हालत
-!) s[lt;dLIff_
lbg]z kf}8]n
O6x/L
!=
sljtf;ª\u|x ‘xfnt’dfly Ps;/f] b[li6 kbf{
@=
‘k'lj{of yf¿ nf]suLt -rf]/v]lnof gfr_’ ;/;tL{ k9]kl5
#= ‘1fgnx/L’ M
;ª\lIfKt ;dLIff
$= /f}tx6sf
n3'syf xftdf k/]kl5
%= ;'gLtf /fO{sf] ‘d o'u afFlr/x]5'’ M ;fdfGo kl/ro
^= s[lt–;dLIff M d'lStgfy kf]v/]nsf] ‘cg'e"lt’ -sljtf;ª\u|x_
&= ;DkfbsLo -s[i0f s]b]dsf] cfTdsyf_
*= sf];]nL tof/ ePsf] 5 M -s[i0f n'OF6]nsf] pvfg ;ª\u|xdfly n]v_
(= xf]Dtfªsf] cfF;'sf] syf -/fh afGtfjfsf] s[ltsf]
e"ldsf_
!)= cEor{g M
-d'lSt kf]v/]nsf] bf];|f] sljtf;ª\u|xdfly ;dLIff_
!= sljtf;ª\u|x æxfntÆdfly
Ps;/f] b[li6 kbf{
æxfntÆ
sljtf;ª\u|xsf /rlotf O6x/L–!! vgf/df a;]/ yf¿ efiff, ;+:s[lt, snf, hftLo klxrfg
/ ;flxTosf] If]qdf ;dlk{t ;dfh;]jL, ;flxTosf/ n]vs /fd;fu/ rf}w/L x'g'x'G5 .
hLjge/ b]zsf cg]s efudf k'u]/ :jf:Yo;]jfsf] If]qdf cfkm"nfO{ ck{g'ePsf
rf}w/Ln] cfkm\gf] hftLo uf}/j, ;f+:s[lts pTyfg, ;flxlTos of]ubfgdf nfdf]
;dob]lv lg/Gt/ nfUg'ePsf] 5 . pxfFn] yf¿ hfltsf] Oltxf;, ;+:s[lt tyf efiffsf]
ulx/f] cWoog ug'{ePsf] / oL ljifodf lgs}j6f k':tssf] n]vg tyf k|sfzg ug'{ePsf]
5 .
of] s[lt
pxfFaf6 yf¿ efiffdf /lrt df}lns s[lt xf] . æxfntÆ s[lt xf}nL kl/jf/,
lj/f6gu/–!) n] @)*) df k|sflzt u/]sf] 5 . æbfd @)) 6SsfÆ k5{ o;sf] . s[ltnfO{
b'xaL gu/kflnsfsf d]o/ j]bgf/fo0f u5bf/n] z'esfdgf dGtJo lbg'ePsf] 5 eg] k|sfzs
tyf n]vssf] dGtJon] klg s]xL k]h lnPsf 5g\ . @& sljtfsf] of] ;Fufnf] eflifs
lx;fan] pRrsf]l6sf] 5 eg] /rgfwd{ / sf}zn lx;fan] klg pRr 5 .
æh'g
vf] bf?Æ zLif{ssf] sljtf x]/f}F M
wg
u]n' w/d u]n', u]n' tf]/ zfg dfg .
b/
b/ s] 7f]s/ nfu5', tof] s/5} u'dfg .
d]l/of ;] b'tsf/ e]6n', gf]s/ rfs/ ;] km6sf/
tf]/] wg ;] dfta/ agn', a]/ avt d] lwtsf/ .
b'vkL/ d] sf]8gL h'65', 9/9/ nf]/ b/b/ lrtsf/
b]x tf]8Ls] sfd s/5}, ;g7L e]n' tf]/ s+sf/ .
wg u]n' w/d u]n', u]n' tf]/ zfg dfg .
x] yf¿ h'g vf] bf¿, df]/g sfn d] x}/fg .
