls x'g] xf] pgL cndndf
lyOg\ . :jf:Yo–cj:yf sdhf]/ ePsf] a]nf dgf]an klg sdhf]/ x'g] x'G5 .
Toltv]/} bfh'–efph" sf]7fdf k:g'eof] . efph"n] ;f]Wg'eof]– æs:tf]
5 <Æ
æv} s:tf] eÙ] < /fte/ pt} jf; eof] eg] x'G5 .Æ 6\jfOn]6lt/ b]vfpFb} ;Ltfn]
lg/fz :j/df elgg\ .
ælahf]u ef] .Æ efph"sf] :j/df klg p:t} lg/fzf 5fof] .
æTo} t eGof . ca oxfF a;]/ sfd 5}g . tkfO{“x¿ ca b]j3/ hfgf];\, glhs} 5
. oxfFaf6 uf]8\8f hfg] . uf]8\8f oxfFaf6 5AaL; lsnf]ld6/ dfq xf] . ToxfFaf6 ptf
b]j3/ hfg] 7"nf a; kfOG5g\ . ;lhn} x'G5 . tkfO{“x¿ b'O{hgf dfq eP klg
hfgf];\ . clg afafwfd 3'd]/ oxLF cfpg'xf];\ . xfdL oxL“ klv{/fVg]5f}“ . clg 3/
hfcf}“nf . tkfO{Fx¿n] ;jf/L ;fwg abNg] / k'Ug'kg]{ ;a} :yfgsf] af/]df d sfutdf
:k¨ n]v]/ lbg]5' .Æ d}n] bfh'–efph"nfO{ eg]“ .
æx'Fb}g . uP ;Fu} hfg], guP sf]xL st} ghfg] .Æ bfh'n] eÙ'eof] . efph"n] klg bfh'sf] egfOdf ;fy
lbg'eof] .
æTo;f] xf]Og lg . 3/af6 ofqfsf nflu lgl:sxflnof] . Toltdfq eP klg k'u]/
cfpg'xf];\, xfdL oxL“ klv{/xg]5f}“ .Æ d}n] cfÇgf] cfu|x bf]xf]¥ofPF .
bfh'efph"n] d]/f s'/f ;'Ù dfGb}–dfÙ'ePg . clg d}n] eg]“– æTo;f] eP
cfh afî ah];Dd logsf] :jf:Yo ;'lw|G5 ls eg]/ af6f] x]/f}“, ;Grf] ePg eg] 3/tk{m
g} kmsf}{“ .Æ
æx'G5 .Æ o; k|:tfjdf rflxF bfh'–efph"sf] ;dy{g ldNof] . pxfFx¿
xfdLnfO{ To;} 5f8]/ cufl8 cfkm"dfq cufl8 a9\g k6Ss} tof/ x'g'ePg . ;Ltfsf]
:jf:Yo / dgf]an v:s]sf] b]v]/ ;Ë6sf] o:tf] a]nfdf xfdLnfO{ PSn} 5f8\g pxfFx¿
tof/ x'g'x'GgYof] .
clg xfdL lrof vfg lg:Sof}“ . laxfgkv kfgL lala{/fO/x]sf] lyof] . pxL
;GyfngL a"9Lsf] lrofk;n . pg} dflg;, pxL tl/sf . xfdLnfO{ ;Ddfgk"j{s k;NgLn]
cluNnf] lbgsf em}“ sfuhsf] skdf lrof k:sL . c¿nfO{ rflxF l:6n of sfFrsf]
lunf;df lbGyL pm . lrof vfFb} xfdL :yfgLo ljifox¿df rn]sf ukmdf ;xefuL eof}“ . Tof]
a8a8] a"9f] xfdLnfO{ b]Vgf;fy km]l/ s]s] eÙ yfNof] . p;sf s'/f
a'lemFb}gYof] t/ klg d}n] ;'g]em}“ ul/lbPF . a"9fkfsfx¿sf s'/f ;'Ù] dflg;
kfpg w]/} uf/f] 5 .
c¿ a"9fx¿ pxL lj/f6gu/ hfg], cfFvfsf] pkrf/ u/fpg] s'/f ug{ yfn] .
lj/f6gu/ pgLx¿sf] b[l¨df Ps dxfg\ ;x/ lyof] h;n] dflg;sf cfFvfsf] Hof]lt
kmsf{OlbGYof] . emf/v08 /fHosf] uf]8\8f lhNnfdf k5{ of] 7fpF, uf]8\8f lhNnfleq g}
klg lgs} 7"nf] cfFvf c:ktfn 5g\ t/ logLx¿ ltgdfly e/ kg{ ;St}gy],
cfFvfh:tf] ;+j]bgzLn cÍsf] pkrf/df ;Demf}tf ug]{ s'/f ePg .
lrofkfgkl5 xfdL 5ftf cf]8]/ To; lrofk;naf6 lg:Sof}“ . sf]7fdf s]xLa]/
a;]kl5 km]l/ vfglkgsf] s'/f eof] . xfdL uf]kfn ho;jfnsf] pxL b]jf xf]6ndf
k:of}“ . ;Ltfsf nflu hfpnf] / xfd|f nflu bfneft . p;n] xfd|f] s'/f ;'g]/
cfhrflxF vfg]s'/fdf vf];f{gL sd nufPsf] /x]5 . clnslt n§]sf] ;fu klg ksfPsf]
/x]5 . t/ ;fu ksfpFbf logLx¿ olt w]/} ksfpF5g\ ls Tof] kfs]/ un]/ bfnem}“ ag]sf]
lyof] .
o'j/fh bfh' kmf]6f] lvFRgsf nflu cluNnf] lbg ptf nfndl6of sf]OnfvfgLdf lxnfdf
klg k:g'ePsf] lyof] . pxfFn] Tof] lxnf] e/] ;fa'gkfgL nufP/ w'g sf]l;; ug'{ePsf]
lyof] . s]xL u/] klg Tof] lxnf] bfu uPsf] lyPg . Toltv]/ klg pxfFsf v'§fdf
sfnf]d}nf] afFsL g} lyof] .
æavf{df t oxfF kfgLsf] cefj x'g] /x]5, ;'Svf / udL{df oxfF kfgLsf] slt
xfxfsf/ x'Fbf] xf] <Æ bfh'n] eÙ'eof] .
æo; :yfgsf] ;a}eGbf 7"nf] ;d:of g} kfgLsf] cefj xf] . v]tLkftLsf
nflu, kz'–dj]zLsf nflu / dflg;s} nflu klg oxfF kfgLsf] 7"nf] xfxfsf/ x'G5
.Æ xf]6nsf] ;fx' uf]kfn ho;jfnn] xfdLnfO{ :k¨ kfg{ eGof] .
æa;f{tsf] kfgL ;~ro u/]df kfgLsf] xfxfsf/ x'g] lyPg .
7"nf7"nf kf]v/L vGg' / ltgdf dhf;Fun] kSsL 9nfg ug'{ xf] eg] kfgL
r'lxFb}g . clg kl5 ;'Svf ofddf df]6/kDkn] tfg]/ sfd rnfpg" lg .Æ d}n]
pkb]z 5fFl6xfn]F .
æoxfFsf g]tfnfO{ xfd|f] lkmqmL g} 5}g . ef]6 dfUg] a]nfdf dfq xf] xfd|f
;d:ofdfly rrf{ x'g] . c¿ a]nf xfDnfO{ s;n] x]5{ / <Æ
æolt sfd t oxLFsf] gu/ k~rfot jf u|fd k~rfotn] klg ug{ ;lsxfN5 lg .
/fHo;/sf/s} d'v tfls/xg'k5{ / <Æ d}n] xfF:t} eg]F .
uf]kfn ho;jfnnfO{ of] ;dfwfg cJofjxfl/s nfUof] xf]nf, p;sf] Wofg cGoq}
uof] . d r'k nfu]F .
æo; :yfgsf sf]OnfvfgLdf sfd ug]{ >ldsx¿ ;'Svf ofddf s;/L g'xfpFbf
x'g\, s;/L xftv'§f w'Fbf x'g\ .Æ bfh'n] v'§fdf nfu]sf] sfnf] bfu b]vfpFb} eÙ'eof]
.
æg'xfpFb}gg\, w'Fb}gg\ .Æ uf]kfn ho;jfnn] lglj{sf/efjn] hafkm lbof] . p;n]
xfd|f s'/fnfO{ k"0f{tof a]jf:tf ul//x]sf] rflxF /x]g5 .
kfgL lala{/fpg yfNof] . dflg;x¿ clns x8a8df lxF8]sf lyP . dlxnfx¿ cfÇgf]
;f/Lsf] ;Ksf]n] lz/ 9fSy] / k'?ifx¿ cfÇgf xftn] . h;/L eP klg cf]t t rflxof] lg
. sltkorflxF ;/f;/ lxFl8/x]sf lyP dfgf}F kfgL kl//x]s} 5}g . df]6/;fOsndf
u'8\g]x¿ s;}n] /]gsf]6 nfPsf lyPgg\ . dWoavf{sf] o; ;dodf klg ltgLx¿ kfgL kbf{
/]gsf]6a]u/} cfgGb;Fun] df]6/;fOsndf s'lb/x]sf lyP .
clg xfdL kms]{/ xf]6nd} cfof}F . cGoq stf hfg' / .
b; ah]lt/ ;Ltfn] elgg\– æhfcf}“ carflxF . s]xL x'Fb}g . eOxfn] af6}df
/f]lspFnf . sd;] sd clns gofF 7fpFdf t k'luG5 .Æ
cf7 ah]b]lv P3f/ ah];Dd pgsf] k]6 zfGt /èf] . t/ P3f/ ah] km]l/ kftnf]
lb;f eOxfNof] . t/ klg pgn] elgg\–
æca s]xL x'Fb}g dnfO{ . lxF8f}“ .Æ
;Ltfn] o;f] eg]kl5 xfdL clns cfà:t eof}F . clg cfÇgf–cfÇgf emf]nf /
kfgLsf af]tn af]s]/ Tof] æGo' lj>fd xf]6nÆ / uf]kfn ho;jfn efOsf] æb]jf
xf]6nÆaf6 labf eof}“ .
dflg;x¿n] xfdLnfO{ atfP– æoxfFaf6 6]Dkf] r9]/ uf]8\8f hfg" /
ToxfFaf6 a; kqmg", b]j3/ k'Ug ;xh 5 .Æ
xfdL pgLx¿sf] ;Nnfx ;'g]/ Pp6f 6]Dkf]df r9Øf}“ .
af6fsf b'j}tkm{ ljzfn v]tsf km}nfj6 lyP . ;j{q afFemf] / ;'Svf . dl;gf]
xl/of] emf/n] ;+;f/ 9fs] klg avf{ nfu]sf] k|df0f st} 5}g . st}st} wfgsf Aof8df
/f]Kg] pd]/ k'u]sf] aLp b]lvGYof] . t/ Tof] aLp /f]Kgsf nflu ptf v]trflxF afFemf]
klg hf]ltPsf] lyPg . cgGt km}nfj6df ufO{a:t' rl//x]sf x'Gy] . v]tsf u/fx¿
;fgf;fgf g} lyP, To:tf ;fgf v]tdf 6«ØfS6/ 3'dfpg sl7g x'G5 . ;fob oxfF dflg;x¿
uf]?df e/ kg]{ hdfgfd} 5g\ . t/ olb uf]? hf]Tg] rng ePsf] eP o;f] hf]tvg ub}{
u/]sf] x'g'kg]{, kl5 kfgL k/]kl5 Ps}rf]l6 ;a} hf]Tg ;Dej x'Fb}g . olb 6«ØfS6/
nufP/ v]t hf]Tg] ePsf eP v]tsf u/f olt ;fgf gx'g'kg]{ lyof] .
af6f] clncln psfnf] nfUYof] . ;8saf6 b]lvg] b"/Ldf ;fgf;fgf crDdsf
kxf8 b]lvg yfn] . tL kxf8 Psbd ;fgf / xf]rf lyP, 9'Í}9'Íf y'kf/]h:tf . s'g}s'g}
l9:sfdf b]jL–b]jtfsf dlGb/ lyP t s'g} j[IfljxLg gfÍf lyP . d}n] o:tf cgf}7f
l9:sfsf] kmf]6f] lvr]“ . Ps 7fpFdf ;Gyfnx¿sf b]jtfsf] d"lt{ ;8s lsgf/df
/x]5 . xfd|f] 8«fOe/n] To;sf] kmf]6f] lvRg eg]/ xfd|f nflu 6]Dkf] /f]lslbof] .
kxf8sf tL cgf}7f l9:sfsf] klg xfdLn] kmf]6f] lng kfcf}“ eg]/ p;n] Ps 7fpFdf
6]Dkf] c8Øfof] . xfdLn] s]xL kf]h kmf]6f] lvFRof}“ . /dfOnf] eof] .
uf]8\8f k'Uof}“ . ;LtfnfO{ ;f]w]“– æk]6 s] eGb} 5
lg <Æ
ær'krfk 5 k]6 t olta]nf . p;nfO{ klg ca t yfxf
eO;Sof], afy?d glhs} 5}g eÙ] s'/f . h] xf];\, 7Ls 5 .Æ pgn] elgg\ .
æxFl;l8x hfg] .Æ
ca ToxfFaf6 a; kqmL b]j3/ hfg' lyof] . xfdL
of]hgfadf]lhd g} lxFl8/x]sf lyof}“ . b]j3/ k'u]kl5 ;j{k|yd sf]7fsf] aGbf]a:t
ug'{ a]; x'g] b]lvPsf] lyof] . ;Ltfsf] :jf:Yo ;d:ofn] dfq xf]Og, ;fpgsf] o:tf]
eL8ef8sf] a]nfdf a]n'sf x'g nfUbf sf]7f kfpg d'l:sn b]v]/ klg .
;Ltfsf] k]6 u8a8 xf]nf eÙ] 8/n] uf]8\8fdf ToxfFsf]
;fj{hlgs zf}rfno k|of]u ug{ ;LtfnfO{ lnP/ d uPF . t/ Tof] clt kmf]xf]/ /x]5 .
;Ltfn] elgg\– æl5 M slt kmf]xf]/ < tkfO{“sf] uf]8\8fdf t uf]8} /fVg gldNg],
of] rflxF 7fpF ;f/} sfd gnfUg] /x]5 .Æ
uf]8\8faf6 b]j3/sf nflu r9]sf] a; ;dod} lxF8Øf] .
cg]s ahf/, ufpF, v]t, gfÍf rp/, 9'Í] l9:sf x'Fb} a; cufl8 a9Øf] . xfd|f] 5]pdf
Pp6f lgs} af7f] x'F eÙ] s]6f] a;]sf] lyof] . Tof] 7"N7"nf] :j/n] s'g}
ljifodf c¿ ofq'x¿;Fu ts{ ul//x]sf] lyof] . Tof] a]nfa]nf cfÇgf] 7fpFaf6 p7]/
k'mtL{;Fu otfptf klg ul//xGYof] . sG8S6/n] p;nfO{ sxfF hfg] xf] eg]/ ;f]Wof] .
pm Psl5g cndNn k¥of] . p;nfO{ cfkm"n] k'Ug'kg]{ nlIft :yfgsf] gfd g} ofb
ePg . c¿ ofq' ;a} v'a xfF:of}“ .
ælul/l8x hfg] xf] ls hl;l8x hfg] <Æ d}n]
Psl5gkl5 ;f]]w]“ .
æxFl;l8x hfg] .Æ p;n] emNofF:; ;Dem]/ eGof] .
xfdLnfO{ xfF;f] eof] .
ofq'x¿dWo] xfd|f] 5]p5fpsf nueu ;a} Psbd af]n}of
/x]5g\ . To; xFl;l8x hfg] s]6fnfO{ xfF;f]df p8fpg kfpFbf xfdL v'a /dfPsf lyof}F
. ckl/lrtx¿sf aLr Ps ;femf ljifo k}bf ePsf] lyof] ukmsf] l;lN;nf hf]8\g] .
s]xL emf/v08Lx¿ xfd|f] lxGbL ;'g]/ crDd dfGy] .
Pshgfn] t d'v} kmf]l/xfNof]– ætkfO{“x¿ g]kfnL xf}F eÙ'x'G5, lxGbLrflxF xfdL
ef/tLosf] eGbf a9L hfÙ'x'G5 .Æ
o'j/fh bfh' dHhfn] xfF:g'eof] . xfdLnfO{ pgLx¿n]
u/]sf] k|z+;f ;j{yf em'6f] lyPg . ;a} ef/tLonfO{ lxGbL efiff sxfF /fd|f] cfpF5
/ ¤ xfdL u'l8/x]sf] a;sf ofq'dWo] slt aÍfnL efifL lyP t slt w]/}h;f] ;GyfnL efifL
lyP, ltgLx¿sf] eGbf xfd|f] lxGbL /fd|f] x'g' ;fdfGo s'/f lyof] .
æx]gf]{;\, of] efO hLjge/ ot} a:5 . laxf/, emf/v08
/ klád aÍfnaflx/ st} uPsf] 5}g xf]nf, o;n] ef/taflx/ t kfOnf];d]t /fv]sf] 5}g
kSs} . t/ o;sf] cfÇgf] e"ldaf/]sf] hfgsf/L x]gf]{;\ t ¤ xfdL hLjgdf klxnf]
kN6 emf/v08 k;]sf, xfdL g} p;nfO{ ;f]lw/x]sf 5f}F– efO ¤ ltdLn] cf]n{g'kg]{
7fpFsf] gfd hl;l8x xf] ls lul/l8x xf] < To;}n] xfdLn] ef/tLox¿n] em}F otfsf]
e"uf]n, Oltxf; / efiff hfÙ' ;fdfGo xf] . xfdL otf cfP klg, pt} a;] klg
ef/tsf x/]s ;fgf7"nf 36gfnfO{ dxŒj lbP/ hfgsf/Ldf /fV5f}F . ef/tdfq lsg,
c:6«]lnof, a]nfot, cd]l/sf / rLgsf] af/]df klg oy]¨ hfgsf/L af]s]/ xfdL a;]sf
x'G5f}F .Æ
;fgf] b]zsf gful/sn] ljàsf] ;fdfGo 1fg cln w]/}
hfGb5g\ xf]nf . g]kfnsf] t s] s'/f ef] /, blIf0f kms]{/ clns hf]8n] km'6an
xfGof] eg] af]8{/ kf/ u/]/ ef/t k:nf, pQ/ kms]{/ clns dfly cfsfzdf k'Ug] u/L
km'6an xfGof] eg] Tof] lxdfn t/]/ rLg k:nf .
b]j3/ hfg'cufl8 g} xfdLn] af6fdf lqs"6 kj{t,
tkf]jg / c¿ :yfgLo l9:sfx¿ k/}af6 x]¥of}“ . lqs"6 kj{t oxfFsf] Ps k|d'v
ko{6sLo cfsif{0f xf] . dflg;x¿ lqs"6 kj{tdf /Hh'dfu{ k|of]u u/]/ hfG5g\ .
ef/tsf /f]kj]x¿dWo] of] lgs} k'/fgf] dflgG5 . xfdL hfg] a;nfO{ ;f]em} b]j3/df
k:g lbOPg, >fj0fLsf] eL8 Jojl:yt ug{sf nflu . xFl;l8x k'u]kl5 a; d'Vo
/fhdfu{nfO{ 5f8]/ lqs"6 kj{ttkm{ df]l8of] .
ToxLF Tof] xfd|f] xf:osf] kfq ag]sf] ;fgf] efO
xfF:t} cf]Nof]{ . d]/L ;fFlNbbL dLgf bfxfnsxfF ltxf/df lbbLsf xft 6Lsf nufpg
uPsf] a]nfsf] Pp6f 36gfsf] ofb cfof] dnfO{ . c7;¶L ;fnsf] efO6Lsfsf] lbg .
;Nnfxadf]lhd ;flxFnf] efO gf/fo0f / d ;fFlNbbLsxfF 6Lsf yfKgsf nflu e]nf x'g
k'u]sf lyof}F . Tof] ltxf/ xfd|f nflu ljz]if ePsf] lyof] . d]/L lbbLsL
a"9L;f;" ;GtfÙAa] jifL{of x'g'x'GYof] / pxfFsf xftsf] 6Lsf yfKg
cfpg'ePsf] lyof] pxfFsf aofÙAa] jifL{o efO . oltsf a"9fa"9L;Fu}
ltxf/sf] 6Lsf nufpg kfpg' efUos} s'/f lyof] .
aofÙAa] jifL{o a"9f dflg; n]6fªsf] kmF8fgLaf6
lxF8]/ efpÙ];Dd cfO{ ToxfFaf6 a; r9]/ otf lemlNemn] cfpg'ePsf] lyof] . a;
r9]kl5 sG8S6/n] ;f]w]5–
æafh] ¤ sxfF;Dd hfg] <Æ
lar/f afh]n] cfkm" cf]n{g'kg]{ 7fpFsf] gfpF
e';'Ss} la;{g'–eP5 . slt u/] klg pxfFn] lemlNemn] gfd ;Demg'ePg5 . sG8S6/n]
eg]5–
æbds xf] <Æ
æcxF ¤Æ
æpnf{af/L xf] <Æ
æcxF .Æ
ælatf{df]8 hfg'x'g] xf] t <Æ
æcxF, Tof] klg xf]Og .Æ
æafh], ca hxfFhxfF a; /f]lsG5, tL 7fpFsf] gfd d
eGb} hfG5', cfkm" cf]n{g] 7fpFsf] gfd ;'g]kl5 ;Dem]/ eÙ'xf]nf x} .Æ
sG8S6/n] eg]5 .
æx;\ .Æ a"9f dfG5]n] eÙ'eP5 .
ky/Ldf cfOk'u]kl5 b'O{tLgj6L l76Lx¿ a;df pSn]5g\ .
sG8S6/n] ef8f dfUgsf nflu sxfF hfg] xf] eg]/ ;f]w]5 . pgLx¿n] RofF6\l7P/
eg]5g\–
ælemlNemn] hfg] xf] . uf8Ldf r9\g kfPsf] 5}g, ef8f
dfluxfN5g\ .Æ
a"9f dflg;sf] lbdfudf 3fd 3';]5 . xf] t, d
cf]n{g'kg]{ 7fpFsf] gfd ToxL t xf] t ¤ pgL s/fP5g\– æafa" ¤ d klg ToxLF
cf]ln{g] x'F . gfgLx¿n] eg]s} 7fpFdf . cfOk'Uof] t <Æ
æ5}g afh] . cem} af6f] w]/} 5 .Æ p;n] eg]5 . clg
lemlNemn] ahf/ cfOk'u]kl5 sG8S6/n] pgnfO{ cf]n{g cg'/f]w ub}{ eg]5– ænf} t afh]
¤ ltxf/ /fd|f] u/L dgfpg'xf]nf .Æ
cfkm" k'Ug'kg]{ jf k'u]sf] 7fpFsf] gfd hfÙfn]
cfkm"nfO{ w]/} ;lhnf] x'G5 .
xFl;l8xaf6 d"n /fhdfu{ 5f8L xfd|f] a; ;fgf]
;8s kqm]/ ;x/ k:of] . a;af6} ToxfFsf] k|l;4 ;f]nf/ kfj/ KnfG6 x]g{ kfof}“ . d]/f]
5]pdf a;]sf] ofq'sf cg';f/ of] ;f]nf/ kfj/ KnfG6 emf/v08sf] ;a}eGbf 7"nf]
;f]nf/ kfj/ KnfG6 xf] .
clg clnslt klt{/ Pp6f ulxl/P/ uPsf] vf]nf] b]lvof]
. Totfsf vf]nfx¿ clns lgs} ulx/f] v08df axFbf /x]5g\ t/ ltgdf st} afn'jfsf] au/
b]lvPg, tL gbL jif{sf] w]/}h;f] dlxgf ;'Svf x'g] /x]5g\ . otfsf] hldg d}bfg eÙ
klg gldNg], kxf8 klg elgxfNg ;lhnf] gx'g] vfnsf] /x]5 . otfsf dflg;rflxF o:tf
e"efunfO{ kxf8 g} eGbf /x]5g\ .
æaf]n ad ¤Æ
b]j3/sf] a;kfs{df a;af6 cf]ln{of}“ / ;/sf/L ejgdf /x]sf]
u]:6 xfp;df sf]7f aGbf]a:t u¥of}“ . sf]7fsf] aGbf]j:t ul/;s]kl5 xfdLnfO{ km';{t
eof] . xfdL b]j3/ ;x/sf] cjnf]sg e|d0f ug{ eg]/ Psflt/ nfUof}“ . htf klg dflg;
kx]Fn} . tL ;a kx]Fnf dfG5]sf] aLrdf xfdL cgf}7f b]lvPsf lyof}“ . ;Ltfsf
n'ufrflxF nueu kx]Fn} lyP . xfdL klg af]nadsf tLy{ofq' cyf{t\ sfFjl/ofsf]
x"n;Fu} ldl;of}“ . Psb'O{ 7fpFdf ;f]Wb} xfdL b]j3/sf afaf a}hgfy wfdsf]
aflx/}af6 eP klg bz{g ug]{ of]hgfdf cl3 a9\b} lyof}“ . t/ a}hgfy wfdsf] bz{g ug]{
xfd|f] of]hgfnfO{ sfFjl/ofx¿sf] eL8n] ablnlbof] . xfdL eL8df ldl;P/ af]nad eGb}
cl3 a9Øf}“ . xfdLdf ca cfzf knfO;s]sf] lyof], afafsf] bz{g ug]{ df}sf ldN5 ls
eg]/ .
cfOtjf/sf] lbg x'gfn] plt;f/f] eL8 lyPg . t}klg ;f9]
tLg 306f eL8;Fu} bf}l8g'k¥of] . d}n] sfFjl/ofsf] eL8af6 lg:s]/ Ps 7fpFdf uÍfhn;lxtsf]
nf]xf]6f lsg]“ . Pp6f ;+:yfn] To;/L uÍfhn;lxtsf] 38f Go"g d"Nodf
pknAw u/fpFbf] /x]5 . ca xfdL eujfg\sf] bz{gsf nflu z:q;lHht eO;s]sf lyof}“ .
xfdL lgb]{lzt af6fdf bf}l8O/èf}“ . dflg;x¿ s/fpFy]–
æaf]n ad .Æ
xfdL klg lrRofpFYof}“– æaf]n ad .Æ
dflg;x¿ cfkm"nfO{ cl3 a9\g] af6f] dfUg'kbf{
klg s/fpFy]– æ/f:tf ad, xl6P ad .Æ
kx]Fnk'/ dflg;x¿sf] aLrdf xfdL xfF;sf] ayfgdf
as'Nnf eg]em}“ lyof}“ . kf}g] rf/ 306fsf] cys bf}8kl5 xfdL dlGb/sf] d'Vo efudf
cfOk'Ug nfu]sf lyof}“ . ToxfFsf] eL8 t Psbd sxfnLnfUbf] . t/ k|x/Ln] ;a}nfO{
Psbd Jojl:yt u/L nfOgdf pEofPsf] lyof] . dflg;nfO{ udL{ gxf];\, nfdf] af6f] gfÍ}
v'§f uÍfhn af]sL cfpg]x¿ oxfFsf] eL8df k/]/ eL8sf] tftf]n] sf]xL a]xf]; kf]
x'g] xf] ls eg]/ k|x/L Psbd ;hu b]lvGy] . 7fpF7fpFdf cDaf, :ofp / s]/f afF8\g]
eSt;]jLx¿ x'Gy] . w]/}h;f] 7fpFdf cDaf, s]/f, :ofp cflb 6'qmf kf/]/ vfgsf nflu
l7Ss kf/]/ :jod\;]jLx¿ eSthgsf xft}df ydfpFy] .
xfdL ;f9] tLg jf kf}g] rf/ 306fkl5 bz{g ug]{ 7fpFdf
cfO;s]sf /x]5f}“ . t/ d}n] t emÙ} s'/} a'lemgF . k'ln;n] 3r]6]/ lgx'/fOlbP, /
lzjlnÍsf] bz{g kfPF . hn r9fPkl5 xfdL Psbd v';L x'Fb} aflx/ lg:Sof}“ .
rlr{t afafwfddf uÍfhn r9fpg'sf] v';Ln] xfdL Psbd
/dfO/x]sf lyof}“ . o;kN6sf] ofqfdf af]nadsf] eL8 x]g]{ / dlGb/nfO{ aflx/af6}
bz{g ug]{ of]hgf agfP/ cfPsf xfdL Toqf] af6f] 3'd]/ bz{g ug{;d]t ;kmn ePsf
lyof}“ . Tof]eGbf v';Lsf] s'/f Tolt c:j:y ;Ltf oxfF cfPkl5 c¿ dflg;;/x bf}l8g\
. c¿sf em}“ pHofnf] cg'xf/ nufP/ hn38f af]lsg\ . clg pgL c¿sf em}“ lrRofO/lxg\–
æaf]n ad ¤Æ
xfdLn] af6fdf lgs} 7fpFdf kmf]6f] / lel8of] lnPsf
lyof}F . bz{gkl5 klg dlGb/ kl/;/df Ps}l5g c8]/ s]xL kmf]6f] / lel8of] lvRof}“ .
k|x/Ln] ToxfF cl8O/xg lbFb}g /x]5 . oxfF eSthgx¿ cl8g kfP eg] eL8 a9]/
;DxfnLg;Sg' x'g] /x]5 . k|x/Lu0f
dflg;nfO{ wdfwd wkfO/x]sf lyP . xfdLnfO{ klg s]xLa]/kl5 k|x/Lx¿n] aflx/ hfg
cg'/f]w u/] . pgLx¿sf] lz¨tfk"0f{ cg'/f]wnfO{ xfdLn] gfOF eÙ ;Sg] kl/l:ylt
lyPg . xfdLn] aflx/ lg:sg}kg]{ b]lvof] .
afaf a}hgfysf] ljzfn dlGb/, To;sf] 5]j}df kfj{tLsf]
dlGb/ / c¿ s]xL a}h" dlGb/x¿ /x]5g\ . ljzfn, ;'Gb/ / ;f}Do . cfgGbsf] ;Ldf
x'Fbf] /x]g5 o:tf] a]nfdf . ;Ltfn] o;} ;'vb cg'e"ltsf sf/0f o; ofqfnfO{
c;kmn dfGg 7f8} c:jLsf/ u/]sL x'g\ eG7fG5' d .
clg xfdL aflx/ lg:Sof}“ .
rKkn t ufoa ¤
af]nadsf] eL8df k:g'cl3 aflx/ xfdLn] h'Qf–rKkn
5f8]sf lyof}“ . kmsL{ cfP/ x]5f{}F t d]g'sf efph"sf rKkn t /fv]s} 7fpFaf6 ufoa
¤ c¿ ;a}sf rKkn oyf:yfgdf 5g\, pxfFsf dfq 5}gg\ . otfptf vf]hL ul/x]¥of}“, s]
e]l6Gy] < rf]/n] sxfF k'¥ofO;s]sf] lyof] ¤ tgfj eOuf] lg . vfnLv'§f lxF8]/
xfdL clns klt{/sf] Pp6f h'QfrKkn k;ndf k'Uof}“ . efph"sf nflu Ps hf]/
;lhnf rKkn lsg]kl5 dfq To; pksyfsf] cGTo eof] .
clg xfdL g6/fh laxf/ uof}“ . xfdL o;} xf]6ndf jf;
ug]{ ePsf lyof}“ . clu af]nad eGb} gfÍ} v'§f lxF8\bf ;Ltfsf] v'§fdf rf]6 nfu]sf]
/x]5 . ;fg} eP klg k}tfnfsf] rf]6 lyof], pgnfO{ w]/} b'v]5 . pgL ugug ug{
yflng\ . clg xfdL ;a}hgf 8fS6/sxfF uof}“ .
8fS6/n] eGof]– æb'v]sf] dfq xf], lrGtf ug'{kb}{g .
s]xL cf}iflw klg ug'{kb}{g .Æ
dnfO{ clxn] oxfF b]j3/sf] af/]df clns lj:t[tdf hfgsf/L n]Vg dg nfu]sf]
5 . b]j3/ ef/tLo /fHo emf/v08sf] Ps k|d'v ;x/ xf] . of] :yfg lzjhLsf afî
Hof]ltln{ÍdWo] Ps afaf j}Bgfysf sf/0f k|l;4 5 . a}hgfy wfd, afafwfd gfdn] klg
lrlgG5 . Ps ;o kfFr lsnf]ld6/ k/ uÍflsgf/sf] a:tL ;'NtfguGhsf] 3f6af6 uÍfhLsf]
hn NofO{ oxfFsf] lzjlnÍdf r9fOG5 . olt nfdf] af6f] klg dflg;x¿ gfÍ} v'§f k}bn
lxF8]/ hn NofO{ r9fpF5g\ . oL lzjeStnfO{ sfFjl/of elgG5 .
b'O{ nfv tLg xhf/ hg;ª\Vof ePsf] b]j3/ ;x/ d"ntM wfld{s ;x/ xf] .
;fpg dlxgfdf oxfF crDdnfUbf] u/L eL8ef8 x'Fbf] /x]5 . xfdL O6x/Laf6 a; r9L
cfpFbf s]xL af]nad hfg]x¿ e]6]sf lyof}“ . g]kfnaf6 ;d]t otf kof{Kt tLyf{n'
cfpF5g\ eg] Tolt ljzfn hg;ª\Vof ePsf] ef/tsf /fHox¿af6 slt cfpFbf x'g\ ¤ oltsf
ofq' / sfFjl/ofx¿nfO{ Jojl:yt 9Ín] hnfk{0fsf] k|aGw ug'{ rfgr'g] s'/frflxF xf]Og .
æoxfF ;'/IffsdL{ / :jod\;]jL u/L Ps v]kdf b'O{ nfvhlt dflg; v6]sf
xf]nfg\ . lbgsf] tLg l;Ç6 u/L 5 nfv dflg; oxfF rflxFbf] xf] ;fpgel/sf nflu .Æ
o'j/fh bfh'n] xfdL Pp6f eL8df nfOg nflu/x]sf] a]nf cg'dfg ub}{ eÙ'eof] . dnfO{
;'/IffsdL{ / :jod\;]jLsf] ;ª\Vof pxfFn] eg]hlt w]/} geP klg lgs} w]/} 5 eÙ]
nfUof] .
/fj0fn]
lk;fa km]bf{km]bf{
b]j3/sf] syf o:tf] 5– k'/f0fx¿sf cg';f/ PskN6 /fj0fn] cfÇgf] b]zdf klg
lzjk"hgsf nflu lzjlnÍ k|fKt ug{ rfx]5 . p;n] tk:of u/L eujfg\ lzjnfO{ k|;Ù
kf/]/ j/bfgsf] ¿kdf lzjlnÍ k|fKt u¥of] . t/ lzjhLn] lzjlnÍ lbgsf nflu Ps ;t{
/fv] M af]s]/ nUg'kg]{ / af6fdf sxL“ klg la;fpg gkfOg] . olb s'g} sf/0fjz
e"lddf la;fOof] eg] pSt lzjlnÍ ;f]xL :yfgdf :yflkt x'g]5g\ . /fj0f ;t{
:jLsf/ u/L s}nfzaf6 lzjaf6 k|fKt lzjlnÍ af]sL b]j3/sf] af6f] eP/ nËftkm{
nflu/x]sf] lyof] .
/fj0fn] lzjlnÍ nu]df nf]sn] s]sf] k"hg u?g\ < nf]sn]
lzjk"hg ug{ gldNg] b]v]/ b]ju0f Psbd lrlGtt eP . b]jtfx¿sf /fhf OGb|n]
/fj0fsf] o; k|oTgnfO{ c;kmn agfpg] of]hgf agfP .
pgL /fj0fsf] k|oTgdfly 5n ug]{ c7f]6 u/]/ Ps a|fé0fsf] ¿k wf/0f u/L
b]j3/df cfP . OGb|sf] 5nsf sf/0f 7Ls To;} avtdf /fj0fnfO{ lk;fa nfUg yfNof] .
lk;fan] Psbd Rofk]kl5 /fj0fnfO{ wd{;Ë6 cfOnfUof] . lzjlnÍ af]sLaf]sL lk;fa km]g]{
s'/f ePg, Tof] la;fpg klg ldNb}gYof] . /fj0fn] glhs} Ps a|fé0fnfO{ b]Vof] .
p;n] To; a|fé0fnfO{ Ps}l5gsf nflu lzjlnÍ af]lslbg cg'/f]w u¥of], tf ls p;n]
ljgfafwf lk;fa km]g{ kfcf];\ .
tL a|fé0fn] klg w]/} cg'/f]w u/]kl5 Ps}l5gsf nflu dfq af]Sg] ;t{df
lzjlnÍ af]lslbP . /fj0f lk;fa km]g{ yfNof] . /fj0fsf] lk;fa ;lsPg, w]/}a]/
lk;fa u/]sf] u/]s} ePsf] b]v]/ a|fé0fn] ca cfkm"n] lzjlnÍ af]ls/xg g;Sg]
s'/f /fj0fnfO{ eg] . t/ /fj0f ;f] lzjlnÍ af]Sg tof/ eOxfn]sf] lyPg . Ps}l5g x},
Ps}l5g x} eGb} p;n] lk;fa km]l//èf] . a|fé0fn] clGtd r]tfjgL lbP . t/ /fj0f
cem} cgj/t lk;fa km]l//èf] .
-b]j3/l:yt lzjuÍf 3f6,
emf/v08_
p;sf] lk;fa /f]lsg] s'g} 5fF65Gb gb]v]kl5 a|fé0fn] pSt lzjlnÍ e'OFdf
/fv] . lzjlnÍ e'OFdf la;fpgf;fy /fj0fsf] klg lk;fa /f]lsof] .
t/ p;sf] ;ayf]s aaf{b eO;s]sf] lyof] . /fj0fn] lzjlnÍ e'OFaf6 p7fP/
af]Sg sf]l;; u¥of] t/ lzjlnÍ t /fj0fn] xNnfpg} g;Sg] u/L uîf}“ eO;s]sf] /x]5 .
of] hldgdf h/f] uf8]em}F crDd u/L hd]sf] /x]5 . /fj0fn] nfv k|oTg ubf{ klg k'gM
;f] lzjlnÍ p7fpg ;s]g5 . /fj0fn] k|ltlbg pSt lzjlnÍdf uÍfb]lv hn NofO{ r9fpFbf]
/x]5 . slt ;do;Dd r9fcf];\ lar/f ¤ kl5 pm k/flht cg'ej u/]/ lzjlnÍ ;f]xL :yfgdf
5f8L cfkm"rflxF nËf uP5 . ;f] lzjlnÍ klg ;dosfndf hldgleq cnk eP5 .
o'uf}“ kl5 ;f]xL :yfgdf dlGb/ ag]sf] xf] . ;f] dlGb/sf] lgdf{0fsfo{ eg]
;g\ !%(^ df ePsf] dflgG5 . a}h" gfd u/]sf] JolStn] ;f] x/fPsf] lzjlnÍsf]
vf]hL u/]/ e]§fO{ o; :yfgdf :yflkt u/]sf] x'gfn] a}hgfy wfd elgPsf] xf] .
s;}s;}n] oL lzjlnÍnfO{ sfdgf lnÍ klg eGb5g\ .
oxfFsf] lzjfnodf lqz"n r9fOFb}g, To;sf] ;§fdf k~rz"n r9fOG5 .
lzjdlGb/df dfq xf]Og, nIdLgf/fo0f dlGb/df ;d]t k~rz"n r9fOG5 . dxflzj/flq
kj{sf] b'O{ lbgcufl8 ;f] k~rz"n ptfl/G5 / eSthgx¿;dIf 5'gsf nflu pknAw
u/fOG5 . dxflzj/flqsf] cluNnf] lbg ljz]if k"hfcfhf u/L ;f] k~rz"n
oyf:yfgdf /flvG5 . xfdLn] dlGb/sf] uh'/df r9fOPsf k~rz"n x]¥of}“ . a}hgfy
wfdsf] lzjlnÍ 6'Kkfdf clnslt rf]Ol6Psf] b]Vg ;lsG5 . elgG5, /fj0fn] ;f] lzjlnÍ
pv]Ng vf]Hbf ;f] rf]6 nfu]sf] xf] .
t/ x8a8df d}n] Tof] rf]6 b]Vg kfOgF .
of] dlGb/ bz{gsf] ;do laxfg $ ah]b]lv a]n'sf ;f9] tLg ah];Dd /x]5 eg]
;fFem ^ ah]b]lv /flt gf} ah];Dd klg bz{g ug{ kfOg] /x]5 .
kljq ofqf M a}hgfy wfdsf] kljq ofqf >fj0fdf;el/ rNb5, :yfgLox¿ o;
kj{nfO{ >fj0fL eGbf /x]5g\ . ltgdf klg >fj0fdf;sf] ;f]djf/sf lbgnfO{
ljz]if lbgsf] ¿kdf lnOG5 . >fj0fdf;el/ lzjhL s}nfzaf6 oxfF cfO{ b]j3/df
a:5g\ eÙ] dfgL sfFjl/ofx¿n] uÍfhn NofO{ clel;~rg ug]{ rng rn]sf] xf] . o;}sf/0f
xfdLn] o; jif{sf] udL{ labfnfO{ o; tLy{:ynsf] ofqf ug{ rog u/]sf xf}“ .
æjif{sf] Ps dlxgfsf] sdfOn] oxfFsf Jofkf/Lx¿ jif{e/nfO{ k'¥ofpF5g\ . Ps
dlxgfsf] sdfOn] jif{ lbg vfg'kg]{ x'gfn] oxfFsf Jofkf/Lx¿ eSthgaf6 k};f c;'Ng
lgs} cfqmfds 9Íaf6 k|oTg u5{g\ .Æ o'j/fh bfh'n] cfkm"n] ;'g]sf] s'/f eÙ'eof]
.
ofq'x¿n] ;'NtfguGhaf6 uÍfhn af]sL sxL“ klg hldgdf gla;fO{ nu]/
b]j3/l:yt j}Bgfy wfddf ck{0f ub{5g\ . o;}u/L pgLx¿n] uÍfhn nuL jf;'lsgfydf klg
r9fpF5g\ . ;'NtfguGhaf6 kfgL af]sL cfpg] sltko dflg;sf v'§f g/fd|/L ;'lÙPsf,
kfs]sf, 3fp eP/ /StfDo ePsf klg b]lvof] . ltgLx¿ vf]Rofªvf]Rofª ub}{ lahf]u
b]vfpFb} lxF8\y] . t/ ltgLx¿df pT;fxsf]
sdLrflxF b]lvPg .
b]j3/sf j}Bgfy wfd;Fu} kládk6\l6 c¿ tLgcf]6f dlGb/ klg 5g\ . ltgnfO{
a}h" dlGb/ gfdn] lrlgG5 . oL dlGb/x¿sf] lgdf{0f afafwfdsf d'Vo k'hf/Lsf
j++zhx¿n] u/fPsf x'g\ . k|To]s dlGb/df lzjlnÍ :yflkt 5g\ . afafwfd;Fu}sf]
kf]v/Lsf] gfd lzjuÍf xf] . /fj0fn] nfQn] xfg]/ vfN6f] kf/]sf] / ;f] :yfgdf
knfPsf] kfgL lkO{ cfÇgf] ltvf{ d]6]sf] lyof] elgG5 . s]xL sfFjl/ofn] t o;f]
eg]–
æ/fj0fn] lk;fa km]bf{km]bf{ of] kf]v/L ag]sf] xf] . kl5 p;n] d'qTofu
5f8]kl5 kf]v/L kljq eof], / dflg;x¿n] cfÇgf] kfk kvfNg To; kf]v/Ldf g'xfpg] rng
rNof] .Æ
sf/0f h] eP klg To;df g'xfpg' jf~5gLo dflgGYof] t/ cr]n k|b"if0fsf
sf/0f ToxfFsf] kfgL z/L/df 5s{g] dfq ul/G5 .
xfdL k'u]sf] a]nf To; kf]v/Ldf 8'a'NsL nufpg]sf] eL8 crDd nfUbf] lyof]
. dflg;x¿ uÍfhn Nofpg g;Stf oxfFsf] kfgL eP klg lzjlnÍdf r9fpg] ubf{ /x]5g\ .
xfdLn] oxfF s]xLa]/ kmf]6f] / lel8of] lvRof}“ . To:tf] d}nf] kfgLdf g'xfOxfNg
eg] xfd|f] dg dfg]g .
ef/tsf
afî Hof]ltln{Íx¿
lzjhLsf ef/tel/sf afî Hof]ltln{ÍdWo] of] ;j{k|d'v dflgG5 . /fj0fn]
;'Ntfgk'/af6 uÍfhn NofO{ lzjlnÍdf clel;~rg ug]{ rng ;'? u/]sfdf cfh klg eSthgx¿
p;} u/L sxL“ klg hn38f e"lddf gla;fO{ af]s]/ Nofpg] / r9fpg] rng 5 . ;fpg
dlxgfdf t lzjeSthgsf] 3'OFrf] elg;fWo gx'g] u/L 7"nf] x'g] u5{ . x'g t
ef/tel/df xhf/f}“sf] ;ª\Vofdf lzjlnÍx¿ :yflkt / k"lht 5g\, tfklg afî
Hof]ltln{ÍnfO{ ljz]if >4fsf ;fy k'lhG5 .
ef/tel/sf afî Hof]ltln{Íx¿ o;k|sf/ 5g\–
!= ;f]dgfy, ;f}/f¨« M
of] k[YjLs} ;a}eGbf klxnf] Hof]ltln{Í dflgG5 . of] dlGb/ ef/t b]zsf]
u'h/ft /fHosf] ;f}/f¨« If]qdf l:yt 5 . lzjk'/f0fsf cg';f/ ha bIfk|hfkltn] cfÇgf
HjfOF rGb|b]jnfO{ Ifo/f]u x'g] ;/fk lbP, rGb|b]jn] o;} :yfgdf cfP/ tk u/L pSt
>fkaf6 d'lSt kfP . o;f] klg elgG5, oxfFsf] lzjlnÍ :jod\ rGb|b]jn] :yflkt
u/]sf x'g\ . ljb]zL cfqmd0fx¿sf sf/0f of] dlGb/ ;q kN6 Wj:t eof] / x/]skN6 aGb}
Wj:t x'Fb} cfPsf] 5 .
@= dlNnsfh'{g, >Lz}n M
cfGw|k|b]zdf s[i0ff gbLsf] t6df of] >Lz}n gfds kj{tdf 5 . o; kj{tsf]
dxŒj >Leujfg\ zË/sf] s}nfzsf a/fa/ dflgG5 . cg]s wfld{s zf:qx¿n] o;sf]
wfld{s tyf kf}/fl0fs dxŒj ufPsf 5g\ . elgG5, o; Hof]ltln{Ísf] bz{gdfqn] JolSt
;d:t kfkx¿af6 d'St x'G5 .
#= dxfsfn, pHh}g M
dWok|b]zsf] wfld{s /fhwfgL eg]/ lrlgPsf] ;x/ pHh}gdf l:yt 5 of]
Hof]ltln{Í . o;sf] ljz]iftf s] 5 eg] of] Psdfq blIf0fd'vL Hof]ltln{Í xf] . oxfF
k|ltlbg laxfg ul/g] e:d cf/tL ljàk|l;4 5 . dxfsfn]à/sf] k"hf ljz]iftM cfo'
j[l4 / cfo'df cfO/x]sf ;Ë6 6fg{sf nflu ul/G5 . pHh}gjf;LrflxF eujfg\ dxfsfn]à/nfO{
cfÇgf] /fhf x'g\ eÙ] 7fG5g\, / pg}n] o; ;x/sf] /Iff u/]sf 5g\ eÙ] ljàf; ub{5g\ .
$= çsf/]à/, OGbf}/ M
dWok|b]zsf] k|l;4 ;x/ OGbf}/sf] glhs} çsf/]à/ Hof]ltln{Í l:yt 5 . çsf/]à/sf]
;dLk eP/ gd{bf gbL axlG5g\ . kxf8L vf]Frx¿df rf/}tkm{ ax]/ gbLn] cf]d cIf/sf]
cfsf/ agfpFl5g\ . ç zAb ;j{k|yd a|éfsf d'vaf6 lg:s]sf] xf] . o;}sf/0f s'g} klg
zf:q jf j]bx¿sf] kf7 o;} zAbsf] pRrf/0faf6 ;'? ul/G5 . of] Hof]ltln{Í ç cIf/sf]
cfsf/ lnP/ ag]sf] x'gfn] o;nfO{ çsf/]à/ Hof]ltln{Í elgPsf] xf] .
%= s]bf/gfy, s]bf/ M
eujfg\ lzjsf afî Hof]ltln{ÍdWo] ef/tsf] pQ/fv08 /fHosf] ljs6 kxf8L
e"v08df s]bf/gfysf] dlGb/ cjl:yt 5 . afaf s]bf/gfysf] dlGb/ ab/Lgfy dlGb/
hfg] dfu{df kb{5 . ;d'b|;txaf6 #%*$ ld6/sf] pFrfOdf cjl:yt o; dlGb/sf] af/]df
:sGbk'/f0f / lzjk'/f0fdf aofg ul/Psf] e]l6G5 . of] :yn lzjhLsf] cToGt lk|o :yn
xf] . o; tLy{:ynnfO{ s}nfz kj{tsf] a/fa/ dxŒj lbOPsf] 5 .
^= eLdfzË/, k'0f] M
ef/t dxf/f¨« /fHosf] k'0f] ;x/glhs} ;èflb| kj{tdf eLdfzË/ Hof]ltln{Í
l:yt 5 . eLdfzË/ Hof]ltln{ÍnfO{ df]6]à/ dxfb]j klg elgG5 . h'g eStn]
elStk"j{s k|ltlbg ;"of]{bo x'gf;fy oL dxfb]jsf] bz{g u5{, p;sf ;ft
h'gLsf ;d:t kfk g¨ x'G5g\ . p;sf nflu :ju{sf] åf/ v'Ng]5 .
&= ljàgfy, sfzL M
ef/tsf afî Hof]ltln{ÍdWo]sf Ps sfzL ;x/l:yt ljàgfysf] dlxdf w]/}
7"nf] 5 . ;a} wd{:yndWo] sfzLsf] cTolws dxŒj b;f{OG5 . dfGotf s] 5 eg], ljàdf
k|no eof] eg] klg sfzL h:tfsf] t:t} /lx/xg]5 . o; :yfgsf] /Iffsf nflu eujfg\
lzjn] cfÇgf] lqz"ndf o; :yfgnfO{ wf/0f ul//xg'x'g]5, / ha k|no 6b{5,
pxfFn] lqz"naf6 o; :yfgnfO{ k"j{jt\ l:yt ul/lbg'x'g]5 .
*= œoDas]à/,
gfl;s M
of] Hof]ltln{Í ef/tsf] dxf/f¨« /fHocGtu{t gfl;s lhNnfdf 5 . o; dlGb/sf]
Psbd} 5]pdf a|éflul/ gfdsf] kj{t 5 . o;} kj{taf6 uf]bfj/L gbL ;'? x'lG5g\ .
eujfg\ lzjsf] Ps gfd œoDas]à/ klg xf] . s] elgG5 eg], uf}td Clif / uf]bfj/L
gbLsf] cfu|xsf sf/0f eujfg\ lzjn] oxfF cfP/ Hof]ltln{Ísf] ¿kdf al;lbg'k/]sf]
xf] .
(= j}Bgfy, b]j3/ M
ef/tsf] emf/v08 /fHocGtu{t b]j3/ ;x/df of] Hof]ltln{Í cjl:yt 5 . ;a}
Hof]ltln{Íx¿dWo] o;nfO{ gjf}“ :yfgsf] xf] elgG5 .
!)= gfu]à/, åf/sf M
ef/tsf] u'h/ft /fHosf] aflx/L If]q åf/sfg]/ gfu]à/ Hof]ltln{Í l:yt 5 .
wd{zf:qsf cg';f/ eujfg\ lzj gfux¿sf b]jtf x'g\ . eujfg\ zË/sf] csf]{ gfd gfu]à/
klg xf] . åf/sfk'/Laf6 gfu]à/sf] b"/L tL; lsnf]ld6/dfq 5 . s] elgPsf] 5
eg] hf] JolSt k"/f >4felStsf ;fy >Lgfu]à/ eujfg\sf] bz{g ub{5, p;sf
;f/f dgsfdgf k"/f x'G5g\ .
!!= /fd]à/d\, ;]t'aGw M
of] Hof]ltln{Í ef/t tfldngf8' /fHosf] /fdgfyk'/ gfds :yfgdf 5 . of]
tLy{:yn afî Hof]ltln{ÍdWo] Ps x'g'sf ;fy} ef/tjif{sf rf/ wfddWo] Ps klg xf] .
o; Hof]ltln{Ísf af/] dfGotf s] 5 eg] o; dlGb/sf] :yfkgf :jod\ >L/fdrGb|
eujfg\n] ug'{ePsf] xf] . eujfg\ >L/fdrGb|n] :yfkgf ug'{ePs} sf/0fn] o;
dlGb/sf] gfd >L/fd]à/d\ /xg uPsf] xf] .
!@= 3[i0f]à/, bf}ntfafb M
3[i0f]à/sf] k|l;4 dlGb/ ef/t dxf/f¨«sf] bf}ntfafb ;x/glhs} 5 . k|l;4
Pnf]/f u'kmfx¿sf] Psbd} 5]pdf 5 of] :yfg . 3'Zd]à/ gfdn] klg o; dlGb/nfO{
lrlgG5 . dflg;x¿ Psbd 6f9f6f9faf6 o; Hof]ltln{Ísf] bz{g ug{ cfpF5g\ / cflTds
zflGt k|fKt ub{5g\ . lzjhLsf afî Hof]ltln{ÍdWo] of] clGtd xf] . oxL“ >L u'?
PsgfyhL / >L hgfb{g dxf/fhsf ;dflw klg 5g\ .
afafwfddf hnfk{0fsf nflu nfOgdf bf}l8/x]sf] a]nf af6fdf hxfF klg tLyf{n'sf]
;]jfsf nflu kfgL v'jfpg], kmnkm"n v'jfpg]x¿ x'Fbf /x]5g\ eg]/ d}n] o;cl3
klg eg]sf] 5' . ef/tofqfsf o:tf s'/f ;DemFbf xif{ nfu]/ cfpF5, clg d
ef/tofqfsf] csf]{ TofGb|f] ;dfTg yflnxfN5' .
afafwfddf c¿ tLy{ofq'sf em}F xfdL klg tL eSt;]jLn] lbPsf] kfgL lkpFb} /
cDaf clg :ofpsf 6'qmf rkfpFb} bf}l8/èf}“ . ef/tLox¿sf] tLyf{6gk|ltsf] >4f /
O{à/k|ltsf] ljàf; nf]enfUbf] 5 . olta]nf b]j3/sf] df};d a8f] zLtn lyof] . xfjf
rn]sf] / afbn nfu]sf] x'gfn] xfdLnfO{ slQ klg d'l:sn ePg .
o;/L xfdLn] b]j3/ e|d0fsf] klxnf] lbg a}hgfy wfdsf] /Ltk"j{s bz{g
ug{ ;kmn eof}“ .
5}6f}“ lbg M
@)&^ ;fpg !# ut] ;f]djf/
gf}nvf dlGb/ / ;+:s[t ljàljBfno
laxfg l56} lg:Sof}“ . cfh w]/} s'/f x]g'{ lyof] .
;a}eGbf klxn] gf}nvf dlGb/ / xfn} 3f]lift ;+:s[t ljàljBfno x]g{' lyof] .
b]j3/ ;x/sf] aflx/L v08df cjl:yt gf}nvf dlGb/ x]g{ nfos 5 . jf:t'lzNk /
;'Gb/tfsf sf/0f o;sf] rrf{ x'g]u5{ .
of] dlGb/ agfpgdf afnfgGb a|érf/L :jod\ /ftf]lbg v6]sf lyP c/] . oL Clif
oxfFaf6 cf7 lsnf]ld6/ k/sf] tkf]jgdf tk:of ub{y] . of] gf}nvf dlGb/ /fgL rf?zLnfn]
;g\ !($) df agfpg nufPsL /lx5g\ . /fgL rf?zLnf snsQfsf] kfy'l/of 3f6
/fhkl/jf/sL /fgL lyOg\ . klt cIfo 3f]if / 5f]/f] htLGb| 3f]ifsf] c;fdlos lgwgdf
pgLx¿sf] ;Demgfsf nflu /fgL rf?zLnfn] of] /fwfs[i0fsf] dlGb/ agfpg nufPsL x'g\
. pgL tkf]jgdf uO{ afnfgGb a|érf/Lsf] bz{g ug{ k'lu5g\ . pg}sf] ;Nnfxdf kltljof]u
/ k'qzf]sdf 8'a]sL cfkm"nfO{ ;fGTjgf ldN5 eg]/ /fwf / s[i0fsf] of] ljzfn
dlGb/ tL /fgLn] agfpg nufPsL x'g\ elgG5 . p; ;dodf gf} nfv ?lkofF vr{ u/L
agfOPsf] x'gfn] o;sf] gfd gf}nvf /x]sf] xf] . o;} u/L hgsk'/sf] hfgsL dlGb/ klg
gf}nvf dlGb/ gfdn] lrlgG5 . hgsk'/sf] hfgsL dlGb/rflxF ;g\ !(!! df l6sdu9sL
/fgL j[ifefg's'df/Ln] agfpg nufPsL x'g\ . o:t} u/L laxf/sf] aS;/ ;x/df,
a]u';/fodf / dw'jgLglhs}sf] /fhgu/df klg gf}nvf dlGb/x¿ 5g\ .
b]j3/df agfOPsf] of] gf}nvf dlGb/rflxF /fds[i0f d7
a]n'/sf] lgdf{0f ljlw / snfs[lt;Fu ;flÙWo /fVg] u/L ag]sf] 5 .
xfdL laxfg cln rfF8} k'Uof}“ . u]6 v'n]s} lyPg .
To;}n] dlGb/cufl8sf] lrofk;ndf emf]nfx¿ /fv]/ lrof vfof}“ . clg 5]j}sf] afnfgGb
;+:s[t dxfljBfno x]g{ uof}“ . dxfljBfno eÙ' klg s], v08x/h:tf] /x]5 . rp/df
dflg;sf kfOnf gk'u]/ emf/ hyfefjL a9]sf] lyof] . d dxfljBfnosf] kl/;/sf]
k/k/;Dd ;a}lt/ x]g{ uPF . To;}a]nf d]/f] k]6 s6Ss b'Vof], ef/tLo vf];f{gLn] ddf
klg sfd ug{ yfn]h:tf] b]lvof] .
t/ ToxfF rkL{ e]l6OxfNof] . Psbd k'/fgf] v08x/h:tf]
Rofk}Rofkaf6 k;]/ rkL{ k'u]“ . kfgL klg l7Ss kfl/Psf] /x]5 . ;xh eof] .
aflx/ lg:s]/ c¿ j/k/ 3'd]“ . Pp6f k'/fgf] Ogf/
b]lvof] . Psbd k'/fgf] / kl/ToSt nfUg] Ogf/ . Ogf/leq emf/kft / ¿vsf la?jf
pd|]/ ltgn] crDdsf] s'¿ktf l;h{gf u/]sf lyP . To;df s]xL gofF kfOk nufP/
df]6/n] kfgL tflgFbf] /x]5 . 7"nf]
/x]5 Ogf/ . clg kms]{/ bfh'efph" eP7fpF cfPF . d}n] efph"nfO{ ;f]w]“–
æefph" ¤ xh'/n] lhGbuLdf b]v]sf] ;a}eGbf
7"nf] Ogf/ sxfFsf] xf] <Æ
æv} afa" ¤ To:tf] t lx;fa /fv]sf] 5}g .Æ
ænf}, cfh lhGbuLdf ;a}eGbf 7"nf] Ogf/ x]g{
kfpg'x'g] eof] x} .Æ
æsxfF <Æ o;kN6 efph"n] x}g, ;Ltfn] elgg\ .
æoxLF . oxL sn]hdf . hfcf}“ x]g{ . lgs} 7"nf]
kf] 5 t .Æ d}n] xf}l;Fb} eg]“ .
;a}hgf p7Øf}“ . emf]nf ToxL lrofk;ndf 5f8]/ xfdL
dxfljBfno kl/;/df k'Uof}“ . xfdLnfO{ g]kfnL ko{6s af/fb/L k'u] eg]/ ;dfrf/
lbPs} cËdf o; dxfljBfnonfO{ ljàljBfnodf :t/f]Ùlt ul/g] lg0f{o /fHo;/sf/n] u/]/
To;sf nflu cfjZos sfg'g klg ljwfg;efåf/f kfl/t ul/;lsPsf] va/ 5flkPsf] lyof] .
;a}n] Tof] Ogf/ x]¥of}“ . ;Ltfn] elgg\– æTof] lrqs"6sf]
hqf] rflxF x}g xlu <Æ
ælrqs"6sf] xg'dfgwf/fsf] km]bdf ePsf] ljzfn
Ogf/hqf] t sxfF x'GYof] < ToxfF t tn kfgL;Dd hfg] l;F9L g} lyP lg .Æ of]
Ogf/ klg OF6n] ag]sf] lgs} 7"nf] lyof] . xfd|f] ;'g;/Lsf] /fdw'gLsf]
/fds"keGbf of] t lgs} 7"nf] lyof] t/ xg'dfgwf/f kxf8sf] km]bsf]
/fds"k of]eGbf w]/} 7"nf] lyof] .
æof]eGbf 7"nf] Ogf/ b]Vg'efÆ Yof] t <Æ d}n]
efph"nfO{ v]/]“ .
ælyPg afa", lyPg .Æ
d xfF;]F .
gjul7t of] ‘ljàljBfno’ ;fFRr} eGg] xf] eg]
e"tsf] lkmlnd ;'l6ª ug{ pko'St 5 M la:ofxf/, s'¿k, yf]qf], eTsFbf], emf/
a9]/ l3gnfUbf] / kl/ToSt .
Tof] Ogf/ x]l/;s]kl5 xfdL kms]{/ xfd|f emf]nf
/fv]sf] 6x/] xf]6nd} cfof}“ . ;ft aHg} nfu]sf] x'Fbf ca dlGb/sf] 9f]sf v'Ng]
a]nf x'g nfu]sf] lyof] . o;f] x]/]“, 9f]sf t v'ln;s]sf] /x]5 .
æv'n]5 . hfcf}“ .Æ d s/fPF . xfdL cfÇgfcfÇgf emf]nf
em'G8ØfpFb} ptf nfluxfNof}“ .
dlGb/ ljzfn / eJo /x]5 . ;a}lt/ aÍfnL efiffdf
n]lvPsf] /x]5 . cufl8 /fgL rf?zLnfsf] ;Íd/d/sf] ;]tf] d"lt{ /x]5 . pgL dGb
d':s'/fx6sf ;fy kn]“6L s;]sf] cf;gdf lyOg\ . xfdL pgnfO{ ToxL“ 5f8]/ s]xL
v'8\lsnf pSn]/ dlGb/sf] k6fª\lugL cyf{t\ v'nf xndf k:of}“ . Tof] v'nf xn
ehgsLt{g ug]{x¿sf nflu km/flsnf] x'g] u/L agfOPsf] /x]5 . ;Íd/d/sf] e'OF Psbd ;kmf lyof] . xnsf]
To; ;kmf lrNnf] e'OFdf s]xL dlxnf YofRr a;]sf lyP .
dlGb/ eJo / ;'Gb/ /x]5 . k"/} dlGb/ lrNnf 9'Íf
s'Fb]/ agfOPsf] . ljlrqsf] ;'Gb/ sfl/u/L . /fwfs[i0fsf d"lt{x¿cufl8 s]xL
dflg; em's]/ k|fy{gf ul//x]sf lyP . b'O{–tLg hgf k'?if, kfFr–;ft hgf dlxnf /
tLg–rf/ hgf s]6fs]6L . ltgLx¿ Psbd gofF / rlDsnf] n'ufdf ;lhPsf aÍfnL lyP .
dlGb/sf] cUnf] rf}tf/faf6 jl/kl/ x]¥of}“– xl/ofnL
g} xl/ofnL . xfdL ljzfn ;x/sf] Ps v08df
5f}“ eÙ] gnfUg] . ¿vx¿ a9]/ hÍn nfUg] . dfly dlGb/df kmf]6f] lvRg dgfxL ul/Psf]
x'gfn] d'Vo dlGb/leq / k6fª\lugLsf] ;'Gb/tfsf] kmf]6f] lng kfPgf}“ . t/ o;
cUnf] :yfgaf6 j/k/sf] kmf]6f] lvr]/ eP klg xfdL /dfOxfNof}“ . laxfgsf] ;do
ePsf] / :yfgLox¿sf] eL8ef8 gx'g] vfnsf] dlGb/ x'gfn] xfdLn] zfGt jftfj/0fdf ;f]
:yfgsf] cjnf]sg ug{ kfof}“ .
ToxfF x]g{ nfos c¿ cf>d, au}“rf / kf]v/Lx¿ klg
lyP . t/ xfdLn] of]hgf u/]cg';f/sf cGo bz{gLo :yfg x]g]{ xf] eg] /fgL rf?zLnfnfO{
wGojfb / /fwfs[i0fnfO{ ;fb/ k|0ffd u/L cl3 a9\g'sf] ljsNk b]lvPg . d}n] aflx/
lg:sg'cl3 dlGb/sf] Oltxf; bfh'–efph" / ;LtfnfO{ atfPF . dlGb/ xfdL uPsf]
a]nfdf h:tf] sd bz{gfyL{ cfpg] vfnsf] rflxF xf]Og eÙ] s'/f dlGb/sf] d"nåf/b]lv
So'l/of], km"nkftL, b]jLb]jtfsf tl:a/, wfld{s k':ts / cGo ;/;fdfg a]Rg]
k;nx¿sf] n:s/ b]v]/ g} eÙ ;lsGYof] .
gf}nvf dlGb/sf] laxfgLsf] ;'Gb/tf, zflGt /
uDeL/tfsf] cg'ej af]s]/ xfd|f] 6f]nL r'krfk aflx/ lg:Sof] . Pp6f 6]Dkf];Fu
df]ndf]nfO u/]/ of] 6f]nL tkf]jglt/ nfUof] . af6f] ;'Gb/ / ;j{q xl/ofnL lyof] .
k/k/ afbnsf ;'lsnf ;]tf 6'qmfx¿ cfsfzdf 5l/P . laxfgLkvsf] pHofnf] / ltSv/ 3fd
;j{q km}lnP/ jftfj/0f cToGt pHofnf], zfGt / ;'Gb/ b]lvGYof] . d]/f xftx¿
6]Dkf]af6 aflx/L b'lgofFsf] kmf]6f] lng yfn] . wfg v]tx¿df st}st} clncln kfgL
hd]sf] / /f]kfOF ul/Psf] klg b]lvof] gq ;+;f/ afFemf] / v'nf . st}st} b]lvg] ¿vx¿
klg ;–;fgf kf]y|] .
Pp6f ;fgf] vf]nf] t/]/ 6]Dkf] cl3 a9Øf] . ToxfFsf
;f]nf/ Kofgnx¿ ljzfn km}nfj6df 5g\ . emf/v08sf] ;a}eGbf 7"nf] ;f}o{zlSt
pTkfbg s]Gb| xf] of] . x]g{ nfos 5, t/ xfdL ptf tkf]jg k'Ug xtfl/Psf lyof}“ .
cl3 al9xfNof}“ . otfsf] hldg kxf8 xf] eg"F eg] kxf8h:tf] klg 5}g, d}bfg
xf] eg"F eg] d}bfgh:tf] klg 5}g . hldg ;Dd klg 5}g . ;Dd e"lddf klg
ljzfn 9'Íf 5g\, st}st} t 9'Í}9'Íf klg 5g\ . k/ xf]rf] / ;Dd e"efudf ;a}lt/
kfgL hd]sf] 5 / wfg /f]Kg] sfd rNb} 5 .
o:tf 7fpFdf clns cUnf] 7fpFaf6 kmf]6f] lvRtf v'a} ;'Gb/ b]lvg] /x]5 .
v]tdf kof{Kt kfgL lyPg t/ ls;fgx¿ h'g u/fdf kfgL
hd]sf] 5, To;nfO{ lxNofpg] / /f]Kg] sfddf nfu]sf lyP . ;ftd]8Lsf] xfd|f] v]tdf
oxfFh:t} u/L kfgLsf] hlxNo} xfxfsf/ 5 eGg] b]lvGYof] . p;a]nf ;ftd]8Lsf] xfd|f]
v]tdf gf/fo0f hf]Tg], a'af vgvfg ug{], 6Lsf alxgL / d aLp sf9\g] / /f]Kgsf nflu
tof/ ePsf u/fdf wfg /f]Kg] uYof}{F . lxNofPsf] u/fdf wfg /f]Kgdf l9nfO u/] Tof]
lxnf] æa;]/Æ Psbd s8f eOxfNYof] . afn'jfgL v]tdf wfg /f]Kg sl7g lyof] .
5QL;–;}FtL; ;fnlt/sf tL sl7g lbgx¿ ;DemFb} d oxfF rlst
cfFvfn] j/k/ ;a}lt/ 6fpsf] 3'dfO{3'dfO{, 9NsL9NsL x]l//x]sf] lyPF . k/k/sf
;fgf;fgf l9:s] kxf8x¿ x]bf{x]b{} k/k/ hfGy] / 5]lnGy] clg csf{] To:t} l9:sf]
d]/f cfFvfnfO{ kqmg ToxfF pleGYof] . o'j/fh bfh' otfsf] e"agf]6 b]v]/
:tlDet x'g'x'GYof] t/ efph" / ;Ltf sd k|ltlqmof hgfpg] x'gfn] pxfFx¿sf]
efj k9\g plt ;lhnf] lyPg . t}klg tL cfFvfx¿df cfáo{efj 5Ns]sf] cg'dfg ug{
;lsxflnGYof] .
9'Í}9'Íf, kG8kG8f
c6f]n] xfdLnfO{ tkf]jgsf] eL8ef8o'St a;kfs{df k'¥ofof]
. dflg;x¿ ToxfFsf] ;fgf] km"nk|;fb ahf/sf] aLr}aLr cl3 uO/x]sf lyP .
s;}nfO{ ;f]Wg} gkg{] /x]5 . af]nad eGb} o'jf–o'jtLx¿sf ;d"x
pT;fxk"j{s uO/x]sf lyP . xfdL klg To;} eL8df ldl;P/ tkf]jgsf] psfnf] r9\g
nfUof}“ . cGoqsf dlGb/df em}“ oxfF klg d"n dlGb/df k'Ug'cufj} ;fgfltgf
dlGb/cufl8 d"lt{df clnslt /ª bn]/ e'OFdf u]? j:q cf]R5ØfO{ k};f /fv]/ kG8f–u'G8fx¿
s/fpFbf /x]5g\– æk};f r9fpm, oqf] 6f9faf6 cfP/ klg aL; ?lkofFsf] gf]6 kmfNg] xf]
< eujfg\nfO{ olt w]/} cgfb/ ug]{ xf] <Æ
kG8fx¿ xft ;dft]/ tfg"Fnf em}F u5{g\ / vf;
eujfg\sf] dlGb/ ToxL dfq ePsfn] cfkm";Fu ePsf] ;a} k};f ToxLF r9fpg
nufpF5g\ . ToxfFsf eujfg\nfO{ k};f gr9fpg] xf] eg] ltd|f] tLy{ofqf lgikmn
x'g]5, ltd|f] hLjg g/sdo x'g]5 eg]em}“ u5{g\ . k};f r9fpg dg gx'g]n] oxfF s]
vf]Hg cfPsf] eG5g\ . xfdL ltgsf h's] bfpnfO{ a]jf:tf ub}{ tkf]gfy dxfb]jsf]
bz{g u/]/ psfnf] r9Øf}“ . 7"nf7"nf 9'Íf 5g\ / tkf]jg kxf8 ;'Gb/ 5 .
l;F9L klg km/flsnf] / ;'Gb/ 5 . pSnFb} hfFbf cem k/k/;Ddsf] b[Zon] dg d'Uw x'G5
. emg\eGbf emg\ 9'Í] kfvf] b]lvG5 . htftt} d"lt{ /fv]/ k"hfcfhf ub}{ ‘blIf0ff’
/fv]sf 5g\ . hxfF klg k};f r9fpg eG5g\ . k};f gr9fO{ cl3 a9\g vf]Hbf cj/f]w g}
ug{ vf]H5g\ .
æeujfg\nfO{ xfd|f] cf:yf / ljàf; eP k'U5 . xfdLn]
cfÇgf] k];f–Joj;fo OdfGbf/Lk"j{s u/] eujfg\ v';L x'G5g\ . xfdLn] cfÇgf
kl/jf/hg, gftfuf]tf cfkmGt, 5/l5d]sL / k/b]zL ckl/lrtx¿nfO{ ug]{ Jojxf/ x]/]/
eujfg\n] xfd|f] kfk–k'0osf] lx;fa /fV5g\ . k};f eujfg\nfO{ rflxFb}g . r9fPsf]
k};f ltdL kG8fx¿n] kfpg] dfq xf] . nf]eL kG8f / 7ux¿nfO{ lbP/ eujfg\ v';L
x'g]jfnf 5}gg\ . eujfg\s} nflu xf] t ltdLx¿n] olt w]/} dl/xQ] u/]/ xfdL;Fu k};f
dfu]sf] < eStx¿n] r9fPsf] slt k};f cfh;Dddf ltdLx¿n] eujfg\nfO{ a'emfof} t
<Æ dnfO{ eÙ dg nfU5 . t/ o;f] eGof] eg] oL xfdL;Fu emu8f ug{ tD;G5g\ . o:tf
n'Rrf, 7u / w"t{x¿;Fu ljjfbdf gkm;]s} /fd|f], logsf jrg r'krfk ;x]/
lxFl8lbof], s'/} vtd .
xfdL ltgnfO{ a]jf:tf ub}{ kl/j]zsf] ;'Gb/tf, eJotf
/ dflg;x¿sf] lj:doefj x]b}{ cl3 al9/èf}“ . psfnf l;F9L, lj:do nfUg] 9'Í}9'Ífsf]
vft eP/ hfg'kbf{] /x]5 .
dfly 6'Kkfdf k'u]kl5 j/k/ ;a}lt/ x]g{ kfOg] /x]5 .
ToxfFaf6 b]lvPsf] b[Zodf xfdL Psbd /dfof}“ . 6'Kkfdf t xfjf klg Psbd hf]8n]
axFbf] /x]5 .
htftt} kx]Fnf dflg;x¿ dfq b]lvGy] . af]nad cfPsf
eStx¿ otf klg cfpFbf /x]5g\ . log} kx]Fnf n'uf nufPsf dflg;x¿sf] eL8df xfdL
x/fO/x]sf lyof}“ . 6'Kkfdf a8]a8] 9'Íf lyP . xfd|f] kxf8 ufpFsf] rKn]6L 9'Íf]eGbf
t of] w]/} km/flsnf] / 7"nf] lyof] . oxfF t Ps}k6sdf Ps xhf/ dflg; c6\g]
km/flsnf] / ;Dd 9'Íf] /x]5 .
dflg;x¿ kmf]6f] / lel8of] lvlr/x]sf lyP . cfáo{rlst
tLyf{n'x¿ v';Ln] lrRofO{lrRofO{ cfÇgf] ;fyLnfO{ s]xL elg/x]sf lyP . ;a}
af]ln/x]sf lyP . ;a} otfptf bf}l8/x]sf klg lyP . oxfF cfpg] w]/}h;f] ef/tLox¿
d}bfgL efuaf6 cfPsf lyP . oxL ;–:ofgf] l9:sf] klg logsf nflu a8]dfgsf] kxf8
lyof] . hxfF klg kmf]6f] lvRg] / kf]h lbg]sf] eL8 lyof] . kmf]6f] lvRgsf nflu
o'jfo'jtLx¿ tD;LtD;L cg]s kf]h lbO/x]sf lyP . sf]xL l9:sfsf] 6'Kkfdf rn]sf]
xfjfdf ef/tLo emG8f kmx/fpFb} kmf]6f] lvrfO/x]sf lyP . cfÇgf] kl/jf/;Fu eGbf
klg oxfF Hofbfh;f] ef/tLo ko{6sx¿ ;xsdL{, ;fyLx¿ jf pd]/;d"xsf
7"nf7"nf em'G8 agfP/ cfPsf lyP . logsf] pT;fx, v';L, cfáo{ / km'tL{
a8f] rfvnfUbf] lyof] .
-tkf]jg, emf/v08_
aLP8 / PdP8 k9\bf dflg;sf] ljsf;fTds dgf]lj1fg
k9]sf] dfq xf], ;du|df dgf]lj1fg k9]sf] 5}g d}n] . To;}n] dflg;sf] Jojxf/ x]/]/
p;sf] dfgl;s cj:yfsf] cfFsng ug'{ d]/f] Ifdtfaflx/sf] ljifo xf] . c:ktfndf
dgf]lj1fg, 8«fOe/ dgf]lj1fg, a"9fa"9L dgf]lj1fg, u|fxs dgf]lj1fg,
g]tf dgf]lj1fg, wgL dflg;sf] dgf]lj1fg, ul/asf] dgf]lj1fg, ljklQ dgf]lj1fg jf
ofqf dgf]lj1fg k9\g' lgs} rfvnfUbf] ljifo x'g ;Stf] xf] . tLyf{6g dgf]lj1fg cem
rfvnfUbf] ljifo aGbf] xf] .
ljàk|l;4 dgf]j}1flgs u|]u lnef]O{n] ;fOsf]nf]hL
6'8] eÙ] klqsfdf k|sflzt u/]sf] tLyf{6g dgf]lj1fg zLif{ssf] n]v xfn;fn} d}n]
k9]sf] lyPF . u|]u eG5g\– ædflg;n] 3/aflx/ lg:s]/ cfÇg} hLjgsf] /x:o
vf]Hg'kb{5, hLjgsf] ;fy{stf, p2]Zo / hLjgsf efubf}8x¿sf] cy{ vf]Hg'kb{5 .Æ pgL
eG5g\– æ3/aflx/ lg:sg'xf];\ / ;"o{sf] k|sfzd'lg / tf/fsf] l6lD6dfx6d'lg
uP/ clt ;/n nfUg] k|Zgx¿ cfkm}FnfO{ ;f]Wg'xf];\ M d sf] x'F < d]/f nflu vf;
;/f]sf/sf] s'/f s] xf] < d]/f] ljlz¨ Ifdtf s] xf] < d}n] kfPsf] ljz]if
cj;/ s] xf] < d}n] s;sf s'/f ;'Ù'kb{5 < vf;df ug{rflxF s] ul//x]sf] 5' d <
d]/f] hLjgsf] ;fy{stf s] ug{df 5 <Æ oL k|Zgx¿dfly cfÇgf] 3/sf] 5fgfd'lg a;]/
eGbf k/b]zdf emndNn 3fd nfu]sf] 7fpF jf tf/fd'lg a;]/ lr/kmf/ ul/of] eg] ;xL
lg0f{odf k'luG5 eG5g\ u|]u . dnfO{ o;a]nf pgsf oL ts{x¿n] hLjgsf] k'gJof{Vof
ug{ elg/x]sf lyP .
oxfF tLyf{n'x¿sf] dgf]lj1fg a'em]/ kG8fk'hf/L,
Jofkf/L, 6ØfS;Ljfnf, levf/L / rf]/rsf/x¿n] cg]s tl/sfn] n'6\g], 7Ug] / r':g]
u5{g\ . ef/tLo tLyf{6gdf logsf] 7uLaf6 aRg ;Sg' w]/} 7"nf] s'/f xf] .
ef/tLo tLyf{n'x¿sf] pGd'St xfF;f] a]tf]8 alx/x]sf]
xfjfn] ;d]t p8fpg ;ls/x]sf] lyPg . hLjgsf efubf}8x¿af6 s]xL lbgsf nflu dfq eP
klg d'St ePsf oL o'jfx¿sf] v';LnfO{ oxfFsf] kl/j]zn] r/fnfO{ em}F p8fg eg{
lbO/x]sf] lyof] . cyjf x'g;S5 logsf cfgGbdo ;don] kl/j]znfO{ ;'vb agfPsf x'g\ .
hLjg ;w}F xif{sf] o;} pFrfOdf /lx/xg ;Sg] eP ¤
;fpgsf] dlxgf oxfFsf dflg;sf] ;a}eGbf Hofbf
Jofkf/sf] ;do xf] . k];]j/ kmf]6f]u|fkm/x¿ tn ahf/af6 psfnf] nfUg yfn]b]lv g}
k5ØfP/ x}/fg kfbf{ /x]5g\ . kG8fhlQs} 5g\ oL klg . xftdf 8LP;Pncf/ Sofd/f lnP/
otfptf bf}l8G5g\ / ;fgf] ;d"xdf cfPsf] dflg;nfO{ b]Vof] ls emD6g yfln–xfN5g\
. ltgLx¿n] xfdLnfO{ klg kmf]6f] lvrfpg cg'/f]w ul//x] . cg'/f]w klg s] eÙ', clt
x}/fg kfbf{ /x]5g\ . xfdLn] ælvRg' 5}g, cfkm}F;Fu Sofd/f 5Fb} 5, o;}n] lvr]/
pxfF k'u]/ lk|G6 lgsfN5f}“, sDKo'6/df /fV5f}“Æ eg]/ eGbf t emg\ kf] emD6Fbf
/x]5g\ . af]Nb} gaf]n]sf] eP a]; x'g] /x]5 . w]/}a]/ cg'goljgosf] gfddf x}/fg
kf/]kl5 xfdL rf/hgfn] Pp6f kmf]6f] lvrfof}“ . Ps}l5gdf p;n] lk|G6 u/]/ lbof] .
xfdLn] kxf8sf] To; rKn]6L9'Í] 6'Kkfaf6 ;a}lt/ x]¥of}“
. xfjf rn]/ cToGt zLtn ePsf] lyof] . ;fpg dlxgf, ef/t emf/v08sf]
tKte"ldsf] dWolbgsf] 3fdnfO{ a]tf]8n] alx/x]sf] zLtn xfjfn] lg:t]h kf/]sf]
lyof] . a]nfa]nf cfsfzsf cfwfeGbf a9L efunfO{ 9fSg] u/L afbn st}af6 x'l/{P/
cfpFYof] / tLgrf/ ldg]6df pl8xfNYof] . xfdLn] ;a}lt/ 3'dL3'dL kmf]6f] / lel8of]
lvRof}“ . af]nadx¿sf] eL8sf aLr clg clns j/k/ lgs} kmf]6f] / lel8of] lvRof}“ .
df};d v'Nnf / pHofnf] ePsfn] kmf]6f]x¿ /fd|f cfP . Psbd w]/} /dfOnf] eof] . of]
:yfg h;n] klg cfpg}kg]{ /x]5 eÙ] eof] .
dlGb/, u'kmf / Rofkx¿sf] ofqf
clg ;'? eof] dlGb/, u'kmf / Rofkx¿sf] ofqf . ToxfF
cg]s dlGb/ / u'kmf /x]5g\ . hxfF klg k};f r9fpg'kg]{ . lbSs nufpF5g\ kG8fx¿n] .
clg cg]s Rofkx¿df RoflkP/ l5g'{kg]{, cg]s ;'?ªdf lgx'l/P/ a8f] d'l:snn] kf/
ug'{kg]{ . clg csf]{ b]jtfsf] d"lt{ pEofPsf] 7fpF cfpF5, xg'dfgsf],
sfnLsf], u0f]zsf], lzjsf], ;Ltf/fd jf c¿ s'g} b]jtfsf] .
st} cg]s vfnsf emG8f uf8]/ k};f c;'Ng] 5g\, st}
k|;fb a]Rg] 5g\ t st} km"n, dfnf of gl/jn cflb a]Rg] 5g\ . ltgn] klg s/fP/
x}/fg . clncln k};f gr9fO{ cl3 a9\g} lbFb}gg\ . st}st} yf]/} r9fof] eg]/ emu8f
ug{ tlD;G5g\ . ef/tLo wd{:ynx¿df o:tf kG8faf6 ;xL;nfdt ar]/ lg:sg' 7"nf]
;fdYo{ xf] . w]/} xf]l;of/ dflg;n] dfq ;o–krf; n'6fP/ pDsg ;S5 . ;a}eGbf /fd|f]
a'l4dfgL, logLx¿lt/ x]g'{ klg x'Fb}g, af]nfPdf hafkm klg lbg'x'Fb}g . logLx¿;Fu
sf/0fjz cfFvf h'lwxfNof] eg] 7fg] x'G5 clnslt t k};f km'TSof] .
xfdL tL Rofk / rKn]6L 9'Ífx¿sf] hl6n dfu{df /dfof}“
. ;a}lt/ 3'd]/ tn em¥of}“ . tn emg'{cufl8 w]/} 7fpFdf kmf]6f] / lel8of] klg
lvRof}“ .
/dfOnf] eof] . ;Ltfsf 3'F8fdf ;d:of 5, t/ klg pgL
To:tf hl6n 7fpFx¿af6 kf/ x'g ;lsg\ .
clg tn em/]/ ;8slsgf/sf] Pp6f vfhf3/df k:of}“ .
ef]s lgs} nfu]sf] lyof] . w]/}lt/ 3'Dbf3'Dbf yflsPsf] klg lyof] . ;8slsgf/df
sf7] a]Grdf a;]/ 6k/Ldf lbPsf] vfhf vfof}“ . ;fpgsf] dlxgf, kx]Fnf] n'ufdf
7fFl6Psf /l;s / pT;fxL o'jf bnx¿ otf / ptf uy]{ . xNnf / /dfOnf] ub}{ tL cl3
a9\y] . xfdL tL xNnf / pT;fxk"0f{ v}nfa}nfaLr r'krfk vfhf vfO/èf}“ .
æb]j3f6h:tf] tLy{ /x]5 of] 7fpF . oxfF gbL t 5}g,
t/ o; 7fpFsf] cfTdf xfd|f] b]j3f6sf] cfTdf;Fu ldNbf] nfUof] dnfO{ t .Æ ;Ltfn] elgg\ .
xfdL cf]ln{;Stf kfgL kg{ yfn]sf] lyof] . vfhf
vfpGh]n kfgL kl//èf] .
clg clncln em/L eP klg xfdL ToxfFsf] a; :6]G8lt/ uof}“ . a;x¿ w]/} lyP . c6f] / 6]Dkf] t
sltslt, t/ ;a} l/he{df cfPsf /x]5g\ . xfdLn] ;jf/L ;fwg kfpg] s'g} ;Defjgf
b]lvPg . xfdL 5ftf cf]8Lcf]8L j/k/ ul//èf}“ . oxfF s'g} ;jf/L ;fwg gkfOg] /x]5
. x'g t oxfF Nofpg] 6]Dkf]jfnfn] klxNo} xfdLnfO{ ;DemfPsf] lyof] oxfF ;jf/L
;fwg kfOFb}g eg]/ . xfdLn] kTofPsf lyPgf}“ . oL 8«fOe/x¿ Psbd} 7u x'G5g\ .
xfd|f] c1fgtfsf] zf]if0f ug{df oL vlKk; x'G5g\ . To} eP/ d}n] p;sf] s'/fnfO{
xfjfdf p8fPsf] lyPF, t/ olta]nf km;fbdf kl/Psf] lyof] . lgs}j6f a;, 6]Dkf], sf/x¿nfO{
;f]Wbf klg cfzfsf] s'g} TofGb|f] e]l6Pg .
æoxfF ga;f}“ . pM Tof] l8n;Dd lxF8]/ hfcf}“ . xfOj]
ToxL“ 5 clg t a;}a; . lrGt} 5}g .Æ d}n] bfh'nfO{ eg]“ . ;x/af6 lgs} k/sf]
;'g;fg 7fpFdf lyof}“ xfdL . ;a} ofq'n] cfÇgf nflu ;jf/L ;fwg lnP/} cfPsf lyP .
bfh' Psbd lrlGtt aÙ'ePsf] lyof] . bfh'sf] Tof] tgfj b]v]/ d}n] To;f] eg]sf]
lyPF . jf:tjdf dnfO{ klg s] yfxf / ToxfF k'u]kl5 ;jf/L ;fwg e]l6G5 g} eÙ] t .
kfgL la/la/ dfq kg{ yfNof] . o;f] eg"F, jiff{ nueu
yfldof] . xfdL 5ftf cf]8Lcf]8L d"naf6flt/ nfUof}“ . oxfFaf6 emÙ} Ps
lsnf]ld6/ pQ/ ;fj{hlgs ;jf/L rNg] ;8s lyof] . ToxfF a; kfOg ;SYof], gkfOP
6]Dkf] of c6f] kfOg ;SYof] . ptf lqs"6 kj{taf6 kms]{sf ;fwgdf r9\g kfOg]
;Defjgf x'GYof] .
Ps}l5gdf kfgL k"/} yfldof] . df};d Psbd zLtn
lyof] . afbn nfu]/ / xfjf rn]/ zLtn eO/èf] . xfdL lxFl8/èf}“ . ;8sdf k}bnofq'
sf]xL lyPg . xfdL nv/nv/ pQ/tkm{ al9/èf}“ . st} ev{/ hf]t]sf t st} ev{/ wfg
/f]lkPsf v]t lyP . kfgL k/]/ hd]sf] v]tdf 6«ØfS6/n] hf]t]/ wfg /f]k]h:tf]
b]lvGYof] . Psb'O{ 7fpFdf uf]?n] hf]Q} u/]sf] klg b]lvof] . afFsL efusf v]t
afFemf / a]sf/sf nfUy] . Pp6f ;fgf] vf]N;f] t/]kl5 af6fsf b'j}lt/ ljzfn 9'Ífx¿
To;} cnkq 5f8]h:tf b]lvP . oxfF hldg clns cf]/fnf] lyof] / v]tsf u/f klg ;fgf
lyP .
xfdL d"n ;8sdf cfOk'Uof}“ . Pp6f 6]Dkf]
e]l6of] . b]j3/ kms{gsf nflu ef8f ;f]Wof}“ . p;n] eGof]– ækfFr ;o ?lkofF .Æ
gf}–b; lsnf]ld6/ af6f] 5, ef8f dfU5 kfFr ;o . xfdL
6\jfNn k¥of}“ . bfh'n] ToxfFsf k;n] / a6'jfx¿nfO{ ;f]Wg'eof] ca s;f] ug]{ xf]
eg]/ . dflg;x¿n] ;xL ;'emfj lbP . pgLx¿n] eg]sf] 7fpFdf xfdL pleof}“ . geGb}
Pp6f a; cfOxfNof] . xfdL To; a;df r9]/ cf/fdn] b]j3/ k'luxfNof}“ . oxfFaf6
b]j3/ hfgsf nflu a;ef8f t b; ?lkofF k|ltJolSt dfq /x]5 .
cfh xfdLn] lqs"6 kj{t x]g]{ /x/ TofUof}“ .
Totf hfg]–cfpg] a;df olt eL8 lyof] ls s] eÙ], To:tf] b]v]kl5 xfdLn] lqs"6
kj{tsf] ofqfsf] /x/ kl/Tofu u¥of}“ . do"/fIfL gbLsf] d'xfg xf] lqs"6
kj{t . do"/fIfL gbLsf] d'xfgsf] hn :kz{ ug{ o;kN6 xfdLnfO{ eL8 /
;do–cefjn] lbg] b]lvPsf] lyPg . lqs"6
kj{tdf /f]kj] r9L dfly 6fs'/fdf k'u]/ ;d:t kl/j]z cfFvfdf s}b ug{ a; ofqfaf6
Psbd c;xh x'g] b]v]/ xfdLn] ;f] ofqf kl/Tofu u/]sf lyof}“ .
b]j3/sf] eL8df k;]kl5 xfdLnfO{ csf]{ tgfj ;'? eof] .
ptf jf;'lsgfy hfg] a; klg af]nadjfnfx¿sf sf/0f olt eL8 lyP ls ltgdf 3':g klg
xfdL ;dy{ b]lvPgf}“ . slt xf] slt eL8 . kfs{df cfpg gkfO{ a;df leq / 5tel/
kx]“nf n'uf nufPsf o'jfx¿n] el/Gy] . xfdL To;/L o'4 u/]/ r9\g ;Sg] cj:yfdf
lyPgf}“ . htf hfg] a;df klg ofq'sf] plQs} eL8 .
jf;'lsgfy hfg] sf]l;;
æs'g} pkfo nufP/ oxfFaf6 pDsf}“ . hl;l8x, lul/l8x
jf hxfF hfg] eP klg a; kqmf}“ . v}, oxfF c¿ pkfo s]xL b]lvFb}g .Æ d}n] cflQPsf]
af]nLdf eg]“ . bfh' Tolt;f/f] lrlGtt x'g'x'Ù /x]5 . pxfF a; vf]Hgdf nfUg'eof] .
s]xLa]/df s;f]s;f] u/]/ Pp6f a;df r9\g ;lsg] b]lvof] . ;Ltf / efph"nfO{
To;df r9\g eg]“ . t/ bfh' st} b]lvg'ePg . otfptf bf}8]“ t/ bfh' st} x'g'x'Ù . d
5Ss k/]“ . a; lxFl8xfNg] b]v]sfn] ;Ltf / efph"nfO{ a;af6 cf]n{g eg]“ . ptf
bfh'rflxF clns k/}af6 a;df 3';]/ l;6 cf]u6]/ xfdLnfO{ s/fpg'x'Fbf] /x]5 .