;f/df
eGbf, of] s[lt k7gLo Pjd\ ;ª\u|x0fLo 5 . slj /fd;fu/ rf}w/LnfO{ xflb{s awfO{ 5
. cfufdL n]vg cem ;zSt ag"g\, z'esfdgf .
s[lt
M xfnt
s[ltsf/
M /fd;fu/ rf}w/L, O6x/L–!!
k|sfzs
M xf}nL kl/jf/, lj/f6gu/
k|sfzg
ldlt M @)*) ;fn
d"No
M @)) 6Ssf
-@)&(, O6x/L_
)))
@= ‘k'lj{of yf¿ nf]suLt
-rf]/v]lnof gfr_’ ;/;tL{ k9]kl5
-;flxTo;+;f/, @)@$ jif{ !# cª\s ^ df k|sflzt_
gofF
s[lt æk'lj{of yf¿ nf]suLt -rf]/v]lnof gfr_Ædf s] 5 oxfF To;sf] yf]/}
rrf{ u/f}F . d eG5', s;}nfO{ slxNo} g;lsg] sfddf kmF;fpg] dg 5 eg] p;nfO{
nf]suLtsf] ;ª\sngsf] sfd nufpg'xf];\ . o; sfdaf6 p;n] h] sdfpF5, To;df gAa]
k|ltztrflxF ckh; g} sdfpg]5 . o:tf] b':;fx;L / b'MvL sfd /f]Hg'ePsf] 5 O6x/L–!!
vgf/sf /fd;fu/ rf}w/Ln] . pxfFn] k'lj{of yf¿ efiffdf ufOg] nf]suLtsf] ;ª\sng
ug{] s7f]/ / clk|o af6f] /f]Hg'ePsf] 5 .
@)*)
;fn h]7df k|sflzt of] ;ª\sng b'xaL gu/kflnsf ;'g;/Ln] 5kfOvr{ Aoxf]/L k|sflzt
ePsf] 5, t/ hDdf #)) k|ltdfq 5flkPsf] hfGbf a8f] b'Mv nfU5, lsg gu/kflnsfn] olt
yf]/} 5fKg ;xof]u u/]sf] < #,))) k|lt 5fk]/ cToGt ;:tf] d"Nodf x/]s yf¿
rf}w/Lx¿sf] 3/3/df k'¥ofpg] k|aGw ug'{kg{] lyof] .
df]/ª\luof
yf¿ nf]sgfrsf gfos, d]l/of, d/bª\luof, uj}of, wf]/}of, g6'jf cflbk|lt ;fb/
;dlk{t o; s[ltnfO{ b'xaL gkfsf d]o/ j]bgf/fo0f u5bf/, >j0fs'df/ ;'lyof/ yf¿ clg
n]vssf dGtJon] kf7snfO{ s[ltsf] dxŒj atfpF5g\ . n]vsn] s[ltnfO{ c7f/ zLif{sdf
afF8\g'ePsf] 5 . ;'?df rf]/v]lnof gfrsf] kl/rocGtu{t o;sf] cf7 k]h nfdf] t/
ulx/f] cWoog / ljZn]if0f k|:t't ug'{ePsf] 5 .
æk'lj{of
yf¿ nf]suLt -rf]/v]lnof gfr_Æsf] ;'?df ljleGg b]jtfx¿k|lt ;Ddfg k|s6
ub{} ufogsf nflu eujfg\sf] cfzLjf{b dfluPsf] 5 . clg uLtdf k|j]z ub{} ljleGg
b]jtfsf] cf/fwgf 5 . o;kl5 ljleGg l;nf]sx¿ lbOPsf] 5 . k/Dk/fcg';f/ h;/L
rf]/v]lnof gfr / ufog ul/G5 ;f]xL qmddf uLtx¿ /flvPsf] 5 . l;nf]sx¿kl5 ljleGg
lsl;dsf ;f]/7L 5g\ . km]l/ l;nf]sx¿sf] z[ª\vnf 5 . clg s]xL bf]xf 5g\ .