;Ltfn] ;'lg5g\ / dnfO{ af]nfOg\ . xfdL x:ofªkm:ofª ub}{ cfÇgfcfÇgf emf]nf
Rofk]/ a;df k:of}“ . rf/} hgfsf nflu l;6 cf]u6\g'ePsf] /x]5 bfh'n] .
of] a; jf;'lsgfy
hfg] /x]5 . ca ;lhnf] eof] .
t/ lqs"6 kj{tdfq xf]Og, gGbg kj{t;d]t gr9Lsg xfdL Tof] 7fpF 5f8\b}
lyof}“ . rlr{t lqs"6 kj{t >Lnª\sfdf 5 . >Lnª\sfdf /fj0fsf] /fhwfgL
lqs"6 kj{tdfly a;]sf] lyof] . o; kj{tnfO{ lqs"6 eGg'sf] sf/0frflxF
/fdfo0fsyf;Fu ;DalGwt eP/ xf]Og, tLgj6f y'Dsf ePsf] kxf8 x'gfn] x'g'k5{ .
xfdLsxfF ePsf] eP o;nfO{ tLgh'/] gfd /fVg] lyof}F xf]nf .
gGbg kj{tsf] dxQf o; kxf8sf] 6'Kkfdf ag]sf cg]s dlGb/x¿sf sf/0f a9]sf]
5 . ljz]if u/L ToxfFsf] gGbL dlGb/df bz{gfy{ cf;kf;sf eSthg cfpF5g\ . of] Ps
dgf]/~hg pBfg xf] . 6'Kkfdf ;fgf] tnfp klg 5 . oxfF lkslgs vfg] klg rng 5 .
xfdL Tof] s]xL gx]/L aflxl/Fb} lyof}“ b]j3/af6 . ptf ;T;Í cf>d klg x]g{
kfOPg . 7fs'/ cg's"nrGb|sf cg'ofoLx¿sf nflu of] :yn wfld{s cf:yfsf] k|tLs
xf] . ;j{wd{sf cnfjf oxfF Ps ;ª\u|xfno / Ps lrl8ofvfgf klg 5 eÙ] k9]sf] lyPF .
>fj0fL d]nfsf sf/0f ToxfF hfg sl7g lyof] eg] ToxfF xfdLn] cjnf]sg ug'{kg]{
s'/f klg >fj0fLsf sf/0f cjnf]sg ug{ gkfpg] l:ylt lyof] .
xfdLn] g /fds[i0f ld;g ljBfkL7 x]g{ kfof}“ g t 7fs'/ cg's"nrGb|
;T;Í cf>dsf] eJotf cg'e"t ug{ kfof}“ . af]nadsf] eL8n] xfdLnfO{ oxfFaf6
;s];Dd l56f] efUg elg/x]sf] lyof] . b]j3/sf] ;fpg] ;f]djf/sf] lbg lyof], ef/tjif{el/af6
dflg; cf]Ol/g] eOxfn] . o:tf] eL8ef8df nfdf] ;do a;]df a]n'sf sf]7f klg gkfOg
;SYof] . wÙ jf;'lsgfy hfg] a; kfOof] . 9'Ss eof] .
jf;'lsgfyM jf;'lsgfysf] kljq
dlGb/ b]j3/af6 $@ lsnf]ld6/ k/sf] h/d'G8L ufpFg]/ kbf{] /x]5 . jf;'lsgfysf]
bz{g gu?Gh]n;Dd b]j3/sf j}Bgfysf] bz{g k"/f x'Fb}g eÙ] ljàf; u5{g\ dflg;x¿
. dflg;x¿ a;leq dfq xf]Og, 5tdf klg c6];Dd a;]sf lyP . a;x¿sf] n:s/ slt xf] slt
nfdf] . htf klg ;jf/L ;fwg . ;a} a; hf]l8lbg] xf] eg] Tof] s:tf] 6«]g aÙ] lyof]
xf]nf < To;}n] $@ lsnf]ld6/sf] To; af6fnfO{ a;n] tLg 306f nufpFbf] /x]5 . af6fel/
hlt a; / ;fgf uf8L b]lvP tL ;adf kx]“nf emG8f, kx]“nf dfG5] /
7"nf7"nf dfOs lyP . dfOs 3GsfpFb} tL ofqf ubf{ /x]5g\ . 6«sdf afF;sf rfª
agfP/ b'O{tLg tnf kf/]/ ltgdf k/fn, u'Gb|L cflb cf]5ØfPsf lyP . ltgdf dflg; ;'t]/
jf a;]/ ofqf ul//x]sf lyP . h] klg cgf}7f] nfUg] .
k/k/ kxf8 b]lvGy] . d}bfg klg gldn]sf], pa8vfa8 . st} lgs} xf]rf] t st}
lgs} cUnf] . kxf8rflxF ptf uf]8\8flt/sf eGbf clns 7"nf /x]5g\ . t/ otf
v]tL Psbd sd, a:tL klg kftnf . of] 7fpF b''Dsf lhNnfdf kbf]{ /x]5 . g]kfnsf
;tf/x¿ w]/}h;f] b'Dsflt/}af6 Ps–;jf ;o jif{cl3 cfPsf x'g\ . ToxfFsf /}yfg]
xfd|f ;tf/;Fu b'?:t ldNy], / ltgsf 3/ logsf em}F x'Fbf /x]5g\ . xfd|f ;tf/x¿n]
3/lgdf{0fsnf pt}af6 l;s]/ NofPsf] b]lvof] .
jf;'lsgfy k'luof] . a;n] otfaf6 ptf clg ptfaf6 cem ptf nu]/ 3'dfpFbf–3'dfpFbf
u/]/ Pp6f lxn] a;kfs{df cf]/flnlbof] .
kx]Fn} n'uf nufPsf dflg;sf] eL8df ldl;P/ lxF8]sf eP klg xfdL ;f]Wb}–;f]Wb}
jf;'lsgfy dlGb/tkm{ a9Øf}“ . nueu Ps lsnf]ld6/ lxF8]kl5 ca dlGb/ glhs} cfPh:tf]
b]lvof] . kx]“nf dflg;x¿ Psbd eL8ef8 ub}{ cl3 al9/x]sf lyP . k'ln;nfO{
;f]Wof}“– æaf6f] oxL xf] <Æ
æcF xf], oxL af6f] ;f]em} hfgf];\ . eL8n] g} tkfO{“x¿nfO{ lgb]{zg ug]{5
.Æ
af6f] Psbd lxn] /x]5 . x'g t e'OFdf l;d]G6sf Ans OF6 cf]5ØfPs} x'g\ t/
lxn}lxnf] . dflg;x¿ gfÍ} ko/ o:tf] af6f] lxF8\y] . xfdLn] rflxF rKkn nufPsf
lyof}“ . rKkn nufP klg s] /, lxnf] k;]/ rKkn klg p:t} lyof] .
af6f] 3'dfp/f] kf/]/ nDAofOPsf] /x]5 . nueu tLg lsnf]ld6/ eL8;Fu} lxF8Øf}“
. ;8ssf] aLrdf k"hf;fdu|L, ;fgfltgf v]nf}gf, ;:tf uxgf, ;fgfltgf c¿ ;fdfg
a]Rg]n] uNnLnfO{ l8efO8/ ag]/ afF8]sf /x]5g\ . lsÙ]x¿ lsGb} / a]Rg]x¿ a]Rt} lyP
. xfdL ;/f;/ cl3 a9Øf}“ . w]/}a]/ eL8sf] k]nkfn ;xFb} / wSsfd'Ssf vfFb} cl3
a9]kl5 aNn jf;'lsgfysf] dlGb/cl3 cfOk'Uof] . hnfk{0fsf nflu Jojl:yt :yfg
agfOPsf] /x]5 . htftt} ;'/IffsdL{, htftt} xf]xNnf / eL8 . ;fdfg a]Rg]x¿sf] ss{z
cfjfh dfOsx¿sf] cfjfhdf ldl;GYof] . xfdLn] s]xL kmf]6f] lvFRof}“ . xfdLn] oxfF
hnfk{0f ug'{ lyPg, oxfF ul/g] hnfk{0fsf nflu xfdLn] hn NofPsf lyPgf}F, To;}n]
dlGb/nfO{ aflx/}af6 bz{g–k|0ffd u/]/ km]l/ s]xL kf]h kmf]6f] lvr]/ xfdL
kmSof}{“ . hnfk{0f g} ug'{k/]sf] eP klg vf;} yk ;do nfUg] /x]g5 . hnfk{0fsf
nflu cg]s :yfg Jojl:yt ul/Psf /x]5g\ .
d'/fl/
legfh'sf] bfh'
pxL srsr] lxnf] af6f] eP/ xfdL kmSof}{“ . s]xL j/ cfPsf] a]nf xfdLn]
Pp6f ;d"xdf g]kfnL efiff af]n]sf] ;'Gof}“ . d}n] ltgLx¿nfO{ ;f]w]“– æsxfFaf6
cfpg'ePsf] xf]nf <Æ
æcf;fd .Æ
æcf;fd s'g 7fpF <Æ
æaS;f .Æ
æd';nk'/af6 ls lgsf;Laf6 <Æ
ælgsf;L . b'uf{k'/sf sf]xL, sf]xLrflxF e'6fgv'§Lsf .Æ
æb'uf{k'/sf] rflxF sf] lg <Æ
Pp6f uf]/f], vfOnfUbf] / cUnf] s]6fn] eGof]– æxfdL .Æ
æs] y/L <Æ
æk/fh'nL <Æ
æo1 k/fh'nLnfO{ lrÙ'x'G5 <Æ
ælrG5' lg . pxfF xfd|f] dfOnf] a'af . d sfOFnfsf] 5f]/f] . Æ
æPP . nf} v';L nfUof] .Æ d}n] eg]“ . cf;fd lgsf;Lsf eg]kl5 o'j/fh
bfh'sf] klg Wofg pgLx¿lt/ df]l8of] . d]/f sfOFnf efO d'/fl/sf ;;'/f o1
k/fh'nLsf] s'/f eO/x]sf] lyof] . pxfF /dfOnf]df ef]nf k/fh'nL–wgklt k/fh'nLsxfF
a;]/ hg;]jf ljBfnodf k9\g'ePsf] lyof] . Ps efOsf] gflt o1 k/fh'nL / csf]{ efOsf
5f]/fx¿ wgklt–ef]nfx¿ . wgklt–ef]nf d]/f sfG5f dfdfsf h]7fg–;fnf . Ps} 6f]nsf /
kxf8b]lv g} Ps} ufpFsf clg gftfuf]tfsf x'gfn] bjf8L kl/jf/ / k/fh'nL kl/jf/sf
aLr cToGt 3lg© ;DaGw lyof] . ToxL gftfn] sfG5f dfdfn] d]/f] sfOFnf] efO
d'/fl/nfO{ lnP/ cf;fd hfg'ePsf] lyof], lax] u/fpgsf nflu .
o;/L d'/fl/n] cf;fdsf k/fh'nL kl/jf/sL r]nL xf]dfnfO{ lax] ug]{ ePsf]
lyof] . To; lax]df d cleefjs eP/ uPsf] lyPF eg] ;D3L km]6f u'Ygsf nflu xfd|f
dfOFnf sfsf nLnfaNne xfdL;Fu} uOlbg'ePsf] lyof] .
ætkfO{“ d'/fl/ legfh'sf] bfh'========== x'g'ef] ls s;f] <Æ tL efOn]
elgxfn] . xfdL b'O{ bfh'efOsf] cg'xf/ w]/} ldNbf]h'Nbf] nfu]/ xf]nf .
æxf] t .Æ xfd|f aLr s'/f ldlnxfNof] . ;a}hgf v';L eof}“ . xfdL;Fu
ef/tLo l;d gePsfn] 3/lt/ cem;Dd s'g} ;Dks{ gePsf] / of] e]6sf] va/ ptf g]kfndf
klg ;'gfOlbg cg'/f]w u¥of}“ . pxfFx¿n] ;xif{ :jLsf/ ug'{eof] . clg ;Fu} pleP/
kmf]6f] lvFRof}“ .
o:t/L klg hDsfe]6 x'Fbf] /x]5 .
xfdLn] pxfFx¿ stfstf k'u]/ ca stfstf hfg] xf] eg]/ ;f]Wof}“ . pxfFx¿ t
;'NtfguGhb]lv uÍfhn af]s]/ af]nad cfpg'ePsf] /x]5 .
-jf;'lsgfy, emf/v08_
æx]g"{ g legfh', emÙ} dl/of] lg . v'§f o:t/L ;'lÙP ls, s] eÙ] ca .
t/ hlt s¨ v]k]/ eP klg ;kmn eOof] .Æ tL efOn] cfÇgf ;'lÙPsf v'§f b]vfpFb} eg] .
d}n] pgsf] gfd e'n]“, kf/; eg]h:tf] nfU5 .
To;kl5 xfdL 5'6\l6of}“ . eL8df pxfFx¿ stf nfUg'ef], xfdLnfO{ eL8n] stf
7]Nof] . clns cl3 a9]kl5 Ps 7fpFdf ;of}“ dflg;x¿ ds} kf]Nb} a]Rt} lyP .
xfdLnfO{ ef]s dhfn] nfu]sf] lyof] . lsg]/ vfof}“ .
æof] t emf/v08 xf]Og, ds}v08 kf] /x]5 t .Æ ;Ltfn] xfF:t} elgg\ . eL8
x'gfn] k'ln;n] xfdLnfO{ ;8sdf sxLF a:g jf pleg lbFb}gYof] . xfdL ptf /]nj] hfg]
af6fk6\l6 uof}“ . otfk6\l6 eL8 clns sd lyof] . xfdLn] lxF8\bflxF8\b} ds}
vfO;Sof}“ . xfdLn] af]s]sf] kfgL ;lsO;s]sf] /x]5 . v/fgLn] d}lnPsf xft
6S6SofpFb} lxF8Øf}“ .
s]xL k/ :jo+;]jsx¿ kfgL ljt/0f ul//x]sf lyP . af]tndf kfgL yfKof}“ .
cfkm"n] klg 6Ù lkof}“ . clg clns k/ uP/ af]tndf af]s]sf] ToxL kfgLn] dhfn]
xft wf]of}“ .
s]xL k/ k'Ubf Ps 7fpFdf sfFjl/ofx¿sf nflu vfgf / jf;sf] Joj:yf u/]sf]
b]lvof] . ToxfF Ps}rf]l6 xhf/f}“ dflg; vfglkg ug{ / ;'Tg ;Sy] . afafwfddf
sfFjl/ofx¿sf nflu o:tf c:yfoL cf>d w]/} 7fpFdf agfOPsf lyP . d]l8sn SofDk,
lgMz'Ns ef]hgfno, lgMz'Ns jf; cflbsf] k|aGw htftt} ul/Psf] lyof] . wgL
dxfhgx¿n] tLyf{n' eSthgsf] ;'ljwfsf nflu cg]s k|aGw u/]sf lyP . af]nad cfpg] / jf;'lsgfy
cfpg]sf nflu ;/sf/n] cltl/St 6«]gsf] klg Joj:yf ubf]{ /x]5 .
xfdL cl3 a9Øf}“ . ToxfF Ps 7fpFdf ;f+:s[lts sfo{qmd rln/x]sf] lyof] .
xfdL To;df k:of}“ . s]xLa]/ ToxfF do"/fIfL cfs]{:6«fsf] ehg ufog x]¥of}“ .
do"/fIfL gbLsf] af/]df d}n] lqs"6 kj{tsf] k|;Ídf n]lv;s]sf]
5' . o; cfs]{:6«fnfO{ ;f]xL gbLsf] gfd lbOPsf] /x]5 . o;sf] tof/L olt eJo lyof]
ls olt ultnf] cfs]{:6«f ;fob g]kfnel/df sxLF klg 5}g . pgLx¿sf] sfo{qmdsf] :t/
t gegf}“, ;|f]t;fwg / sfo{qmd :ynsf] km}nfj6 b]v]/ d tLg5Ss lyPF . do"/fIfL
gf6Ø d~rsf] sfo{qmddf s]xLa]/ cfgGb dfgL e'n] klg xfdLn] lxF8\g' g} lyof], lxF8Øf}“
.
jf;'lsgfy
/]nj] :6];g
aflx/ lg:s]kl5 s]xLa]/ k}bn g} lxF8Øf}“ . af6fsf b'j} lsgf/df
bz{gfyL{sf] ofqf ;kmn xf];\ eÙ] sfdgf ul/Psf a8]a8] kf]:6/, xf]l8{ª af]8{ /
t'n–Aofg/x¿ lyP . :yfgLo ;f+;b, dGqL, kf6L{sf g]tfx¿ / wgL–dxf;]7x¿n] a8]a8]
xf]l8{ª af]8{df cfÇgf Psbd 7"nf7"nf kmf]6f]x¿ / kmf]6f]d'lg cfÇgf
;Gb]zx¿ /fv]sf lyP .
clg Pp6f 6]Dkf] kq]m/ xfdL /]nj] :6];g k'Uof}“ . kx]Fnf dflg;x¿sf] Tof]
eL8 b]v]/ xfdL km]l/ 5Ss k¥of}“ . kx]Fnf dflg;x¿sf] kmf]6f] / lel8of] lng dg
nfUof] .
-jf;'lsgfy /]nj] :6];g,
emf/v08_
clg 6«]gsf nflu l6s6 sf6Øf}“ . oxfFaf6 xfdL s'df/w'aL hfg' lyof] /
ToxfFaf6 d}yg 8Øfd . Ps 306f s'/]kl5 aNn 6«]g cfOk'Uof] . lgodfg';f/ oxfF Tof]
6«]g b'O{ ldg]6dfq /f]lsg'kg]{ lyof] t/ xhf/f}“ dflg; r9\g'kg]{ ePsfn] Tof]
6«]g clna]/ /f]lsg] :k¨ lyof] .
bfh' / d}n] eL8nfO{ 7]n7fn u/]/ eP klg l;6 cf]u6\g] clg ;a}hgf r9\g]
of]hgf agfof}“ . oxfFaf6 6«]g hl;l8x hfGYof] / ToxfF csf]{ 6«]g kqm]/ cf;g;f]n
k'u]kl5 k'gM 6«]g abNg' lyof] . e/] eL8n] k]n]/ ;LtfnfO{ pgsf] ;ndf kf;f] nfu]5
. wÙ efph"n] b]Vg'eP5 / ;Ltfsf] ;n tfÙ] cfOdfO{sf] xftdf lxsf{pg'eP5 /
;Ltf pDsg kfO5g\ . o; 36gfn] ;Ltfsf] dgdf 7"nf] kL/ eof] . pgL
cfkm"nfO{ Psbd PSnf] / c;xfo dx;'; ug{ yflng\ . dnfO{ To:tf] cfkt\
cfOnfUnf eÙ] zË} ePg, cfkm" t l;6sf] aGbf]a:tsf nflu xfd kmfn]/ klxNo}
cfPsf] lyPF, ptf pgnfO{ To:tf] eP5 .
;Ltfsf] dg lgs} ;do;Dd Jolyt eof] . o;/L eL8ef8df l;6 cf]u6\g' 5 eg]
;a}eGbf alnof ;b:on] emf]nf;d]t c¿nfO{ lhDdf nufP/ eL8 l5rf]n]/ cfO{ cfkm"x¿nfO{
rflxg] l;6 cf]u6\g'kg]{ /x]5 . afFsL c¿ la:tf/} r9] klg x'g] /x]5 .
xfdL 6«]g r9]/ k'gM b]j3/sf] af6f] hl;l8x k'Uof}“ . af6fdf gfÍf kmfF6 /
xl/of v]t b]lvP . st} xf]rf t st} clns cUnf] hldg lyof] . w]/}h;f] hldg afFemf]
/ a]sfdsf] lyof] . d}n] otfsf] e"agf]6sf] kmf]6f] / lel8of] lnPF . clg hl;l8x
k'u]kl5 6«]gaf6 cf]n]{/ csf]{ 6«]g klqmof}“, cf;g;f]nsf nflu .
cf;g;f]n k'Ubf a]n'sfsf] ;f9] gf} alh;s]sf] lyof] . ca s'df/w'aL hfg]
xf] eg] xf]6n kfpg sl7g x'g] b]lvof] . s'df/w'aL ;fgf] a:tL xf] / ToxfF o;} klg
xf]6n kfpg sl7g x'g] x'g;SYof], To;dfly /flt k'luof] eg] t lahf]u g} klg
x'g;SYof] . o:tf] ljrf/ cfPkl5 xfdL cf;g;f]nd} cf]ln{of}“ .
cf;g;f]nsf]
ln§L–rf]vf
xfdL /]nj] :6];gaf6 aflx/ lg:Sof}“ . ;f9] gf} ah]sf] lyof] xf]nf, ahf/
/ k;nx¿ aGb x'Fb} lyP . ;8sk]6Lsf kmf:6 km'8 /]:6'/fFdf vfg]x¿ xtf/xtf/
vfO/x]sf lyP, a]Rg]x¿ klg xtf/xtf/ a]lr/x]sf lyP . xfdLnfO{ ;a}eGbf klxn]
xf]6nsf] sf]7f rflxPsf] lyof] . 5]psf b'O{rf/ xf]]6ndf k:of}“ t/ sf]7fx¿ ;a}
a's eO;s]sf . sf]7f sxLF kfOPg .
aNnaNn ;AhLdG8Lsf] kmf]xf]/ g kmf]xf]/ uNnLdf Pp6f xf]6n kfOof] . xf]6n
sdn .
sf]7f ldNof] . Pp6f sf]7f klxnf] tnfdf clg csf]{ sf]7f bf];|f] tnfdf .
h] eP klg /ft s6\g] cf]t kfOof] eg]/ 9'Ss eof}“ .
;Ltf / efph"nfO{ sf]7fdf 5f8]/ xfdL b'O{ vfg]s'/fsf] vf]hLdf
lg:Sof}“ . bfneftsf xf]6n ;a aGb eO;s]sf /x]5g\ . olt ca]nf ePsf] 5, sxfF hfg],
a? glhs}sf] Pp6f kmf:6 km'8 /]:6'/fFdf k:of}“ . ToxfF xfdL b'O{ efOn] ln§L–rf]vf
vfof}“ . ln§L eg]sf] ux'F, rgf cflbsf] ;ft'sf] 8Nnf] agfO{ kf]n]sf] x'Fbf] /x]5
. ptf /fh:yfgdf rflxF ux'Fsf] lk7fsf 8Nnf agfP/ otfsf ln§Lh:t} af6L agfpFbf
/x]5g\ . ptf bfnaf6L vfg] / otfrflxF ln§L–rf]vf vfg] rng 5 . rf]vfrflxF cfn'sf]
t/sf/LnfO{ cldnf] xfn]/ crf/em}“ agfOG5 / ln§Lsf ;fy vfOG5 . cf;g;f]nsf] Jo:t
;8slsgf/sf] 6x/] ækmf:6 km'8 /]:6'/fFÆ df vfPsf] Tof] ln§L rf]vf dL7} nfUof] .
ToxfF xfdLnfO{ a:gsf nflu a]Gr ldNof] . vfof}“ . clg ;Ltf / efph"sf nflu s]xL
kmnkm"n af]Sof}“ .
;ftf}“ lbg M
@)&^ ;fpg !# ut] dÍnjf/
laxfg tLg ah]lt/ d lapFem]“ . aflx/ Psbd xNnfvNnf
eO/x]sf] lyof] . lrof a]Rg]x¿, klqsf a]Rg]x¿ / yf]s dfqfdf ;fu;AhL a]Rg]x¿sf]
lrRofx6 e'OFtnfaf6 cfO/x]sf] lyof] . df};d zLtn lyof] t/ dflg;x¿sf] lrRofx6n]
d]/f] lgb|f k6sk6s layf]lnof] . kfFr ah]lt/ bfh'efph" xfdL a;]sf] sf]7fdf
cfpg'eof] .
æxfdL t g'xfOw'jfO ;lscf]/L tof/ k/]/ em/]sf . s] 5
sfo{qmd <Æ bfh'n] eÙ'eof] .
;Ltfn] cl3 g} g'xfO{j/L tof/ k/]sL /lx5g\ . d klg
x:ofªkm:ofª ub}{ p7]/ afy?ddf k;]“ . kfFr–;ft ldg]6df g'xfO{cf]/L bf/L sf6]/
lg:s]“ .
;'?sf] of]hgfcg';f/ lxhf] xfdLn] otf gcfO{ pt} kf/;gfy
ofqf ug'{ lyof] . ;do ldn] pt}sf] ltn}of 8Øfd klg k'Ug' lyof] . t/ xfd|f]
of]hgf klxNo}b]lv layf]lnPsf] lyof] . ;Ltf ladf/L x'g'eGbf klxNo} xfdL
of]hgfeGbf l9nf] eO;s]sf lyof}“ eg] ;Ltfsf] ;d:ofn] t of]hgf etfe'Í nyflnÍ
eO;s]sf] lyof] . xfdLn] afOh" dlGb/, dfF zLtnf dlGb/, kunf afaf
cf>dh:tf cg]s e|d0fof]Uo :yfgx¿sf] ofqf SoflG;n ul/;s]sf lyof}“ eg] kf/;gfy
ofqf / ltn}of 8Øfd klg x]g]{ ;do ca gk'Ug] b]lvof] . c;kmn ofqf . oL ;a} s'/f
ljrf/ u/]/ d}n] d}yg 8Øfdsf] cjnf]sgdf hfg] af/] ;f]r]sf] lyPF .
clg xfdL e'OFtnfdf em¥of}“ . ToxfF d'l:snn] krf;
hgf dflg; lyP . t/ ltgsf] lrRofx6 xhf/f}“ dflg;sf em}“ lyof] . d 5Ss k/]“ . olt
yf]/} dfG5]n] klg ;x/nfO{ lapFemfpg ;Stf /x]5g\ .
æxfdLn] t yfx} kfPgf}“ .Æ o'j/fh bfh'n] eÙ'eof] .
pxfFx¿sf] sf]7f ejgsf] ptfk6\l6 x'gfn] cufl8sf] Tof] xf]xNnf k'u]sf] /x]g5 .
;8sdf lg:s]/ dflg;nfO{ ;f]Wb} xfdL d}yg 8Øfd hfg]
a;c8\8ftkm{ nfUof}“ . a;–c8\8fcufl8sf] Pp6f lrof–k;ncufl8 pleO{pleO{ Ps–Ps sk
lrof vfof}“ .
xfdL cr]n lbgdf nueu rf/kfFr sk lrof lkpg yfn]sf
lyof}“ . o'j/fh bfh' cj;/ ldNgf;fy lrof lkcf}“ eg]/ hf]8 ul/xfNg'x'GYof] . otf
lrofsf] dfqf Psbd sd eP klg To;df b"w, /ª / lrgL tLg}yf]s s8f x'G5 . bfh'nfO{
o:tf] s8f lrof v'a dg k5{ .
cufl8 a;sf sG8S6/x¿ Psbd lrRofP/ ofq'x¿sf] Wofg tfÙ
sf]l;; ul//x]sf lyP . a;x¿sf] 6ØfF6ØfF / 6"F6"F c;xgLo lyof] . a;x¿sf]
xg{ ;'Ù] afgL 36]sf xfdLnfO{ a;kfs{sf] o:tf] xf]xNnf / ss{z xg{ Psbd d'l:snsf]
If0f aGYof] .
‘lsg ;/fk]sf] <’
a; klqmof}“ . cf;g;f]naf6 d}yg hfg] a; oxL dfq /x]5
. xfdLnfO{ k]6df xfn]/ Tof] a; Psl5gdf /fl¨«o /fhdfu{df k'Uof] . ef/tn] agfPsf
gofF /fl¨«o /fhdfu{ rf}8f, ;'/lIft / /fd|f 5g\ . ;8s hldgeGbf Psbd cUnf agfOPsf
5g\ . of] /fhdfu{ klg ljzfn lyof] . ef/tLo /fl¨«o /fhdfu{sf] km}nfj6 /
cf/fdbfoL ofqf ul//x]sf] a]nf d}n] cfÇgf] df]afOndf af]nL /]s8{ u/]F–
æotfsf ;8s b]Vtf dnfO{ xfd|f /fl¨«o /fhdfu{sf]
;Demgf x'G5 / cfkm}Fk|lt b'Mv nfU5, kL/ nfU5 . xfd|f] b]zdf o:tf rf}8f ;8s
slxn] aGnfg\ < d w]/} cfzfjfbL aÙ ;lsgF . xfdLn] ;x/ agfpFbf g t o;/L kof{Kt
hldg 5f8L 3/x¿ 78Øfof}“, g t xfdL;Fu hfFu/ 5, g c7f]6 5, g OdfGbfl/tf 5, g k};f
5 . xfdL;Fu vfln e|¨frf/ 5, a]OdfgL 5, / 7uL 5=========== .Æ
d xfd|f] 6]ª\u|f k'n ;Demg yfn]F . sfnf]kq u/]sf]
;ft lbg gk'Ub} ;8sdf vfN6fv'N6L k5{g\ . dnfO{ cfÇgf] b]zsf OlGhlgo/, g]tf cflb
;a} ;Dem]/ ;/fKg dg nfU5 . ;8s alg;Sg kfPsf] x'Fb}g Tof] eTsg yfN5 . To:tf] ;8s
kf; u/]/ k};f sdfpF5g\ OlGhlgo/x¿ . clg xfd|f g]tfx¿ ltg} 7]s]bf/ / OlGhlgo/af6
rGbf dfu]/ /fhgLlt / k]6kfnf] u5{g\ . dnfO{ oL ;anfO{ ;/fKg dg nfU5 .
‘lsg ;/fk]sf] <’ ;Ltf dnfO{ zfGt /fVg sf]l;;
ul5{g\ .
a; s]xLa]/df lgofdtk'/ k'Uof] . oxfFaf6 a;n] /fl¨«o
/fhdfu{ 5f8L xfd|flt/sf /fhdfu{h:tf] ;8s klqmof] . a; Psbd 6\jfF6\jfF ub}{ cl3
a9Øf] . ;8ssf] lsgf/df cUnfcUnf ¿v l7Í plePsf lyP . st}st}sf ¿vrflxF ;8saf6 ptf
v]tk6\l6 9Ns]sf lyP . ls;fgx¿n] v]tdf olta]nf;Dd cÙafnL nufPsf lyPgg\ . dflg;x¿
a;df r9\g] / cf]n{g] ul//x]sf lyP . a;leq ofq'x¿sf] ef/tLo lrRofx6 slxn] lgs}
a9\Yof] t slxn] crfgs Psbd 36]/ ;'g;fg eOxfNYof] .
otfsf] ;8srflxF 7ØfSs} xfd|flt/sf] /fhdfu{h:t} 5 .
vfN6fv'N6L klg xfd|} ;8snfO{ ;Demfpg] vfnsf 5g\ . ;8sdf ufO{e}F;L b]vf k5{g\ .
;8sdf l:k8 a|]s/ klg 5g\ . st}st} ‘PlS;8]G6 k|f]g Pl/of’ n]v]sf af]8{ 5g\ .
;8sdf xfd|}lt/sf em}F df]6/;fOsn 5g\ t/ ltgdf ;jf/ dfG5]n] x]nd]6 gnufP klg
x'g] b]lvof] . xfd|flt/ klg 6«flkms k|x/Ln] s8fO gug]{ eP dflg;n] x]nd]6 nufpg]
lyPgg\ . w]/}h;f] dflg;n] ltg} 6«flkms k'ln;sf nflu x]nd]6 nufOlbPsf x'g\ .
clg s]xLa]/df lrQ/~hg / d}yg hfg] af6f] 5'6\l6of] .
lrQ/~hg hfgsf nflu ToxfFaf6 ;f]em} cl3 a9\g'kg]{ /x]5 eg] d}yg 8Øfd hfg]
af6f]rflxF clns klád–pQ/tkm{ df]l8Fbf] /x]5 . Ps}l5gdf Tof] af6f] ;f]em} klád
nfUof] . s]xLa]/df t Tof] af6f] blIf0f–klád kf] nfUbf] /x]5 .
klád aÍfnsf] klád jw{dfg lhNnfdf kg]{ lrQ/~hg l;6L gfdsf] ;x/ ;g\ !(%)
df :yflkt ePsf] xf] . of] ;x/ oxfFsf] lrQ/~hg nf]sf]df]l6e jS;{sf sf/0f k|l;4 5
. To; If]qdf sf]Onfsf] e08f/ e]§fpg'cl3;Dd of] :yfg 3gf hÍn g} lyof] . cfh
7"nf7"nf sf]Onf vfgL / 6«]g lgdf{0f sf/vfgfsf sf/0f xhf/f}“ >ldsn]
/f]huf/L kfPsf 5g\ .
ef/tLo :jtGqtf ;]gfgL b]zaGw' lrQ/~hg bf;sf] gfddf /x]sf] o; ;x/sf]
hg;ª\Vof nueu rfnL; nfv 5 eg] 6«]g agfpg] sf/vfgfdf dfq} klg !#,))) dhb'/n]
k|ToIf /f]huf/L kfPsf 5g\ . hg;ª\Vofsf] kGrfÙAa] k|ltzt lxGb' 5g\ eg] oxfFsf]
d'Vo efiff aÍfnL xf] .
cf}Bf]lus ;x/ eP klg cGo ;x/df kfOg] ;Dk"0f{
;'ljwf ePsf] x'gfn] tyf xl/ofnL, kof{j/0fLo ;+/If0fdf Wofg lbPsf] x'gfn] oxfF
w]/} cf}Bf]lus ;x/df em}F w'jfF, w'nf] / b'u{GwL 9n cflbsf] ;d:of 5}g . kfgLsf]
kof{Kttf 5 eg] kfs{, v]n d}bfg, ¿vhÍnn] 9fs]sf efu klg k'Ubf] 5g\ . t/ xfdL
o;kN6 lrQ/~hg l;6L 3'Dg] of]hgfdf lyPgf}“ . d}n] d]/f] 5]pdf a;]sf] aÍfnL
efOnfO{ ;f]w]“– æxfdLn] oxfFsf] nf]sf]df]l6e jS;{ x]g{ kfpF5f}“ t <æ
æls gkfpg] < kfOxflnG5 lg .Æ p;n] cfTdljàf;sf
;fy eGof] .
æTo;f] eg]/ klg sxfF x'Fbf] /x]5 / efO . xfdLn]
sxnufFjsf] ;'k/yd{n kfj/ KnfG6 x]g{ rfèf}“, t/ xfdLnfO{ k|j]z g} lbOPg .Æ d}n] eg]“ .
æd t sltkN6 uPsf] 5', v} s]xL eg]g s;}n] . lgodsf]
s'/frflxF dnfO{ yfxf ePg .Æ p;sf] cfTdljàf; clns 36]sf] lyof] .
t/ xfdL lrQ/~hg l;6Llt/ guP/ ptf ptf d}yg 8Øfdlt/
uO/x]sf lyof}“ . af6}df sNof0f]à/Lsf] rlr{t dlGb/ /x]5 . xfdL oxfF bz{gfyL{ eP/
cfPsf lyPgf}“, xfd|f] nIo afFw / afFwn] agfPsf] tfn x]g'{ lyof] .
ænf}, oxL xf] d}yg 8Øfd ¤Æ
sG8S6/ xFl;nf] dflg; lyof] . p;n] eGof]– ænf}, oxL
xf] d}yg 8Øfd . 3'Dg'xf]nf, /dfOnf] u/L .Æ
xfdL a;af6 cf]ln{of}F . a;n] xfdLnfO{ afFwsf] k'n
tf/]/ ptfk6\l6sf] v'nf v08df cf]/fn]sf] lyof] . laxfgsf] ;f9] cf7 eO;s]sfn] ca
vfhf vfg] a]nf ePsf] lyof] . xfdL glhs}sf] ;kmf 6x/] xf]6ndf k:of}“ . xf]6ndf
k:gf;fy vfhfsf] c8{/ u¥of}“ .
s]xLa]/ kv]{kl5 vfhf cfOk'Uof] . dhfn] vfof}“ .
æsNof0f]à/L uO{cf]/L cfpg'ef xf] ls <Æ
xf]6njfnfn] ;f]Wof] .
æx}g, xfdL sNof0f]à/Lsf] bz{g ug{ cfPsf x}gf}“ .Æ
sNof0f]à/L dftfsf] bz{g xfd|f] ofqf–of]hgfdf gk/]sf] x'gfn] d}n] To;f] eg]“ .
æoxfF cfP/ klg ;fIfft\ dftfsf] bz{g gu/L sf]xL
kms{G5 <Æ p;n] cfÇgf] cfáo{ k|s6 u¥of] . p;sf] egfOnfO{ ToxfF plePsf s]xL
u|fxs / sd{rf/Ln] klg ;fy lbP .
æs] ug]{, ;a} s'/f xfdLn] rfx]h:tf] x'Fb}g /x]5 .Æ
d}n] nfrf/L k|s6 u/]F . xfdLnfO{ sNof0f]à/L dftfsf] dlxdf klxNo} yfxf lyPg .
olb klxNo} yfxf ePsf] eP bz{g ug]{ klg ;do ldnfpFYof}F ls <
clg vfhf vfgf;fy xfdL d}yg afFw / hnfzo x]g{ tof/
eof}“ . of] hnfzo ljzfn tfnsf] ¿kdf 5 . aLraLrdf cg]sf}“ 6fk' 5g\ . w]/}h;f]
6fk' ¿vn] 9fs]sf 5g\ eg] s]xL 6fk'df xf]6n cflb rn]sf] cg'dfg u¥of}“ xfdLn] . 8Øfddf
a;]/ hnfzonfO{ cfFvfn] x]/]/ o;sf] km}nfj6sf] cg'dfg ug'{ eg]sf] cGwfn] xfQL
5fd]h:tf] dfq x'GYof] .
wgafb ;x/af6 nueu c7rfnL; lsnf]ld6/ klád pQ/df kg]{ d}yg 8Øfd $,&*(
ld6/ nfdf] / krf; ld6/ -!^% lkm6_ cUnf] 5 . af/fs/ gbLdfly ;g\ !(%& df
ag]sf] o; afFwn] ^% ju{lsnf]ld6/df km}lnPsf] hnfzosf] lgdf{0f u/]sf] 5 . oxfF
agfOPsf] e"ldut kfj/ :6];g blIf0f Pl;ofs} klxnf] xf] .
d}yg afFwsf] lgdf{0f af9L lgoGq0f tyf hnljB't\ pTkfbg ug{sf nflu xf] .
;f7L d]ufjf6 ljB't\ pTkfbg x'g] o; afFwn] af/fs/ gbLsf sf/0f bfdf]b/ pkTosfdf
cfpg] af9L / klx/f] lgoGq0fdf w]/} of]ubfg k'¥ofPsf] 5 . oxfFaf6 nluPsf] gx/n]
7"nf] s[life"ldnfO{ l;FrfO k'u]sf] 5 . bf];|f] ljào'4tfsf cyf{t\ ;g\
!($@ df avf{df bfdf]b/ pkTosfdf af9L cfpgfn] b; lbg;Dd snsQfnfO{ ef/tsf afFsL
efuaf6 cnu ul/lbof] . ;/sf/n] o; ;Ë6af6 kf7 l;s]/ oxfF afFw agfPsf] xf] .
xfdLn] Pp6f 8'Íf ef8fdf lnof}“ / j/k/ 3'dfOdfUof}“
. Ps lsnf]ld6/hlt k/sf] Pp6f 6fk'df k'u]kl5 xfdLn] kmf]6f]x¿ lvRof}“ . hnlaxf/
ul//x]sf] a]nf d}n] lel8of] / kmf]6f] klg lnO/x]“ . udL{ eP klg tfndf xfjf rNb}
lyof] . xfjfsf sf/0f xfdLnfO{ udL{sf] Tolt w]/} cg'e"lt x'g kfPg . /dfOnf]
eof] . dhf eof] .
of] ;do ko{6s cfudgsf] klg ;do xf]Og /x]5 . tfndf
kfgL Psbd tn lyof] . kl5 c;f]h;Dddf kfgLsf] ;tx clxn]sf] eGbf aL;kRrL; ld6/
pFrfO;Dd k'U5 eg]/ xfd|f] 8'Ífjfn dfemL efOn] eGof] . kfgLdf avf{df;sf]
wldnf]kgf a9\b} cfPsf] h:tf] lyof] / ;'Svf 7fpFdf pd|]sf] emf/kft ev{/ kfgLdf
8'a]sf] lyof] . o;sf] cy{ lyof] To; :yfgdf w]/} dlxgfkl5 kfgLsf] ;tx clnslt pSn]sf]
lyof] .
8'Íf ;o/df bfh'efph" / ;LtfnfO{ w]/} v';L
b]v]“ . d t To;} klg /dfPs} lyPF, lr/k|tLlIft d}yg 8Øfd lyof] of] . 6f]nLsf
;b:osf] cfgGbn] dnfO{ yk cfglGbt agfof] .
oxfF ug'{kg]{ c¿ s]xL sfd lyPg, 8'Ífsf] ;o/ ;s]kl5 xfdL
la:tf/} l8ndf pSn]/ aflx/ lg:Sof}“ . klxn]s} xf]6ndf k;]/ s]xL xNsf vfgf vfof}“
. xfdLn] ToxfF j/k/ w]/}lt/ gh/ 8'nfof}“ . of] kxf8L If]q /x]5 . kxf8L If]q eg]
klg kxf8 ;fgf;fgf lyP . kxf8}kxf8 . l9:s}l9:sf . d}bfg sd . afFw Psbd cUnf] t/
;'Gb/ /x]5 . hjfx/nfn g]x¿n] o; afFwsf] pb\3f6g u/]sf /x]5g\ . pb\3f6g
sfo{qmdsf nflu agfPsf] kSsL cUnf] d~r cem} /x]5 . Tof] :yfg ca hÍnn] 9flsPsf]
/x]5 . dflg;n] ¿vla?jf /f]k]/ o;nfO{ xl/of]el/nf] agfPsf 5g\ . o; 7fpFdf dflg;x¿
;'Svf ;dodf jgef]h vfg cfpFbf /x]5g\ . clxn] avf{df; ePsfn] jgef]h rNbf] /x]g5
.
clg Pp6f c6f];Fu df]ndf]nfO u¥of}F . xfdL Tof] c6f]
kqmL kGr]t 8Øfdtkm{ uof}“ . c6f]jfnf dflg; /dfOnf] /x]5 . p;n] s'df/w'aLdf
:yfoL a;f]jf; u/]/ a;]sf g]kfnLx¿;Fu cfÇgf] /fd|f] lrghfg 5 eGof] . lgs} ukmf8L
/x]5 .
æx]gf]{;\ . d s'g} a]nfsf] gfd'b ufos x'F . cfs]{:6«fsf]
ufos x'F . cem} klg ufpF5' . t/ ufP/
dfq afFRg ;lsFb}g OlG8ofdf . ;f]vn] ufpg] xf] .Æ
æxf] lg . ef/tdf dfq lsg, g]kfndf klg ufP/, gfr]/
jf v]nf8L eP/ afFRg sl7g 5 . g]kfndf slj–n]vsn] klg n]v]/ sdfpg] l:ylt Psbd sd
5 .Æ
æOlG8ofdf hlt v/fa t 5}g xf]nf ptf .Æ d]/f] l6Kk0fL
;'g]kl5 p;n] eGof] . cª\u|]hLdf pvfg 5 lg– b u|f; P6 b cb/ ;fO8 ckm b km]G; Oh
lu|g/ . xfdL ;a} o:t} dfgl;stfdf afFr]sf /x]5f}F .
æ7"nf] 5f]/fn] ev{/} wgafbsf] ueg{d]G6
OlGhlgol/ª sn]haf6 OlGhlgol/ª kl9;Sof] . ;fgf] 5f]/f] jlsn eO;s]sf] 5 . 5f]/L
klg k9]n]v]sL 5] / HjfOF OlGhlgo/ x'g'x'G5 .Æ p;n] ;Gtfgsf] k|z+;f ub{} eGof] .
p;n] cfÇgf] OlGhlgo/ 5f]/fn] ev{/} af]sf/f] l:6n
l;6Lsf] s'g} kmnfd sf/vfgfdf sfd ug{ yfn]sf] 5 eGof] . dfOFnf] 5f]/f]rflxF 6«s
8«fOe/ 5 eGYof] . ca Tof] 5f]/f] klg cfkm"n] em}“ c6f] rnfpg] ePsf] 5
eGYof] .
æ6«s rnfpg'eGbf t cfÇg} c6f] x'g] xf] eg] o;}df
kmfObf 5 .Æ p;n] eGof] .
a'wgL d]emfg / /f]af]g dfemL
xfdL s]xLa]/d} s'df/w'aLnfO{ aflx/ kf/]/ kGr]t 8Øfd
k'Uof}“ . kGr]t 8Øfd t em§ x]bf{ d}yg 8ØfdeGbf 7"nf] b]lvof] . oxfFsf]
hnfzo plt 7"nf] t xf]Og t/ of] w]/} nfdf] 5 . hnfzosf] kfgL Psbd ;ª\nf]
lyof] . Totflt/ avf{ nfu]h:t} b]lvPg . avf{ nflu;s]sf] eP gbLsf] kfgLdf
wldnf]kg cfOxfNg] lyof] eÙ] dnfO{ nfUof] .
xfdLn] lgs}a]/ kmf]6f] lvFRof}“, lel8of] lvRof}“ /
/dfOnf] dfg]/ otfptf u¥of}“ . kfgL knf{knf{ h:tf] lyof] . afbnn] cfsfz 9fs]sf]
lyof] . afFwsf] pFrfOdf xfdL /dfO/èf}“ . d}n] tLg}hgfnfO{ 8Øfdsf] af/]df atfPF
. kGr]t 8Øfd cfpg'sf] sf/0f, To;sf] Oltxf; / jt{dfgsf] af/]df eg]“ . Tof]
8«fOe/ dl;t tL 7fpFx¿sf af/]df ePsf] hfgsf/L b]v]/ 5Ss lyof] . Pp6f ljb]zLn] cfÇgf] 7fpFsf] Oltxf;,
e"uf]n / ;a} ljj/0f 7Ls7Ls hfg]sfdf pm cfáo{ dfg]/ ;'lg/xGYof] .
d}n] p;nfO{ ;f]w]F– æhjfx/nfn g]x¿;Fu hf]l8Psf] o;
:yfgsf] syf yfxf 5 <Æ
æ5 lg . d t oxLFsf] dflg; kf] t .Æ p;n] ;uj{ eGof]
.
bfdf]b/ EofnL skf]{/];g -8LPd;L_ n] agfPsf klxnf] r/0fsf rf/ ax'p2]ZoLo
afFw -ltn}of, sf]gf/, dfO{yfg / kGr]t_ dWo] kGr]t 8Øfd kl5Nnf] xf] . ;g\ !(%(
df ag]sf] kGr]t 8Øfd @* ju{lsnf]ld6/ If]qkmndf km}lnPsf] 5 . o; hnfzoaf6 *)
d]ufjf6 lah'nL pTkfbg ul/G5 eg] oxfFsf] kfgLaf6 7"nf] If]qdf l;FrfO k'¥ofOPsf]
5 . lr/s'G8faf6 gf} lsnf]ld6/ / c;g;f]n ;x/af6 of] aL; lsnf]ld6/sf] b"/Ldf
/x]5 . s'df/w'aL /]nj] :6];gaf6 of] b; lsnf]ld6/ dfq} kbf]{ /x]5 .
cfhsf] /3'gfyk'/ k'ln; yfgfcGtu{t kb{5 P]ltxfl;s t]ns'kL ;x/ . kGr]t 8Øfdsf]
lgdf{0fn] bfdf]b/ gbLsf] lsgf/df a;]sf] t]ns'kL ;x/ tfndf 8'Ag k'Uof] . ;f] ;x/
ltnsDkf clw/fHosf] /fhwfgL lyof] . ;DejtM k~rsf]6 /fHo ltnsDkf /fHos} Ps v08
lyof] . k~rsf]6df /x]sf] /fhf l;+xb]jsf] lsNnfsf eUgfjz]ifx¿, kxf8sf] km]bLsf
cg]s dlGb/x¿ cfh;Dd pSt /fHosf] pTyfg / ktgsf d"s ;fIfL ag]/ v8f 5g\ .
;g\ !()@ df h]=8L= a]nuf/n] pSt ;x/sf] e|d0f u/]kl5 n]v]sf 5g\– æof]
;x/ aÍfnsf] 5f]6f gfuk'/ c~rnel/df ;fgf] If]qkmndf km}lnPsf] ;DejtM ;a}eGbf
;'Gb/ / w]/} dlGb/x¿sf] ;x/ xf] .Æ pgn]
aL;eGbf a9L dlGb/x¿sf] ;"rL agfPsf 5g\ eg] æOF6 / 9'Ífsf cg]s l9:sf /
;+/rgfx¿Æsf] k|;Í NofPsf 5g\ . t]ns'kL ;x/sf] Oltxf; @,))) jif{ k'/fgf] b]lvG5
. kGr]t 8Øfdn] 8'afPsf nueu ;a} dlGb/x¿ h}gx¿sf dlGb/ x'g\ . afFwdf pleP/ d oL
;a} s'/fx¿ dgdf v]nfO/x]sf] lyPF .
ptf blIf0fk6\l6sf] kxf8rflxF j/k/sf kxf8eGbf lgs} cUnf] lyof] .
æoxL kxf8 xf] k~rsf]6 kxf8 . k~rsf]6 clw/fHosf] /fhwfgL t]ns'kL ;x/ xfdL
plePsf] :yfgaf6 kfl/k6\l6 clns pQ/–kláddf hnfzodf 8'a]sf] lyof] .Æ xfd|f]
8«fOe/n] d]/f cfFvfn] vf]h]sf s'/f cg'dfg u/]/ elgxfNof] . xfdLn] 8'Íf kfPgf}“
. ;a} d5'jf/]x¿ df5f dfg{ uO;s]sf /x]5g\ . 8'Íf gkfPkl5 t]ns'kL ;x/sf dlGb/x¿sf
uh'/x¿ b]Vg] /x/ cw'/} eP . xfdLn] k~rsf]6 /fHosf] /fhwfgL ;x/ sxfF / s;/L
8'a]sf] 5 dhfn] x]g{ kfPgf}“ .
k/ Pp6f 7"nf] lrDgL b]lvof] . d}n] 8«fOe/nfO{ ;f]w]“– æp M Tof]
k/sf] 7"nf] lrDgL s]]sf] xf] <Æ
æTof] /3'gfyk'/ yd{n kfj/ KnfG6 xf] . 7"nf] kf] 5 t ¤Æ p;n] hafkm
lbof] .
xfdL k~rsf]6 kxf8 hfFb} lyPgf}“ . kxf8kfl/sf] k~rsf]6 lsNnf klg x]g{
hfg] of]hgfdf lyPgf}“ . xfdLn] afFwdfq x]g{ ;Sof}“ . afFwjl/kl/sf P]ltxfl;s :ynx¿
gx]/L xfdL lkmg{ nfu]sf lyof}“ .
d}n] cfÇgf cufl8sf] ljzfn hnfzolt/ Psf]xf]/f] x]/]/ o; afFw;Fu hf]l8Psf]
Ps k|;Í ;Dem]“ . d}n] bfh'efph" / ;LtfnfO{ eg]F–
æ;g\ !(%( df hjfx/nfn g]x¿n] of] afFwsf] pb\3f6g u/] . oxfFsf lgdf{0f clwsf/Lx¿n]
g]x¿sf] :jfutsf nflu b'O{ kGw|a;]{ sGofx¿nfO{ 5fg]sf lyP M a'wgL d]emfg /
/f]af]g dfemL . a'wgL d]emfgn] lgb]{zgcg';f/ g} cf}krfl/s 9Ín] g]x¿nfO{
km"ndfnf klx¥ofP/ :jfut ul/g\ . sfo{qmd eJo eof] . g]x¿n] ;Daf]wg u/]sf]
d~r cfh;Dd 5Fb} 5 .
cF, clg kl5 a'wgL cfÇgf] ufpF s/af]gf kmls{g\ . afFwsf] lgdf{0f sfo{
;dfKt ePsfn] pgLx¿nfO{ lgdf{0f sDkgLn] labf lbPsf] lyof] . pgL ufpF k'Ubf ufpFsf
a"9fkfsf / hfÙ];'Ù]n] eg]– æltdLn] g]x¿nfO{ dfnf nufOlbof} . To;f] ePsfn]
ltdLn] pgL;Fu ljlwjt\ lax] ul/;Sof} .Æ
t/ g]x¿ ;Gyfn lyPgg\, a'wgLn] cfÇgf] hftla/fb/Laflx/ lax] u/]sL 7xl/of]
. chft;Fu lax] u/]sf] x'gfn] pgnfO{ kl/jf/, cfkmGthg / 5/l5d]sLn] 3/af6 wkfP . ;/sf/L
sd{rf/L / k|x/Lx¿n] ltgLx¿nfO{ j:t'l:ylt a'emfpg sf]l;; u/] . Tof] lax] lyPg
eg]/ ;Demfpg vf]h] . t/ ufpFn]x¿ emg\ pQ]lht / qm'4 eP . kl/l:ylt ;DxfNg ufîf]
x'g] b]v]/ ;/sf/L sd{rf/L / k|x/L kl5 x6] .
8«fOe/ d}n] eg]sf] ;'g]/ d';'d';' xfF:of] .
ælsg xfF:g'ePsf] <Æ d}n] ;f]w]F .
ætkfO{F t otf cfO/xg'x'Fbf] /x]5 . ;a} yfxf /x]5 . To;} eP/ cfkm\gf
bfh'efph"nfO{ klg 3'dfpg lnP/ cfpg'ePsf] /x]5 . d t gofF dfG5] eG7fGb}
lyPF .Æ
æd t otfsf nflu Psbd gofF . lhGbuLdf klxnf] kN6 emf/v08 k;]sf] . of] ;a
s'/f OG6/g]6df vf]h]/ hfg]sf] . o; afFwsf] af/]df w]/} s'/f OG6/g]6df hfGg
kfOG5 .Æ d}n] eg]F .
æPP .Æ p;n] eGof] . clg pm d}n] eg]sf] syf k"/f ug{ yflnxfNof]–
To;kl5 a'wgLn] kGr]t ufpFsf ;'wL/ bQsf] 3/df z/0f lnOg\ . pgnfO{ eg;'g
u/]/ ;'wL/ bQn] ;fgf]ltgf] gf]s/L lbnfOlbP . kl5 ltgn] ;'wL/af6 Ps 5f]/L kfOg\
. t/ ;Gyfn hfltn] To; aflnsfnfO{ klg cfÇgf] hfltleq lng c:jLsf/ u/] . s'g} sfd
gePsfn] ;g\ !(^@ df 8LeL;Ln] a'wgLnfO{ gf]s/Laf6 lgsflnlbof] . ;g\ !(*% df cfP/
k|wfgdGqL /fhLj ufGwLn] a'wgLnfO{ 8LeL;Ldf k'g:yf{lkt ul/lbP .
t/ cfh;Dd a'wgL / pgsL 5f]/L ;dfhaf6 alx:s[t g} 5g\ eÙ] d}n] ;'g]sf]
lyPF . d}n] xfd|f] 8«fOe/nfO{ ;f]w]“– æxfdLn] cfh a'wgLnfO{ e]6\g ;S5f}“ t <Æ
æsxfF e]6\g' , dl/uO{ lg .Æ p;n] xfF:t} eGof] .
æp;sL 5f]/L t 5] xf]nf lg <Æ
æ5}g . Tof] klg lbNnL uO{ . cfdf /f]ufpg yfn]kl5 cfdfnfO{ lnP/ pkrf/fy{
pm lbNnL uPsL lyO{ . cfdf pt} d/L . p;n] klg pt}sf] s]6f;Fu lax] u/L . pt} 3/hd
u/]/ a;]sL 5] . d}n] ;'g]sf] 5', To;sL klg Pp6L 5f]/L 5] .Æ
æP . clg 3/ < Tof] t 5 xf]nf lg <Æ d}n] eg]“ .
ælar/L ¤ To;sL klg Pp6L dfq 5f]/L eO5 <Æ ;Ltfn] ;f]lwg\ . bfh'
efph"nfO{ of] syf w]/} cgf}7f] nfUof] .
æ5f]/f klg 5g\ ls, yfxf ePg . d}n] yfxf kfpFbf;Dd Pp6L dfq 5f]/L lyO{ .Æ
8«fOe/n] eGof] .
æclg ca t p;sf] dfjnL ;dfhn] p;nfO{ :jLsf/ u¥of] xf]nf ls <Æ d cem}
p;sf] ;fdflhs alx:sf/af/] g} hfÙ pT;'s lyP“ .
æl:jsf¥of] . p;n] cfÇgL 5f]/L cfÇg} hftsf] s]6fnfO{ lbPsL 5] c/] . Tof]
3/ a]r]sf] k};fn] p;n] lbNnLsf] ===========Æ
æP . aNn 9'Ss eof] .Æ d]/f] dgdf zflGt 5fof] . a'wgL d]emfg dl/;s]sL eP
klg, p;sL 5f]/L lbNnLlt/ nfu] klg a'wgLsL gfltgLnfO{ cfÇgf] hftla/fb/Ldf :yfg
ldNof] eÙ] va/n] d}n] /fxt dx;'; u/]sf] lyPF .
g]kfndf
pRr afFwsf] kl/sNkgf
dfO{yfg / kGr]t afFw lgdf{0fsf] k|efjsf af/] klg d}n] s]xL cWoog u/]sf]
lyPF . d}n] k9]sf] lyP“– bfdf]b/ gbLn] p;a]nf To; If]qdf af9Lsf sf/0f tafxL
dRrfpFYof] . !(%& / !(%( df ag]sf dfO{yfg afFw / kGr]t afFwsf sf/0f af9Lsf]
Tof] ljgfzsf/L zlStdf îf; cfof] . af9Ln] ug]{ tx;gx;df cfwf s6f}tL eof] . b}lgs
hnk|jfxnfO{ oL afFwn] w]/} lgoGq0f ug{ ;s] . t/ hnfzo df6f] / afn'jfn] k'l/Fb}
cfof] . d'Vo hnk|jfx x'g] a]nfdf kfgL sd ax]/ ;f] af6f] / afn'jfnfO{ axfpg ;s]g
/ o;/L hnfzosf] hne08f/0f Ifdtf Psbd} 36\g k'Uof] . o;sf/0f afFwb]lv tnsf]
bfdf]b/a]F;L kof{j/0fLo c;Gt'ng ePsf] If]q x'g k'Uof] . ;fy} of] If]q
k|s[ltdfly dflg;sf] eofgs cltqmd0fsf] If]q klg x'g k'Uof] .
dnfO{ nfU5 oxfFsf] kxf8L e"ld alnof] 5 . oxfF ;xh} df6f] eTsFb}g,
;xh} aUb}g, oxfF vf]nfn] Psbd} sd afn'jf aufpF5 . t/ klg oxfF o;n] jftfj/0fLo
kl/jt{g lgDTofPsf] 5 . olb o:t} vfnsf] afFw xfd|f] sf];L, u08sL of
/fKtL–s0ff{nLdf afFWg] xf] eg] To;n] klx/f], e"Ifo / ljgfzsf] s:tf] tf08j
b]vfpg] xf]nf < d g]kfndf pRr afFwsf] kl/sNkgf ;'g]/ Psbd x8a8fPsf] 5' .
o;n] dfgjLo hLjgz}nL, ;+:s[lt / cfly{s cfwf/dfly t cfqmd0f u5{ g}, dflg;sf]
efjgfdf k'¥ofpg] Iflt a]lx;fasf] x'g] b]V5' d .
otfsf] dT:o ;+:s[ltsf] af/]df klg d}n] s]xL k9]sf] lyPF . kGr]t
hnfzosf] kfgLdf nj0f, kfgLdf clS;hgsf] dfqf / cDnLotf klg sd x'gfn] sfTnf,
/f]x', d[ufn / Pn= sfnj;' hftsf dfq df5f km:6fpF5g\ . xfdLn] g t df5f df/]sf]
b[Zo b]Vg kfof}“ g t df5f kfgLdf kf}8]sf] b[Zo . t/ klg o; ljzfn hnfzon] dT:o
;+:s[ltsf] lgdf{0f ug'{ ;fdfGo xf] eÙ] 7fGof}“ . oxfFsf dflg;sf] hLjgdf kGr]t 8Øfdsf]
7"nf] k|efj 5 .
d eG5', xfdLsxfF ;fgf;fgf afFw afFw]/ df5fkfng ug]{ xf] eg] To;af6 eg]
cfly{s e/y]u x'g]5 . df5f cfoftdf s]xL g s]xL k|lt:yfkg x'g]5 .
of] ljzfn afFw b'O{ gbLsf] ;Íddf afFw afFlwPsf] b]lvof] . hnfzob]lv
ptfsf dflg;sf nflu otfsf s'df/w'aL cflb 7fpF k'Ug c;lhnf] ePsfn] xf]nf hnfzodf
Pp6f k'nsf] lgdf{0f eO/x]sf] /x]5 . To; lgdf{0ffwLg k'nn] hnfzonfO{ s'¿k
agfPsf] lyof] . Tof] k'n tof/ ePkl5 ;fob g/fd|f] gnfUnf . xfd|f] 8«fOe/n]
eGof]–
æptfsf dflg;sf nflu of] k'n xfd|f] PdPnPn] agfpg nufPsf] xf] . casf] Ps
jif{df of] tof/ x'G5 .Æ
;k{
;+/If0f If]qdf
kfgL knf{knf{ h:tf] eof] . x]bf{x]b}}{ ptf k~rsf]6
kxf8k6\l6af6 kfgL a;]{sf] ljzfn wf/f xfdL ePlt/} cfpg yfNof] . xfdL xtf/xtf/
6]Dkf]df r9Øf}“ . kfgL d';nfwf/ cf]Ol/of] . t/ kfFr;ft ldg]6d} Tof] la/la/
kfgLdf ablnof] . xfd|f] 8«fOe/n] eGof]– æca ;k{ ;+/If0f If]qdf hfg] .Æ
æx;\ .Æ xfdLn] eGof}“ .
otfaf6 ptf clg ptfaf6 ptf 3'dfP/ To;n] afFw /
ljB't\u[xsf sd{rf/Lx¿sf] cfjf;If]qlt/ nUof] . 7fpF ;kmf / zfGt lyof] . t/
3/jl/kl/ emf/dfq lyof], sxLF s;}n] km"naf/L cyjf ;fu;AhL nufPsf] b]lvPg . ;/sf/L
sd{rf/L / ltgsf kl/jf/hg Psbd cN5L 5g\ eÙ] dnfO{ nfUof] .
w]/}j6f ;fFu'/f uNnL 3'dfP/ p;n] xfdLnfO{ Pp6f sRrL
af6fdf nUof] . p;n] 6]Dkf] /f]St} eGof]– æoxL xf] ;k{ ;+/If0f If]q .Æ
s]sf] ;k{ ;+/If0f If]q x'g'' Tof] ¤ Tof] t
stfstfaf6 vf]h]/ cg]s hftsf ;k{x¿ /fv]/ dflg;nfO{ ;k{ b]vfpg] lghL k|bz{gL:yn
/x]5 . cg]s hftsf ;k{x¿ b]lvP . ltgnfO{ bz{ssf] ;'ljwfsf] Vofn /fv]/ kf/bzL{
l;;fsf ;fgf;fgf afs;df hLljt} /flvPsf] /x]5 . ;k{sf] To;/L ;+/If0f x'Fb}g eÙ]
:k¨ lyof] . t/ klg cg]s hftsf ;k{ x]g{ kfPsfn] dnfO{ /dfOnf] nfUof] . ToxfF Ps
;o b; k|hfltsf ;k{ /flvG5g\ eg] klg xfdL uPsf] a]nf tL;–rfnL;eGbf a9L k|hfltsf
;k{ lyPgg\ .
æoxfF ;k{ x]g{ cfpg] eP lxpFbdf cfpg' a]; x'G5 .
To; a]nf ;a} hftsf ;k{ b]Vg kfOG5g\ .Æ xfd|f] 8«fOe/n] eGof] .
ækmf]6f] lvr]sf] cnUu} k};f ltg'{kg]{ /x]5 . kfgL emdemd
kgf{n] xfdLn] df]afOn kmf]gaf6 lvr]sf kmf]6f]x¿ g/fd|f cfP .
kfgL km]l/ Psbdl;t cf]Ol/g yfNof] . d]/f] KofG6
k"/} leHof] . kfgL k/]/ htftt} en aUof] . xfdL 6]Dkf]df cfP/ rl9xfNof}“ .
8«fOe/n] Pp6f Knfl:6ssf] 6'qmf] vf]h]/ d]/f] KofG6 leHgaf6 arfpg sf]l;; u¥of] .
s] aRYof], dhfn] lelhof] lg . kf]xf]/sf] avf{df OGb| ;/x¿;Fu k6gfdf 3'Dbf klg
o;}u/L leh]sf lyof}“ .
To;kl5 csf]{ clns ;f]emf] af6f] eP/ kmsL{ xfdL
s'df/w'aL cfof}“ .
oxfFaf6 xfdL 6«]g kqm]/ wgafb hfg rfxGYof}“ . t/
To; lbg /]nj]sf s'g vfnsf sd{rf/Lsf] xf], x8tfn /x]5 . x8tfnsf sf/0f a]n'sf
kfFr ah] dfq 6«]g ldNg] b]lvof] . lbpF;f]sf] afî klg ah]sf] 5}g, lbgel/ oxfF
a;]/ s] sfd < xfdL s'df/w'aLdf al;/xg ;s]gf}“ . ToxfF /]nj] :6];gg]/sf]
lrofk;ndf k;]/ lrof vfof}“ . lrof vfPkl5 Hofgdf clnslt km'tL{ el/of] . Ps
lsnf]u|fd cDaf klg lsGof}“ . clg xfdL dflg;x¿sf] ;Nnfx dfg]/ ToxfFaf6 lxF8Øf}“
. clns tlNt/ cfP/ csf]{ 6]Dkf] kqmL xfdL lr/s'G8f a; :6];gtkm{ nfUof}“ . ca
xfdL;Fu wgafb ;x/ x]g{sf nflu ;do sd x'Fb} uPsf] lyof] . wgafb x]g{ sDtLdf klg
Ps k"/f lbg nfUg] clg xfdLnfO{ 5'§Lsf] ;Ldfn] 3r]6\t} nUg yfn]sf] lyof] .
To;}n] wgafbsf] /x/ Tofu]/ cf;g;f]n g} kms{g'kg]{ b]lvof] .
wgafb ;x/ emf/v08 /fHosf] ;a}eGbf km}lnPsf] ;x/ xf] . o;nfO{ ef/tsf]
sf]Onf e08f/ jf sf]Onfsf] /fhwfgL klg elgG5 . j/k/ ljzfn sf]OnfvfgLsf sf/0f
oxfF ko{6sx¿sf] cfudg eO/xG5 . oxfF af]sf/f] l:6n l;6L / 6f6f l:6n l;6L x'g'sf]
sf/0f sf]Onf / kfgLsf] pknAwtf xf] . oxfF ljàk|l;4 vfgL pTvgg ljàljBfno, lj1fg
tyf k|ljlw ljàljBfno, cg]s d]l8sn sn]h / cGo z}lIfs k|lt©fgx¿ 5g\ .
wgafbjl/kl/ cÙafnL nufpg ldNg] hldgsf] cefj 5, To;}n] :yfgLox¿
dT:okfng, /]zd v]tL cflbdf cfslif{t 5g\ . pBf]uwGbf / vfgLx¿sf] If]q eP klg
xl/ofnL / kof{j/0fLo lx;fan] of] If]q Psbd ;'Gb/ / ;kmf 5 .
emfl/of sf]Onf vfgL oxfFsf] ;a}eGbf dxŒjk"0f{ / 7"nf] sf]Onf
vfgL xf] . xfdL emfl/of sf]OnfvfgL klg x]g{ rfxGYof}“ t/ labf ;lsFb} uPkl5 of]
:yfg eljiodf km]l/ 3'Dgsf nflu 5f]8\g] ePsf lyof}“ .
wgafb 3'Dg cfpg] ko{6ssf] ;ª\Vof klg 7"nf] 5 . emf/v08 /fHosf]
;a}eGbf 7"nf] cfosf ;|f]t oxfFsf vfgL g} x'g\ . d}n] klxNo} klg eg]sf] 5'–
laxf/ / emf/v08 6'lqmg'sf] Ps k|d'v sf/0f oxfFsf sf]OnfvfgLsf] cfDbfgLsf]
afF8kmfF6 ljjfb xf] .
xfdL lr/s'G8faf6 a; kqm]/ k'gM cf;g;f]n cfof}“ .
cf;g;f]n a;c8\8faf6 c6f] kqm]/ /]nj] :6];g cfof}“ . clg 6«]g r9L jw{dfg
l;6Ltkm{ nfUof}“ .
jw{dfg xfd|f nflu ;j{yf gofF 7fpF lyof] . 6]«gaf6 cf]n{g
t ;lhn} ef] t/ ;x/ stfk6\l6 xf], xfdLn] jf; stfk6\l6 kfpg] xf}“, s]xL yfxf lyPg
.
æ;x/ stfk6\l6 xf] <Æ d}n] glhs} pleO/fv]sf] aÍfnL
o'jsnfO{ ;f]w]“ .
æotf .Æ p;n] ;x/ ePk6\l6 xftn] ;Ë]t ub}{ eGof] .
æjw{dfgdf jf; a:g ;a}eGbf a]; xf]6n sxfF xf]nf <
;:tf] klg, ;'/lIft / cf/fdbfoL klg .Æ
æ;:tf] / cf/fdbfoL xf]6n t aghL{ g} xf] .Æ p;n] eGof]
. xfdL cfsfz] k'n t/]/ /]nj] :6];gaflx/ lg:Sof}“ . Pp6f 6f]6f] kqm]/ ;f]em}
aghL{ xf]6n tfSof}“ . sf]7f ldNof] . a]n'sf jw{dfgsf] xf]6n aghL{df jf; eof] . vfgf
csf{] Pp6f xf]6n aghL{df vfof}F . oxfF aghL{ u|'ksf] nueu Psflwsf/ /x]5 xf]6n
Joj;fodf .
cf7f}“ lbg M
@)&^ ;fpg !% ut] a'wjf/ M
;Ltfsf] hGdlbgdf jw{dfg e|d0f
cfh ;Ltfsf] hGdlbg . laxfg} p7]/ ;j{k|yd pgnfO{ hGdlbgsf] pknIodf
xflb{s dÍndo z'esfdgf 6S|ofPF . pgL v';L eOg\ . laxfg} g'xfOw'jfO ul/;s]/ xfdL
tof/ x'Fbf ;f9] 5 ah]sf] /x]5 . xfdL xf]6naflx/ lg:Sof}“ . Pp6f 6f]6f] l/he{
u/]/ oxfFsf ;a} :yfgx¿ e|d0f ug{ tof/ k¥of}“ . ;j{k|yd xfdL lqm:6 rr{ uof}“ .
of] rr{ cfhsf] xfd|f] af6}df kg]{ x'gfn] o;nfO{ cfhsf] lbgsf] klxnf] nIo agfPsf
lyof}“ .
/ftf] OF6n] ag]sf] of] P]ltxfl;s rr{ ;g\ !*!* df O:6 OlG8of sDkgLsf
SofK6]g rfN;{ :6'c6{sf] lgb]{zg–lg/LIf0fdf ag]sf] xf] . of] k|frLg rr{ cem}
h:tfsf] t:t} /flvPsf] 5 . o; rr{n] la|l6; ejg–lgdf{0fsnf b;f{pF5 . sh{g u]6s}
5]pdf /x]5 of] . rr{ lgs} 7"nf] / eJo 5 . oxfFsf] ;/;kmfO / zflGt
nf]enfUbf] 5 .
xfdLn] o; rr{sf ljleÙ efudf kmf]6f] / lel8of]x¿ lvRof}“ . leq k:tf
b'O{rf/hgf dfq lyP . Pp6f a"9f] aÍfnL kfb/Lsf] klx/gdf lyof] . Tof] s'g}
lstfa kl9/x]sf] lyof] . ;fob afOan g} kl9/x]sf] lyof], d Psbd glhs uOgF .
b'O{tLghgf dlxnfx¿ klg lyP . ltgLx¿ Psfu| eP/ a"9fsf] s'/f ;'Gb} lyP .
xfdL leq k;]sfdf ltgn] s'g} k|ltlqmof hgfPgg\ .
xfdL Ps}l5gdf rr{aflx/ lg:Sof}“ . 6f]6f]jfnf v';L eof], lsgeg] xfdLn]
p;sf] ;do arfOlbPsf lyof}“ . OG6/g]6df oxfFsf k|l;4 7fpFx¿sf] af/]df vf]Hbf o;
rr{sf] gfd klg e]6]sfn] dfq xfdL oxfF cfPsf lyof}“, gq rr{ wfpg] xfdLnfO{ s]
;/f]sf/ / <
jw{dfg ;x/sf] gfd rf}aL;f}“ tLy{Ë/ jw{dfg :jfdLsf gfddf /x]sf] xf] .
h}g wd{zf:q sNk;"qsf cg';f/ rf}aL;f}“ tLy{Ë/ jw{dfg :jfdL -%((–%@&
O;fk"j{_ cl:tu|fd gfdsf] o; :yfgdf s]xL ;do /xg'ePsf] lyof] . hxfFlu/sf]
;dodf o; :yfgsf] gfd afb–P–lbjfg -lhNnf ;b/d'sfd jf e"lds/ sfof{no_ /x]sf]
lyof] . cfh jw{dfg ;x/ 7"nf] Jofkfl/s, cf}Bf]lus / oftfoftsf] s]Gb| ag]sf]
5 . xfdL ;x/sf ;fFu'/f uNnLsf] af6f] eP/ nuftf/ uO/èf}“ . af6fdf Pp6f d]l8sn ljàljBfno
b]lvof] . 6f]6f] 8«fOe/n] xfdLnfO{ To; ljàljBfnosf] kl/ro lbof] .
To;sf] gfd jw{dfg OlG:6Ro'6 ckm d]l8sn ;fOG;]h /x]5 . cfsfz] gLnf] /
;]tf] /ªdf /FufOPsf] To; ljzfn OlG:6Ro'6sf cg]s v08x¿ b]lvP . af6}af6 xfdLn]
ToxfFsf ljleÙ ljefux¿ b]Vof}“ . Psbd 7"nf] nfUof] . x'g t xfd|f] aLkL
sf]O/fnf :jf:Yolj1fg k|lt©fg klg 7"n} xf] t/ To;eGbf cg]s lx;fan] of]
7"nf] nfUbf] /x]5 .
oxfF OlG6Ro'6 ckm OlGhlgol/ª, cfo'j]{b / c¿ cg]s sn]hx¿ 5g\ . xfd|f]
6f]6f]n] af6fdf ;a}lt/ 3'dfof] / ltgsf af/]df atfpFb} klg uof] . xfdL s'g}df
klg k:grflxF k;]gf}“, aflx/}af6 x]¥of}“ .
To;kl5 xfdL uf]nfkafu x]g{ eg]/ uof}“ . u'nfkm}u'nfkmsf] au}Frf cy{df
o;sf] gfd uf]nfkjfu /x]sf] xf] . /fhf ljho rGb dxtfan] ;g\ !**$ df h'nf]lhsn
kfs{ / af]6flgsn kfs{sf] ¿kdf o;nfO{ :yfkgf u/]sf x'g\ . o; :yfgdf cfFk, hfd'g,
l;dn, o'sflnK6; cflb !%) hlt hfltsf ¿vx¿ ;+/lIft 5g\ .
æcg]s ;+/rgf, ;flns / v'nf b[Zofjnf]sg ug]{ :yfgx¿ x'gfn] tkfO{F o;
If]qdf e|d0fsf] tof/L ub}{ x'g'x'G5 eg] s]xL 306f ToxL“ /dfpg tof/ eP/
hfg'xf]nf .Æ eg]/ d}n] OG6/g]6df o;sf] ;'Gb/tf, km}nfj6 / dxŒjsf] af/]df k9]sf]
lyPF . t/ OG6/g]6df æhfg'xf]nfÆ eg]/ n]v]/ s] x'G5 /, xfdLnfO{ rflxF k|j]z
lbOPg . v} lsg xf], k|j]z jlh{t eg]/ n]v]sf] /x]5 . xfdL k:g vf]Hof}“,
;'/IffsdL{n] /f]s] . sf/0f s]xL klg eg]gg\
. of] ko{6sLo If]q xf]Og dfq eg] .
To;f] ePsfn] xfdLn] xjf dxn klg x]g{ kfPgf}“ . xjf dxn uf]nfkjfudf 5 .
jw{dfg ljàljBfno kl/;/df . ;Fu}sf] a|féf] ;dfhsf] If]qrflxF cfh d[ujfu ePsf] 5
. jw{dfg ;x/d} Knfg]6f]l/od / ;fOG; l;6L klg 5 . af6}af6 tL ;+/rgf x]¥of}“ .
;fOG; l;6L aflx/af6 x]bf{ clns ;fg} nfUof] . xfdLn] snsQf / l;lnu'8Ldf ;fOG;
l;6L x]/]sf x'gfn] To:t} t xf]nf lg eg]/ To;df Wofg lbPgf}“ . Knfg]6f]l/od klg
x]/]gf}“ .
xfdLnfO{ 6f]6f]n] ;f]em} !)* lzj dlGb/ k'¥ofof] . ;'/L /f]8df l:yt ;f]
dlGb/cufl8 ;8saf6 dlGb/;Dd kof{Kt kfls{ª :ynsf] Joj:yf /x]5 . ;fpg dlxgfdf
rflx“ k|j]z z'Ns lnFbf /x]5g\ . k|ltJolSt % ?lkofF . dlGb/sf] ;/;kmfO /
;'/Iffsf nflu xf]nf . clg xfdL lzjdlGb/x¿sf] bz{g ug{ leq k:of}“ . lgs}
7"nf] kl/;/df tL dlGb/ agfOPsf /x]5g\ . jw{dfg lhNnfel/sf] cg'kd ;+/rgf
x'g'k5{ oL dlGb/ . ;–;fgf eP klg nx/} Ps ;o cf7 lzj dlGb/ x'g' oxfFsf] ljz]iftf
xf] . oL dlGb/x¿ gjef6 eÙ] 7fpFdf 5g\ hxfF s'g} ;dodf k7fg / d'unx¿sf aLr eofgs
o'4 ePsf] lyof] . oxfF lzj/flqsf] ;dodf hfg' ;a}eGbf pko'St x'G5 eg]/ xfdL;Fu}
cfPsf] Ps hf]8L :yfgLo aÍfnLn] atfP . oxfF To; ;dodf lah'nLsf] rds / emndnn]
;d:t If]q hudufPsf] x]g{ kfOG5 c/] . ;fpg dlxgfdf klg oxfF hfg' a];} x'g] /x]5
.
oL ;a} dlGb/ snsQflgjf;L dxf/fgL lji0f' s'df/Ln] cfÇgf] lghL vr{df agfpg
nufPsL x'g\ . dlGb/x¿ aLrsf km"naf/L / kf]v/Lx¿sf] jl/kl/ 5g\ . xfdL uPsf]
a]nf ;a} dlGb/ ;'Gb/ /ªdf /FufOPsf lyP . lgs} kmf]6f] / lel8of] lvRof}“ .
kf]v/L / au}Frf eg] cem :ofxf/sf] kvf{Odf 5g\ h:tf] nfUof] .
d]/f ;xsdL{ ldq 6Lsf ;'j]bL cr]n sf7df8f}Fdf a:g'x'G5 . xfdLn] PskN6
h;/L eP klg cG8dfg / lgsf]af/sf] ofqf ;Fu;Fu} ug'{k5{ x} eg]/ ukm u/]sf 5f}F .
st}st} Tof] of]hgf wldnf] u/L dgdf u9]sf] 5 . 6LsfhL;Fu cG8dfg lgsf]af/ ofqfdf
lg:sg gkfP klg olb pxfF oxfF xfdL;Fu} cfpg'ePsf] eP v'a /dfOnf] x'g] lyof] .
d]/f elthf k|sfz ltlD;gf / ;fyL ejgfy l3ld/] klg oxfF cfpg'eof] eg] v'a
/dfpg'x'g]5 eG7fg]F . dnfO{ crDd nfU5, ha d s'g} gofF 7fpFdf k'U5' d;Fu kmnfgf]
klg olta]nf oxfF ePsf] eP s:tf] x'GYof] xf]nf eÙ] nfu]/ cfpF5 . ;fob c¿nfO{ klg
To:t} x'Fbf] xf] .
bz{gsf] sfo{qmd ;s]kl5 xfdL aflx/ lg:Sof}“ . uf8L kfs{ ug]{ 7fpFdf lzjkfj{tLsf
;'Gb/ d"lt{x¿ /flvPsf /x]5g\ . xfdLn] lzjkfj{tLsf tL d"lt{cufl8 kmf]6f]
lvRg vf]Hof}“ t/ laxfgsf] ;do lyof], 7ØfSs} PlG6nfO6 kl/lbof] . s;} u/] klg
/fd|f kmf]6f]x¿ cfPgg\ . ck/fìsf] ;do ePsf] eP kmf]6f]x¿ ;'Gb/ cfpg] lyP .
clg xfdL sËfn]à/Ltkm{ nfUof}“ . sËfn]à/L dlGb/ ;x/sf] kládL efudf
af/fs/ gbLg]/ /x]5 . km/flsnf] 7fpF lyof] / Toqf] km/flsnf] 7fpFdf dlGb/rflxF
;fgf] g} /x]5 . ToxLF Pshgf ;Hhg;Fu e]6 eof] . jf;'b]j 3f]if . dlGb/;Fu} Pp6f
ljzfn j[4f>d agfPsf /x]5g\ . pgn] csf{ Pshgf dxfg'efj;Fu lrgf/L u/fP .
g]kfnaf6 sËfn]à/L dfO{sf] bz{g ug{ cfPsf a'em]kl5 ltgn] xfdLnfO{ dxŒj lbP .
ltg} jf;'b]j 3f]ifn] xfdLnfO{ cfÇgf] kmf]gaf6 cg'hf 5f]/L;Fu lel8of] s'/fsfgL
ug{ cj;/ lbP . xfdL 7Ls 5f}“, df};dn] klg ;fy lbPsf] 5, 3'ld/x]sf 5f}“ eÙ
kfof}“ .
sËfn]à/L sfnLaf8L sfnLsf] dlGb/ xf] /x]5 . b]jLsf]
d"lt{ dfgj cl:yk~h/h:t} 5 . of] sfnL dlGb/df b]jLsf] rfd'08f ¿ksf]
d"lt{ k"hf ul/Fbf] /x]5 . ;x/sf] o; v08nfO{ s~rggu/ elgFbf] /x]5 .
d'Vo ;x/af6 lgs} k/ xf] . of] dlGb/;Fu} lji0f'sf] ljzfn dlGb/ klg /x]5 . xfdLn]
ToxfF klg s]xL kmf]6f] lvRof}“ .
t/ ToxfF xfdL w]/}a]/ c8]gf}“ . o;kl5 jf;'b]j 3f]if;Fu labf dfu]/ xfdL
jw{dfg /fhaf6L tkm{ nfUof}“ . /fhaf6L cyf{t\ dxtfadlGhn ;g\ !*%! df dxtfa rGb
axfb'/n] agfpg nufPsf x'g\ . xfn of] eJo ejg jw{dfg ljàljBfnosf] k|zf;lgs ejg
/x]sf] 5 . dxf/fhflw/fh pbo rGb dlxnf dxfljBfno tyf a;f]jf; sfof{no o;}
b/af/sf] 5]pdf 5 . h'g a]nf of] ejg agfOof] To;a]nf ;d:t jw{dfg k|b]zel/sf]
;a}eGbf ;'Gb/ ejgsf] ¿kdf of] /x]sf] lyof] . cfh klg To;sf] ;'Gb/tfdf s'g} sdL
cfPsf] 5}g . xfdL lgs}a]/ To; ljzfn ejgdf cndlnof}“ . t/ k'/fgf] ejgsf] Tof]
v08 ;/;kmfO / dd{t;'wf/sf] sdLn] clns k'/fgf] nfUof] .
To;kl5 xfdL ;j{dÍnf dlGb/sf] bz{g ug{ uof}“ . /fhb/af/sf] kvf{naflx/
x'Fb} xfdL ;f] dlGb/ uof}“ . b/af/ slt ljzfn If]qdf ag]sf] 5 eÙ] s'/f
kvf{naflx/sf] ofqfn] atfof] . Tof] kvf{n klg xfd|f] l;+xb/af/ jf /fhb/af/sf]
kvf{neGbf cUnf] / rf}8f /x]5 t/ ;èf/;';f/sf] cefjdf 7fpF7fpFdf eTsg nfu]sf]
b]lvof] . ;j{dÍnf b]jLsf] d"lt{ bfdf]b/ gbLsf] au/df e]l6Psf] xf] elgFbf]
/x]5 . ltg} b]jLsf] oxfF eJo k"hf x'Fbf] /x]5 . d'Vo dlGb/afx]s ToxfF c¿
cg]s b]jLb]jtfsf dlGb/x¿ klg /x]5g\ . kG8fx¿, levf/Lx¿ / eStx¿sf] cfjthfjt
b]Vof}“ . dlGb/sf] aflx/L v08df km"nkftL, wfuf] / b]jLnfO{ r9fOg] sk8f
a]Rg] bf]sfgx¿ w]/} lyP . ltgn] xfdLnfO{ s]xL g s]xL lnP/ dfq b]jLsf] bz{g ug{
;lsG5 eg] .
logL jw{dfgsL ;+/lIfsf b]jL dflglG5g\ . oxfF gj/Tg dlGb/ / g6 dlGb/ klg
5 . oxfF k"lhg] b'uf{sf] d"lt{ df6fsf] 5 . dlGb/cufl8 7"nf] xn
/x]5 . ;'Gb/ xn . dflg;x¿ ToxfF cf/fd ul//x]sf lyP . ehgsLt{gsf nflu ag]sf]
x'g'k5{ Tof] xn .
ca xfd|f] jw{dfg ofqf nueu ;DkÙ ePsf] lyof] .
æca s] b]vfpg] t <Æ d}n] ;f]w]“ . dnfO{ ;]/ ckmufg / s't'a–pb–lbg
vfg sf]sfsf] dsa/f klg x]g{ dg lyof] . Tof] ljzfn dsa/f ;g\ !^)& df ag]sf]
eg]/ k9]sf] lyPF . t/ xfd|f] 8«fOe/n] cfkm" yfs]sf] s'/f u¥of] .
;t{adf]lhd p;n] xfdLnfO{ n8{ sh{g u]6 nlulbof] . of] ljzfn / ;'Gb/ åf/ ;x/sf]
dWodf /x]5 . dxf/fhf ljho rGb dxtfasf] /fHofleif]ssf] cj;/df n8{ sh{gn] ;g\
!()@–# df agfpg nufPsf x'g\ . o;nfO{ ljho tf]/0f klg elgG5 . dxf/fhfsf]
b/af/af6 of] :yfgaf6 emÙ} Ps lsnf]ld6/ k/ /x]5 .
To;kl5 6f]6f]jfnfn] xfdLnfO{ /]nj] :6];gglhs k'¥ofP/ 5fl8lbof] .
glhs}sf xf]6ndf k;]/ vfglkg u¥of}“ . d}n] dhf;Fu df5f–eft k8\sfPF . ;Ltfn] o;f]
ld7fO{x¿ vfOg\, eft;d]t vfg dflggg\ . pgnfO{ df5fdf;' a]Rg] If]q / ;/;kmfO sd
ePsf] 7fpFdf vfg lbªlbª nfU5 . g]kfn / ef/tdf ofqf ug]{n] To;f] eg]/ sxfF
lgaf{x rN5 / <
lbpF;f]sf] vfglkgkl5 xfdL /]nj] :6];g uof}“ . d}n] af]nk'/sf nflu l6s6
sfl6xfn]“ .
l56} g} xfdL r9\g] 6«]g cfof] . xfdLn] a:gsf nflu l;6 klg e]6Øf}“ .
oxfFaf6 af]nk'/;Ddsf] ofqf ;xh / ;'ud x'g] b]lvof] .
lbge/ jw{dfg ;x/ 3'd]/ yfs]sfn] xf]nf bfh'rflxF l;6dflysf] v08df uP/
Psl5g lgbfpg'eof] . dnfO{ klg o:tf] a]nfdf lgb|f nfUg'kg]{ xf] t/ gofF
e"v08sf] ofqfn] dnfO{ hlxNo} /f]df~r k}bf u5{ . ‰ofnaflx/sf v]tx¿, sfd
ul//x]sf dflg;x¿ / ¿vla?jf x]b}{ d /dfPF . dnfO{ t o:tf] ofqfdf lbge/ uP klg
emsf]{ nfUb}g . a]nfa]nf aÍfnLx¿sf k/Dk/fut 3/x¿sf em'?Kk k/]sf ufpF b]lvGy]
clg a]nfa]nf cgGt km}nfj6 . v]t}v]t . kfgL kof{Kt b]lvGYof] o; v08sf v]tx¿df . nf]Ug]dflg;x¿
v]tdf /f]kfOF ul//x]sf lyP . 6«ØfS6/x¿ hf]lt/x]sf / dflg;x¿ otfptf klg ul//x]sf
. 7fpF7fpFdf ufO{a:t'x¿ km/flsnf] xl/of] ;+;f/df rl//x]sf .
Ps
;o jif{kl5
clg xfdL af]nk'/ k'Uof}“ . 6«]gaf6 cf]n]{/ zflGtlgs]tg
e|d0fsf nflu 6f]6f] l/he{ ul/xfNof}“ . af]nk'/s} Ps v08 xf] zflGtlgs]tg . ljàslj
6}uf]/sf] :yfg . ljàslj /jLGb|gfy 7fs'/sf lktf dxlif{ b]j]Gb|gfy 7fs'/sf] ;+;f/
xf] of] . dxlif{ b]j]Gb|gfy 7fs'/ Ps rlr{t bfz{lgs, lrGts / cfWoflTds ;fws lyP
.
7fs'/ kl/jf/ p;a]nf Psbd wgL hldGbf/ lyof] . pgLx¿sf]
3/ snsQfdf lyof] eg] hldgrflxF cfhsf] ef/t / aÍnfb]z b'j}lt/ lyof] . aÍfnL
efiff ef/tsf] klád aÍfnsf] efiff xf] eg] aÍnfb]zsf] /fl¨«o efiff klg xf] .
pgsf] hldGbf/L cfhsf b'j} b]zdf km}lnPsf] x'gfn] pgL b'j} b]zsf gful/s klg x'g\
. p;a]nf cfhsf] aÍnfb]z 5'§} b]z klg t lyPg, Tof] ljzfn ef/ts} Ps cÍ lyof] . ha
ef/t :jtGq eof] of] b'O{ 6'qmfdf ljeSt eof] . lxGb"ax'n ef/t ef/t gfdn] lrlgof]
eg] d'l:nd ax'n ef/tn] kfls:tfg gfd kfP/ Ps :jtGq b]z hGDof] . kl5 !(&! df k"jL{
kfls:tfg aÍnfb]zsf] ¿kdf :jtGq eof] . /jLGb|gfy 7fs'/ aÍfnLefifLx¿sf uf}/j x'g\
. cfh aÍnfb]zsf] /fl¨«o ufg pg}n] /r]sf] sljtf æcfdf/ ;f]gf/ afª\nfÆ xf] .
;+;f/df 6}uf]/ dfq Ps slj x'g\ h;sf cnucnu /rgfn]
b'O{ b]zsf /fl¨«o ufg aÙ] cj;/ kfPsf 5g\ . ef/tsf] /fl¨«o ufg hgu0fdg / aÍnfb]zsf]
/fl¨«o ufg cfdf/ ;f]gf/ afª\nf ;fFRr} ;'Gb/ sljtf x'g\ .
;a}eGbf klxn] xfdLnfO{ 6f]6f]n] aÍnfb]zn] 6}uf]/sf]
;Demgf / ;Ddfgdf agfPsf] æ/jLGb| ejgÆ nUof] . of] 7fpF a'wjf/ / laxLjf/ aGb
x'Fbf] /x]5 . To;}n] ToxfFsf] ;ª\u|xfno x]g{ kfOPg . aÍnfb]zL aÍfnLsf] hLjgz}nL;d]t
k|blz{t x'g] ;f] ;ª\u|xfno x]g{ gkfpFbf w]/} vNnf] eof] . vf;df Tof] aÍnfb]z
;/sf/n] cfÇgf] b]zsf] hghLjg emNsg] hftLo ;ª\u|xfno agfPsf] xf] / /jLGb|gfy
6}uf]/;Fu aÍfnsf] Oltxf; hf]l8Psf] x'gfn] cfÇgf] klg To; Oltxf;df lx:;f 5 egL
b]vfpg vf]h]sf] xf] .
o;kN6sf] 3'dfO g} vNnf] eof] . oxfFsf] /jLGb|ejg
;ª\u|xfno x]g{ kfOPg, ptf ljqmdlznfdf klg ;ª\u|xfno x]g{ kfOPsf] lyPg, ofqf
cw'/f]–ck"/f] ef] . hLjgdf klg of] ug{ kfOPg, Tof] ug{ ;lsPg, Tof] ug{
EofOPg, To;f] ug{ Toltv]/ Wofg k'u]g, p;f] ug{'kg{] s'/fdf p;a]nf ?lr hfu]g
eg]/ g} cGTodf kl5tf]sf] ;"rL aGnf ls eÙ] 8/ nfU5 slxn]sfxLF .
xfdLn] 5lQdtnf, ;ÍLt ejg, kf7 ejg, rLgf ejg, snf ejg, ljBf ejg cflb
cg]s ejgx¿ ;;{tL{ x]g'{ lyof] . ejg eg] klg k|To]s ejg cg]s 3/x¿sf] ;d"x
x'Fbf] /x]5 . xfdLn] cfw'lgs ljzfn / eJo dxnx¿sf aLrdf aÍfnL k/Dk/fdf agfOPsf
v/n] 5fk]sf ;fgf;fgf t/ ;'Gb/ 3/x¿ b]Vof}F . logLx¿ Ps k"j{k|fylds
ljBfnosf ejgx¿ /x]5g\ . ltgLx¿dWo] klg dnfO{
;a}eGbf dg k/]sf] rflxF /jLGb|gfy 6}uf]/sL >LdtL d[0fflngL b]jLsf] gfddf
ag]sf] 3/ lyof] . d[0fflngL b]jL 6}uf]/sL kTgL x'gfn] ljàrlr{t eOg\ t/ pgL
cfkm}F klg s'zn cg'jfbs lyOg\ . pgL s'zn lzlIfsf klg lyOg\ .
ljBfnosf] pQ/k6\l6 Pp6f j/sf] ljzfn ¿v b]lvof] . Tof] ¿v clns cUnf]
l9:sfdf /x]5 . To;nfO{ Psbd k|fs[lts cj:yfdf 5f8]sf] b]lvof] . To;sf h/fx¿ Psbd
km}lnP/ 7fpF 9fls/x]sf lyP . o;sf] d'lg j/k/ s]xL a]Grx¿ b]lvP, ;fob 9'Í] a]Gr
x'g\, xfdL ltgnfO{ 5'g k'u]gf}F .