/f;uLtx¿, lt/x't] uLtx¿, s[i0f–;'bfdf cflbsf syfsf uLtx¿ o;kl5 5g\ . clg /fdsyf
ufOg] /x]5 .
o;/L
xfd|f] ef/tLo pkdxfb\jLkLo ;+:s[ltsf] cleGg cª\usf] ¿kdf /x]sf] yf¿ ;+:s[ltsf
cg]s kIf–kf6fx¿ o; nf]suLtdf a'em\g kfOG5 .
logdf
elgg] syf slt x[bo:kzL{ 9ª\udf k|:t't 5g\ gd'gf x]/f}F M
-s[i0fsyfdf
;'bfdf–kTgLn] cfkm\gf kltnfO{ kl/jf/sf] ul/aLaf6 d'lStsf nflu sf]l;; ug{
pS;fpFl5g\ . ltdL s[i0fsf afNo;vf xf}, hfpm, >Ls[i0f;Fu uP/ s]xL wg dfuL
Nofpm . pgL åf/sfdf dxf/fhfsf] zfg;f}st / P]Zjo{df 5g\ . kTgLsf] 6f]s;f] vKg
g;s]kl5 klt s;/L >Ls[i0fsf] bz{gfy{ åf/sftkm{ nfU5g\ cflb syfnfO{ ;'Gb/
zflAbs tyf nofTds lrq0f ul/G5 oxfF ._
uLt ! M a|fx\d0fL
M
ao;L udfjn ls x]
a|fxdg====
tLgL lqnf]s s]
7fs'/
;ªxL hfO{ sxfO{
< ..!..
hfO{ sx] k|e's]
b'vg
;f]dt ;]xf] glx
hfO{ ..@..
uLt @ M a|fx\d0f
M
sf}g ult;] hfoj
a|fxdgL ===
;jxL pltd xf]
;jxL agfjn
b]vf b]vL nf]s
aflwgfO{ a|fxdgL ..!..
5'5] xfy lgcfb/
z+sf
k5f j}l; /xn
nhfO{ ..@..
/fhf u'? ldq lxt]
h] h'/] ;] n]s]
hfO{ ..#..
ls5' ;g]; sn];
lso]
kq n]lv n]vfO{
..$..
uLt #M
dfuL cfgns b; 3/
a|fxdgL
ldnn cGg ;/a;
..!..
3/ glx+ pv8L le
sx] a|fxdgL
5fF6 n]hfO{t
sf]gf ..@..
3/ glx+ vk/L le
x] a|fxdgL e'hn
hfO sf]gf ..#..
lat Ps u'bn kmf6n
x] afGxn kf]6/L
bfo] ..$..
s[i0f s] a];/ dfg
x] a|fxdgL
d'v
u'g a'em]d] s[kfn ..%..
rf}xQ/
k[i7df ;d]l6Psf] Ps uDeL/, Jofks tyf ;"Id ;f+:s[lts cWoogsf] d"No ?= #)).–
w]/} gxf]nf . t/ gu/kflnsfn] 5kfOvr{df ;xfotf lbPkl5 o; s[ltsf] d"No clns
sd /fv]sf] eP ;j{;fwf/0f h;n] klg Ps k|lt lsg]/ cfkm\gf] 3/df k|]dk"j{s
/fVg kfpg] lyP eGg] dnfO{ nfU5 . 5kfOsf] :t/, sfuh cflb cToGt nf]enfUbf] 5 .
k':tssf] se/sf leqL k[i7df rf]/v]lnof gfrsf rf/ ;'Gb/ kmf]6f]x¿ lbOPsf] 5 .
logn] o; gfrnfO{ cem :ki6 kfg{ ;kmn 5g\ . n]vssf] d]xgt :t'To 5, k|z+;gLo /
jGbgLo 5 . hftLo uf}/jsf] /Iff / k|j4{gsf] lbzfdf /fd;fu/ rf}w/Lsf] b]gnfO{
;d:t g]kfnLn] v'nf lbnn] :jLsf/ ug{]5g\ . pxfFsf] sndn] cem a9L cWoog–cg';Gwfg
ug{ ;kmn xf]cf];\ . g]kfnL hfltsf] uf}/jufyf, uf}/jdo k/Dk/f / ;+:s[ltsf] hugf{
Pjd\ ljsf;df /fd;fu/ rf}w/Lsf] of]ubfgn] c¿nfO{ klg k|]/0ff k|fKt xf];\ .
z'esfdgf .
s[lt
M k'lj{of yf¿ nf]suLt -rf]/v]lnof gfr_
s[ltsf/
M /fd;fu/ rf}w/L, O6x/L–!!
k|sfzs
M xf}nL kl/jf/, lj/f6gu/
k|sfzg
ldlt M @)*) ;fn -#)) k|lt_
d"No
M #)) 6Ssf .
-@)&(, O6x/L_
)))
#= 1fgnx/L M ;ª\lIfKt ;dLIff
–lbg]z kf}8]n,
@)*!.)(.@@
o;a]nf d]/f]
xftdf Pp6f gofF k':ts 5 M 1fgnx/L . rf}/f;La;{] o'jf slj k|e'gfy rf}FnfufO{Fsf]
x[bosf emª\sf/ x'g\ o; nx/Lleqsf !# j6f sljtf . 1fgnx/L 1fgsf uLt x'g\ .
g]kfnL ;flxTosf
;'?cftL lbgdf k|]dnx/L, dfofnx/L, dbgnx/L cflb cg]s nx/L n]lvP, / 5flkP .
ltgLx¿ a}F;sf uLt lyP . efiffsf] k|rf/k|;f/, ljsf; / cleJolSt sf}znsf]
lgdf{0fdf ltgsf] of]ubfg 5 . hLjgsf] If0feª\u'/tfn] lbg] lg/fzf / b}lxs
df]xkfzdf afFlwP/ n]lvPsf tL a}F;sf uLt nx/Lx¿ ;do;Fu kl5 5fl8P . csf{lt/
pbonx/Lh:tf s[lt klg n]lvP . ltgn] elStwf/fsf] If]qdf of]ubfg u/] .
u'0f/Tgdfnfx¿ cfh
klg ufOG5g\, k|]dk"j{s kl9G5g\ . æ1fgnx/LÆnfO{ pbonx/Lh:tf] elStsfJo
gdfg]/ a? u'0f/Tgdfnf ju{sf] cfw'lgs cfWoflTds cleJolSt dfGg ;lsG5 . ;flxlTos
d"No, z}nL, b[li6 / ;f/sf lx;fan] rflxF of] u'0f/TgdfnfeGbf Psbd} k[ys\,
cfw'lgs 5 .
xfdL hLjge/ s]xL
g s]xL elg/x]s} x'G5f}F, t/ hLjgsf] pQ/fw{df klg o; ;+;f/nfO{ atfpgsf nflu w]/}
dxŒjk"0f{ s'/f cem} afFsL /x]sf x'g] /x]5g\ . s[lt æ1fgnx/LÆn] xfd|f]
;+;f/sf lglDt k|e'gfysf] tkm{af6 gegL gx'g] ;"rgfnfO{ sfJofTds k|:t'lt
lbPsf] 5 .
1fgnx/LnfO{
ljleGg v08df /fv]/ x]g'{kg{] /x]5 . ;'?sf] v08 xf] M z'esfdgf, dGtJo cflbsf]
v08 . o;df k|sfzssf] tkm{af6 >LdtL ;/:jtL bª\ufn rf}FnfufO{Fn] w]/}
dxŒjk"0f{ s'/f eGg'ePsf] 5 . pxfF eGg'x'G5– æha 1fgdfu{ k|:km'l6t x'G5, ta
1fgnx/L aG5 . ha 1fgnx/L kl/:s[t aG5 ta dfgj efjgf aG5, / 1fg¿kL ;fu/ eP/
cgGt–cgGt;Dd km}lnP/ ljZj kl/qmdf u5{ .Æ
slj k|e'gfy
rf}FnfufO{Fn] æd]/f] egfOÆ cGtu{t cfkm"n] sljtfx¿df eg]sf / eGg afFsL s]xL
l6kf]6 lbg'ePsf] 5 . O6x/L ;flxlTos ;d"xsf] tkm{af6 z'esfdgf lbFb} cWoIf
x]dGt uf}td / ;lrj hubLz ;fksf]6fn] æ;dfhdf ePsf lj;ª\ult, ljs[lt / s';+:sf/sf
lj?4 Ps tGg]/Ln] em}F sndaf6 cfkm\gf cfjfhx¿ ;dfhdf k'¥ofpg] k|of;Æ eg]/
sljtf–;ª\u|xsf nflu n]vsnfO{ v'n]/ ;xif{ k|z+;f ug'{ePsf] 5 . o;}u/L
rf}FnfufO{F k|lti7fgsf] tkm{af6 klg o:t} z'esfdgfx¿ k|s6 ul/Psf 5g\ .