æoxfF a;]/ 6}uf]/n] cg]s sljtf /r] .Æ Pp6f a]Gr b]vfP/ 8«fOe/n] atfof]
.
xf], of] ljz]if a]Gr b]lvGYof] . of] a]Gr ck/fGxdf j/sf] 5fof nfdf]
;do;Dd kg]{ u/L /flvPsf] lyof] . 6}uf]/n] g} o;nfO{ o; :yfgdf /fVg nufPsf
x'g'k5{ .
clxn] Tof] a]Gr 7"nf] km}nfj6 lnPsf] j6j[Ifd'lg s'g} dflg;sf]
k|tLIff u/]em}F lyof], /jLGb|gfysf] k|tLIff u/]sf] x'g'k5{ . /jLGb|gfysf]
bz{gfy{ cfpg] dflg;nfO{ To;n] eg]h:tf] nfUof]–
‘Psl5g kv{ x}, pxfF vfhf vfg hfg'ePsf] 5 . cfO–xfNg'x'G5 .’
of] j6j[If, of] kmn}Frf, of] a]Gr M d o;} :yfgsf] bz{gfy{ olt 6f9faf6
cfPsf] lyPF . oxfF cfPkl5 d]/f] ofqf 6'ª\luPh:tf] eof] . d oxfF cfOk'luxfn]F,
ca eOuf] lg, oxfFeGbf cufl8 sxfF hfg' 5 / eg]h:tf] eof] .
-j6j[If, zflGtlgs]tg_
xfdLn] oxfF s]xL kf]h kmf]6f] lvRof}“ . d Psbd efjljef]/ eO/x]sf] lyPF
. j/sf] ¿vg]/ pleFbf dnfO{ 6}uf]/sf] Ps sljtfn] Psbd layf]ln/èf]–
;o jif{kl5
;o jif{kl5
s;n]
Psbd rfvsf ;fy
d]/f] sljtf k9\nf <
;o jif{kl5 .
km"n h'g 9sdSs km'n]sf] 5 cfh
uLt h'g r/fx¿n] ufO/x]sf 5g\
cfhsf] c:tfO/x]sf] ;"o{sf] rds
d]/f] k|]defjn] el/Psf
d tkfO{FnfO{
o; tfhf j;Gtsf] pdÍsf] Ps} lkTsf]
;s'Fnf / k:sg <
======
==============
============================
casf] ;o jif{kl5
s'g o'jf sljn]
tkfO{Fsf] 3/df sljtf ufpnf <
p;sf nflu
d o; j;Gtsf pdÍsf ;Gb]zx¿ k7fpFb5'
Psl5g k|ltWjlgt xf]pmg\
tkfO{“sf] j;Gtdf, tkfO{“sf] x[bosf w8sgx¿df
df}/Lx¿sf e'ge'gdf
kftx¿sf ;;{/fx6df
casf] ;o jif{kl5 .
x] slj, Tof] slj cfh klg ltdL g} xf} . ltdL g} Tof] o'jf slj xf} h;n]
d]/f] x[bodf j;Gtsf] pdÍnfO{, z/bCt'sf kl/kSjtfnfO{, d]/f] d}bfgL lxpFbsf Gofgf
3fdnfO{ emª\s[t ub{5g\ . u|Lidsf] s7f]/ clUgHjfnfdo ;"o{sf] tfkdf ;]lsP/,
a;f{tsf] af9L / e]ndf au]/ / lzlz/sf] lr;f]df s7Øfª\lu|Ps}n] xf] d j;Gtsf] xif{
/ pdÍsf] uLt a'‰b5' . ltd|f uLtx¿ xfd|f] w8sgsf] nodf xfjfdf nx/fO/x]sf 5g\ . d
ToxL ;'Gb/ nodf gflr/x]sf] 5' .
d]/f cfFvfdf cfF;' cfP, pgsf] Toqf] cfêfg d}n] p;}a]nfb]lv ;'lgcfPsf]
lyPF, lsg olt l9nf] dfq d oxfF cfpg ;s]“ . d]/f] x[boleq slqmP/, ba]/ / a]jf:tf
ul/P/ a;]sf] slj Psl5gsf nflu lapFem]sf] 5 . /jLGb| ;ÍLt cfh klg p;} u/L
hLjgnfO{ lapFemfO/x]sf 5g\, ult lbO/x]sf 5g\ . sljhL ¤ tkfO{“ olta]nf ot} st} a;]/ csf]{ gofF
sljtf n]Vt} x'g'k5{ . To; sljtfsf] klxnf] kf7s x'g d Jou| 5' . tkfO{FnfO{ yfxf
5, tkfO{“sf] ToxL gofF sljtf ;'Ù eg]/ d b"/b]zaf6 tkfO{“sf] 3/sf] af6f]
;f]Wb} / vf]Hb} cfPsf] 5' .
d]/f cfFvf j/sf] To; af]6af6 x6\g dfg]gg\ . slj /jLGb|gfy 6}uf]/ ot}
st} xf]nfg\ eg]h:tf] nflu/èf] . tf/sf] af/n] af6f] / To; j6j[IfnfO{ 5'6ØfPsf]
/x]5 . o:tf gfy' 3]/faf/fn] dnfO{ d]/f slj;Dd k'Ug s] /f]Sy] / <
d 6}uf]/;Fu Psl5g af]Ng rfxGy]F . uLtf~hnL ;'Ù rfxGy]F . d 6}uf]/sf]
d'vaf6 Pp6f gofF sljtf klg ;'Ù rfxGy]“ . b'Anf] r]x/fsf] Tof] nflDrnf] d'vn] nfdfnfdf
bf/L xNnfpFb} dnfO{ k]ml/ csf]{ gofF sljtf ;'gfpg]5g\ .
d]/f] Pp6f :yfoL b':dg 5 . To; b':dgn] dnfO{ 6}uf]/;Fu e]6 ug{ lbPg . æ;doÆ
gfdsf] o; b':dgn] dnfO{ s}b u/]sf] 5 . d pDsg ;lStgF .
hLjg
5f]6f] 5
Ps}l5gdf To; b':dgn] dnfO{ xftv'§f afFw]/ k'gM 6f]6f]df a;fof] . x]bf{x]b}{
Tof] j6j[If ;fgf];fgf] x'Fb} uof], k/k/ ;b}{ uof] . x]bf{x]b}{ Tof] j6j[If csf]{ s'g} gfd
ghfg]sf] ¿vn] 5]lnof] . d]/f 6}uf]/ 5]lnP . ;8s df]l8of], hLjgsf] ult df]l8of]
. hLjgdf slt w]/} df]8x¿ cfpg] xlu < km]l/ ;f]r]F, df]8df 6f]6f] csf]{
lbzftkm{ nfu] klg d 6}uf]/s} e"lddf lyPF, To;}n] 6}uf]/ d]/} ;fydf lyP .
d]/f x[bosf slj 6}uf]/nfO{ zLtntf / PsfGt pknAw u/fpg] Tof] j6j[If
clxn] oltv]/ klg To;} u/L pleO/x]sf] xf]nf, otf dnfO{ b':dgn] 3f]S|ofpFb} oxfF
NofO;Sof] .
5ltdtnfdf klg d]/f] x[bo d]/f] lgoGq0faflx/ uof] . dxfg\ bfz{lgs
b]j]Gb|gfy 7fs'/sf] lrGtgdgg / Wofgsf] e"ld xf] 5ltdtnf . cfh klg of] 7fpF
pg} dxfk'?ifsf] emNsf] af]s]/ xfdLnfO{ elg/x]5– æhLjg 5f]6f] 5 .Æ
t/ hLjgeGbf 5f]6f] /x]5 ;do . dnfO{ ;dok|lt bof hfu]/ cfof] . d ;do;Fu
s'/fsfgL ug{ rfxGy]F– tF Psl5g cl8b] . d bfz{lgs b]j]Gb|gfysf] cfTdf;Fu
;fIffTsf/ ug{ rfxG5' . b]j]Gb|gfyh:tf dxfk'?ifsf b'O{ zAb g;'gL d}n]
lxF8\g'x'Fb}g, pgnfO{ d]/f cfÇg} ugug klg ;'gfpg}k5{ df}sf kfPsf] df}sfdf .
bfz{lgs dxfk'?if b]j]Gb|gfy 6}uf]/sf sbdn] s'Nr]sf] Tof] w'nf] x[bodf
nufP/ xfdL aflx/ lg:Sof}“ .
clg xfdL k'Uof}F snfejgdf . Tof] klg cfkm}Fdf Ps ;+;f/ xf] . af6}b]lv
snfs[ltn] xfdLnfO{ afFWg yflnxfN5g\ . ef/t nf]s;flxTo, nf]s;ÍLt, nf]ssnf /
nf]s;+:s[ltsf lx;fan] ljljwtfk"0f{ . wgL 5 . To; b]zsf] snfsf] tLy{:yn xf]
of] zflGtlgs]tg . 6]uf]/ cfkm}F ljlz¨ snfsf/ lyP . pgn] sfJo, pkGof;, lgaGw
n]v]/ ljàsljsf] bhf{ kfPsf x'g\ t/ olb pgn] ;flxTodf z"Go of]ubfg k'¥ofPsf
eP klg pgL cfÇgf snfs[ltsf sf/0fn] ljàrlr{t x'g] g} lyP . Tof] oxfF cfPkl5
km]l/ k'l¨ x'G5 . zflGtlgs]tgsf] o; snf ljefun] ;of}F ljàk|l;4 snfsf/
hGdfO;s]sf] 5 . oxfF cfOk'u]kl5 efjgfsf] e]nn] km]l/ dnfO{ aufpg' ;fdfGo lyof]
.
-snf ejg, zflGtlgs]tg_
6f]6f]jfnf d]/f] efjeª\ludf b]v]/ cndNn kl//x]sf] lyof] . p;n] eGof]– ‘cfh
tkfO{Fx¿ ot} a:gf];\ . d]/f] 3/ glhs} 5, cfh Ps lbgsf nflu tkfO{Fx¿ d]/f kfx'gf
. d]/f] 3/ ;fgf] 5, ;fFu'/f] 5 / clns w'nf]d}nf] klg . t/ aÍfnLsf] 3/ xf] . aÍfnLsf]
3/df r'nf] x'G5, x[bo klg x'G5 .’
‘wGojfb d]/f aÍfnL efO . xfdL 5f]6f] ;do lgsfn]/ otf lg:s]sf .
zflGtlgs]tgh:tf] dxfg\ e"lddf klg xfdL ca s]xL 306f dfq a:g kfpF5f}“ .
hLjg 5f]6f] 5 . hLjgeGbf 5f]6f] /x]5 ;do .’ d}n] eg]F .
aÍfnLx¿sf
s'ndl0fsf] cfFugdf
p;n] slt a'‰of], slt a'em]g, t/ pm d';'Ss d':sfof] . 6f]6f] klád–blIf0ftkm{
:ofF:ofF / kmØfFkmØfF ub}{ bf}l8/èf] . clg cd/k'/sf] af6f] x'Fb} xfdL cl3 a9Øf}“
. cdTo{ ;]gsf] 3/ /x]5 af6}df . zflGtlgs]tgsf] of] 3/ pgsf xh'/afsf kfnfsf] xf]
. pgsf xh'/af lIfltdf]xg ;]g oxLFsf cWofks lyP eg] lktf cfz'tf]if ;]grflxF 9fsf
ljàljBfnodf /;fogzf:qsf k|f]k]m;/ lyP . cdTo{ ;]gsf] k|f/lDes lzIff oxLF
zflGtlgs]tgdf eof] . ljàk|l;4 cy{zf:qL cdTo{ ;]gsL cfdf cldtf ;]g s]xL ;do o;
ljàef/tL ljàljBfnosL s'nklt;d]t /x]sL lyOg\ . cdTo{ ;]g s]xL ;do adf{sf] dfG8n]df
klg k|fWofkg u/]/ a;]sf lyP c/] . aÍfnL hflt 1fg, ljBf, r]tgf / kl/>dsf] csf]{
gfd xf] . xfdL log} aÍfnLx¿sf s'ndl0fsf] cfFugdf lyof}“ .
Tof] 3/ cdTo{sf] cd/ gfd hk]/ a;]sf] 5 . km"naf/L / nx/fx¿n]
3]l/Psf] Tof] a"9f] 3/ pg}sf] k|tLIffdf r'krfk a;]h:tf] 5 . cd{To ;]gn]
5f8]sf] eP klg To; 3/n] cdTo{ ;]gnfO{ k6Ss} la;]{sf] /x]g5 . cr]n cd{To ;]g
sxfF a:tf xf]nfg\ < pgsf] gofF 3/ s:tf] xf]nf < pgL o:t} /ÍLrÍL 3/ agfP/
a;]sf kf] 5g\ ls <
cdTo{ ;]gn] 5f8]sf] Tof] 3/ Psf]xf]/f] x]b}{x]b}{ xfdL cl3 al9xfNof}“ .
¿vx¿sf] 3gf emf8Ln] To;nfO{ klg cf]em]n kfl/lbof] . hLjgdf slt w]/} lk|ohgx¿,
lk|o If0fx¿ / lk|o j:t'x¿ cf]em]n kb}{kb}{ k|ToIfaf6 :d[ltk6tkm{ k'U5g\ .
Ps}l5gdf k|s[lt ejg k'lug] /x]5 . ToxfF k|s[ltdf kfOPsf cg]s snfTds :j¿kx¿sf]
k|bz{g /x]5 . k|s[lt slt snfTds 5 eÙ] x]g{ Tof] 7fpF k'Ug}kg]{ /x]5 . xfdL
k|s[lt ejgdf lgs}a]/ cNdlnof}“ . cg]s kmf]6f] klg lnof}“ . ljlrqsf] ;ª\u|xfno
nfUof] of] k|s[lt ejg klg .
-k|s[lt ejg, zflGtlgs]tg_
xfdL ToxfFaf6 klg lxF8\g afWo lyof}“ . clns k/ eujfg\ a'4sf] ljzfn
d"lt{ /x]5 . To; ;]tf] ljzfn k|:t/d"lt{nfO{ jgsf] Ps lsgf/df cUnf]
d~rdf /flvPsf] /x]5 . cufl8 b'O{j6f ;–;fgf :t"k agfOPsf] /x]5 eg] a'4sf]
bfofFk6\l6 kg]{ u/L s]xL leIf'x¿sf k"0f{sbsf d"lt{ 78ØfOPsf /x]5g\ .
xfdLn] ptf adf{sf] d]Dof] / ldlrgfdf o:tf æeGt]Æx¿sf d"lt{x¿ n:s/} /fv]sf]
b]v]sf lyof}“ . oxfF ltg} ad]{nL eGt]x¿sf d"lt{sf] emNsf] cfpg] /x]5 .
cd/
s'6L/df g]kfnL;Fu e]6
xfdL To;kl5 cd/ s'6L/ k'Uof}“ . 6f]6f]n] stfstf 3'dfpFb} oxfF NofOk'¥ofof]
. xfdL ;a}n] ToxfFsf] Pp6f ;fgf] k;ndf lrof vfof}“ . oxfF w]/} 3/ / k;n 5}gg\ .
eg"F g, ;;fgf] hÍnleq 5' eg]h:tf] nfUbf] /x]5 . lrof vfO;s]kl5 To; v'nf
kl/j]zdf s]xL kmf]6f] lvRof}“ clg xfdL cd/ s'6L/df k:of}“ . oxfF aÍfnL hghLjg,
;+:s[lt, snf / sNkgf emNsg] x:tsnf / s'6L/ pBf]uaf6 pTkflbt ;fdfg ;xsf/L
;+:yfdfkm{t a]lrFbf] /x]5 . cg]s ;f}uft / pkxf/ . lsg"F–lsg"F nfUg],
d"No klg ;fwf/0f nfUof] . plt dxFuf] klg lyPgg\ . c¿ t To:t} xf], afF;sf
ef6fdf a8f] snfTds 9Ín] 6}uf]/sf] ;'Gb/ tl:a/ s'FlbPsf] Pp6f ;f}uft /x]5 .
d"No klg ;:t}, t/ Tof] xfd|f] nfdf] ofqfdf efFlrg] b]lvof] . To} eP/ s]xL
lsÙ ;lsgF . ;LtfrflxF 5f]/Lsf nflu ;fgf]ltgf] Aofu lsÙ rfxlGyg\ . Pp6f ;–;fgf]
Aofu b]lvof] . s[lqd 5fnfsf] . d}n] g} /f]s]“, cem} stfstf ef}“tfl/g' afFsL g} 5,
x/]s gofF ;fdfgn] gofF ef/L eOlbG5 eg]/ lsÙ lbOgF .
s]xLa]/ cjnf]sg u/]kl5 xfd|f] rf/ ;b:oLo 6f]nL s'6L/aflx/ lg:Sof] . aflx/
6}uf]/sf] cUnf] d"lt{ l7Í plePsf] lyof] . nfdf] cf]e/sf]6 nufPsf, nfdf
bf/Lh'Fuf / skfn kfn]sf b'Anfkftnf Clif¿ksf /x]5g\ 6}uf]/ oxfF klg . 6}uf]/;Fu
pleP/ s]xL kf]h kmf]6f] lvRof}“ tL Psbd cUnf x'gfn] xfdL pgsf] 3'F8f3'F8f;Dd
dfq k'UYof}“, To;}n] pgnfO{ lgs} kl5 kf/]/ pleP/ xfdLn] cfÇgf kmf]6f] lvRof}“ .
To;}a]nf xfdLn] g]kfnL cg'xf/sf] Ps hgfnfO{ e]6Øf}“ . xf] /x]5, Tof] dflg;
g]kfnL g} /x]5 . cfk;df g]kfnL efiffdf s'/fsfgL ub}{ u/]sf] ;'g]/ Tof] dflg;
xfdLlt/ cfslif{t ePsf] /x]5 . To; sfof{nodf b'O{ hgf g]kfnL sd{rf/L sfd ubf{ /x]5g\
. To; If]qdf s]xL 3/ g]kfnLsf] a;f]jf; klg /x]5 .
-cd/ s'6L/, zflGtlgs]tg .
o; k];fdf kf] clns kmfObf 5 ls s;f] <_
To;kl5 xfdL klxn]s} af6f] u/]/ kms{g nfUof}“ . af6fdf ;f]gfem'/L xf6
kbf]{ /x]5 . hÍndf ;fnsf ¿v 5g\ / tL ¿vd'lg gfÍf] e'OF 5 . x/]s zlgjf/ ko{6snfO{
nf]Eofpg] :yfgLo x:tsnf, k/Dk/fut lzNksf pTkfbg a]lrG5 oxfF . :yfgLo hgtfn]
pkef]u ug]{ j:t'x¿sf] klg oxfF xf6 nfUg] /x]5 . cfh a'wjf/ x'gfn] oxfF xf6
nfUg] s'/f ePg . zlgjf/sf] xl6ofsf] /demd x'g] :yfg To;}To;} ;'g;fg /
lj/StnfUbf] gfÍf] d}bfgh:tf] b]lvof] . xfdLn] 6f]6f]af6} ToxfF cfFvf
8'nfof}“ / cl3 al9xfNof}“ .
d}n] 8«fOe/nfO{ eg]“– æ;f]gfem'/L xf6 nfUg] 7fpF oxL xf] ls s;f] <Æ
æxf] t . tkfO{“x¿ csf]{kN6 cfpFbf zlgjf/ kf/]/ cfpg'xf]nf . kf}v]
k"l0f{df5]s . kf}v] d]nf klg x]g]{, oxfFsf] zlgxf6 klg 3'Dg] . ;a}lt/
3'Dg] . e|d0f ug]{n] o:tf] x8a8 / xtf/ u/]/ zflGtlgs]tgsf] zflGt, ;f}Do /
cfgGbsf] Ps c+z klg kfpFb}g, a'‰g'ef] < sd;] sd b'O{ lbg t lbg'k¥of] lg ¤Æ
æk';sf] hf8fdf sf] cfcf];\ <Æ ;Ltfn] xfF:t} elgg\ .
æcfG6L of] g]kfn xf]Og . oxfF slxNo} lxpF kb}{g . g]kfn kf] lxpF g}
lxpFsf] b]z xf] t . oxfFsf dfG5]n] lxpF b]Vg] eg]sf] cfO;lqmd vfg] a]nfdf dfq
xf] . oxfFsf] lxpFb Psbd /dfOnf] / Gofgf] x'G5 . kftnf] cf]9\g] cf]9\g'k5{,
TolQ xf] .Æ
æxfdL klg o:t} udL{ d}bfgL efudf a:5f}“ . g]kfndf xf]rf] hldg klg 5 .
d}n] t lhGbuLdf lxpF k/]sf] b]v]sf] 5}g . lxpF 6]s]sf] 5}g .Æ ;Ltfn] elgg\ .
æg]kfnaf6 cfPsf] eÙ'x'G5 clg km]l/ lxpF 6]s]s} 5}g eÙ'x'G5 . g]kfn t
;u/dfyfsf] b]z xf], lxdfnL b]z xf] . olt s'/f t ;a}nfO{ yfxf 5 lg cfG6L .
xh'/n] lxpF kbf{ 3/leq} a;]sf] a;]s} ug'{eP/ lxpF g6]Sg'ePsf] xf]nf lg t .Æ
8«fOe/ xFl;nf] dfG5] /x]5 . p;n] xfF:t} eGof] . ;Ltf klg xfFl;g\ . o'j/fh bfh'
lrD;f cfFvf kfb{} tL ;fnsf b'Anf t/ cUnf ¿vx¿ x]l//xg'ePsf] lyof] .
efph"rflxF ;Ltf / 6f]6f] 8«fOe/sf s'/fdf d':sfO/xg'ePsf] lyof] .
ca xfdLn] lzNku|fd k'Ug' lyof] .
æTof]
klg t o:t} xf]nfÆ
æca xfdL lzNku|fd hfg] .Æ d}n] ljifo abNb} xfd|f] 6f]nLsf ;b:ox¿nfO{
eg]“ .
æcf ==¤ ghfcf}“, Tof] klg t o:t} xf]nf ¤Æ efph"n] eÙ'eof] .
æoL 7fpF dg k/]g / efph" <Æ
æk¥of], k¥of] . w]/} dg k¥of] . 7fpF t x]g}{kg]{ vfnsf] /x]5 .
tkfO{“nfO{ w]/} s'/f yfxf /x]5 / kf] xfdLn] b]Vg kfof}“ .Æ efph"n] :k¨Ls/0f
lbg'eof] . lbge/ 3'd]sf] 3'd]s} ePsfn] pxfF ca csf]{ 7fpF 3'Dg OR5's b]lvg'ePg
. dnfO{ klg lzNku|fdsf] af/]df w]/} yfxf lyPg . oltrflxF :k¨ yfxf lyof], zflGtlgs]tg
3'Dg hfg]n] lzNku|fd x]g{ 5'6fpg'x'Fb}g .
t/ ha xfdL ToxfF k'Uof}“, lzNku|fdsf] eJotfn] xfdL ;a}sf] dg x¥of] .
xfdL ;a}hgf Ps}l5gdf Psbd dGqd'Uw eOxfNof}“
. kfgL la/la/ kb}{ lyof] t/ xfdLn] kfgL k/]sf] eg]/ /f]lsg' ;Dej lyPg . 6f]6f]af6
lg:s]/ lzNku|fdsf] d"nu]6df k|j]z l6s6 lsGof}“ . leq k:gf;fy xfdLn] lbgel/sf]
bf}8w'k / ysfO la:of}{“ .
ænf} efO, of] 7fpFrflxF gx]/L gx'g] vfnsf] /x]5 .Æ o'j/fh bfh'n] dnfO{
eÙ'eof] . ToxfF aÍfnL, pl8of, emf/v08L, l;lSsd], c;ldofF, u'h/ftL, kGhfaL,
l;GwL, uf/f], dl0fk'/L, gfuf / cg]s hflthflt tyf k|fGtLo hLjgz}nL emNsg] 3/x¿,
3/jl/kl/sf] kl/;/ / 3/leq /flvPsf b}lgs k|of]usf ;fdfg /x]5g\ . 3/sf leQfdf
;DalGwt hfltsf /ÍLg snfs[lt k/Dk/fut tl/sfn] sf]l/Psf 5g\ . leq /flvg] ;fdfg
ltgLx¿sf b}lgs hLjg emNsg] lsl;dsf 5g\ . 3/leqsf u'Gb|Llk/f, n'ufkmf6f,
efF8fs'F8f, 3/]n' xltof/, l9sLhfFtf, df5f dfg]{ ;fdfg, v]taf/Ldf rflxg] cf}hf/,
jfBjfbgsf ;fdu|L, u/uxgf cflb ;hfP/ :k:6 x'g] u/L /flvPsf /x]5g\ . 3/sf] agfj6
/ 3/jl/kl/sf] kl/j]z klg ;DalGwt hfltsf] kl/j]z emNsg] u/L 5 .
efph"sf] æTof] klg t o:t} xf]nfÆ eÙ] efj a]kQf eO;s]sf] lyof] .
pxfF gofF rf;f], gofF sfps'tL / gofF hfFu/ nufP/ xf}l;Fb} otf / ptf x]g{sf nflu
bfh'nfO{ pS;fO/xg'ePsf] lyof] .
dnfO{ l;lSsd] g]kfnLx¿sf] 3/n] w]/} df]lxt kf¥of] . xfd|f /f8LkfvL,
tfgdf a'g]sf] u'Gb|L, tLgd'v] r'nf], cf]bfg, l9sL, hfFtf], sf]bfnf], xnf]–h'jf,
xFl;ofx¿, xfd|f bf}/f;'?jfn, 6f]kL cflb ;a} Psbd jf:tljs :j¿kdf /flvPsf b]lvP .
xfd|f kxf8lt/sf 6fF8 / bnfgdf /flvg] vf6 b'?:t lyP . ltgn] xfd|f] k/Dk/fut 3/,
hLjgz}nL / cj:yfsf] Psbd ;hLj lrq0f u/]sf lyP .
csf]{rflxF cG8dfg lgsf]af/sf] hLjg emNsg] 3/ ;f/} dg k¥of] . To; 3/sf
vfFaf xfd|flt/sf em}“ sf7sf geP/ pt}lt/sf tf8j[Ifsf agfOPsf /x]5g\ . 6fF8] 3/ .
ltgLx¿n] 6fF8 cyf{t\ dflyNnf] tnfsf] e'OFdf df6f] cf]5ØfpFbf /x]g5g\, afF;sf
cfwf kmSn]F6f kf/]sf ef6f 3f]K6f] kf/]/ ldnfP/ cf]5Øfpg] rng /x]5 . e'OFtnf]
vfln g} /fVg] ubf{ /x]5g\ eg] dflyNnf] tnfdf cfÇgf cfjZosLo ;fdfg, xftxltof/
cflb /fV5g\ eÙ] b]lvof] . e'OFtnfdf ufO{a:t' afFWg] jf vfgf agfpg] u5{g\ xf]nf
. dflyNnf] tnfdf vfgf agfpg ldNg] 7fpF b]lvPg
. pgLx¿sf l;F9L, a/G8f / /]lnª klg xfd|flt/sf] eGbf cnu b]lvP . 3/ k"j{
kmsf{pg] / k"j{sf] 3fd a/G8fdf kg]{ u/L agfpg] rng /x]5 . 3/leq s'g}
k|sf/sf kmlg{r/ x'Fb}g /x]5g\ .
æ;Ltf ¤ nf} ¤ of] 3/ d]/f] tkm{af6 hGdlbgsf] pknIodf ltdLnfO{ pkxf/ ¤Æ
d}n] cG8dfg lgsf]af/sf dflg;x¿sf] Tof] 6fF8] 3/nfO{ b]vfpFb} eg]F .
æw]/}w]/} Yofª\So' Yofª\So' .Æ ;Ltfn] To; 3/nfO{ km]l/ x]b{} d':sfP/
elgg\ .
æ;Ltf alxgLsf] hGdlbgsf] cj;/df xfdL klg oL 7fpFsf] bz{gsf] pkxf/
lbcf}F Sof/ .Æ efph"n] ;LtfnfO{ x]g'{cufl8 o'j/fh bfh'sf] d'vdf
lrxfpg'eof] .
æxxxx .Æ bfh' xfF:g'eof] . pxfFn] eGg'eof]– ælbg]z efOn] of] 3/dfq
xf]Og, of] ;a} kl/j]z cl3 g} pkxf/ lbO;Sg'ePsf] 5, xfdLn] lbg ldn]g . a? o;f]
u/f}F, o; pknIodf Ps kf]h kmf]6f] lvrf}F, kl5 kmf]6f] lbg'k5{ .
cG8dfg lgsf]af/jfnfx¿sf] 3/nfO{ k5fl8 kf/]/ Ps ;fd"lxs kmf]6f]
lnof}F / ;Gt'l¨ dfGb} cl3 a9\of}F .
pl8;f / aÍfnsf 3/x¿ klg Totfsf] ;+:s[lt, k/Dk/f / ef}uf]lns cjl:ylt
emNsg] u/L agfOPsf 5g\ . x]l//x"F nfUg]
. pl8of, s]/n / d/f7L hLjgsf] b[Zo klg Psbd ;hLj . xf], Psbd ;hLj 5g\ . sxLFst}
vf]6 nufpg ;lsFb}g . tkfO{“ d}n] n]v]sf] of] ofqfljj/0f k9\b} x'g'x'G5, ha
ToxfF hfg'x'G5 d}n] slt sdhf]/, ckof{Kt, ?vf] / e'Q] tl/sfn] aofg u/]sf] /x]5'
a'lemxfNg'x'g]5 . dl;t Tolt ;'Gb/ / hLjGt kl/j]zsf] oyfy{ j0f{g ug]{ Ifdtf 5}g
.
em/L–kfgL ca Psbd sd x'Fb} uof] . xfdLn] df};d ;'w|g yfn]kl5 /dfP/
kmf]6f] / lel8of] lvlr/èf}“ . slxn] ;fd"lxs kmf]6f] lvFYof}“ t slxn] tL
3/, cfFug / 3/sf] leQfdf s'FlbPsf ;DalGwt ;+:s[lt emNsg] lrqsf/Lsf] kmf]6f]
lnGYof}“ . slxn] 3/leqsf ;fdfgsf] . o'j/fh bfh'sf] bf}8w'k x]g{ nfos lyof] .
;Ltf / efph"nfO{ 5ftf cf]8\b} eP klg kmf]6f] / lel8of] lvRgdf dUg b]v]F .
aÍfnL 3/cufl8sf wg;f/ / t'n;L d7 x]/]/ ;Ltfn] elgg\–
æaÍfnLx¿ / xfd|f yf¿hfltsf 3/ p:t}p:t} g} nfUbf /x]5g\, xlu <Æ
d}n] ;dy{g hgfPF . t/fO{sf] hghLjgdf hxfF / htf klg s]xL g s]xL ;dfgtf
e]l6OxfNbf] /x]5 . v'nf kl/j]z, xf]rfxf]rf 3/ / km/flsnf cfFug .
clg xfdL aflx/ lg:Sof}“ . d"nåf/df cfOk'Ub} lyof}“, Ps x"n
g]kfnL ljBfyL{ e]l6P . ltgLx¿ ljàef/tL ljàljBfnosf ljBfyL{ /x]5g\ .
æs'g ljifo k9\b} x'g''x'G5 <Æ
ælkmlhsn Ph's];g .Æ Pp6L af]n}of vfnsL s]6Ln] egL .
æs'g txdf lg <Æ d}n] k'gM k|Zg /fv]“ .
-lzNku|fddf ljBfyL{x¿;Fu,
zflGtlgs]tg_
æof] / drflxF kLhL6L, of] l8u|Ldf . logLx¿ klg l8u|Ls} 5fq x'g\ .Æ p;n]
Pp6f s]6f] / cfkm"nfO{ b]vfP/ df:6;{ ub}{ u/]sf] atfO{ clg c¿ s]6fs]6Llt/
b]vfP/ :gfts txsf ljBfyL{ x'g\ egL . g]kfndf l8u|L ug'{ eÙfn] df:6;{ l8u|L a'‰5f}“
eg] otf Aofrn;{ l8u|L eÙ] a'lemG5 .
k|0fj
d'vhL{ / dbg e08f/L
o;kl5 xfdLnfO{ 6f]6f]jfnfn] ;t{adf]lhd ptf s6jf hfg] a;c8\8f nlulbof] .
a;c8\8f lzNku|fdaf6 vf;} 6f9f /x]g5 .
o:tf lzNku|fd ef/tsf cGo /fHodf klg 5g\ . zflGtlgs]tgsf] of]
lzNku|fdafx]s dxf/f¨«sf] ;fjGtjf8Ldf, cf;fdsf] u'jfxf6Ldf, /fh:yfgsf] pbok'/ /
hok'/df, t]nfÍfgfsf] x}b/fafbdf klg 5g\ eÙ] dnfO{ yfxf 5 . cGt klg xf]nfg\ .
clg a; ;dft]/ s6jftkm{ nfUof}“ . a;df xfdL ;a}nfO{ a:gsf nflu l;6 ldn]g
. af6fdf lsgf{xf/ eÙ] 7fpF kbf]{ /x]5 .
lsgf{xf/ s'g} 7"nf] ;x/ geP klg d'Vo ;8sdf ahf/ / eL8ef8 g} lyof] . oxL
ahf/af6 kfFr lsnf]ld6/ pQ/df kbf]{ /x]5 ef/tsf k"j{/f¨«klt k|0fj d'vhL{sf]
ufpF . ahf/}df /x]5 pgsL lbbLsf] 3/rflxF .
ælbbLsf] 3/ oxL xf] .Æ b'O{tLghgf Kof;]Gh/ s/fP . 3/rflxF s'g xf],
cg'dfg;Dd ug{ ;lsgF . 3/}3/ 5g\, s'grflxF k¥of] kQf] kfpg'cl3 g} a; cl3 a9Øf] .
Totfsf dflg;n] k"j{/f¨«kltsf] gfd ;uj{ lnP .
ef/tdf g]tf / /fhgLltsf] ljifodf cfddflg;sf] gsf/fTds wf/0ff 5 . otfsf
dflg;n] rflxF k"j{/f¨«klt k|0fj d'vhL{sf] af/]df Psbd ;sf/fTds s'/f u/] .
g]kfndf klg g]tfx¿k|lt hgtfsf] wf/0ff cfdef/tLosf] eGbf km/s 5}g . t/ dbg
e08f/Lsf] af/]df rflxF dflg; Psbd ;sf/fTds s'/f u5{g\ . dnfO{ k|0fj d'vhL{sf]
ufpF lsgf{xf/df dbg e08f/Lsf] ;Demgf 68\sf/f] eP/ cfof] . pgn] b]zsf nflu
w]/}yf]s lbg] lyP . dbg e08f/L afFlrlbPsf] eP b]z bnx¿sf] ljefhgsf] rf]6af6
d'St x'g] lyof], /fhgLlt ;ª\lng] lyof] eÙ] nfU5 .
To; a]nf kfgL knf{knf{ h:tf] b]lvGYof] df};d, t/ klg udL{rflxF sd lyPg
. a;leq Psvfn] ps';d's'; lyof] .
kr'G8Lsf]
d';nwf/] kfgL
æxfdLn] s6jf hfg' 5 .Æ d}n] sG8S6/nfO{ eg]“ .
ætkfO{“x¿ kr'G8L;Dd o; a;df hfg'xf]nf . ToxfF a; abNg'k5{ . ToxfFaf6
s6jf Psbd} glhs} 5 .Æ
æa; t kfOG5 lg ¤Æ d}n] ;+zo k|s6 u/]“ .
ækfOG5 . hltj6f eg] klg kfOG5 .Æ
æxfdLnfO{ Pp6f a; eP k'U5 . t/ w]/}a]/ kv{g gk/] x'GYof] .Æ
ækb}{g . w]/}a]/ kv{g'kb}{g .Æ p;n] xfF:t} eGof] . otflt/ g]kfnL ko{6sx¿
sd cfpF5g\ eÙ] a'lemof] . a;sf ofq'x¿n] klg g]kfnaf6 cfPsf ko{6s eÙ] a'em]kl5 ?lrk"j{s
xfd|f s'/fdf Wofg lbP .
kfgL emdemd kl//x]sf] lyof] . o:tf] em/Ldf a;af6 cf]n{g s;nfO{ /dfOnf]
x'G5 /, To;dfly lans'n gofF 7fpFdf, hxfF csf]{ 7fpF;Dd hfgsf nflu a; kfOg] xf]
ls xf]Og eÙ] zËf 5 .
æTof] k'r'G8L ls s] ufpF clns k/ eOlbP x'g] lg, kfgL o:t/L al;{/fVof
a]nf s;/L cf]n{g' <Æ ;Ltfn] elgg\ .
t/ xfd|f] OR5f ;w}“ sxfF k"/f x'G5 / < kr'G8L t cfOk'luxfn]5,
em/L emg\ bs{g kf] yfNof] . a;af6 cf]n{“bf 5ftf vf]Nof}“ . kr'G8L gfd ePsf] Tof]
ufpF Psbd ;fgf] rf]s /x]5 . xfdL r9]sf] a; k"j{lt/ nfUg] / xfdL blIf0flt/
hfg'kg]{ b]lvof] . o:tf] emdemd em/L 5, Psbd gofF 7fpF, a;n] ufpFufpF kmgkmgL
3'dfP/ xfdLnfO{ stfstf k'¥ofP/ oxfF NofOlbPsf] lyof], stf k"j{ stf klád .
a;af6 t cfÇgfcfÇgf emf]nf af]s]/ cf]Nof}{“ t/ em/Ldf emf]nf hf]ufpg}
emd]nf . bs{g] kfgL 5, cufl8 5ftf cf]8Øf], k5fl8 lelhG5, 5ftf bfofF 9Nsfof], afofF
lgy|'Ss} . xfdLn] sG8S6/sf] ;'emfj ;Dem]/ ;8s kf/ u¥of}“ . ptfk6\l6 Pp6f ;fgf]
lrofk;n /x]5, lrofk;nsf] cf]tdf xfdLn] pleg] 7fpF kfof}“ .
emdemd em/L 5 . ;fFem k/]h:tf] 5 . a]n'sfsf] kfFr ah]sf] 5 . casf] s]xLa]/df cFWof/f] ;'? x'g]5 . clg
xfdL cnkq kg]{ 8/ x'G5 . em/L yfldP t Pp6f g Pp6f xf]6n kfOGYof] xf]nf, t/
o:tf] dxfem/Ldf stfstf ef}“tfl/g' <
æo:tf] b'Mv ef]Ug'k5{ eÙ] o; dfG5]nfO{ yfxf lyof] . b'Mv cfOnfu]g eg]
of] dfG5] o:t} eP klg b'Mv vf]H5 . cfdf eÙ'x'G5 lg, of] dfG5] b'Vofxf 5 . c¿n]
b'Mv glbP klg of] dflg; s'g} g s'g} b'Mv l;h{gf u/]/ eP klg b'Mv}df kml;/xG5 .Æ
;Ltf uGugfOg\ .
d]/f] efUo, ?lr / sfo{z}nLdfly ;Ltfsf] l6Kk0fL ;'g]/ o'j/fh bfh'
xfF:g'eof] .
æTo;f] geg g, p;a]nf olQsf] em/Ldf 3'd cf]8]/ v]tdf sfd u/]sf] la:of{}
< emdemd kfgL kbf{] 5, vGg'kg{] xf] ls, aLp sf9\g'kg{] xf] ls, 3fF;
sf6\g'kg{] xf] ls, kfgL k/]sf] eg]/ slxNo} sfd /f]lsof] <Æ d}n] eg]F .
æxfdL t em/Ldf lg:sGgYof}F .Æ ;Ltfn] elgg\ .
æ8fF8f] v]t, kfgL ;'lsxfNYof] . xfdL t ha kfgL cf]Ol/GYof], /fFufuf]?
lnP/ v]tdf k'UYof}F . hlt kfgL kYof{] plt v';L;fy hf]ltGYof], vlgGYof] .Æ
æxf]nf . To} eP/ em/LnfO{ olt dfof u/]/ vf]Hb} vf]Hb} k'r'G8L;Dd
cfOk'Ug'ePsf] .Æ ;Ltfn] elgg\ .
efph"nfO{ ;Ltfsf] ts{ /dfOnf] nfUof], pxfFn] ;Demfpg] lx;fan] eÙ'eof]–
æo:t} t xf] avf{sf] ;dodf . a? xfdLn] o;kfln dxfavf{df lxF8] klg cfh dfq} t xf]
em/Lafbn dHhfn] ef]u]sf . gq xfdLn] af]s]sf] 5ftfsf] s] sfd < a]sf/df o;
dfG5]n] 5ftf af]Sg nufof] eg]/ tkfO{Fn] g} eÙ'x'g] lyof] alxgL .Æ
æk'r'G8L xf]Og, kr'G8L xf] of] 7fpF .Æ d}n] ;Ltfsf] jfSodf q'l6 vf]tn]F
.
æk'r'G8L eg] klg kr'G8L eg] klg s'/f] pxL xf] . tkfO{Fsf] o; 7fpFdf
kfgLrflxF cf/L 3f]K6\ofPh:t} u/L kbf{] /x]5 . oxL b]vfpg t Nofpg'ePsf] xf]nf .Æ
;LtfnfO{ em/Ldf la:ofxf/ x'g'k/]sfdf lbSs nflu/x]sf] lyof] .
æs6'jfn
ufpFÆsf] ofqf
Ps}l5gdf ptfaf6 a; cfOxfNof] .
æs6jf ¤ s6jf ¤Æ sG8S6/ s/fof] . xfdLn] kv]{sf] a; cfOxfn]sf] /x]5 .
9'Ss eof] .
xfdL x:ofªkm:ofª ub}{ a;df r9Øf}“ . leq d]nd7]n x'g] u/L eL8 lyof] . t/
csf]{ :6]G8df s]xL dflg; cf]n]{kl5 a;leq pleg kof{Kt 7fpF ldlnxfNof] . ;Ltf /
efph"nfO{ t a:g] 7fpF g} k|fKt eof] . kfgL cf]Ol/O/x]s} lyof] / gofF ofq'
r9\bf ltgsf 5ftfn] kfgL t// emfy]{ . Totfsf dflg; Psbd ;x", otf ePsf] eP
To;/L csf{sf] 6fpsf / hLpdf 5ftfaf6 t// kfgL aufpg]sf] 6fpsfaf6 /ut t//
aufOlbg] lyP .
s]xLa]/df xfdL s6jf cfOk'Uof}“ .
s6jfdf kfgL kb}{ lyPg . kfgL kb}{ geP klg sfnf] afbn nfu]sf] lyof] . af6f]rflxF
lgs} srsr] lxnf] 5 . oxfFsf] /]nj] :6];g / a;kfs{ glhs–glhs} /x]5g\ . ef]ln
laxfg r9\g'kg]{ 6«]g kqmg klg oxfF ;lhn} /x]5 . 9'Ss eof] .
æxfdL s'g 7fpFdf cfOk'Uof}“, eÙ'xf];\ t efph" ¤Æ d}n]
efph"sf] ;fdfGo 1fgsf] k/LIff lnP“ .
efph" xfF:g'eof] .
æolt w]/} :6];g / ahf/df 3'dfpg'x'G5, s;/L ;a} 7fpFsf] gfpF ;Demgf x'G5
< o:t/L Ps}kN6df ;Dk"0f{ ;+;f/ 3'dfpg] xf] <Æ efph"n] pN6}
k|ltk|Zg ug'{eof] .
æs6\6' xf] s6\6' .Æ ;Ltfn] elgg\ . olt elg;Stf pgn] ptfk6\l6sf] /]nj]
:6];gdf kx]“nf] cIf/df n]v]sf] æs6jfÆ kl95g\ . pgn] t'?Gt} cfÇgf] egfO ;RofOxflng\–
æs6\6' eg] klg s6\jf eg] klg x'G5 o;nfO{ .Æ
pgsf] rnfvL b]v]/ d dHhfn] xfF;]“ . d}n] eg]“– æxf] xf] . otfsf dfG5]x¿
s'g} 7fpFsf] gfd s6\6", sfnf] sf]6, tf}lnof, hfdf, KofG6h:tf sk8fsf] gfd
/fV5g\ eg] s'g} 7fpFsf] gfd cfGb|fk|b]z, k]6, dnåf/ cflb cÍk|ToÍsf] gfddf
/fV5g\ .Æ
æxfxfxfxf .Æ o'j/fh bfh' xfF:g'eof] . ;8sdf ev{/ kfgL yfldPsfn] lsrlsr]
lxnf] lyof] / ptfaf6 x'OFlsP/ cfpg] df]6/;fOsnn] lxnf] 5ØfKnfg\ eg]/ bfh' ;ts{
x'g'eof] .
æotfaf6 lxF8, otfaf6 .Æ pxfFn] cfÇgf] ;'?jfn lkF8'nf;Dd tfg]/ lxnf]af6
hf]luFb} lxFl8/xg'ePsL efph"nfO{ ;8s–lsgf/af6 lxF8\g eÙ'eof] .
æcfGb|fk|b]z eg]sf] cfGw|k|b]z xf], k]6 gfpF ePsf ;x/ t blIf0f ef/tsf]
s0ff{6slt/ slt xf] slt 5g\ t/ dnåf/ gfdsf] ;x/rflxF ef/tdf st} 5 / <Æ bfh'n]
;f]Wg'eof] .
ædnåf/ ;x/ t yfxf ePg, t/ ptf xl/åf/rflxF 5 .Æ ;Ltfn] xfF:t} elgg\ .
æUjf6L hfFbf af6fdf cfn]k'/åf/ klg e]6]sf lyof}“ . x}g / <Æ ;Ltfn]
km]l/ ylkg\ . xfdL ;a} xfF:of}“ .
æcfh /ftsf nflu jf; a:g' 5 . clns ;:tf] / /fd|f] xf]6n s'g xf]nf <Æ
d}n] af6f]5]pdf ;fOsn c8ØfP/ plePsf] Pshgf clns a"9f] pd]/sf] dflg;nfO{
;f]]w]“ .
æxf]6n ;Toddf a:g';\ .Æ /fd|f] klg, ;:tf] klg .Æ p;n] cfTdljàf;sf ;fy
vf;} ;f]rljrf/ g} gu/L t'?Gt} hafkm lbof] .
æToxfF kfOPg eg] <Æ d}n] km]l/ ;f]w]“ .
ækfOG5 . s] gkfOg' < of] ;do g /yofqfsf] xf] g 8f]n–ofqfsf] .Æ p;n] k"0f{
cfTdljàf;sf ;fy eGof] .
ædnåf/ t x}g, dfNbf eÙ] 7fpF oxfFaf6 glhs} 5, dfnfaf/ 7fpFrflxF
aDaO{g]/ 5 .Æ xfdL To; dflg;n] b]vfPsf] lbzftkm{ tfs]/ lxF8\b} d}n] ukmsf]
tGt'nfO{ kqm]/ eg]“ .
xfdL p;n] b]vfPsf] lbzflt/ ;/f;/ uof}“ . geGb} sf]7f kfOof] . xf]6n ;Tod lgs} 7"nf] xf]6n
/x]5 . tLgrf/ tnfdf ofq' cfjf;–sIf / e'OFtnfdf ;fgf] clkm;sf]7f clg vfg] xf]6n
/x]5g\ t/ e'OFtnfsf] w]/}h;f] v08rflxF sk8f, h'QfhKkn / cg]s ;fdfgsf krf;f}“
bf]sfgn] cf]u6]sf /x]5g\ .
sf]7fdf Ps}l5g ;':tfPkl5 xfdL xf]6nsf] a/G8fdf lg:Sof}“ . oxfFaf6
ef/tsf] aÍfnL rxnkxn, xf]xNnf, Jo:ttf / cJoj:yf x]g{ kfOFbf] /x]5 . s]xLa]/kl5
cf]n]{/ e'OFtnfdf cfof}“ / xf]6naflx/ lg:Sof}“ . ahf/sf] xf]xNnf / eL8ef8sf] Ps
efu aÙ xfdL o;/L ;fFemsf] Jo:t ahf/df k;]sf lyof}“ . Psl5g eP klg xfdL otfptf
a/flnof}“ . ahf/df d';ndfgsf] hg;ª\Vof klg lgs} b]lvof] . ;]tf] 6f]kL nufPsf /
af]s]bf/L kfn]sf k|f}9 d';ndfg k'?ifx¿ otfptf 8'ln/x]sf lyP .
a]n'sf o;f] vfglkg u/f}“ eÙ] ePkl5 ToxL“sf] Pp6f 6x/] xf]6ndf k:of}“ .
;kmf;'U3/ / km/flsnf] /x]5 6x/] eP klg of] xf]6n . cfgGb dfg]/ a]n'sfsf] vfglkg
u¥of}“ .
ænf} ¤ x\ofKkL ay{8] 6' o' ¤ ltd|f] o;kflnsf] hGdlbgsf] kf6L{ oxL eof]
. o;kflnsf] hGdlbg jw{dfgsf dxŒjk"0f{ 7fpFx¿ 3'd]/, zflGtlgs]tgdf 6}uf]/ /
cdTo{;]gnfO{ e]6]/, lzNku|fddf cfTdf ;f6]/ / kr'G8Lsf] em/Ldf ?em]/ / cGTodf
oxfF cfP/ dgfOof] . a];} ef] .Æ
o'j/fh bfh' / d]g'sf efph"n] klg k'gM hGdlbgsf] z'esfdgf eÙ'eof] .
æoltn] dfq ay{8]sf] sfo{qmd ;lsG5 / < e/] sf]7fdf k'u]kl5 jw{dfgdf
lsg]/ NofPsf cfFk vfg'k5{, clg ==.Æ efph"n] eGg'eof] .
sf]7fdf cfP/ tL cfFk dL7f] dfg]/ vfof}“ . s]xLa]/sf] ;dLIff a}7skl5 cfÇgf–cfÇgf
sf]7fdf k:of}“ . olt ubf{ /ftsf] ;f9] b; ah]sf] lyof] . aNn dnfO{ cfhsf]
ofqfljj/0f n]Vg] k'm;{t ldNof] .
gjf}“ lbg M @)&^
;fpg !^ ut] laxLjf/
lxhf] lbge/sf] bf}8w'k / Jo:ttfn] ubf{ a]n}df lgb|f
k/]5 . laxfg lapFembf kfFr alh;s]sf] lyof] .
æs:tf] 5 ltdLnfO{ <Æ d}n] ;LtfnfO{ ;f]w]“ .
dxfudfdf pgnfO{ b'v]sf] k]6sf] cj:yf cem} afFsL 5 ls eg]/ d}n] ;f]w]sf] lyPF .
æs] ePsf] 5 / dnfO{ <Æ pgn] cfÇgf] Tof] ;d:of
lal;{;s]sL /lx5g\ .
d xfF;]“ .
ælsg xfF:g'e’sf] <Æ pgn] ga'em]/ ;f]lwg\ .
æP==== hg}vl6/fsf] b'vfO cem} d t a]nfa]nf dx;';
u5'{, 3fp lgsf] ePsf] oltsf lbg lat] klg r:;r:; b'V5 . ltdL t lxhf]cl:t dfq t
xf} la/fdL k/]sL, To} eP/====.Æ d}n] :k¨Ls/0f lbPF .
cfhrflxF bfh'efph"eGbf cufj} xfdL b'O{ tof/
ePsf /x]5f}“ . kfFr–;ft ldg]6 s'/]kl5 bfh'efph" klg tof/ kl/xfNg'eof] .
clg cfÇgf–cfÇgf emf]nf af]s]/ xfdL xf]6naf6
lg:Sof}“ .
ælrof vfd\ .Æ xf]6naf6 lg:s]/ clnslt klt{/ k'u]kl5 bfh'n]
eÙ'eof] .
glhs}sf] ;fgf] xf]6ndf lrofsf] c8{/ lbof}“ .
tLg}hgfn] ;8s–lsgf/df pleO{pleO{ aÍfnL laxfgsf] tfQftf] lrof ;'?k;'?k kfb}{
vfof}“ .
d lrgL/f]uL, lgs} lbgb]lv lrgL nufPsf] lrof
vfO/x]sf] lyPF . laxfg lrof vfPkl5 hLpdf km'tL{ g} cs}{ cfpg] . h] t xf]nf, 3/
uPkl5 lgod–cg'zf;gdf a;"Fnf . clxn]nfO{ lrof g} vfg], d]/f] dgn] elg/x]sf]
lyof] . bfh'sf] of] tntn dnfO{ lgs} dg kg{ yfn]sf] 5 .
o;f] cl3lNt/ a9]sf lyof}“, /]ndfu{ b]lvof] . st}af6
6«]g cfpg nfu]sfn] ;8sdf tuf/f] t]:of{OPsf] /x]5 . k}bnofq'x¿ To; tuf/fd'lgaf6
l5/]/ otfptf x]y]{ / cfkm" ;'/lIft 5' eÙ] ePkl5 /]ndfu{ kf/ uy]{ . xfdL
klg ltgLx¿sf em}“ Tof] tuf/fd'lg l5¥of}“ . t/ xfdLnfO{ /]ndfu{ kf/ ug'{ lyPg .
xfdLnfO{ t ptf b]a|]k6\l6 b]lvg] /]nj] :6];gdf hfg' lyof] . xfdL k5fl8af6 6«]g
cfpg ;S5 eGb} ;ts{tfk"j{s /]nsf] lnu}lnu lxF8\of}F .
Ps}l5gdf ;a}hgf :6];gdf k'Uof}“ . d :6];gdf
k'Ugf;fy l6s63/lt/ nDs]“ . ljgfl6s6 :6];gdf k:g' cj}w x'g] ePsfn] .
l6s6 sf6]/ aflx/ lg:s]sf] s]xL a]/d} xfd|f nflu
6«]g cfOxfNof] . xfdL gaåLk wfdsf nflu 6«]g rl9xfNof}“ . of] s6jfaf6 snsQf hfg]
k];]Gh/ 6«]g lyof] . 6«]g rNg] ;'? :6];g lyof] s6jf, xfdL vfnL 6«]gdf k:of}F .
æs] xf] o:tf] < sf]xL 5}g . slxn] hfg] xf] of]
<Æ efph" cndNn kg'{eof] .
æo:t} xf], o; dfG5]n] slxn] s:tf 6«]gdf r9fpF5,
slxn] s:tfdf . t/ p;n] rfx]sf] 7fpFdf k'¥ofP/ 5f8\5 .Æ ;Ltfn] d':sfpFb}
efph"nfO{ elgg\ . drflxF dSv k/]/ r'krfk a;]F . bfh' 3/L dlt/ / 3/L c?lt/
x]b{} x'g'x'GYof], 6«]g xNng yfNof] .
æemf]nf dfly /fvf}F, clxn] eL8 eP/ emf]nfsf] b'u{lt
x'G5 .Æ d}n] emf]nf /fVg] 7fpFlt/ xfd|f emf]nf ldnfP/ /fVt} eg]F .
æeL8 eP/ < l;Í} 6«]g l/Qf] kf] b]V5' d t .Æ
efph"sf uf]nfuf]nf cfFvf rDs] .
æv} ¤ pxfFnfO{ g} yfxf x'G5 sxfF k'u]kl5 of] 6«]g
el/G5 eÙ] .Æ ;Ltfn] zfGt nahdf elgg\ . d}n] emf]nf yGSofPsf] b]v]/ bfh' klg
;3fpg cl3 ;g'{eof] . ;a} emf]nf‰ofD6f dfly /flv;s]kl5 xfdL r'krfk a:of}F .
æn', ca s6'jfn ufpFsf] ofqf klg ul/of] .Æ 6«]gn]
ult kqm]kl5 ;Ltfn] elgg\ .
æs6jf, s6jf .Æ d}n] pgsf] q'l6 ;Rofpg vf]h]F .
6«]g af6fsf ;fgfltgf ahf/ / rf]sdf cl8GYof] t/ b'O{
ldg]6d} km]l/ lxFl8xfNYof] . bfOFxf6, ;fx]atnf cg]s gfpFsf ;fgfltgf ahf/ / a:tL
cfP . of] 6«]g snsQf hfg] ePsfn] otfaf6 :yfgLo ls;fg clg Jofkf/Lx¿n] ;fu;AhL
nUbf /x]5g\ . 6«]g o:t} lgoldt ofq'x¿n] Ps}l5gdf vrfvr el/OxfNof] .
;Ltf cl3sf s'/f ;Dem]/ xfFl;g\ . pgn]
efph"nfO{ elgg\– æb]Vg'ef] < 6«]g el/OxfNof] .Æ
æd t 5Ss k/]F lg . lxFl8/xg] dfG5], efOnfO{ ;Kk}
yfxf /x]5 .Æ efph"sf] cl3sf] lj:don] lgsf; kfPsf] lyof] .
cu|åLk, kf6'nL, a]n]/xf6h:tf :6];g cfP . of] a]n]/xf6rflxF
clns lgs} 7"nf] ahf/ x'g'k5{ eÙ] nfUof] lsgeg] oxfF lgs} ofq' r9] . tL ;a}
snsQf hfg] x'g\ eÙ] cg'dfg ug{ ;lsGYof]
. pgLx¿sf] s'/fu/fOaf6 eÙ ;lsGYof], otfsf dflg; o; 6«]gsf] ;do;Fu kl/lrt /
cEo:t 5g\ . ca 6«]gdf plegsf nflu klg 7fpF afFsL /x]g . Psbd eL8 eof], xfdLn]
cf]n{gsf nflu a]n}df tof/L gu/] d'l:sn x'g] u/L . xfdL ‰ofn}df lyof}F / dfq, gq
o; eL8sf] aÍfnL pv'd / kl;gfn] xfd|f] /fd|} b'u{lt x'g] lyof] .
/]ndfu{sf] b'j}lt/ b]lvP;Ddsf] km}nfj6df htf klg
h'6 v]tL b]lvGYof] . st} ev{/} h'6 sf6]/ cdf/ nufPsf lyP eg] st} h'6 sf6]sf]
v]tdf wfg /f]lk;s]sf klg lyP . t/ ;Q/L–c;L k|ltzt v]tdf rflxF cem} h'6 sf6\g
afFsL lyof] . otf w]/}h;f] tf];f cyf{t\ nSvL hfts} kf6 b]lvGYof] . tLtf hftsf]
kf6 eg] st}st} dfq b]lvof] . ;fob tLtf hftsf] a9\g] ;do ;lsO;s]sfn] ls;fgn]
Tof] kf6 sfl6;s]sf lyP . cyjf x'g;S5 otfk6\l6sf ls;fgn] tLtfeGbf tf];f kf6 a9L
nufPsf x'g\ . tf];fsf] kf6 v;|f] / jhgbf/ x'G5 . o; hftsf] h'6sf] df]nefp klg
tLtfsf] eGbf s]xL pRr 5 . tf];fsf] af]6 clns a9L ;do;Dd al9/xG5 . tLtfrflxF
clns l56} km'lnxfN5 / km'n]kl5 tLtf a9\b}g . tf];frflxF sltko cj:yfdf km'n] klg
al9/fV5 .
dnfO{ ;ftd]8Ldf xfdLn] u/]sf] h'6v]tLsf] w]/} ofb
cfof] . a'af h'6v]tLdf 7"nf] ?lr /fVg'x'GYof] . pxfF cfÇgf 5f]/f5f]/Lsf]
efUo / eljio o;}sf] v]tLdf lge{/ 5 eG7fÙ'x'GYof] .
a'af cfkm}F klg kf6 uf]8\g], sf6\g], cdf/ emfg{] /
kf6 tfKg] cflb sfddf v6\g'x'GYof] . pxfFsf xftdf ;Lk sd lyof], t/ klg lg/Gt/
nfu]kl5 sfd cl3 al9xfNYof] . a'afnfO{ kf6 uf]8\g, w'g cflb /fd|/L cfpFb}gYof]
t/ klg pxfF sfd g5f8L lbge/ ul//xg'x'GYof] . pxfFn] sfd u/]sf] b]v]kl5 xfdL
r'krfk 3/}df a:g ;St}gYof}F . hLjg bfh'rflxF o:tf sfddf ;f/} cN5L ug'{x'GYof]
t/ gf/fo0f / d s'zntfk"j{s sfd uYof}F .
gf/fo0f d]/f] ;a}eGbf d'Vo ;fyL ePsf] lyof]
lszf]/joel/sf] . gf/fo0fl;t d]/f] hLjgsf ;a}eGbf ;+j]bgfk"0f{ lbg lat]sf
5g\ . hLjgsf ;a}eGbf sl7g ;ª\3if{sf lbgdf gf/fo0fn] dnfO{ 5fofn] hlQs} ;fy
lbof] . gf/fo0fa]u/sf] d]/f] afNosfn / lszf]/josf syf cw'/f / ck"/f aG5g\
. clg d]/f] x[boleq /xg] kf6v]tLdfq x}g ;a}vfn] v]tL, kz'kfng / uf]?uf8fsf
cg'ejx¿df gf/fo0f cleÙ cÍ xf] . oxfF cfPkl5 kf6v]tLsf] km}nfj6n] dnfO{ a'af /
gf/fo0fsf] ;fy kfPsf tL lbgnfO{ k'gM hLjGt agfof] .
d]/tnf, sfn] vfgtnf, k"j{:ynL, e08f/l6s'/L,
lji0f'lk|of cflb gfdsf /]nj] :6];gx¿ cfO/x], d}n] ltgLx¿sf] gfd l6lk/x]“ . dflg;
st}st} Psb'O{ hgf cf]n]{ klg nueu ;a} :6];gdf dflg; r9\y] / kfOn}lkR5] 6«]g
emg\eGbf emg\ el/Fb} uof] .
t/ d]/f] WofgrflxF /]ndf r9\g] dflg;x¿sf ultljlw /
af]nLJojxf/df lyof] . otfsf dflg;x¿ cGoqsf /]nofqLsf] eGbf cfÇgf] ;fdfgsf]
;'/Iffsf af/] lgl:kmqmL nfUy] . cfÇgf] ;fdfgn] c¿nfO{ ;s];Dd afwf gk'uf];\
eG7fGy] oL . ptf sfsåLkaf6 snsQf cfpg] ofq'x¿ pleO{pleO{ tf; v]Ny] eg] otfsf
ofq'df To:tf] b'Jo{;g s]xL b]lvPg . otfsfx¿n] ptfsf em}“ 6«]gleq xf]xNnf /
em}emu8f klg u/]gg\ . otfsf ofq'df kfg, u'6vf jf v}gL vfg] k|j[lQ klg sd} b]lvof]
. otf Hofbfh;f] ofq' lxGb" nfu] . dlxnfsf] ;ª\Vof otfsf 6«]gdf pNn]Vo
b]lvof] . otf t emÙ} tL; k|ltzt ofq' dlxnf lyP . w]/}h;f] dlxnfx¿ ;AhL Jofkf/L,
ls;fg jf ;fgf]ltgf] Jofkf/Joj;fo jf gf]s/L ug]{ x'g\ eÙ] cg'dfg ug{ ;lsGYof] .
ls;fgx¿n] cfkm";Fu Psbd tfhf t/sf/L NofPsf lyP
. leG8L, l3/f}“nf, lrlrG8f cflb af]s]/ tL ls;fg ;x/lt/ nfu]sf lyP .
ca kNnf] :6];g gaåLk wfd xf] eg]/ xfdLg]/ a;]sf]
Pp6f cwa}F;]n] eGof] . xfdL cfÇgf emf]nf af]s]/ tDtof/ eof}“ . gaåLk :6];gdf
6«]g k'Ug'cufj} xfdL cf]n{gsf nflu Psbd tof/ eOxfNof}“ . eL8sf dflg;n] xfdLnfO{
cf]n{g] tof/L ug{ ;3fP, / cf]n{g'cl3 9f]sf;Dd k'Ugsf nflu eL8 lrl/P/ ;s];Dd
v's'nf] kfl/lbP . /]n £ofRr /f]lsgf;fy xfdL Kn]6kmfd{df cf]ln{OxfNof}“ .
gab\jLk :6];gdf æ;Ltf 9sfnÆ
Kn]6kmd{df s]xL nf]Ug]dflg;, cfOdfO{ dflg; /
s]6fs]6L cfkm"n] kqmg'kg]{ 6«]g kv]{/ a;]sf lyP . s]xL o'jfx¿ otfptf
56k6fO/x]sf lyP . /]ndfu{sf] kfl/k6\l6 ptfsf] Kn]6kmd{df s]xL dflg; 6«]g kv]{/
a;]sf lyP . Pp6f kSsL a]Grdf Pp6L cUnL, uf]/L ;'Gb/L sGof PSn} a;]sL lyO{ . k|;Ù
d'b|fdf st} z"Go cfsfzlt/ x]l//x]sL To; uf]/L o'jtLnfO{ d}n] x]/]F– ;'Gb/ ;f]emf],
r'Rrf] / ldn]sf] gfs, el/nf ufnf, 7"nf] rf}8f efUodfgL vfnsf] lgwf/ . sfnf] nfdf] ;Lwf s]z nx/fP/ k5fl8
sDd/g]/;Dd km}lnPsf] . p;n] xl/of] nfdf] :s6{ nufPsL lyO{ . df]6f] kf]lnP:6/
sk8fsf] nfdf] :s6{df /fd|/L cfO/g u/]sf] lyof] . ldnfP/ afSnf lqmh kf/]sf] :s6{b]lv
d'lg p;sf uf]/f ;kmf lkF8'nf rlDsP . km';|f] kl/j]zeGbf Psbd km/s ePsfn] klg
xf]nf tL cToGt ;'Gb/ / lrQfsif{s lyP . p;sf] gfs km]l/ x]/]F, To:tf] cg'xf/ /
hLp8fndf To:t} gfs l7Ss ;'xfpF5 .
sf7df8f}Fdf a:t}sf] s'/f, %) ;fnlt/sf] x'g'k5{ .
d]/L ;flgdfsf 5f]/f sjLGb| lg/f}nf efO k]6sf] SofG;/;Fu n8\b} l6lrª xl:k6n
dxf/fhuGhsf] a]8df lyP . d ;se/ xKtfdf b'O{tLgkN6 ToxfF k'Uy]F . efOsf] ;]jfdf
slxn] ;flgdf cfkm}F t slxn] /jLGb| bfh' /xg'x'GYof] . drflxF Ps}l5g eP klg
ToxfF a:y]F / la/fdL;Fu clg la/fdL /FmUg a:g'x'g] ;flgdf jf bfh';Fu s]xLa]/
s'/fsfgL uy]{F . To;kl5 ;fFemdf cfÇgf] ;fOsn ;dft]/ sf]6]à/l:yt 8]/fdf kms{Gy]F
.
efOs} 5]pdf Pshgf cwa}F;] uf]/L dlxnf egf{ ePsL lyOg\
. ltgL sfe|]sf] kfFrvfnsL /lx5g\ . 9sfn y/sL . uf]/L / hLp8fn ldn]sL lyOg\ ltgL
. z/L/df s'g} /f]u nfu]h:tL lyOgg\ t/ pgnfO{ 5ftLsf] SofG;/ ePsf] /x]5 .
SofG;/;Fu h'lem/x]sL eP klg /ftLkL/L . /fd|L .
pgL dnfO{ w]/} dxŒj lblGyg\ / b'O{tLg lbg l9nf]
ubf{ elGyg\– æafa" ¤ cr]n t cfpg} 5f8\g'ef] lg .Æ
pgLx¿ kfFrvfndf cfn'sf] v]tLaf6 /fd|f] cfDbfgL uy]{
eÙ] pgLx¿sf] kl/jf/sf ;b:oaLrsf] s'/fsfgLaf6 yfxf eof] . pgsf b'O{ 5f]/f / Ps
5f]/L /x]5g\ . 5f]/Lsf] k9fO ;lsPsfn] ca pm km';{t x'g]5] eGg] klg a'em]F .
ef]lnkN6} d}n] b]v]F, pgsf] /Fmufnf] ag]/ Pp6L la5§}
/fd|L o'jtL cfPsL /lx5g\ . sfnf] nfdf] nx/fpFbf] skfn ;]tf] rlDsnf] ?dfnn]
afFw]sL . cUnf] ldn]sf] hLpdf uf9f /ftf] /ªsf] nfdf] 6L;6{h:tf] sk8f l6ldSs
sl;Psf] . sDd/af6 tn xl/of] afSnf] kf]lnP:6/sf] /fd|/L cfO/g nufPsf] gofF nfdf]
:s6{ . Psbd} ldn]sf afSn} lqmh ePsf] To; nfdf] :s6{b]lv tn ;]tf ;'lsnf
df]6fdf]6f lkF8'nf . Psbd /x/nfUbf . clg kftnf sfnf t/ rlDsnf rKkndfly ;]tf
s's'{Rrf / kfOnf . uf]8fsf ;flxFnL cf}Fnfdf rfFbLsf laR5' . uf]8fsf cf}Fnfdf
nufOg] To; uxgfnfO{ laR5' g} eG5g\ Sof/, yfxf 5}g . ltgsf] hLp Psbd km'lt{nf] /
uf]/f] cg'xf/ /utn] el/P/ /ftf]/ftf] lyof] .
pÙfO;–aL;a;]{ ltgnfO{ b]v]kl5 Pp6f a}F;fn' dgdf
s]s] efj pTkÙ x'G5g\ tL ;a dleq klg pTkÙ ePsf lyP . tL ;'Gb/Ldf s'g} sdL lyPg ¿k,
:jefj, af]nL / u'0fdf . d]/f] x[bon] kËh pbf;sf] cd/ uLt u'Gu'gfPsf] lyof]–
æPs t" xL wgjfg x} uf/L
afsL ;a sÍfn .Æ
t/ rf/–kfFrkN6 xfd|f] nuftf/ hDsfe]6 ePkl5 yfxf
eof], ;Ltf zLn:jefj, af]nLjrg, kfl/jfl/s lg0f{odf s'zntf / lhDdjf/Laf]wdf cAan
/lx5g\ . hLjgdf o:tf s'zntfsf] 7"nf] dxŒj x'G5 . t/ O{à/n] glbP/ xf] jf
s;/L xf], ltgL k9fOdf eg] e'; /lx5g\, b; sIffdf b'O{–tLgk6s km]n ePsL . hlt;'s}
/fd|L eP klg, hlt;'s} nf]enfUbL b]lvP klg k9fOdf e';nfO{ d cfkm";Fu bfFHg
;lStgy]F .
ToxL eof] .
efOsf] pkrf/ rln/x]s} lyof] . sfe|]sL tL 9sfNgL
sfsLsf] klg pkrf/ rNb} lyof] . ltgL rfxlGyg\– pgsL 5f]/L ;Ltf cfkm"
laTg'eGbf cufl8 sf7df8f}Flt/ a:g] dh:tf] ;'6–6fOdf ;lhPsf] s'g} o'jssf] 3/
a9fg{ k'luxfn"g\ .
tL sGof k9fOdf e'Q] x'g\ eÙ] hfgsf/L x''gf;fy
pgnfO{ b]Vg kfPb]lv pTkÙ ePsf tL ;a} Gofgf t/Í klg ;d'b|sf] 5fn lsgf/fdf
7f]lSsPkl5 zfGt eO{ kms]{em}F ;Nof{s;'n'{s eO{ ;]nfOxfn] . d]/f] dgdf t/ª\lut To;
Gofgf]kgsf] cfo' s]xL xKtfd} vtd ePsf] lyof] .
æs] 5 ljrf/ <Æ /jLGb| bfh'n] df}sf ldn]kl5 Ps
lbg ;f]Wg'eof] .
æsyf oxfFeGbf cl3 a9\b}g bfh' .Æ d}n] eg]F .
tL 9sfNgL sfsLn] bfh'nfO{ clns l9kL g} ul/g\ ls
s;f], bfh'n] lgs} lbg;Dd dnfO{ sf]6ØfO/xg'eof] . kl5 Tof] k|;Í la:tf/} ;]nfP/
uof] .
/]nj] Kn]6kmfd{df /x]sL To; aÍfnL o'jtLn] dnfO{
ltg} ;Ltf 9sfnsf] ofb lbnfO{ . lar/L cr]n sxfF xf]lng\ < cr]n klg ltgL To:t}
;'Gb/ xl/of] nfdf] :s6{ nfpFl5g\ ls < ltgsf tL r~rn cfFvfsf] kfgL p;}u/L
rDsFb} 5 ls < ltgn] dnfO{ clxn] e]6] p;a]nf h:t} u/L sfe|]nL nahdf elGyg\
ls–
ænf} lbg]z bfO t cem} klg p:t} kf] x'g'x'Fbf] /]5 .
d}n] em§} lrlgxfn]F lg . sxfFaf6 èfF cfOk'Ug'ef] < slt ;f/f] a]kQf x'g'ef lg
< xfDnfO{ slt ;f/f] dfof dfg'{ef <Æ
gaåLksf] k"jL{ Kn]6kmfd{df uîf}F emf]nf e'mG8ØfpFb}
xfdL la:tf/} lxFl8/èf}F . 6f]nLdf ;a}eGbf k5fl8 d lyPF . Tof] aÍfnL o'jtL xfd|f
k5fl8 5fl8O{ . Kn]6kmfd{sf] Tof] ;NofªaNofª dw'/f]–dw'/f] / ;fgf]–;fgf] x'Fb}
k5fl8 5fl8of] . sf7df8f}Fsf] l6lrª c:ktfnsf] Tof] syfrflxF d;Fu} cfO/èf] .
æef8f clns dxFuf] /x]5, xlu <Æ
xfd|f] 6f]nL /]ndfu{ kf/ ug]{ cfsfz] k'ng]/ k'u]kl5
Kn]6kmfd{af6 aflx/ lg:Sof] . oxfFaf6 x'unL gbL glhs} x'g'k5{ eÙ] nfu]/ d}n]
;a}hgfnfO{ k}bn g} hfcf}“ eg]“ . clns klt{/ k'u]kl5 :yfgLo dflg;nfO{ ;f]w]sf] t
lxF8]/ uPdf k}“tfnL; ldg]6 nfU5 eGof] .
clu 6]Dkf]jfnfx¿, 6f]6f]jfnfx¿ Psbd s/fP/ xfdLnfO{
af]nfO/x]sf lyP– æ3f6 ¤ km]/L 3f6 ¤ stf hfg] xf] < dfofk'/ < 3f6 hfg] eP k|ltJolSt kGw| ?lkofF
. cfpgf];\ . cfpgf];\ ¤Æ
logLx¿sf] s'g} ljàf; x'Fb}g . gofF ofq' x'g\ eÙ]
yfxf kfpgf;fy Psbd dhfn] em'SofpF5g\, 7U5g\ . To} eP/ d}n] bfh'efph" /
;LtfnfO{ logsf s'/f g;'gf}“ eg]sf] lyPF . t/ ca a'lemPsf] lyof] af6f] lgs}
nfdf] 5 . d}n] kms]{/ cfO{ Pp6f 6f]6f]jfnf;Fu s'/f u/]“ . s'/f ;lhn} ldlnxfNof]
. clg To;nfO{ 6f]nLsf c¿ ;b:o ePsf] 7fpF nu]“ . ;a}hgf xfF:t} / lat]sf ofqfsf
lbgx¿sf] ;fdfGo ;dLIff ub}{ 6f]6f]df r9]/ km]/L 3f6df k'Uof}“ .
km]/L rNgsf nflu cfwf 306f ;do afFsL /x]5 . xfdLn]
laxfg lrof dfq vfP/ lxF8]sf x'gfn] o;a]nf o;f] vfhf–gf:tf vfg' 7Ls x'GYof] .
3f6glhs} xf]6nx¿ /x]5g\ . xfdL Pp6f clns 7"nf], ;kmf / ;'Gb/ xf]6ndf
k:of}“ . gf:tf dhfn] vfof}“ . oxfF gf:tf ;kmf, z'4 / ;:tf] klg /x]5 .
km]/L r9\g] a]nf eOxfNof] . bfh'n] uP/ l6s6 lsgL
Nofpg'eof] .
æef8f clns dxFuf] /x]5, xlu <Æ bfh'n] ;f]Wg'eof]
.
æx}g, otf t cem ;:tf] x'g'kg]{ xf] . s;/L oxfF
dxFuf] x'g' / bfh' <Æ
æTo} t ¤ d klg oxfFsf] hnofqf olt dxFuf] s;/L
x'g;S5 eg]/ ;f]lr/x]sf] 5' .Æ bfh'n] clns xfF:t} eÙ'eof] .
æslt /x]5 lg ef8f <Æ d}n] ;f]w]“ .
æs'/} gu/f}“ . e/] eg"Fnf .Æ bfh' r'k
nfUg'eof] .
æt}klg <Æ d}n] v]g{ 5fl8gF .
æxQ]l/sf ¤ Psbd dxFuf] /x]5 otf t . slxn]sfxL“
s:tf]s:tf] 7fpFdf Nofpg'x'G5 tkfO{“ klg . x]gf]{;\, k|ltJolSt k"/} tLg ?lkofF
lnof], Ps k};f 5f8\bf] /x]g5 .Æ
æxh'/ < slt ?lkofF eÙ'ef] <Æ d}n] pxfFn] eÙ
vf]h]sf] /fd|/L a'lemgF / ;f]w]“ .
æhgfsf] tLg ?lkofF lnof] .Æ
ætLg ?lkofF <Æ tL; eÙ'ePsf] xf] ls tLg eÙ'ePsf]
xf], d}n] ga'em]/ ;f]w]F .
æxf] t . k"/} tLg ?lkofF lnFbf] /x]5 .Æ
clg xfdL ;a} dHhfn] xfF:of}“ . crDd} ;:tf] /x]5 lg
. 5–;ft lsnf]ld6/ km]/Ldf hfg' 5, olt yf]/} ef8fn] s] Joj;fo rNbf] xf] <
km]l/ ptfaf6 kmsL{ cfpg]sf sf/0f km]/Ldf Psbd eL8ef8 lyof] eg] otfaf6 hfg]x¿
nueu vfnL g} hfGy] .
oxfF x'unL gbL lgs} ulx/f] 5 h:tf] b]lvof] . Psbd
7"nf7"nf hxfhx¿ klg rln/x]sf lyP . t/ gbLsf] rf}8fO lgs} sd . tLgrf/
lsnf]ld6/hlt dfq nfUbf] /x]5 . clg lsgf/fdf au/ jf afn'jf st} 5}g . lsgf/};Dd
a:tL jf v]tL cflb 5g\ . st}st} dfq clnslt sfF;3f/L b]lvG5g\ .
P]ltxfl;s
;x/ gaåLk
snsQfaf6 !#) lsnf]ld6/ hlt pQ/df /x]5 gaåLk ;x/ . gjåLk O:sgsf ;+:yfks
u'? r}tGo dxfk|e' -!$*^– !%#$_ sf] hGde"ld xf] . To;}sf/0f xf] x'unL / hnÍL
gbLsf] ;Ídsf] u|fdL0f e]sdf O:sgsf] s]Gb|Lo wd{:ynsf] :yfkgf ePsf] xf] . jf:tjdf
gaåLk klg r}tGo dxfk|e' / dfofk'/sf sf/0f 7"nf] ePsf] xf], gq of] klg lgs}
;fgf] ;x/sf] ¿kdf cl:tTjdf /xg] lyof] eÙ ;lsG5 . gaåLksf] cG7fÙAa] k|ltzteGbf
a9L hg;ª\Vof lxGb' 5 . uf}/f k"l0f{df, uÍf k"hf, b'uf{ k"hf,
em'ng k"l0f{df, /y ofqf, >Lk~rdL, 8f]n k"l0f{df cflb oxfFsf d'Vo
kj{ x'g\ .
t/ gaåLksf] Oltxf; nfdf] / uf}/jdo 5 . x'unL gbLsf] kládL lsgf/df
a;]sf] of] ;x/ !)^# df :yflkt ePsf] dflgG5 / ;]gj+zL /fhfx¿sf] ;dodf of] ;d:t aÍfnsf]
/fhwfgL ;x/ lyof] . Oltxf;sf] pSt sfnv08df efuL/yL gbL gaåLksf] kládk6\l6 eP/
aUbYof] . gbLdf km]/L ofqf ul//x]sf] a]nfdf d}n] pSt ;x/sf] gbLlsgf/k6\l6sf]
efu lgofn]F . cUnfcUnf 3/x¿, kfgL6ËLx¿, cUnfcUnf ¿vx¿ / lah'nLsf tf/x¿ b]lvGy]
. blIf0fk6\l6 lgs} tn gbLdfly /]ndfu{ / k'n b]lvGYof] .
;]gj+zL /fhf nId0f ;]gsf kfnfdf ;g\ !@)@ df lbNnLsf ;'Ntfg alVtof/
lvnhLn] cfqmd0f u/] . pgn] o'4df ;]g /fhfsf] ;]gfnfO{ ;xh} k/f:t u/], clg
;Dk"0f{ ;x/df n'6kf6 / cfuhgL u/] . o;/L aÍfndf lxGb" zf;g;Qfsf] cGTo
eof] . alVtof/ lvnhLsf] ;]gfn] ;x/dfly
u/]sf] cfqmd0fdf a"9f /fhf nId0f ;]gn] vf;} k|lt/f]w ug{ ;s]gg\ . pgL
ToxfFaf6 efu]/ s'rlaxf/sf] /fhb/af/df z/0f lng k'u] .
gaåLk / gflbof ;x/x¿ p;a]nf ef/tLo ;Eotf / 1fgsf s]Gb| dflgGy] . gaåLk
/ gflbofsf ljåt\;efnfO{ kfFr bzs;Dd k"j{sf] cS;kmf]8{ eg]/ lrlgGYof] . d';ndfgx¿sf]
cfqmd0fsf sf/0f Toqf] dxfg\ ;x/ k"0f{¿kdf Wj:t eof] . ef/tLo 1fg / ;Eotfsf
PsPs s]Gb|nfO{ o;/L d';ndfgn] ;vfk kf/] . ef/tsf] Oltxf;df d';ndfg zf;ssf] ljWj+;fTds
qm"/tfk"0f{ cfqmd0fsf] Oltxf; k9\bf ddf d';ndfg hfltk|lt cgf:yf, eo,
cljàf; / obfsbf 3[0ff;d]t k}bf x'G5 . pgLx¿sf] p2]Zo lxGb" zf;gsf] ;dflKt
dfq lyPg, lxGb" ;Eotfsf] ;dflKt lyof] .
xf], Oltxf;df s;}sf lktfk'vf{n] u/]sf] ck/fwnfO{ cfhsf] k':tfaf6
hl/dfgf lng' csf]{ ck/fw x'g hfG5 . p;a]nf ePsf] ck/fwsf nflu cfhsf d';ndfgnfO{
bf]ifL 7fÙ' Ps b[l¨bf]if dflgPnf, t/ ltgsf] /utaf6 To; ck/fwsf] /ª d]l6Psf] ljàf;
lbnfpg ;f]xL hfltn] d]xgt ug'{k5{ eG7fG5' d .
cfh gaåLk ;x/sf] hg;ª\Vof Ps nfv kGw| xhf/eGbf cln a9L dfq 5 . Tof]
hg;ª\Vof klg r}tGo dxfk|e'sf] hGd:yfg / dfofk'/ wfld{s gu/Lsf sf/0fdfq ag]sf]
xf], gq of] ;x/ uÍflsgf/sf] Ps ;fgf] a:tLdfq /xg] lyof] . p;a]nfsf] ;d:t aÍfnsf]
/fhwfgL ;x/ cfh gflbof lhNnfsf] klg zflGtk'/ / s[i0fgu/kl5sf] t];|f] ;x/ ePsf] 5 . pQ/k"j{sf] s[i0fgu/ ;x/ To; lhNnfsf]
;b/d'sfd xf] eg] dfofk'/ ;gftgwdL{ uf}8Lo cyf{t\ aÍfnL j}i0fjx¿sf] cGt/f{l¨«o
s]Gb| xf] .
Wj:t eP/ slxNo} k'/fgf] uf}/j k'gM xfl;n ug{ g;s]sf] Tof] ;fgf] ;x/ gaåLksf]
cfhsf] cfWoflTds s]Gb| dfofk'/tkm{ hfgsf nflu xfdL qmdzM k"j{pQ/tkm{ al9/x]sf
lyof}“ . d}n] o'6Ø'adf s]xL lel8of] x]/]sf] lyPF, af9Lsf] ;dodf gaåLk slQsf]
kL8fdf 8'A5 eg]/ . t/ avf{ofd eP klg clxn] To:tf] s]xL b]lvFb}gYof] . nfUYof],
of] ;x/ ljzfn x'unLsf] lsgf/df eP klg cToGt ;'/lIft 5 .
O:sgsf]
;x/ dfofk'/
r}tGo dxfk|e' / lgTofgGbsf] hGdynf] xf] dfofk'/ .
oL b'O{ efOnfO{ >Ls[i0f–an/fdsf cjtf/ dfÙ] w]/} 5g\ . uf}8Lo j}i0fjdtsf]
pb\ud ynf] dfofk'/ O:sgsf] x]8Sjf6{/ xf] . hfnÍL / x'unL gbLsf] ;Íddf cjl:yt
of] wfld{s ;x/ avf{df slxn]sfxLF hndUg x'g] u5{ . lgTofgGbnfO{ aÍfnLx¿ lgtfO{
eG5g\ . xfd|f] rGb|u9Ldf Pshgf k/Dk/fut tl/sfn] pkrf/ ug]{ j}B 5g\ . ltgsf] gfd
lgtfO{ /fhj+zL xf] . lgtfO{sf] pkrf/ w]/} k|efjsf/L / ;:tf] klg 5 eg]/ w]/}n]
dnfO{ eg]sf 5g\ . d}n] aNn a'em]F tL lgtfO{ /fhj+zLsf] gfdsf] cy{ .
km]/Ln] ;ft lsnf]ld6/hlt k"j{pQ/ nu]/ Pp6f
;fgf];fgf] gbL uÍfdf ldNg cfpg] :yfgdf k'¥ofof] . Tof] gbL klg lgs} ulx/f]
x'g'k5{ eÙ] b]lvof] lsgeg] otf klg y'k|} gfpx¿, km]/Lx¿ / b'O{tLgtn] hxfhx¿
b]lvP . hfnÍL gbL / uÍf gbLsf] of] bf]efg ;gftg wdf{jnDaLx¿sf nflu lgs} kljq
dflgFbf] /x]5 . oxfF :gfgsf nflu cg]s 3f6 agfOPsf /x]5g\ . clns pQ/k6\l6sf]
3f6df ;of}“ dflg;x¿ g'xfO/x]sf lyP .
otf cfOk'Ubf ;Ltf lgs} ;Gt'¨ b]lvOg\ . x'g t
dfofk'/sf] rGb|f]bo dlGb/ / cGo sltko dlGb/sf dflyNnf efux¿ kfl/ gaåLk /]nj]
:6];g cfOgk'Ub} b]lv b]lvO/x]sf lyP, oxfFaf6 rGb|f]bo dlGb/ Psbd :k¨ / ljzfn
b]lvg yfNof] . xfdL k'Ug'kg]{ :yfg oxfFaf6 lgs} glhs 5 eÙ] :k¨ eof] . xfdL
lxF8]/} dlGb/;Dd hfg tof/ lyof}“ .
3f6af6 lxF8\b} clns k/ k'u]kl5 ptfsf] 7"nf]
a;kfs{ b]lvof] . aL;f}“ a; n:s/} /flvPsf
lyP . o; :yfgnfO{ lgs} dxŒj lbOPsf] :k¨ x'GYof] . af6f] ;kmf lyof] eg] k}bn
ofq'x¿sf] ;ª\Vof klg dgUu] lyof] . xfdL a; kfs{df cfpgf;fy 6f]6f]jfnfx¿sf]
cfqmd0fdf kl/xfNof}“ . olt glhs}af6 klg lsg 6f]6f] rl9/fVg' eÙ] nfu] klg clncln
udL{ x'g yfn]sfn] xfdL k}bn lxF8\g gk/] x'GYof] eÙ] dgf]bzfdf lyof}“ .
t/ oxfFaf6 lxF8]/} cl3 b]lvPsf] dlGb/ k'Ug' lgs}
sl7g /x]5 . 8]9–b'O{ lsnf]ld6/ af6f] /x]5 . 6f]6f]n] klg s]xL a]/ nufP/ dfq
d'Vo dlGb/cufl8 k'¥ofof] . cfwf af6fb]lv g} ahf/sf] rxnkxn / lrRofx6
Aoxf]g'{kbf]{ /x]5 .
af6f] Psbd} ;fFu'/f] eP klg ;8s;Dd g} k;n /fv]/
oftfoftnfO{ clt afwf k'¥ofpFbf /x]5g\ oL aÍfnLx¿ .
;Ltf oxfF cfOk'Ubf k"0f{¿k]0f lgsf] eO;s]sL
lyOg\ . dnfO{ klg hg} vl6/faf6 ePsf] kL8f a]nfa]nf dfq r:sGYof] .
ca xfdLn] ;a}eGbf klxnf jf;sf] Joj:yf ug{' plrt
b]v]F d}n] . lsgeg] xfdL;Fu clns uîf}“ emf]nf lyP / oL emf]nf sxLF yGSofpg kfP
xfdL km';{t x'g] lyof}“ . xfdL emf]nf af]sLaf]sL d'Vo dlGb/sf] kl/;/leq k:of}“
. oxfF ;'/Iff Joj:yf s8f /x]5 . leq k:g vf]Hg] dflg;x¿sf] r]shfFr x'Fbf] /x]5 .
leq j/k/ To;} cndn ub}{ 8'lnx]¥of}“ . d jf;sf nflu
sf]7fsf] vf]hLdf lyPF . ToxLF a:g] dflg; xf] eÙ] nfu]kl5 d}n] Pp6f dflg;nfO{
ToxfF sxfF jf; a:g' a]; x'G5 eg]/ ;f]w]F
.
‘ubf ejgdf hfg'xf];\ . sf]7f kfpg'x'G5 .’ p;n]
eGof] .
‘stf xf] lg Tof] ubf ejg <’
‘p M Totfaf6 df]l8g'xf];\ . clg k'luxfNg'x'G5 lg .’
xfdL Tot} uof}“ . s]xLa]/sf] ;f]wk'5 / cndnkl5 xfdL
ubf ejgdf k'Uof}“ . cufl8sf] v'nf efu cToGt ;'Gb/ /x]5 . km"n}km"n .
xfdLn] To; xl/of] / /ÍLrÍL km"naf/LnfO{ kfà{df kf/]/ s]xL kf]h kmf]6f]
lvlrxfNof}“ . bfh'n] eÙ'eof]–
‘of] dfofk'/ t eJo kf] /x]5 t . d}n] o; :yfgsf]
af/]df k6Ss} ;'g]sf] lyOgF . olt eJo wfld{s ;x/ /x]5, t/ o;sf] cl:tTj / gfd klg
d]/f] hfgsf/Ldf lyPg .’
‘xf] / < O:sgsf] gfd t ;'Ù'ePsf] lyof] xf]nf lg
<’
‘cxF . k6Ss} ;'g]sf] lyOgF .’
‘sxfFaf6 ;'Ù' / efO, d}n] klg ;'g]sf] lyOgF .’
efph"n] eÙ'eof] .
‘olt 7"nf], olt eJo / olt kljq ynf] /x]5,
xfdLnfO{ slxNo} yfxf lyPg . oxfF t ;+;f/el/af6 dflg; cf]Ol/Fbf /x]5g\ .’
;f/Lrf]nf]df ;lhPsf uf]l/gL / nfdf] 6'KkL kfn]sf clg wf]tL–s5f8df a]l/Psf s'g}
afx'g5]qLem}F b]lvg] uf/fx¿ otfptf ul//x]sf lyP . ltgnfO{ x]b}{ bfh'n] eÙ'eof]
.
xfdL clg dflyNnf] tnfdf r9Øf}“ . oxfF klg lgs}
km/flsnf] 7fpF /x]5 . dflg;x¿ lgs} lyP t/ eL8ef8 lyPg . of]rflxF sf]7f a'lsª ug]{
:yfg lyof] . Psbd eJo /x]5 of] ubf ejg klg .
‘slt lbgsf nflu <’ ef/tLo sd{rf/Ln] sf]7f slt
lbgsf nflu rflxg] eg]/ ;f]Wof] .
‘b'O{ lbgsf nflu .’ d}n] cª\u|]hLdf eg]F . dnfO{
oxfF b'O{ lbg a;]/ ToxfFsf] zflGt, ;'Gb/tf / cfWoflTds jftfj/0fsf] cfgGb lng]
dg lyof] t/ o; ljifodf s;};Fu ;Nnfx u/]sf] lyOgF .
‘lsg b'O{ lbgsf nflu <’ ;Ltf s/fOg\ . o'j/fh
bfh'–efph"sf] klg b'O{ lbg oxLF a:g] s'/fdf ;xdlt b]lvPg . t/ d}n] c¿ s]xL
gaf]nLsg b'O{ lbgsf nflu sf]7f a's ul/;s]sf] lyPF .
‘Ps lbg dfq a:g] eOof] eg] ef]ln k};f lkmtf{ dfuf}“nf
g t ¤’ tNnf] tnfdf cf]n{Fb} ubf{ d}n] eg]F .
xfdLn] j+zL ejgdf Pp6f sf]7f kfPsf lyof}“ . sf]7f
km/flsnf] /x]5 . P6]r afy?d;lxtsf] sf]7faflx/k6\l6 cfkm}F ksfO{ vfg]sf nflu
;fgf] lsr]gh:tf] klg 7fpF /x]5 . n'uf wf]P/ ;'sfpgsf nflu rflxF 7fpF lyPg .
o;f] 8f]/L 6fFu]/ d}n] n'uf ;'sfpg] 7fpF agfOxfn]F . ofqfdf w]/} n'uf af]Sg]
s'/fsf] d ljkIfL 5' . oxfF wf]P/ ;'sfPkl5 Tof] sk8f tof/ eOxfNYof], lsg Ps ef/L
sk8f af]ls/xg] eÙ] d]/f] l;4fGt xf] . xfdLn] g'xfOw'jfO u/]kl5 wf]Psf sk8f
;'sfpg] k|aGw ldn]kl5 xfdL clns 9'Ss eof}“ .
Ps} sf]7fdf rf/ la:t/f ldNof] . Pp6f vf6d'lg 3';fg{
ldNg] csf]{ cf]5Øfg /x]5 . rflxPsf] a]nf tfg]/ aflx/ Nofof], grflxPsf] a]nf
To;nfO{ 7]n]/ vf6d'lg k7fof], Psbd ;lhnf] . Psl5g cf/fd u/]kl5 bfh'n] eÙ'eof]– ‘oL
¤ oxfF jfOkmfO{ nfUof] . g]6js{ /fd|f] 5 h:tf] 5 .’
d}n] klg jfOkmfO{ vf]n]F . g]6js{n] klqmxfNof] .
w]/} lbgb]lv y'k|]/ /x]sf km];a'ssf gf]l6lkms];g / d];]h êf/êf/ cfP . o;sf/0f
km];a's rnfpg dnfO{ Psl5g kv{g'k¥of] . clg rf/}hgf km];a's rnfP/ a:of}“ . lgs}
lbgb]lv km];a's rnfpg gkfPsf xfdL, s]xLa]/ t cfÇgfcfÇgf km];a's ;+;f/df x/fof}“
.
ptf O6x/Ldf ;fgL 5f]/L;Fu km];a's d];]Gh/df lel8of]
s'/fsfgL eof] . cd]l/sfaf6 7"nL 5f]/Ln] klg kmf]g u/L . 5f]/Lx¿;Fu
s'/fsfgL x'g kfpFbf xfdL 9'Ss eof}F . oxfF jfOkmfO{ ;j{;'ne /x]5, cfgGb eof] .
e/tk'/df OlGb/f;Fu klg s'/f x'g kfpFbf ;Ltf /dfOg\ .
‘afns[i0f efO lat]5g\ lg .’
km];a's x]bf{x]b}{ crfgs bfh' / efph" Psbd
em:sg'eof] .
‘s] eof] / <’ d}n] ;f]w]]F
‘afns[i0f efO lat]5g\ lg .’
‘====================¤¤ <’ d]/f k|Zg;"rs
cfFvf bfh'efph"lt/ ;f]lemP .
‘afns[i0f lg/f}nf efO, tkfO{“ lrÙ'x'Ù / < lrÙ'kg]{
xf] lg . xfd|f Psbd kNnf] 3/sf l5d]sL efO . xf8{j]o/ Joj;fo uy]{ . ;fg} pd]/df
7"nf] sf/f]af/ ;kmntfk"j{s rnfO/x]sf lyP . Jofkf/df Psbd 5f]6f] ;dodf
7"nf] k|ult u/]sf x'g\ . crfgs s] eP/ xf], cfTdxTof ug{ k'u]5g\ .’
‘a8f] g/fd|f] va/ ef] lg .’ d}n] k|ltlqmof k|s6
u/]F . Pshgf clns df]6fdf]6f gfs yf]/} r'Rrf] t/ Psbd ldn]sf] clg cg'xf/ klg
Psbd lz¨ / ;Eo–;f}Do nfUg] cg'xf/ d]/f] dgdf cfO/èf] . dfjn /dfOnf] hfFbf
ljz]if sfh]{ / kj{x¿df b]vfb]v, s'/fsfgL ePh:tf] nfUof] .
‘xfd|f] t s/];f] g} hf]l8Psf] eGbf klg x'G5 lg .
afns[i0f efO t xfd|f ;f/} c;n, ldng;f/ / ;xof]uL kf] t .’ efph"n] eÙ'eof]
. pxfFn] bfh'lt/ kms]{/ ;f]Wg'eof]– ‘slt jif{sf ePsf lyP < rfnL; of aofnL;
xlu < of] t dl/xfNg'kg]{ pd]/ xf]Og lg .’
bfh'n] pxfFsf] ;dy{gdf 6fpsf] xNnfpg'eof] . pxfF
Psbd cFWof/f] d'v nfP/ a:g'ePsf] lyof] .
‘lgdf{0f ;fdu|Lsf] Joj;fodf Psbd ;kmn b]lvGy] . t/
ltgn] Joj;fosf] lx;falstfarflxF 7Ls;Fu /fv]sf lyPgg\ . ;fob lx;fa uf]ndfn eP/ g} xf]nf
======.’ bfh'sf] b'MvL cg'xf/af6 oL zAb v;] .
‘s'g} v/fa Jojxf/ klg lyof] ls <’ d}n] s'/f cl3
a9fpg ;3fOx]/]F .
‘x}g, Tolt ;f/} v/fa t eÙ ldNb}g . o;f] slxn]sfxLF
lkpFy] c/] . 3/df o;f] slxn]sfxLF ;fdfGo em}emu8f x'GYof] eÙ];Dd ;'g]sf] lyPF .
lx;falstfa b'?:t g/fv]sf] eg]/ dte]b x'Fbf] xf] 3/leq . t/ To:tf ;fgfltgf
c;lhnfn] g} cfTdxTof=====, xf]Og,
x'Fb}g . Jofkfl/s sf/f]af/df 3f6f nfu]/ g} xf]nf . sf/f]af/ leqleq} 8fFjf8f]n
ePsf] lyof] ls < nu]sfn] ;dodf lt/]g xf]nf, hxfFaf6 NofPsf] lyof], To;n]
tfu]tf u¥of] xf]nf . Tof] klg aflx/ k|s6 x'g] u/L ;Ë6 lyof] eÙ] dnfO{ nfUb}g .
bfh'–efph" a]nfa]nf ;':s]/f xfNg yfNg'eof] .
d[To' ePsf elgPsf tL afns[i0f lg/f}nfsf] kmf]6f] km];a'sdf htftt} lyof] . cfTdxTofn]
pTkÙ em6\sfn] bfh'efph" Psbd layf]lng'ePsf] lyof] . pxfFx¿nfO{ ofqfsf] o;
v08df cfOk'Ubf s;/L p8]/ ufpFdf k'u"F eP/ cfof] .
‘d]/f] dg t p8]/ pxLF k'lu;Sof] . ca ofqf oxLF cGTo
u/]/ 3/lt/ nfuf}“ .’ bfh'n] Psbd a]r}gLsf] efiffdf eÙ'eof] . d pxfFx¿sf] sl7gfO
a'‰g ;Sy]F t/ aNnaNn h'6]sf] dfofk'/sf] ofqfnfO{ cfO;Sgf;fy kms{g s;/L dfgf];\
/ d]/f] dg < d}n] bfh'efph"nfO{ ;Demfpg] kf/fdf eg]“–
‘xfdL olt 6f9f 5f}“ . hlt;'s} cflQP klg cfh xfdL 3/
k'Ug ;St}gf}“ . oxfFaf6 snsQf hfg' / ToxfFaf6 Kn]gsf] l6s6 kfOof] eg] afu8f]u/f
k'Ug' dfq klg ;Dej b]lvFb}g . oxfFaf6 snsQf k'Ug klg sDtLdf rf/ 306f t nfluxfN5
. clg slta]nf afu8f]u/f hfg' / slta]nf /dfOnf] k'Ug' <’
‘ef]ln laxfg t k'luFbf] xf] lg ¤’ efph"n] eÙ'eof]
.
‘k'Ug t k'luG5 lg efph", t'?Gt 6«]g kqmg] xf]
eg] ef]ln laxfg gf}–b; ah] hf]uagL k'Ug ;lsG5 . t/ To;sf nflu h]g/n l8Aafdf
ofqf ug{ tof/ x'g'k5{ . clg km]l/ s] x'G5 / < e/;s cfh} ;bult ug]{5g\, gq
ef]ln laxfg xfdL k'Ug'eGbf klxNo} ;Kk} yf]s ;lsG5 . pgLx¿n] xfd|f nflu kv{g]
s'/f cfpFb}g .’ d}n] eg]F .
‘;bult t eO;Sof] . cfh} === .’ bfh'n] eÙ'eof] .
‘ca h] x'g' eof]–eof] . xfdLn] To; ljifodf s]xL ug{
;St}gf}“ . ofqfdf lg:s]sf ofq'n] ofqfsf]
sfo{qmd ;s]/ dfq kms]{sf] /fd|f] . xfdLn] lsl/of ug]{ xf]Og, h"7f] afg]{ klg
xf]Og . dgnfO{ ;DxfNg'k5{ .’ d}n] eg]F .
d eG5' ofqLn] cfk\mgf] ;+;f/af6 ofqfel/ dfq eP klg ;Dks{
6'6fpg'k5{, 5'6sf/f kfpg'k5{, d'lSt kfpg'k5{ . x[bodf 3/–;+;f/ af]s]/ lxF8]df
ofqf wldlnG5 . 3/nfO{ 3/d} 5f8]/ lxF8\g ;lsof] eg] dfq hLjgsf ;f/xLg bf}8w'kaf6
s]xL ;dosf nflu d'lSt ldN5 / xfdL jf:tljs w/ftndf kms{]/ hLjgnfO{ lrÙ kfpF5f}F
. hLjgnfO{ gofF s'gfaf6 glrxfpg] xf] eg] ofqf ul//xg' Joy{ 5 .
cfkm" a;]sf] j+zL ejgsf] sf]7f gDa/ (@( af6 laxfgsf]
b; ah]lt/ xfdL ylst d'b|fdf aflx/ lg:Sof}“ . aflx/sf] jftfj/0f Psbd zfGt / zLtn
lyof] . ;kmf;'U3/ b]je"ld lyof] of] ;fgf] ;x/ . To; kljq ;x/sf]
pQ/k"jL{ s'gfdf l:yt j+zL ejgsf] e'OFtnfsf] d"nåf/df cGoqsf em}F
ofq'–cfudg / alxu{dgsf] btf{ ug{ a;]sf sd{rf/L tyf ;'/IffsdL{ lyP . xfdL;Fu
rf/cfFvf x'gf;fy Tof] ;'/IffsdL{ d';'Ss d':sfof] . d}n] klg d':sfP/ k|ltlqmof
hgfPF .
kládfsf] k"jL{o cWofTddf ?lr
aflx/ lg:s]/ ptf uLtfejg / c¿ cg]s a8]a8]
eStcf>dx¿ x]/]/ bfh'n] km]l/ eÙ'eof]– ‘slt eJo /x]5 . ;kmfO klg . olt
7"nf] kl/;/sf] Joj:yfkgsf] vr{ t w]/} x'Fbf] xf] . g]kfndf olt ;'Gb/
wfld{s jf cGo s'g} vfnsf] k|lt©fg 5}g xf]nf . slt ;'Gb/, slt eJo < slt
km/flsnf] / slt zfGt / Jojl:yt xlu < d t cfh Psbd tLgrlst eO/x]sf] 5' . olt
glhs} oqf] ljàk|l;4 tLy{:yn /x]5, dnfO{ o;sf] af/]df Psbd s]xL yfxf lyPg .’
‘o; efOsf] ;Ít ug'{xf];\ . ;+;f/sf yk s]xL /x:ox¿,
cfáo{x¿ / ;'Gb/tfx¿ k|ToIf u/fpg]5 .’ d}n] cfÇgf] 5ftLlt/ cf}FNofpFb} 7§f u/]F
.
‘To} t, To} t .’ xh'/ g} t ;+;f/ x]g]{ ‰ofn, ;+;f/
b]Vg] r:df .’ ;Ltfn] s8f Joª\Uo xflgg\
. efph" lv:; xfF:g'eof] . xfdL b'O{aLr o:tf] 5]8vfgLn] pxfFnfO{ c;lhnf]
eof] ;fob .
‘efOn] eGof ;xL xf] . efO;Fu ;Ít gu/]sf] eP o;
:yfgsf] cl:tTj yfxf kfpg g} dnfO{ ;fob Ps h'u nfUg] lyof] .’ bfh'n] d]/f]
arfpdf af]Ng'eof] .
bfh'n] k/k/sf ljzfn ejgx¿lt/ cf}FNofpFb} eÙ'eof]– ‘oL
M otf klg olt eJo / 7"nf ejg 5g\ . ;a} eSt–lgjf; g} t xf]nfg\ lg .’
‘x'g\ . bfh', oxfF sltko o'/f]k]nL / cd]l/sgx¿ t
dlxgf}F a:5g\ . cWofTd1fg k|fKt ug{ sltko t jiff}{F klg a:5g\ . lxGb"
cWofTdr]t, j]bfGtbz{g / k'/f0fx¿ kládx¿sf cfFvfdf dflg;sf ;a}eGbf ;'Gb/
l;h{gfdWo]sf x'g\ . lxGb" cWofTdjfb, /x:ojfb, dLdf+;f / j]bfGt bz{g, j]b /
pklgifb\x¿, k'/f0fx¿, pkj]b–pkk'/f0fx¿ / ;T;Í–syfk|;ÍnfO{ kládfn] klg
7"nf] lj:do / >4fn] x]5{g\ . oxfFsf] ljBfnodf kládfx¿n] cfÇgf
5f]/f5f]/LnfO{ k9fpF5g\ .’ d}n] eg]F .
bfh'–efph" kládfx¿sf afnaRrf oxfF cfP/ cWoog
u5{g\ eg]sf] ;'Gbf cfáo{n] lha|f] 6f]Sg'eof] . ;Ltfn] ;f]lwg\– ‘o'/f]k /
cd]l/sfb]lv oxfF wd{–bz{gsf] cWoog ug{ dflg; cfpF5g\ / <’
‘cfpF5g\ . ;of}Fsf] ;ª\Vofdf cfpF5g\ . xhf/f}F
cWo]tfx¿ oxfF a;]/ s}of}F jif{ j]b, k'/f0f, pklgifb\ / ;+:s[t ;flxTosf] cWoog
u5{g\ . uLtfsf] cWoogsf nflu dfq klg oxfF cfO{ s}of}F dlxgf cfkm"nfO{
;dk{0f u5{g\ . xfdL Tof] :s'n klg x]/f}Fnf .
‘lxGb" cfr/0f / ;+:s[ltsf] cg'zLng gu/L j]b,
k'/f0f / zf:q 7Ls;Fu ga'lemg] ePsfn] pgLx¿ oxfF cfO{ uf};]jf / u'?;]jfdf
cfkm"nfO{ clk{t u5{g\ . ulx/f] k|]d / >4f;fy laxfg, lbpF;f] / ;fFemdf
oxfFsf ehgsLt{g / :gfg–;GWofdf ;xefuL eO{ cfWoflTds hLjgsf] cEof; u5{g\ . of]u,
Wofg / ;bfrf/k"0f{ hLjgsf] cEof; b'O{rf/ lbgdf ;Dej klg t x'Fb}g .’ d}n]
nfdf] n]Sr/ lbPF .
ædfofk'/ t dfofjL /x]5Æ
xfdL aflx/ cfFugdf lg:Sof}F . ptf xl/of] v'nf rp/df
s]xL afnaRrfx¿ es'G8f] kmØfFSy] clg cfkm" s'b\b} uP/ NofpFy] . Psbd /ÍLrÍL
kf];fsdf ;lhPsf aÍfnL afnaflnsf cfÇgf cleefjssf jl/kl/ Psbd k'mtL{;fy a'?sa'?s
ul//x]sf lyP .
ptf r}tGo ejglt/ l5g]{ df]8sf] Ps v08df Pp6f aRrf]
nv{/fpFb} xl/of] rf}/df lxF8\g sf]l;; ul//x]sf] lyof] . dnfO{ nfUof] Tof] aRrf]
s'g} ;x/sf] ;fFu'/f] Rofkdf x's]{sf] xf] . Tof] Psbd afSnf] un}Frfh:tf] b'afsf]
rp/df p;sf] z/L/ ;Gt'lnt eO/x]sf] lyPg, To:tf] afSnf] 3fF;] rp/df lxF8\g p;n]
cGt sxfF kfcf];\ / < pm sf]l;; uYof]{ t/ a'n'{Í} nl8xfNYof] . cfdfrflxF clns
k/ xfF:t} p;nfO{ af]nfO/x]sL x'GyL . Tof] b'j} xft 6]s]/ p7\Yof] / kfOnf
;fgf{;fy k'n{Ss} klN6xfNYof] . u2fem}F afSnf] x'gfn] b'afdf p;nfO{ rf]6k6s
nfUb}gYof], n'ufdf kmf]xf]/;d]t nfUb}gYof] . dnfO{ Tof] afnnLnf cToGt dgf]xf/L
nfUof] . oL cfdfx¿ v'nf hLjgdf Ps}l5g eP klg /dfpg kfO/x]sf lyP, oxfF ;'vsf] Ps
6'qmf] pgLx¿sf] efudf klg k/]sf] lyof] .
xfdL kms]{/ rGb|f]bo dlGb/cufl8 cfOk'Uof}“ .
dflyNnf] u'Dah k/]sf] efu cfsf;] gLnf] / To;eGbf d'lgsf] v08rflxF ;]tf]
b]lvGYof] . tNnf] v08sf] lgdf{0fsfo{ rln/x]sf] / w]/}h;f] v08df /ª nufpg afFsL
g} lyof] . dflyNnf] u'Dah k/]sf] v08;Dd hfgsf nflu km/flsnf af6fx¿ agfOPsf 5g\
t/ lgdf{0fsfo{ ;DkÙ eOg;s]sfn] ;j{;fwf/0fsf nflu dlGb/sf] ;f] v08 v'nf lyPg .
laxfgsf] of] ;do clt udL{ x'g] ;do lyof] t/ abnLsf]
df};d eP/ xfdLnfO{ cg's"n eO/x]sf] lyof] . d}n] lel8of]df x]/]sf] lyPF, tLg
jif{cl3 o; :yfgdf ljzfn af9L k;]/ dflg; sDd/;Dd 8'a]sf lyP . t/ clxn] o:tf]
nfU5, dfgf}“ oxfF e]naf9L slxNo} k:t}g .
xfdL dWofìsf] k"hf sfo{qmddf ;xefuL x'g rfxGYof}“
. dWofìsf] k"hf cf/tL / eujT;]jf 7Ls afî ah] ;'? x'Fbf] /x]5 . xfdL
sfo{qmd ;'? x'g'eGbf s]xL cl3 g} k|fy{gfsIfdf k'luxfNof}“ . bfh' / efph"
kmf]6f] lvFRgdf nfUg'eof] . d}n] rflxF k|fy{gfsIf;Fu} /x]sf] pkxf/ / k':ts
laqmL sIflt/ Wofg k'¥ofPF . cGoqsf wfld{s :ynx¿df em}F oxfF wfld{s lstfa,
b]jLb]jtfsf kmf]6f]x¿, d"lt{x¿, c¿ So'l/of] ;fdfgx¿ laqmLsf nflu /flvPsf
lyP . t/ oxfF cGoqsf em}F ;:tf] x'Fbf] /x]g5 . oxfF laqmL x'g] x/]s rLhsf]
d"No xfdLn] wfÙ sl7g kg]{ b]v]F d}n] . t}klg d}n] o;f] lrgf] xf]pmg\ eg]/
s]xL k':ts, kmf]6f]x¿ / Psb'O{ ;–;fgf d"lt{x¿ vl/b u/]F .
ca dWofGxsf] k"hf–;]jfsf] ;do eO;s]sf] lyof] .
dflg;x¿sf] eL8ef8 ;'? eof] . /fwfs[i0fsf] d"lt{cl3 plePsf eStx¿sf]
Joj:yfkgsf nflu :jod\;]jsx¿ ;lqmo x'g yfn] . dlxnfx¿ b]a|] v08df / k'?ifx¿
bflxg] v08lt/ a:g yfn] . ;Ltf / d]/f 3'F8fdf ;d:of lyof], kn]6L s;]/ c¿ eSthgsf
em}F a:g ;St}gYof}“ . o:tf] ;d:of x'g]sf nflu xnsf] kl5Nnf] v08df s';L{ /flvPsf
lyP . ;'?df d Pp6f s';L{df uP/ a;]F . 3'F8fsf] b'vfO c;è ePkl5 ;Ltf klg a8f]
d'l:snn] p7]/ d ePg]/ cfOg\ . pgL klg d]/f em}F s';L{df cf/fd;Fu al;g\ .
t/ ha k"hf cf/tL ;'? eof], xfd|f] x[bo o;/L
r'krfk a:g dfg]g . xfdL b'j} p7]/ pT;fxL eSthgsf] eL8df ldl;of}“ . pgLx¿sf em}F
xfdL klg ehgdf ;xefuL eof}“ . aÍfnL efiffdf ufOg] ehgsLt{g xfd|f nflu af]wuDo t
lyPgg\ t/ ;ÍLtsf] efiff a'‰g s;nfO{ sl7g x'G5 /, xfdL dGqd'Uw eP/ ehgsLt{gdf
;xefuL eof}“ . k"hf–cf/tL / ehgsLt{gsf] sfo{qmd nueu Ps 306f rNbf] /x]5 .
cfgGbdo eof] . xfdL rf/}hgf o; k"hf–cf/tLdf k"/f ;doel/
;lqmotfk"j{s ;xefuL eof}“ .
k"hfcf/tL ;lsPkl5 xfdL vfglkg ug{ rfxGYof}“ .
oxfF dlGb/;Fu}sf] kfszfnfdf vfglkgsf] k|aGw /x]5 . k|;fb eG5g\ vfgfnfO{ logLx¿
. aflx/ ahf/sf] eGbf oxfF vfgf b'O{rf/ ?lkofF dxFu} knf{ t/ oxfFsf] ef]hgfnodf
tof/ x'g] vfgf cToGt :jf:Yos/, ;kmf, dL7f] / cfsif{s nfUbf] /x]5 . xfdL ;a}n] lbpF;f]sf]
vfgf oxLF vfof}“ . cg'ej /dfOnf] /èf] . Psbd 7"nf] /x]5 efG;f . Ps}rf]l6df
xhf/f}“nfO{ vfgf ldNbf] /x]5 . oxfF hfg] ofq'x¿n] oxfFsf] vfgf vfg}k5{ eÙ]
;Nnfx lbG5' d .
vfglkgsf] sfo{qmd ;Stf 8]9–b'O{ alh;s]sf] lyof] .
w]/} lbgsf] bf}8w'k / ysfg ePsfn] z/L/n] cf/fdsf] vf]hL u/]sf] a'lemof] . xfdL
k'gM j+zL ejglt/} nfUof}“ . clg cfÇgf] sf]7fdf k;]/ rf/ ah];Dd dhfn] 9NSof}“ .
aflx/ 3fd emndNn nfu]sf lyP, / udL{ klg /gSs tft]/ cfPsf] lyof] . o:tf] a]nfdf sf] aflx/ lg:s]/
lxF8f];\ ¤
efph"n] eÙ'eof]– ‘efOn] PseGbf Ps :yfgsf]
e|d0f u/fpg'eof] . lx/f]sf] ;fdYo{ clGtddf b]lvG5 eg]em}F ;a}eGbf ultnf]
uGtJosf] kfnf] clGtddf /fVg'eP5 . 7Ls eof] .’ efph"n] eÙ'eof] . d}n] ;'?df
6«]gsf] l6s6 l/he{ u/L oxfF cfpg] clg o; :yfgsf] e|d0fkl5 zflGtlgs]tg, jw{dfg,
b]j3/ x'Fb} sxnufFj hfg] of]hgf agfPsf] lyPF t/ ofqfdf sf]sf] ;xefuL eOg] xf],
s'g} 7]ufg gePkl5 6«]g l6s6 l/he]{;gsf] ljrf/ Tofu]sf] lyPF .
‘;a}eGbf klxn] uÍfdf hxfhsf] ofqfn] xfdLnfO{ gofF
cg'ej lbnfof] . /fhdxn, af/fb/L, hfdL dl:hbsf] ofqf klg ljlrqs} nfu]sf] lyof] .
d';ndfgsf] dl:hbdf d hLjgdf slxNo} k;]sf] lyOgF . ptf j6]à/ / ljqmdlznfsf] ofqf
klg /dfOnf] eof] . sf]OnfvfgLsf] ofqf klg a]; lyof] . clg t b]j3/ / jf;'lsgfysf]
ofqf klg Psbd /fd|f] lyof] . d}yg / kGr]t 8Øfd klg /dfOnf . jw{dfgdf klg
x]g'{kg]{ w]/}yf]s b]lvof] . zflGtlgs]tg t emg\ cfsif{s eof] . t/ dfofk'/ t
dfofjL /x]5 lg .’ bfh'n] eÙ'eof] .
‘cF t eGof . o;kflnsf] ofqfdf slt leÙleÙ cg'ej
a6'Ng kfOof] . kfgLhxfh, ;x/x¿, v08x/x¿, vfgL, afFw / kf]v/L, kxf8 / tLy{:ynx¿
. Psbd ljljwtfk"0f{ ofqf . /dfOnf] .’ efph"n] yKg'eof] .
;LtfrflxF o;kN6sf] ofqfdf ladf/L eP/ b'Mv kfPsfn] pgsf]
k|ltlqmof clns ldl>t vfnsf] x'GYof] t/ clxn] pgL r'k lyOg\ .
xfdL ubf ejglt/ a9Øf}F . j+zL ejg / ubf ejgsf]
aLrdf rd]gfu[x /x]5 . ;+;f/el/sf kl/sf/ kfOg] of] rd]gfu[x cToGt cfw'lgs,
Jojl:yt / ;kmf;'U3/ /x]5 . dflg;x¿ rd]gfu[xsf] cl3Nnf] v'nf efudf dhfn] k'/L,
h]/L, kfp/f]6L / cg]s vfnsf ef/tLo kl/sf/sf] :jfb lnO/x]sf lyP . xfdL ef]s}
lyPgf}F . cfh vfgf klg clns l9nf] vfPsf] x'gfn] xfd|f] ef]s k/} lyof] . xfdL dflg;x¿df
lj:tfl/t ;'v, xif{, zflGt / ;+odsf] cjnf]sg ub}{ cl3 a9Øf}F . o;kN6 dlGb/sf]
afofFk6\l6af6 /ldtf x]b}{ cl3 a9Øf}F . htf klg v'nf rp/, xl/ofnL, zflGt, zLtntf
/ cfgGb . sf]xL klg bf}8w'k / xtf/df b]lvFb}gYof] . htf klg kfs{em}F
km"naf/L, kfgLsf kmf]xf]/f / dflg;x¿ .
lbpF;f]sf] eGbf clns a9L ;ª\Vofdf clxn] dl;gf
afnaflnsfx¿ rp/df v]Ng lg:s]sf lyP . ltgsf rlDsnf n'uf xl/of] rp/sf]
Aofsu|fpG8df cem rlDsnf b]lvGy] . ptf k"j{k6\l6sf] v'nf :yfgrflxF ;fob
ljz]if pT;j / ;df/f]xdf cfpg] ;jf/L ;fwgx¿ kfs{ ug{sf nflu v'nf 5fl8Psf]
x'g'k5{ . oltv]/ klg oxfF s]xL ;o sf/, Eofg, lhk / lksck Eofgx¿ kfs{ ul/Psf lyP
. otfk6\l6rflxF plt;f/f] Jojl:yt ul/Psf] /x]g5 . st}st} clncln lxnf] lyof] eg]
st}st} emf/kft a9]/ s'¿ktf agfPsf lyP .
otf kfs{k6\l6 rflxF kmf]6f] lvRg]x¿ 9NsL9NsL,
dsL{dsL{ lvlr/x]sf lyP, lvlrdfUg]x¿ cg]s efj / eª\ludf k}bf ug{ sf]l;; ul//x]sf
lyP . km"n / kmf]xf]/fnfO{ kbf{ agfP/ kmf]6f] lvRg]x¿ hxfF klg k'Ubf
/x]5g\ . xfdLn] klg kfgLsf] snfTds kmf]xf]/f / km"nx¿nfO{ k5fl8 kf/]/
b'O{rf/ kmf]6f] lvRg Eofof}F . d}n] uf}/ u/]/ x]/]F– ;j{q cfgGbsf] jiff{ lyof],
;j{q ;'vsf] ;fd|fHo b]lvGYof] . a]n'sf x'Fb} uPsfn] 9NsFbf] 3fdsf] kx]Fnf]
k|sfzdf dflg;x¿ s'zn lrqsf/n] agfPsf] /ÍLg lrqem}F ;'Gb/ b]lvGy] .
xfdL afofF kf/]/ blIf0fk6\l6sf] v08df cfOk'Uof}F .
oxfFsf] rp/df ePsf] a]Grdf a;]/ xfdLn] ;'vsf] Tof] If0fnfO{ klg lrqfÍg ug{ rfèf}F
. kmf]6f] lgs} lvlrP .
-dfofk'/df dfof_
ptf kládk6\l6 dflg;x¿ em'?Kk em]nf ePsf lyP . ltgLx¿
kfgLk'/Ljfnfsf] jl/kl/ em'lDdPsf e'/fe'/Lem}F nfUy] . xfdL la:tf/} Tot} a9Øf}F
. 7"nf7"nf efF8faf6 kftsf ;fgf;fgf 6k/Ldf s]xL kl:s/x]sf] / dflg;x¿
klt{/ uP/ vkfvk vfO/x]sf] b]lvof] . ;fgf 6k/Lsf] Tof] kl/sf/ lgs} dL7f]
x'g'k5{, s;}n] klg vfFb} u/]sf] Tof] kl/sf/ kmfNb}gy] . 6k/L vfnL x'gf;fy
glhs}sf] kmf]xf]/ kmfNg] efF8fdf v;fNy] .
‘s] /x]5 <’ eL8 l5/lnPkl5 d}n] Pshgf dfG5]nfO{
;f]w]F .
‘P ¤ Tof] < Tof] xn'jf xf] . lgMz'Ns cNkfxf/
ljt/0f xf] . clxn]sf nflu ;lsof] Sof/ .’ p;n] eGof] . To; :yfgdf laxfg, dWofGx
/ ck/fGx u/L lbgsf] tLgk6s lgMz'Ns cNkfxf/ ljt/0f ul/Fbf] /x]5 . snsQf / cGo
;x/sf wÙf;]7x¿n] kfnf] ldnfP/ ToxfF ;bfjt{ cyf{t\ e08f/f nufpFbf /x]5g\ . oxfF
;bfjt{ nufpg kfnf] kfpg' 7"nf] efUo dflgbf] /x]5 eg] ToxfF ljtl/t cNkfxf/
vfg kfpg' klg hLjgsf ;'Gb/td cg'ejdWo] Ps dflgbf] /x]5 . To} eP/ oxfF dflg;x¿
em'lDdFbf /x]5g\, lgMz'Ns kfOg] vfhfsf] nf]en] xf]Og .
dfofk'/sf] dL7f] df]xL
To;kl5 xfdL ToxfFsf cg]s ejg, ;ª\u|xfno / kfs{x¿
x]b}}{ blIf0ftkm{ nfUof}F . xfdLnfO{ ca uf}zfnf x]g'{ lyof] . a]n'sLkv x'gfn]
xfdL ;f]em} uf}zfnftkm{ nfUof}F . uf}zfnftkm{ hfg] af6fdf aÍfnL k/Dk/fut z}nLsf
3/x¿ /x]5g\ . ltgsf 3/sf 5fgf Psbd 7"nf / k/fnn] 5fPsf x'Fbf /x]5g\ . tL
3/sf 5fgf k'/fgf eP/ k/fn s'lxO;s]sf lyP, Pp6f 3/sf] 5fgfdf t emf/ pd|]/ xl/o}
ePsf] lyof] . tL 3/x¿ ;+/If0f gkfP/ cnkq nfUy] . ;fob tL s'g} a]nf dxŒjk"0f{
ejg lyP / cfw'lgs 3/ ag]kl5 dflg;n] ltgnfO{ la;{g nfu]sf x'g\ .
-k/Dk/fut aÍfnL 3/,
dfofk'/_
dnfO{ tL 3/sf] ;+/If0f ul/lbP x'GYof] eÙ] nflu/èf]
.
clg xfdL uf}zfnf k'Uof}F . b"waf6 ag]sf cg]s
kl/sf/ oxfF a]lrFbf] /x]5 . xfdLn] ToxfFsf] df]xL vfof}F . oxfF cfpg] eSthgx¿n]
oxfF b"w, bxL, l3p, dSvg, lrh, kgL/ cflb lsg]/ 3/ nUbf /x]5g\ . n:;L /
dxLrflxF ToxLF lkOFbf] /x]5 .
To;kl5 xfdL uf}zfnfdf k:of}F . ToxfF ufO{eGbf a9L
uf]? /x]5g\ . ;fob dflg;x¿n] ufpF3/ / ahf/df 5f8]/ cnkq k/]sf uf]? ;+/If0fsf
nflu oxfF NofOFbf] xf] . ptf k/fnsf 7"nf7"nf dfr lyP . csf{k6\l6
ufO{uf]?sf nflu 3fF; y'kf/]sf] kxf8 lyof] . htftt} uf]a/sf] kxf8 . ptf xf]rf]
v08af6 Ps x"n ufO{uf]? la:tf/} otf uf]7lt/ cfO/x]sf lyP . ltgsf] lxF8fOsf]
cfn:o klg cToGt ;'Gb/ lyof] . xfdL ufO{uf]7df lgs}a]/ cNdlnof}F .
-uf}zfnf, dfofk'/_
s]xLa]/df uf]7af6 lg:s]/ k'gM ;f]xL af6f] u/L
dlGb/tkm{ nfUof}F . clns j/ cfOk'u]kl5
dlGb/tkm{ gnfuL ljBfno h:tf] nfUg] Pp6f ejglt/ df]l8of}F . of] oxfFsf] Pp6f ljBfno
/x]5 . ef/tLo efiff, ;+:s[lt, wd{ / bz{g k9fO x'g] :s'n /x]5 of] . :s'nsf]
;"rgf kf6Ldf ljBfnosf] ;fdfGo kl/ro;d]t lbOPsf] /x]5 . :s'n lgs} nfdf]
/x]5 . nueu kfFr–;ft ;o s]6fs]6L k9\g] 7fpFh:tf] b]lvof] . ljBfnosf] d"nåf/
v'n} lyof] / b'O{rf/ hgf dflg; clns k/sf] v08df s'g} sfddf nfu]sf b]lvP . ltgn]
xfdL ljBfno kl/;/df k:t} u/]sf] b]v] t/ ltgn] xfdLnfO{ gk:g eg]gg\ . of] ljBfno
;do lyPg / s]6fs]6L Totflt/ st} b]lvPgg\ . xfdLn] leq k;]/ s]xL sIffsf]7fx¿sf]
cjnf]sg ug{ kfof}F . clg aflx/ lg:s]/ la:tf/} dlGb/tkm{ a9Øf}F .
;fFem kg{ nfu]sf] lyof] . xfdL ;fFemkv ToxfFsf]
:yfgLo ahf/sf] /demd x]g{ k'Uof}F . Ps 7fpFdf g]kfnL gf:tf3/ /x]5 . xfdLn]
ToxfF dd vfof}F . g]kfnL gf:tf3/df g]kfnsf dfG5]x¿l;t e]6 eof] . sf7df8f}Fsf
Pshgf efO lyP . x]b}{ Psbd alnofafÍf, xf]6ndf afpG;/ sfd ug]{ e';lt3|]–h:tf .
ltgL xfdL;Fu e]6 ePsfdf v';L b]lvP .
‘cWofTdlj1fgn] d]/f] hLjg ablnlbof] . d
sf7df8f}Fsf] lhGbuL 5f8]/ oxfF cfWoflTds :ju{df /dfP/ a;]sf] 5' .’ pgn] eg] .
pgL ToxfFsf] ljBfnodf df;{n cf6{ l;sfpFbf /x]5g\ / afFsL ;do eujfg\–elSt Pjd\
eSt;]jfdf ;]jfdf ;dlk{t x'Fbf /x]5g\ .
Pp6f uf]/] afns xfdL ePsf] 7fpFdf cfOk'Uof] .
‘of] afns o'qm]g b]zaf6 oxfF k9\g cfPsf] xf] .’
xf]6njfnfn] xfdLnfO{ eGof] . b; jif{ eO;s]sf] /x]5 pm oxfF cfPsf] . df]6f]
6'KkL kfn]sf] To; afnsn] ef/tLo wf]tL nufPsf]
lyof] . pm aÍfnL, lxGbL / cª\u|]hL
af]NYof] .
ljleÙ b]zsf dflg;x¿ oxfF k9\g cfpg] s'/f xf]6nsf]
dflg;n] klg xfdLnfO{ atfof]– ‘o'/f]k]nL / cd]l/sfnLx¿ ef/tLo bz{g, j]b–j]bfGt,
dLdf+;f k9\g oxfF cfpF5g\ . k'/f0f, pklgifb\ / ;+:s[t ;flxTo k9\g cfpg]
o'/f]k]nL / cd]l/sfnLx¿sf] 7"n} ;ª\Vof 5 oxfF .’
o; åLkdf df+;fxf/ lglif4 5 . oxfF n;'g, Kofh klg
lglif4 5 . ;flŒjs vfgf dfq oxfFsf] ahf/ / xf]6ndf vfg kfOG5 . d';ndfgnfO{ ;d]t
oxfF df+;fxf/ lglif4 5 . klxn] oxfF d';ndfgsf] ;ª\Vof 7"nf] lyof] t/
lxGb" sfObfsfg'g dfÙ sl7g ePkl5 pgLx¿ qmdzM pQ/lt/sf] u|fdL0f e]sdf ;b}{
uPsf /x]5g\ . ;LtfnfO{ zfsfxf/L ;+;f/df cfpFbf Psbd cfgGb eO/x]sf] lyof] .
ahf/ 3'dlkm/kl5 ljleÙ bz{gLo :yfgsf] e|d0f klg u¥of}F
. lgs} ysfO ePkl5 xfdL cfÇgf] sf]7fdf kmSof}{“ .
b;f}“ lbg M
@)&^ ;fpg !& ut] z'qmjf/
dfofk'/ e|d0fsf] of] clGtd lbg lyof] . of] lbg o;kN6sf]
ofqfsf] klg clGtd lbg lyof] . ofqfsf] of]hgf agfpFbf t cfhsf] lbg 3/ k'Ug'kg]{
u/L agfOPsf] lyof], t/ ;Ltfsf] ladf/Ln] xfd|f] ofqf–of]hgfdf cg]s km]/abn
ePsfn] cfh b;f}F lbgdf xfdL dfofk'/ e|d0fd} lyof}F . cfh oxfF ;ayf]s x]l/;Sg'kg]{
/ ul/;Sg'kg]{ lyof], lsgeg] ef]ln t laxfg} af6f] nfUg' lyof] .
laxfg ;a]/} xfdL aflx/ lg:Sof}F . oxfF laxfgsf] uÍf:gfgkl5
dfq b]jbz{g ug]{ rng /x]5 . xfdL klg uÍf:gfgsf] /ldtf x]g{sf nflu To; cf]l;nf],
w'lDdPsf] / xfjfljxLg laxfgLdf 3f6tkm{ nfUof}F . af6fdf Pp6f 7"nf] 3fF;]
rp/ lyof] . xfdL ;f]xL 3fF;] rp/sf] af6f] ptf nfUof}F . rp/sf] Ps lsgf/df aÍfnL
;+:s[lt emNsg] ;fd'bflos ejg b]lvof] . Tof] :yfgLo sfF;n] 5fPsf] /x]5 .
-k/Dk/fut aÍfnL ;fd'bflos
ejgsf] gd'gf, dfofk'/_
3f6df k'Ubf :gfgsf nflu dflg;x¿sf s]xL em'G8 b]lvP
. xfdL lgoldt :gfgsf] ;doeGbf lgs} l9nf] cfOk'u]sfn] tLyf{n'x¿sf] :gfg sfo{qmd
b]Vg kfPgf}F . rf/–;f9] rf/ ah] cfpg ;s]sf] eP dlGb/ / d7sf k|d'v k'hf/L,
kl08tju{ / 5fqx¿sf] ;fd"lxs :gfg sfo{qmd klg b]Vg kfpg] lyof}F . s]xLa]/
3f6sf] /ldtf x]/]/ xfdL lkm¥of}F .
-s]xL lsnf]ld6/ k/af6
rGb|f]bo dlGb/, ljàsf 7"nf / cUnf dlGb/x¿dWo] Ps_
l;d]G6 Ansn] 5fk]sf] af6fsf b'j}tkm{ Psbd xf}l;P/
a9]sf] sfF;3f/L 5, af6}nfO{ 5f]Knf eg]em}F . otflt/ htftt} :yfgLo hftsf ¿v
/f]k]/ zLtntf agfOPsf] 5 . oxfF /a/sf] ¿vh:tf xf]rf hftsf ¿v htftt} b]lvP .
st}st}rflxF sbdh:tf cUnfcUnf ¿v klg lyP . kfgL gk/] klg w'lDdP/ Psbd cFWof/f]
lyof] lbg, o;f] x'gfn] xfdLnfO{ udL{ x'g kfPg .
‘h]h] lsÙ dg 5, cfh} lsgd]n ug]{ xf], oxLF lsgd]n ug]{
xf] . oxfF ;'tL sk8f cGoqeGbf ;:tf] k5{ .’ d}n] ahf/ k:gf;fy efph" /
;LtfnfO{ eg]F .
ahf/df s]xL sk8fx¿, wfuf], pkxf/ cflb lsgd]n u¥of}F
. dnfO{ Pp6f emf]nf rflxPsf] lyof], Nofk6ksf nflu, Tof] klg lsGof}F . ca
oxfFaf6 ;f]em} 3/ kms{g] x'gfn] h]hlt lsgd]n ug]{ xf], oxLF ug'{ 7Ls x'GYof] .
xfdLn] pkxf/sf nflu nUg'kg]{ Aofu, k;{, b]jLb]jtfsf kmf]6f]x¿, ls–l/ª, b]jtfsf
gd'gfx¿, xftdf nufpg] wfuf], afnfx¿ lsGof}F . s]xL ;6{, tf}lnof, uD5f, tÙf cflb
klg lsGof}F . dnfO{ :s'ndf 5Fb} clenfiff Dofdn] ToxfFaf6 lrD6L, 6k cflb NofOlbg
eÙ'ePsf] lyof] . pxfFn] eg]h:tf 6k cflb w]/}lt/ vf]hL u/]F . sxLF kfOPg . d
lg/fz ePF .
udL{ a9\b} lyof] . kms{g nfUbf ;LtfnfO{ la;Grf]
eof] . zLtn k]osf] vf]hL ubf{ eg]h:tf] s]xL kfOPg . Ps 7fpFdf pv'sf] /; kfOof]
. ;Ltfn] Tof] vfPkl5 clns /fxt dx;'; t ul/g\ t/ Ps}l5gdf pgnfO{ rSs/ nfUg
yflnxfNof] . glhs}sf] xf]6nsf] s';L{df nu]/ a;fof}F . o;}a]nf xfdL tLghgfn]
xf]6ndf ln§L rf]vf c8{/ u/]/ vfof}F . cf;g;f]ndf vfPsf] ln§L rf]vf ;Dem]/
bfh'n] oxfF klg To;sf] /x/ ug'{ePsf] lyof] .
s]xLa]/ cf/fd u/]kl5 l/S;fdf r9]/ xfdL sf]7fdf
kmsL{ cfof}F . ;Ltf Psbd ylst eOg\ .
pgnfO{ sf]7}df PSn} cf/fd ug{ 5f8]/ xfdL aflx/ lg:Sof}F . s]xLa]/ 3'dlkm/
u/]kl5 xfdL k'gM 8]/}df kmsL{ cfof}F . kms{Fbf xfd|f] 8]/fglhs}sf] /]:6'/fFdf
k;]/ s]xL vfgf vfof}F . ;Ltfsf nflu eg]/ clnslt vfg]s'/f lsGof}“ . j+zL ejgtkm{
hfg eg]/ d /]:6'/fFaflx/ lg:sg s] nfu]sf] lyPF, Psbd 7"nf / alnof 9]8'x¿
dl;t ePsf] vfg]s'/f vf];L vfgsf nflu emD6g tof/ k/]sf /x]5g\ . 9]]8'x¿sf] ;Nanfx6 b]v]/ d x8a8fPF .
bfh' / d}n] s'g} pkfon] klg Tof] vfgf sf]7f;Dd k'¥ofpg] ;Defjgf b]v]gf}F . 8/nfUbf 9]8'x¿ rf/}lt/af6 cfqmd0f
ug{ tof/ lyP . ltgLaf6 hf]ufP/ vfgf nfUg] pkfo gb]v]kl5 d Psbd x8a8fPF .
cluNnf] lbg g]kfnL /]:6'/fFdf kl/ro ePsf] Pshgf
g]kfnL efO oxfF vfgf vfg cfPsf /x]5g\ . sf7df8f}Faf6 oxfF cfPsf pgL oxfFsf
ljBfyL{x¿nfO{ df;{n cf6{ l;sfpFbf /x]5g\ . Psbd 7"nf7"nf df+;n
xftkfv'/f ePsf tL efO af]nLjrgdf Psbd gd| / ljgozLn /x]5g\ . pgn] eg]–
‘cËn, xh'/ d]/f] ;fOsnsf] Sofl/o/df r9\g'xf];\ .
9]8'afFb/n] ;fOsndf ;jf/ ofq'nfO{ cfqmd0f ub}{gg\ .’
xf] /x]5 . d tL efOsf] xf]rf] ;fOsnsf] Sofl/o/df
a;]F . xftdf ;Ltfsf nflu vfg]s'/fsf] Kn]6 lyof] . t/ 9]8'x¿n] k/}af6 6'n'6'n'
x]g'{afx]s s]xL u/]gg\ . pgn] krf; ld6/ k/sf] j+zL ejgsf] 9f]s}df k'¥ofP/ dnfO{
5fl8lbP .
d}n] ltgnfO{ eg]“– w]/} w]/} wGojfb 5 efO .’
pgL Psl5g cl8P . pgn] s]xL eGg vf]lh/x]sf 5g\ eGg]
a'em]kl5 d klg Ps}l5g cl8PF . pgn] eg]– æxh'/x¿ uf}/fª\u k"l0f{dfdf oxfF
cfpg'xf]nf . uf}/fª\u dxfk|e'sf] hGdf]T;j oxfF ;fFRr} eJotfk"j{s dgfOG5 .
r}tGo dxfk|e'nfO{ lsg lgdfO{ eg]sf] xf] yfxf 5 <Æ
æcxF .Æ d}n] nfrf/Lk"j{s eg]F .
æuf}/fª\u dxfk|e'nfO{ >Ls[i0fsf cjtf/ x'g'x'G5
elgG5 . uf}/fª\u dxfk|e'x¿ b'O{ efO x'g'x'GYof]– slno'udf >Ls[i0f / an/fdsf
cjtf/ x'g'x'G5 pxfFx¿ . uf}/fª\u dxfk|e'nfO{ r}tGo dxfk|e' jf lgdfO{ elgG5 .
of] gfd dxfk|e'n] lgdsf] km]bdf hGd]sfn] kfpg'ePsf] xf] . csf{ dxfk|e'sf] gfd
lgtfO{ xf] . lgtfO{sf] cy{ lgTo /xg] eGg] xf] .Æ
olt elg;s]/ pgL v';L x'Fb} /]:6'/fFlt/ lkm/] .
bfh'–efph" / d P3f/ aHg nfUbf j+zL ejgsf] t];|f] tNnfdf ePsf] xfd|f]
sf]7fdf kmSof}{F . ;Ltf xfdLnfO{ klv{/x]s} /lx5g\ . pgnfO{ ef]s nfu]sf] /x]5 .
dL7f] dfg]/ Tof] vfOg\ . xfdLn] 9]8'af6 s;/L hf]ufP/ Nofof}F eÙ] syf ;'gfof}F .
pgL xfFl;g\ .
k|e'kfb hGd:yn / huÙfy dlGb/
ck/fìdf k|e'kfb hGd:yn / huÙfy dlGb/ 3'Dg hfg]
;Nnfx eof] . Pp6f c6f] l/he{ u¥of}F . To;n] xfdLnfO{ huÙfy dlGb/ nUof] . huÙfy
dlGb/ huÙfywfd k'/L ;x/sf] huÙfy dlGb/sf] b'?:t k|lt oxfF ptfl/Psf] /x]5 .
>Ln k|e'kfbn] g} huÙfyk'/Ldf /yofqfsf] ;'?cft
u/fpg'ePsf] /x]5 . Tof] rng ToxfFaf6 qmdzM km}lnP/ ef/tel/ k'Uof] .
otf xfd|f] sf7df8f}Fdf To;eGbf w]/} klxn]b]lv
dl5Gb|gfysf] ef]6f]hfqf rNYof] . sf7df8f}Fsf k|d'v a:tLx¿df s'g} g s'g}
b]jtfsf] /ysf] ofqfsf] rng lyof] . af]8], n]n], n'e', 6f]vf, sLlt{k'/, a'ª\dtL,
jh|jf/fxL, gub]z, kf6g, eStk'/, l7dL cflb cg]s 7fpFaf6 hfqf lgsfNg] rng g]kfndf
kfFr ;ob]lv tLg ;o jif{cl3 ;'? ePsf] dflgG5 . ef/tdf o;/L /yofqf rflxF >Ln
k|e'kfbn] ;'? ug'{ePkl5 dfq Tof] rng ;j{q km}lnPsf] xf] . cfh t xl/åf/, dy'/f,
j[Gbfjg, agf/; / c¿ ;a} d'Vo wfld{s ;x/df /yofqf ug]{ rng 5 .
xfd|f] lj/f6gu/df ;d]t >Ls[i0fhGdf¨dLdf /yofqf
rnfpg] rng ;'? ePsf] lgs} jif{ eO;Sof] . cr]n t /yofqf pT;j lj/f6gu/jf;Lsf nflu
w]/} dxŒjsf] eO;s]sf] 5 . /yofqfsf] of] k|rng clxn] g]kfnsf nueu ;a} ;x/df clg
ef/tsf klg nueu ;a} k|d'v ;x/df nf]slk|o 5 . >Ls[i0fhGdf¨dLsf] w'dwfdsf] Ps
lx:;f ePsf] 5 /yofqf . xfdLn] O6x/Ldf ljleÙ wfld{s k|lt©fgn] cfof]hgf u/]sf
/yofqf sfo{qmddf ?lr / pT;fxsf ;fy efu lnPsf 5f}F . eSthgx¿sf] eL8df /ysf]
8f]/L tfg]/ cl3 a9\g'df leÙ} vfnsf] cfgGb, zflGt / ;'v 5 .
d}n] kfg–cd]l/sg ljàljBfnoaf6 ljàsf wd{x¿sf]
t'ngfTds cWoog -Comparative
Philology_
ljifodf s'g} lbg kf]:6 u|Øfh'P6 sf];{ kl9x]/]F . kGw|dlxg] ;f] sf];{
xKtfsf] b; 306f cgnfOg Snf; lnGy]F . t/ d]/f] y]l;; k"/f ePg . d}n] slxNo}
Tof] y]l;; k"/f ug{ sf]l;; klg ul/gF .
d]/f] p2]Zo l;sfO;Fu ;DalGwt lyof] h'g k"/f
eof] eGg] dnfO{ nfu]sf] lyof] . d}n] O6x/Lsf] hgtf ax'd'vL SofDk;af6 km:6
l8lehgdf PdP8sf ;a} k/LIff kf; u/]F, t/ y]l;; a'emfpgdf d}n] s'g} Wofg lbOgF . ddf
w}o{sf] ;j{yf cefj 5 / ha dnfO{ s'g} sfdaf6 dg p8\5, d s'g} xfntdf To;df
l6lStgF .
d b; sIffdf k9\b} ePsf] a]nf a'afn] lj/f6gu/ hfFbf
d]/f nflu eg]/ O:sg dfofk'/af6 lg:sg] Ps lxGbL klqsf klg NofOlbg'ePsf] lyof] .
To; klqsfdf >Ln k|e'kfb / elStj]bfGt :jfdLsf ;'Gb/ tl:a/ lyP . dfofk'/df
cfPkl5 tL ;a d]/f] dgleq k'ghL{ljt ePsf lyP .
ljàsf wd{x¿sf] t'ngfTds cWoog sf];{sf] y]l;; n]Vg]
sf]l;; ubf{ d}n] O:sf]gsf] af/]df clns a9L cWoog u/]sf] lyPF . To;f] ePsf]
x'gfn] of] ofqf d]/f nflu cem ;fy{s / kmnbfoL ePsf] lyof] .
gofF huGgfyk'/Lsf] To; kljq e"lddf xfdL
s]xLa]/ huÙfy dlGb/sf] :juL{o ;'vn] /dfof}“ . >Ln k|e'kfbnfO{ d"lt{¿kdf
oxfF eJotfk"j{s :yflkt ul/Psf] /x]5 . km/flsnf] / ;kmf;'U3/ 5 kl/j]z .
km"naf/L g} km"naf/Lsf dfem cg]s b]jLb]jtfsf dlGb/ / tnfp /x]5g\ .
;'Gb/ nfUof] .
clg xfdL 6]Dkf] kqm]/ kmS{of}F . 6]Dkf]jfnf ljleÙ
wfld{s dxŒjsf cGo 7fpFx¿ b]vfO/x]sf] lyof], xfdL ;dofefjsf sf/0f tL ;a x]g{
5f8]/ cl3 a9Øf}F .
ca xfdL >Ln k|e'kfb hGd:yndf cfof}F . hGd:yn
elgPsf] 7fpF lgs} ;'Gb/ agfOPsf] 5 . cg]s dlGb/ 5g\, k|fy{gfejgx¿ 5g\ . snfTds,
;kmf, /ÍLg, zfGt / ;'dw'/ ehg ;ÍLtdo 5g\ tL .
>Ln k|e'kfbsf] hGd !*(^ df ef/tsf] snsQf ;x/sf]
Ps ;De|fGt sfo:y kl/jf/df ‘ceor/0f 8]’sf] ¿kdf hGd ePsf] lyof] . pxfFn]
snsQfsf] :sl6; rr{ sn]hdf k9\g'ePsf] lyof] . !(** df cd]l/sfsf] Go'of]s{df
cGt/f{l¨«o s[i0fefjgfd[t ;ª\3sf ;+:yfks pxfFnfO{ P=;L= elStj]bfGt :jfdL eg]/
lrlgof] . kl5 >Ln k|e'kfb eÙ yflnPsf] xf] . pxfF k|l;4 uf}8 j}i0fj dtsf ljlz¨
k|rf/s aÙ'eof] . cfh O:sgsf zfvf ljàe/ km}lnPsf 5g\ . cfh pxfFn] n]Vg'ePsf
;of}F j}i0fj ;Dk|bfosf k|rf/ k':ts / k'l:tsf ;j{q pknAw 5g\ . Pp6} dflg;n] slt
w]/} lstfa n]Vg ;S5, pxfFsf u|Gyx¿ kl9x]/] x'G5 . pxfFsf] b]xfGt !(&&
df j[Gbfjgdf eof] .
>Ln k|e'kfbsf] d"lt{df b]lvg] l:gUwtf,
zflGt, r]tgf / k|]daf6 l;l~rt eO{ s]xLa]/kl5 xfdL ;f] :yfgaf6 lg:Sof}F . To;kl5
/fwfs'08–Zofds'08sf] bz{gfy{ k'Uof}F . oxfF agfOPsf /fwfs'08, Zofds'08x¿
d"n s'08x¿eGbf w]/} ;fgf / ;fF3'/f /x]5g\ .
t}klg dy'/f–j[Gbfjg tLyf{6g ug{ g;Sg], gEofpg]x¿sf
nflu oL s'08x¿ kof{Kt lyP . clg xfdL lul/uf]jw{g k'Uof}F . lul/uf]jw{g ptfsf
x]/L gfddfqsf] nfUg] . ;fob oxfF y'kfl/Psf 9'Ífx¿ pt}af6 NofPsf x'g'k5{ .
sxfFsf] dy'/fsf] uf]jw{g kj{t, sxfFsf] of] l9:sf] .
t/ cfsf/ / km}nfj6 dfq cfWoflTds ljz]iftfsf] dfks
x'g ;St}g . dy'/fsf] uf]jw{g kxf8sf] kljqtfnfO{ oxfF NofO{ :yflkt ul/Psf] xf]
eg] o;nfO{ klg plQs} >4f / k|]dsf ;fy ofqf ug{ ;lsG5 . h]–h;f] eP klg xfdLn]
o; uf]jw{gsf] ofqf klg ;xh} ;DkÙ u¥of}F .
clejfbg g} ‘x/] s[i0f ¤’
a]n'sf kms{Fbf ;fFem emdSs eO;s]sf] lyof] . xfdL
yfs]/ r'/r'/ eO;s]sf lyof}F . t/ ;fFemsf] lemlnldnL km]l/ PskN6 x]g{ dg
nfluxfNof] . ;Ltf / efph"nfO{ sf]7}df 5f8]/ xfdL b'O{ bfh'efO lg:Sof}F .
d'Vo dlGb/cufl8 cg]s b]zaf6 cfPsf eStx¿sf] eL8df xfdL klg ldl;of}F . xfdL klg
>Ls[i0fsf] k|]ddf ufOPsf elStuLtdf gfRof}“–
x/] /fd x/] /fd, /fd x/]x/]
x/] s[i0f x/] s[i0f, s[i0fs[i0f x/]x/] .
htf uP klg, hf];Fu af]n] klg dflg;x¿ eG5g\–
‘x/] s[i0f ¤’
uf]/f hfltsf dflg;x¿ ;]tf] wf]tL a]/]sf, nfdf] sd]h
nufPsf, o;f] x]bf{ clns uf]/f afx'g5]qL em}F nfUg] lyP . o'j/fh bfh' tL uf]/fx¿hlQs}
cUnf] x'g'x'gfn] ltgLx¿;Fu gfr]sf] bfh'nfO{ v'a ;'xfof] . ;GWofsfnsf] s]xLa]/
ltgLx¿;Fu /dfP/ gfr]kl5 xfdL kms{g tof/ eof}F .
/flt P3f/ ah]lt/ j+zL ejgsf] To; ;'Gb/, ;kmf,
cf/fdbfoL, xfjfbf/ sf]7faf6 k"j{sf] 9f]sf vf]n]/ aflx/ a/G8fdf lg:s]F .
/ft ;'g;fg lyof] . aQLx¿ emndNn aln/x]sf lyP t/ tn e'OFdflg; t s] r/fd';f;Dd b]lvFb}gy] . xfjf laNs'n rn]sf] lyPg . dWoavf{sf]
o; ;dodf oxfF jiff{ eOlbPsf] eP hndUg eO{ xfdL Psb'O{ lbg y'lgg ;d]t ;Sg]
lyof}F . t/ df};d w'lDdP klg tyf a]nfa]nf kfgL l56ØfP klg xfdLnfO{ afwf x'g]
u/L df};d v/fa ePg . udL{ eOlbPsf] eP oxfFsf] aflkmnf] xfjfn] xfd|f] ;ftf] lng]
lyof] t/ Tof] klg xfdLn] a]xf]g'{k/]g .
a/G8fsf] kSsL /]lnªdf b'j} xft c8ØfP/ d r'krfk P=;L=
elStj]bfGt :jfdL k|e'kfb cyf{t\ >Ln k|e'kfbsf af/]df ;f]r]/ Psf]xf]/f]
k"j{tkm{sf eSt lgjf;x¿sf ;'Gb/ ‰ofnx¿, a8]a8] j[If / tn e'OFdf ;'Gb/
km"nx¿ lgofln/x]F . cfsfz Psbd lg:k¨\6 sfnf] / cGwsf/do lyof] . afbnn]
9fs]/ xf]nf Pp6f klg tf/f] b]lvO/x]sf] lyPg .
dWo/ft x'g nfu]sf] lyof], la:tf/} d kms{]/
cfkm"df cfPF . k|s[lt, :yfg, wd{, ;++:s[lt / cfkm"df ;fd~h:o
vf]lh/x]sf] lyPF d . dflg; lsg cfWoflTds aÙ'kb{5, xfdLn] s:tf] hLjg afFRg'kb{5,
dfgjLo d"No / dfGotfn] s;/L xfdLnfO{ klxrfg lbG5g\, dfgj hLjgsf] ;fy{stf
s]df 5 < ca d}n] 3/ kms{]/ s]s] sfd ug'{kg{] /x]5 cflb cg]s ljifodf d]/f] dg
d8fl/O/èf] . clg :jfdL k|e'kfbn] wd{ / wfld{s cg'èfgsf af/]df k'gMk'gM eÙ'ePsf
;gftg jfSox¿ d]/f] dl:tisdf u'Ghg yfn]–
“Religion
without philosophy is sentiment, or sometimes fanaticism, while philosophy
without religion is mental speculation.”
-bz{ga]u/sf] wd{ efjf]Q]hgf dfq xf], cyjf
slxn]sfxLF t To:tf] wd{ cGwljàf; jf s§/kGytf dfq xf] / wd{a]u/sf] bz{grflxF
dfgl;s cg'dfg jf sNkgfdfq xf] ._
csf{] Ps 7fpFdf pxfFn] eÙ'ePsf] 5 M
“First-class
religion teaches one how to love God without any motive. If I serve God for
some profit, that is business-not love.”
-pQd wd{n] dflg;nfO{ s;/L k/d]à/nfO{ lg?2]Zo
k|]d ug{] eÙ] l;sfpF5 . olb xfdL eujfg\nfO{ s'g} kmfObfsf nflu cyf{t\ k|flKtsf
nflu ;]jf ub{5f}F eg] Tof] Jofkf/ xf], k|]d xf]Og ._
ljrf/z"Gotfsf] cj:yfdf k'u]kl5 dfq d sf]7fdf
k;]F, / afy?d k|of]u u/]kl5 cf]5Øfgdf 9Ns]F . l;lnªdf
3'ld/x]sf] kª\vfsf] cfjfhafx]s s]xL ;'lgO/x]sf] lyPg .
P3f/f}“ lbg
M @)&^ ;fpg !* ut] zlgjf/
;Ltfsf] :jf:Yodf ;d:of gcfOlbPsf] eP xfdLn]
xfs]–tfs]sf nueu ;a} nIox¿ xfl;n ug]{ lyof}F . o;sf/0f sltko nIox¿ cw'/} eP klg
d}n] s'g} xLgtfaf]w, Unflg jf kl5tf] dfÙ'kb}{g . t/ dfofk'/af6 3/ kms{g]
ofqfk|aGwsf] ljifodf Jofjxfl/s k"j{tof/L / of]hgf gx'gfn] kfPsf] emd]nf
clg cndn ;DemFbf cfkm"nfO{ Pp6f sd;n / cs'zn ofq' kfPsf] 5' .
ax/fdk'/ x'Fb} km/Ssfsf] ;s;k"0f{ ofqf
laxfg ;a/} lkmtL{ ofqfsf nflu tof/ eof}F . j+zL
ejgaf6 labf eO{ xfdL d'Vo dlGb/lt/ cfof}F . laxfgsf] k"hfkf7 ;'? eO;s]sf]
lyPg . ;8s ;'g;fg lyof] . jftfj/0f Ps vfnsf] aflkmnf] eP klg w'lDdPsfn]
plt;f/f] udL{ lyPg . xfdL cfÇgf–cfÇgf emf]nf af]s]/ lg:s]sf] b]v]kl5 6f]6f]jfnfx¿
s/fpg yflnxfn] . Pp6f 6f]6f] kqm]/ 3f6tkm{ cfOxfNof}F .
t/ 3f6af6 km]/L rNg Ps 306fhlt afFsL /x]5 . a]sf/df
ptfaf6 Tolt xtf/–xtf/ lg:s]sf . s] ug]{, ;dotflnsf yfxf gePkl5 o:t} b'Mv kfOg]
x'G5 . Ps 306f cNdlng'k¥of] . kmf]6f] lvr]/ ;do latfof}F .
;do ePkl5 km]/L rNof] . oxfFsf] km]/L cg'ej /dfOnf]
x'G5 . gbLsf] axfj Psbd sd 5 . o;sf] rf}8fO klg sd 5 . of] e]naf9L cfOlbof] eg]
Psbd km}nFbf] xf] . olt ;fFu'/f] 7fpFdf t s] c6fpFbf] xf] / . d}n] oxfF
cfpg'cl3 x]/]sf] lel8of]df d'Vo dlGb/df emÙ} sDd/sDd/ kfgL lyof] . o;af6 :k¨
x'G5 oxfF kfgL a9]df slt cUnf] x'g] /x]5 gbL eÙ] .
gaåLk ;x/sf cUnf 3/x¿, 6fj/x¿, kfgL 6ØfËLx¿sf] b[Zo
x]b}{ xfdL cl3 a9Øf}F . wldnf] t/ zfGt kfgLdf d]6]sf la:tf/} aUb} blIf0flt/
uO/x]sf lyP . ltgn] oxfF cfOk'Ubf slt af6f] kf/ ubf{ x'g\ ¤ clg ca oL d]6]sf
aUb} ;d'b|sf] kfgLdf ldl;g] a]nfdf ef]sf df5fn] ;Kk} vfOlbg]5g\ . d}n] ptf
uª\uf;fu/df oL d]6]sfnfO{ klv{/x]sf ef]sf df5fsf] sNkgf u/]F .
xfdL uÍf gbL kf/ eof}F . jfl/ cfpgf;fy 6f]6f] kqm]/
gaåLk /]nj] :6];g cfOk'Uof}F . ToxfFaf6 s6jf cfpg] 6«]gsf nflu km]l/ Ps 306f
kv{g'k¥of] . clnslt cufl8 cfpg ;s]sf] eP of] ;do klg aRg] lyof] . .
s6jfaf6 ;f]em} km/Ssf cfpg] a; kfOFbf] /x]g5 . oxfF
cfP/ d cledGo' ePF . xfdLn] afWo eP ax/fdk'/ cfpg] a; kqmg'k¥of] . ax/fdk'/af6
eg] km/Ssfsf nflu a; kfOG5 eÙ] a'lemof] . xfdL s6jfaf6 ax/fdk'/sf nflu a;
klqmof}F .
t/ ax/fdk'/ hfg] a; crDdsf] nf]sn a; /x]5 . xhf/
ufpF 3'dfP/ aNnaNn To;n] sfGbL k'¥ofof] . sfGbLdf cfwf 306f /f]lslbof] . udL{n]
xfdLnfO{ xkxk eO;s]sf] lyof] . slxn] ax/fdk'/ k'lug] xf] / ToxfFaf6 6«]g kqmg
kfOg] xf] eÙ] dfq dgdf lyof] . t/ Tof] ax/fdk'/ k'Ug] a]nfdf csf]{ cfklQ
cfOnfUof] . Pp6f ;fgf]ltgf] vf]nfdf k'n eTs]sf] /x]5 . To; k'nsf] kfl/k6\l6 g}
a;n] 5fl8lbof] .
ca gbLsf] Tof] k'n lxF8]/ tg'{k¥of] . jfl/k6\l6 ;fFu'/f]
af6fdf a;, 6«s, 6]Dkf] / l/S;fsf] jfSsnfUbf] eL8 lyof] . a;x¿ 3'dfpg} gldNg]
;fFu'/f] eP klg ef/tLo 8«fOe/nfO{ o:tf] 7fpFdf s;/L a; 3'dfpg'k5{, Psbd
xf]l;of/Lk"j{s ltgn] sfd u5{g\ . hlt;'s} eL8ef8, xf]xNnf jf cJoj:yf xf];\,
logLx¿nfO{ tL s'/f;Fu s'g} dtna x'Fb}g, cfÇgf] sfd r'krfk ul//xG5g\, dfgf}F
ToxfF s]xL cldNbf] s'/f ePs} 5}g . ToxfFaf6 km]l/ csf]{ a; kqmg'k¥of] . t/ Tof]
gofF a; Ps 306fkl5 dfq lxFl8lbof] . ef]sn] cfn;tfn; eO;s]sf lyof}F xfdL,
To;dfly avf{df;sf] dWolbgsf] tftf] 3fddf lg;fl:;g] pv'd, xfjfdf cfb|{tf olt
lyof] ls ;f; km]bf{ xfjf x}g kfgLsf] tftf] afkm lglnGYof] eg] x'G5 .
aNnaNn ax/fdk'/ cfOk'Uof}F . ca t b'Mvsf 38L hfnfg\
eÙ] cfzf af]s]/ ax/fdk'/sf] a; :6]G8af6 cf]n]{/ xfdL c6f] kqmL /]nj] :6];gdf
k'Uof}F . ax/fdk'/af6 6«]g kqmg ldNg] cfzfn] . t/ xfdLnfO{ km/Ssf, sl6xf/ jf
cGo pko'St :6];g;Ddsf nflu rflxg] 6«]g t ;fFemdf dfq cfpg] /x]5 . oxfF a;]/
lbge/ s] u/L ;do s6fpg' < a? a; kqm]/ ptf km/Ssf;Dd k'Ug ;s] To; 7fpFaf6
sl6xf/ hfg hlt;'s} a]nf klg 6«]g kfOg;SYof] . o;f] ljrf/ u/]/ k'gM 6f]6f] kqmL
a;kfs{ cfof}F .
ef]s t cl3b]lv g} xfdLdfly zf;g ug{ yfn]s} lyof] t/
oxfF klg ;8s5]pdf eg]h:tf xf]6n b]lvPgg\ .
æsf]xL s]xL gvfg] .Æ ;Ltfsf] cfb]z cfof] .
pgsf] x's'd / pbL{ dfÙ d]/f] k]6 tof/ lyPg . d
5]psf] 6x/] xf]6ndf eP klg s]xL RofKg rfxGy]F . bfh' / efph"sf cg'xf/df
x]/]F . pxfFx¿ klg xf]6nsf] vfgf vfg tof/ b]lvg'ePg . ofqfel/sf] ;a}eGbf
7"nf] ;d:of vfgf ePsf] lyof] . ;fdfGotof otfsf xf]6n cToGt kmf]xf]/ /
cJojl:yt 5g\ . d"No a? clns a9L lnP x'g] t/ vfgf ;kmf, z'4 / tfhf vfg kfP
x'g] xf] .
bfh'–efph" / ;Ltfn] s]xL kmnkm"n lng'eof]
eg] drflxF xf]6nleq k;]/ hf] ldn]sf] bfneft / t/sf/L n'F8Øfpg yfn]F . xf]6nsf] aflkmFbf] xfjf kmfNg]
kª\vfd'lg Psl5g cf/fd u/]kl5 5]psf] a; c8\8faf6 km/Ssfsf nflu a; klqmof}F .
o;/L xfdLn] Pskl5 csf]{ emd]nf em]Ng'kl//èf] . o;
c;kmntfn] cl3Nnf c;kmntfx¿sf] rf]6nfO{ ;Demfof] . dnfO{ v} s;n] n]v]sf] xf],
5Gbf]xf/ eÙ] lstfadf k9]sf] o; sljtfsf] :d/0f eof]–
‘ljklQdf k5{ cg]syf]s
hxfF b'v]sf] pxLF nfU5 rf]6 .’
ax/fdk'/af6 a; r9L km/Ssf cfof}F . of] af6f] klg
Psbd nfdf] / k6Øf/nfUbf] /x]5 . km/Ssfdf a;af6 cf]n]{/ /]nj] :6];gsf nflu lxF8Øf}“
. Psbd glhs} /x]5 . ;f]Wb}vf]Hb} :6];gdf k'Uof}F . :6];g clns ;kmf / km/flsnf]
/x]5 . xfdLn] ToxfFsf] a]Grdf a:g] 7fpF klg kfof}F . km/Ssfaf6 sl6xf/ hfg] 6«]g
klg xfd|f nflu pko'St ;dodf ldNg] b]lvPg . Tof] dWo/ftlt/ sltv]/ xf] cfpg] /x]5
.
æa? tkfO{Fx¿ ls;guGh hfg'xf];\ / ToxfFaf6 sl6xf/sf
nflu 6«]g kqmg'xf];\ .Æ Pshgfn] ;'emfj lbof] .
dxfsl7g /]nofqf
km/Ssfaf6 6«]g kqmg] eof}F . km/Ssfsf] /]nj]
:6];gdf af]nad hfg] kx]Fnf n'uf nufPsf ef/tLo sfFjl/ofx¿sf] cfáo{hgs eL8 lyof]
. ;Ltf o:tf kx]Fnf dflg;x¿ b]Vtfb]Vtf jfSs eO;s]sL lyOg\ / logsf] eL8af6 slxn]
d'lSt ldNg] xf] eg]/ ;f]Rt} lyOg\ .
xfdL tL kx]Fnf tLy{ofq'n] /]n kqmg u/]sf] lj:dosf/L
oTg x]¥of}F . 6«]g plt nfdf] lyPg, / Tof] dflg;x¿sf] eL8 af]s]/} cfPsf] lyof] .
t/ Toltsf kx]Fnf dflg;x¿ ;a}hgf r9] . /]n kx]Fnf dflg;x¿nfO{ cfÇgf] k]6df
af]s]/ 9fl8Psf] clhFu/em}F qmdzM blIf0ftkm{ l3;|Fb} uof] .
s]xLa]/df dflg;n] 6Gg el/Psf] 6«]g cfOk'Uof], of]
6«]g ls;guGh hfg] lyof] . To;df d'l:snn] r9Øf}F . cfDd} lg, leq t cem slt w]/}
eL8 ¤ o:tf] eL8df t xfdLn] lhGbuLdf slxNo} 6«]gdf r9]sf lyPgf}F . sGb}sGb}
Pscsf{nfO{ 7]n]/ aNnaNn leq 3':g ;Sof}F .
t/ leq ofq'x¿ olt cfkt\sf] 38Ldf klg xF:of}nL /
/dfOnf] ub}{ ofqf ul//x]sf lyP . pgLx¿dWo] sltko t blIf0f ef/tb]lv nuftf/ rf/
lbg pleP/ ofqf ug]{ klg lyP . t/ klg ltgdf cfqmf]z lyPg . xf], clnslt b'Mv /
ysfg lyof], rf/ lbg rf/ /ft nuftf/ emdSs lgbfpg gkfPsfdf . ofqf cjlwel/
lb;flk;fa ug{ ltgsf nflu b'M;fWo lyof] eL8sf sf/0f .
t}klg ltgLx¿n] xfd|f] ;'la:tfsf] Vofn /fv] . d
b]V5'– ul/a ef/tLox¿df wgLx¿df eGbf a9L dfgjLo efjgf, ;xof]uL efjgf, b]zk|]d /
b'Mv;Fu n8\g] ;fdYo{ w]/} a9L 5 .
/ftsf] b;–;f9] b; ah]lt/ ls;guGh cfOk'Uof}F . ca ls;guGhd}
jf; a:g' ;xL 7fg]F d}n] . ;a};Fu d]/f] /fo /fv]F . ;Nnfx ePkl5 ls;guGhsf] Pp6f
;fwf/0f xf]6ndf jf; a:of}F . oxfFsf xf]6nx¿ clns dxFuf, vfgf klg plt pQd xf]Og .
tkfO{Fx¿ otfsf] af6f] lxF8\g'eof] / ls;guGhdf jf; a:g'kg{] s'g} afWotf /x]g eg]
a? ptf sl6xf/ k'Ug'xf];\ jf l;lnu'8L, oxfFrflxF ga:g' /fd|f] . ;'/Iffsf]
sf/0fn] jf df};d–xfjfkfgLsf] sf/0fn] eg]sf] xf]Og, oxfFsf xf]6ndf x'g]
Jofj;flos ;Lksf] cefj b]v]/ eg]sf] .
afîf}“ lbg
cfOtjf/ M
w]/} lbgsf] nuftf/sf] ofqfn] xfdL ca ylst x'g
yfn]sf lyof}F . ca xfdLnfO{ s'g} gofF s'/f x]/]/ cfgGb lngdf eGbf s;/L x'G5
l56f] 3/ k'Ugdf dg uPsf] lyof] . x'g t af6fdf kg{] k'l0f{ofF / kmf/la;uGhdf klg
x]g{ nfos, 3'Dg nfos ;'Gb/ k|fs[lts tyf wfld{s–;f+:s[lts Pjd\ P]ltxfl;s :yn
5g\, cf}Bf]lus, Jofkfl/s / cGo lx;fan] dxŒjk"0f{ ko{6sLo :yn 5g\ t/ xfdL ca
ltgnfO{ kl5 s'g} lbgdf ;Dej eP x]/f}Fnf, oL t glhs}sf 7fpF x'g\ eGb} ;s];Dd
l56f] hf]uagL cfpg] rfxgf ug{ yfn]sf lyof}F . ls;guGhaf6 axfb'/uGhsf] af6f] eP/
a;df c/l/of cfpg' b"/Lsf] lx;fan] lgs} ;f]emf] / l56f] af6f] xf] eGg] yfxf
kfPsf] eP xfdL sl6xf/lt/ hfg] lyPgf}F . of] af6f] t ;f7L lsnf]ld6/hlt dfq} /x]5
. oxfF klg d c;kmn c1 7xl/PF .
;Ltf / d}n] lgs} jif{cl3 ls;guGhaf6 k'l0f{ofF;Ddsf]
ofqf u/]sf lyof}F . a;df Tof] Ps ;o aL;–tL; lsnf]ld6/sf] k6\of/nfUbf] af6f]
/f]Hg xfdLn] rfx]gf}F . a;ofqfsf] clgláttf em]Ng'eGbf a? sl6xf/ hfg] 6«]gsf] lglát
;do;fl/0fL xfdLn] /f]Hg k'Uof}F .
laxfg ls;guGhaf6 sl6xf/;Dd 6«]gdf cfof}F . h]g/n
l8Aaf eP klg 6«]gdf eL8 lyPg, xfdLn] ;lhn} a:g] 7fpF kfof}F . ofqf ;xh eOlbof]
.
6«]gsf] ‰ofnaf6 klád aÍfn / laxf/sf] hndUg b'lgofF
b]Vg'k¥of] . otf nfdf] ;do;Dd v]t / ufpFdf af9L k;]/ aaf{b u/]sf] /x]5 . v]tdf
nufPsf] h'6afnL k"0f{¿kdf g¨ eP5 . wfgv]t ;d'b|em}F b]lvGYof] . wfg
/f]Kgsf nflu l7Ss kf/]sf] aLp Aof8d} 8'a]/ s'lxO;s]sf] lyof] . o; jif{ otfsf
ls;fgn] s;/L k'gM v]tL nufpg] xf]nfg\ eÙ] kL/ nfUof] . 7fpF7fpFdf af9Laf6
ufpFn]x¿nfO{ ;'/Iff lbg w]/} tnf ePsf cUnf / 7"nf ;/sf/L 3/x¿ lyP . oltv]/
tL ;a} 3/ vfnL lyP .
sl6xf/ cfPkl5 dfq dnfO{ Psvfn] 9'Ss eof], ca t cfh}
3/ k'luG5 eGg] . ;w}F cfO/x]sf] 7fpF eP/ xf]nf ;fob . dnfO{ oxfFaf6 6«]g g} kqm]/
hf]uagL hfg kfP x'g] lyof] eGg] nfu]sf] lyof] t/ 6«]gsf] ;do lgs} l9nf] /x]5 .
6]«gdf cfpg] xf] eg] t hf]uagL cfOk'Ubf a]n'sfsf] ;ft–cf7 aHg] b]lvof] . of]
b]v]kl5 oxfFaf6 hf]uagL;Dd 6«]gsf] eL8df hfg'eGbf t ;a}hgfn] a;d} hfcf}F eGg
yfNg'eof] . clg sl6xf/af6 hf]uagL cfpgsf nflu a; klqmof}F .
sl6xf/af6 hf]uagL cfpgsf nflu b'O{tLg 306f kv{Fbf
6«]g kfOG5 eg] d t eG5', 6«]gd} hftL . t/ ;w}F xfdLn] rfx]h:tf] x'Fb}g, o:tf
a]nfdf a;ofqf sfdrnfp eOlbG5 . sl6xf/–hf]uagL Ps ;o lsnf]ld6/eGbf clnslt dfq nfdf]
b"/L xf] t/ otfsf] a;ofqf Psbd nf]sn vfnsf] x'G5 .
xfdL afî ah]lt/ hf]uagL cfOk'Uof}F . hf]uagL
cfOk'u]kl5 xfd|f] ofqf k"0f{ ePsf] lyof] . ToxLF xfd|f] ofq'bnsf] lj36g
eof] .
ofqfdfly l6Kk0fL
o; ofqfdfly ul/Psf] l6Kk0fL cfkm"dfly cfÇg}
l6Kk0fL xf] . o;kN6 d cs'zn c1 cledGo' ePsf] 5' . cledGo' h;sf] jL/tf / zf}o{
l;Í} kf08jj+zsf] zfg xf], cledGo' h;n] ue{d} o'4ljBf l;s]/ hGd]sf lyP, cledGo'
hf] rqmJo"xdf k:g t ;Ifd, s'zn / of]Uo lyP t/ To;af6 pDsg ;St}gy], cledGo'
hf] ;f]îa;]{ pd]/d} o'4sf] rqmJo"xdf km;]/ d/] . cledGo's} /utn] sf}/j j+znfO{
lg/Gt/tf lbO/èf] . -d kf08jx¿nfO{ klg
sf}/j g} x'g\ eG5' . dxfef/tdf w[t/f¨«sf ;GtltnfO{ dfq sf}/j eg]/ s'?j+zs}
ckdfg u/]sf] eG7fG5' d . sf}/j elgPsf tL ;o efO t wft{/f¨« x'g\ lg, clg
eLidlktfdx;lxt ;d:t wft{/f¨« / kf08jx¿ sf}/j x'g\, xf]Og / <_
o;kN6sf] ofqfdf sxfFsxfF 3'Dg], sltslt vr{ar{
nfUnf, slt ;do nfUnf tL nueu ;a} s'/fdf d ;r]t, ;Ifd, ;dolg© / oyf]lrt lg0f{o
ug{df ;dy{ ePF5' t/ kms{g] s'/fdf k"0f{ cr]t, cIfd, ;dor]tljxLg,
clg0f{osf] aGbL 7xl/PF . o; ofqfnfO{ c;kmn eÙ'sf] d'Vo sf/0f g} 7Ls;Fu kms{g
;dy{ gx'g' xf] .
lxdfn r9\g]x¿n] r9]/ 6'Kkfdf k'u]/ dfq x'Fb}g pgLx¿n]
cf]n{gdf klg plQs} s'zntf b]vfpg ;Sg'k5{ . cf]n{g ;lsPg eg] r9]sf] s] dhf .
To;}n] r9\g] s'/fdf eGbf kms{g] s'/fdf a9L xf]l;of/ x'G5g\ kj{tf/f]xLx¿ . d of]
kxf8 r9\g] s'/fdf t]lGhª x'g ;lsgF, kf;fª Nxfd';Dd d'l:snn] x'g ;s]F .
7Ls;Fu cf]n{g'sf] dxŒj 7"nf] /x]5 .
xfdL of]hgfd'tflas s]xL c;kmntf / k|lts"ntfsf
afah'b ofqfdf /fd|} u/L cl3 al9/x]sf lyof}F . t/ ha kms{g] a]nf eof], d]/f]
k"j{tof/L, cWoog / hfgsf/L laNs'n} sfd nfu]g . kms{g] a]nfdf dfofk'/df d}n] cfÇgf]
of]hgf 8fo/L x]/]F, ToxfF t olt dfq n]v]sf] 5– ædfofk'/af6 a; of 6«]g kqmL kms{g]
.Æ
slt ah], s'g dfu{af6, s'g ;fwg k|of]u u/]/ s;/L
kms{g] eÙ] n]v]s} 5}g . cfkm"n] rfx]sf] dfu{, ;fwg jf ;do gldn]df j}slNks
pkfo klg ;'emfPsf] 5}g . clns ldxLg cWoog ug'{kg{] lyof] ofqf yfNg'cl3 g}, o;df
d gdHhfn] r's]F . d]/f] tof/LljxLgtfsf] kL8f o;/L xfd|f] ofq'bnsf ;a} ;b:odfly
kg{ uof] .
To;}n] slxn] ax/fdk'/ hfg gaåLk / s6jfsf] dfu{ 7Ls
7fGy]F eg] slxn] s[i0fgu/af6 a/xfdk'/ x'Fb} km/Ssfsf] af6f] 5fÙ vf]Hy]F . o;
ljifodf bfh'–efph" jf ;Ltfsf] /fo sfd nfUb}gYof] . pxfFx¿nfO{ cfÇgf]
k|sf/n] k"j{tof/Lsf] df}sf g} lbPsf] lyOgF d}n] . af6fdf e]l6Psf ofq'dWo]
s;}s;}n] gaåLkdf cfPkl5 sl6xf/ hfgsf nflu jw{dfg k'Ug" / ToxfFaf6 ;f]em}
sl6xf/ of hf]uagLsf] 6«]g kqmg" eÙ] ;Nnfx lbP . s[i0fgu/sf] af6f] /f]h]sf]
eP klg x'g] /x]5 . cem a]; t gaåLkaf6 snsQf of jw{dfg k'u]/ ToxfFaf6 ;f]em}
6«]g kqmg' x'g] /x]5 . t/ ;a}eGbf emGeml6nf] / a]:jflbnf] dfu{ 5fÙ k'u]F5' d}n]
.
To;}n] o; ofqfnfO{ cs'zn c1 cledGo'sf] ofqf eÙ'kg]{
b]V5' . t/ km]l/ ;f]R5', d}n] cfkm"nfO{ cledGo'h:tf s'nLg, jL/ / P]ltxfl;s
o'jf kfq;Fu t'ngf ug{ b':;fx; u/]/ pkxf;sf] kfq aÙ'x'Fb}g . cledGo'sf] cNkfo'df
c;fdlos d[To' eof] ckof{Kt o'4snfsf sf/0f . d otf Pp6f 5f]6f] ofqf of]hgfljxLg,
c;kmn / snfljxLg tl/sfn] cGTo ug{ nfu]sf] 5', To;}n] o; ofqfnfO{ Tolt ;'Gb/ gfd
lbg ;lStgF, a? o;f] eÙ' pko'St xf]nf– of] æc;kmn ofqfÆ xf] .
d]/f sf/0f xfd|f] 6f]nLn] kms{g] a]nfdf w]/} ;f:tL
ef]Uof], To;}n] ;Ltfn] o; ofqfljj/0fsf] gfdsf] ljifodf hlt cfu|x u/] klg /
ofqfsf c;n, ;'Gb/, ;sf/fTds tyf p2]Zod"ns pknlAwlt/ kms]{/ x]bf{ b'Mv dfÙ'kg]{
w]/} sf/0f geP klg d}n] o;kN6sf] ofqfnfO{ c;kmn dfg]F .
3/df cfPkl5 æofqf c;kmn x'g'sf kfFr sf/0fx¿Æ h:tf n]vx¿ k9]F . ltgdf
pNn]v ul/Psf sltko sf/0fx¿ xfd|f] ofqfsf c;kmntfsf sf/0f x'Fb} xf]Ogg\ .
ofqfsf] c;kmntfsf ‘ljàJofkL’ sf/0f, dfGotf, kl/0ffd jf cg'ej xfd|f] kl/j]zdf
x'–ax' nfu" x'Fb}g /x]5g\ .
cfbd k|mfPn gfdsf ljàk|l;4 ofqf–n]vs ofqfsf]
c;kmntfsf b; sf/0f b]vfpF5g\ . o; ofqfdf xfdL sxLF x/fPgf}F, sf]xL a]kQf
ePgf}F, rf]/L jf n'6kf6df k/]gf}F, kmf]g jf Sofd/f cflb x/fPsf] klg xf]Og, ;k{
cflb sL/fn] 6f]s]sf] jf 3fdn] 89]sf] klg xf]Og, efiffsf] sl7gfOsf sf/0f b'Mv
kfpg] kl/l:ylt klg lyPg, ofqfdf PSnf]kgn] ;tfpg] s'/f klg lyPg, /]n jf a;
5'6\gfn] b'Mv kfpg] s'/f ePg, vfgfdf s'ky cyjf km'8 kf]Oghlgª klg ePg, crfgs
k};f ;lsP/ cnkq klg kl/Pg, ofq'x¿sf aLr emu8f jf ljjfb klg ePg . pgn] eg]sf b; sf/0fdWo]
Ps sf/0fdfq xfd|f] ofqfdf nfu" eof] M Tof] xf] crfgssf] ladf/L . t/ Tof]
klg nfdf] ;do;Dd /x]g, / pkrf/ ;xh ;Dej eof] . ;a}hgf ladf/L k/]sf] eP cfkt\
x'g] lyof], rf/hgfdWo] Ps}hgfnfO{ dfq :jf:Yo;d:of cfOnfu]sfn] Tof] ;dfwfg ug{
;lsg] g} eof] .
ef/tLo n]lvsf x]dntf lra's'nfn] ‘6d;s's 86 Og’ eÙ]
pgsf] Anudf ofqfsf] af/]df n]v]sL /lx5g\– æofqf s;nfO{ dg kb{}g / < -ltgn] ;Ltf;Fu
kfFr ldg]6 ofqfsf] ljifodf s'/f ug{ kfPsL eP of] jfSo n]Vg] g} lyOgg\ ._ ofqfsf
nIox¿ hLjgs} nIoeGbf 7"nf x'G5g\, lsgls ofqfn] g} xfdLnfO{ kfunkgn]
el/Psf] o; b'lgofFaf6 arfP/ xf];df /fVt5 . cF, x'g t of] ;TotYo s'/f xf], t/
csf{] cem qm"/ ;To klg 5, Tof] s] eg] x/]s lbg ;of}F ofqf–of]hgf c;kmn x'G5g\
.Æ lra's'nfn] ofqfsf] c;kmntfsf b; sf/0f lbPsL 5g\ cfÇgf] Anudf . d]/f] ljrf/df
tL b; sf/0fdWo] Pp6f klg sf/0f xfd|f] o; ofqfsf] c;kmntfsf sf/0f xf]Ogg\ . clg
dnfO{ a]nfa]nf zª\sf nfU5, s] xfd|f] of] ofqf c;kmn ePs} xf] t < ;Ltfsf]
egfO g} kf] ;xL xf] ls <
o'j/fh bfh'n] dfofk'/ cfOk'u]kl5 eÙ'ePsf] lyof]–
æ;'Gb/, eJo, efjf]Q]hs, ljrf/f]Q]hs / lj:dosf/L e|d0fsf nflu Psbd 6f9fsf] b]z
k'lu/xg'kg]{ xf]Og /x]5 . xfd|} jl/kl/ / Psb'O{ lbgd} 3'Dg ;lsg] 7fpFn] klg
;'Gb/, eJo, efjf]Q]hs, ljrf/f]Q]hs / lj:dosf/L ofqfsf nflu kof{Kt cj;/ k}bf
ubf{ /x]5g\ . olt glhs} / olt ;'Gb/ 7fpF klg 5g\ eÙ] dnfO{ hLjgdf slxNo} yfxf
ePg .Æ
ofqfsf] clGtd uGtJoaf6 kms{g] a]nfdf d]/f] tof/L /
cWoogn] ck"j{ / gdL7f] k/fho Aoxf]¥of] . To;}n] d}n] o;kN6sf] ofqfnfO{
c;kmn eof] eg]sf] . ;a} s'/fdfly ljrf/ ubf{ o; ofqfnfO{ cf+lzs ¿kdf dfq c;kmn
ePsf] 7fg]F eg] ;xL JofVof xf]nf . cGTodf d ;xif{ eG5'– cfly{s lx;fan] ;:tf] /
b"/Lsf] lx;fan] glhssf] eO{sg klg of] ofqf 36gfk"0f{, /f]df~rs,
l;sfOk"0f{, ljrf/f]Q]hs, ljljwtfk"0f{, rfx]sf] lsl;dsf] / ;Demg nfos
aGof] .
)))
No comments:
Post a Comment