d"n v08 xf]
sljtf v08 . o; v08df sljsf t]x| zLif{sdf !# sljtf lbOPsf 5g\ . cg'i6'k\ 5Gbdf
c6\7fO; Znf]sdf /lrt klxnf] sljtf æ1fg–Hof]ltÆ df sljn] ;[li6 s] xf], 1fg s]
xf], u'? sf] xf] h:tf uDeL/ bfz{lgs k|Zgpk/ ljj]rgf ug'{ePsf] 5 . pxfF eGg'x'G5
M
c1fg ;asf] zq'
cGwsf/ agfpF5,
1fg xf] ;asf]
ldq', cfTdf Hof]lt hufpF5 .. ^..
nf]e, c1fg,
ljZjf; / r]tgfsf] ljifodf pxfF csf{] Ps 7fpFdf eGg'x'G5 M
df;'sf nf]en]
df5f] aN5Ldf plgg'k¥of] .
eFj/f] /;df e'Nbf
sdn\df y'lgg'k¥of] ..@%..
ljZjf;\ ubf{
as'Nnfsf d'vdf df5f] kb{5 .
r]tgf h;sf] 5}g
o:t} b'ef{Uo ef]Ub5 ..@^..
;fdflhs kl/jt{g,
k/Dk/fjfbL / cfw'lgstf vf]Hg]x¿dfly qm"/ ljZn]if0f, lgb{oL Joª\Uo / s7f]/
cfqmd0f JoSt ePsf] bf];|f] sljtfsf] zLif{s xf] ækf}/fl0fs sfnsf] ;fdflhs
;+/rgfÆ . cg'i6'k\ 5Gbdf n]lvPsf] o; Joª\Uosljtfdf %$ Znf]s 5g\ .
t];|f] sljtf
ækmNg] / gkmNg] j[IfÆdfly ;/n ljj]rgf 5
. oxfF slj cg'i6'k\ 5Gbsf b; Znf]sdf o'jfx¿nfO{ cfx\jfg u5{g\ M
sd{ljgf kmn\
nfUb}g, sd{} xf] kmnsf] ?v
/f]kf}F kmnfcf}F
/ vfcf}F ef]uf}F cfgGbsf] ;'v ..^..
slj ljBf, ;Lk /
of]Uotfsf] k|z+;f u5{g\ . pgL oz, sLlt{ / gfdsf] dlxdf ufpFb} eG5g\ M
sLlt{ xf] ;f]x|
z[ª\uf/ sLlt{ xf] uxgf klg .
eP o:t} u/] sfd
sLlt{dfgL eP clg ..#..
æd[To';+:sf/
;DaGwdfÆ rf}yf] sljtf xf] . aL; Znf]sdf /lrt o; sljtfdf lk08bfg cflb sd{sf]
cy{xLgtfdfly rrf{ ul/Psf] 5 . t]x| lbg] sd{x¿sf] cy{ 5Fb} 5}g eGg] sljsf]
ljz]if bfaL 5 .
kfFrf}F sljtf
æ1fgnx/LÆ xf] . of] sljtf;ª\u|xs} gfd h'/fpg of]Uo sljtf klg xf] . OGb|jh|f / pk]Gb|jh|f 5Gbsf] pkhfltdf
n]lvPs]f of] sljtf u[x:yL, ljb\jfg\, ;[li6, ctL{, u'?, /fhgLlt, pBf]u, 1fgu'?,
;'wf/, cfTdlrGtg, ;fyL, ljZjf;, ;]jf cflb ljleGg !# pkzLif{sdf ^* Znf]sdf km}lnPsf] 5 . oL t]x| pkzLif{ssf sljtfdf xfd|f] hLjgsf nflu
rflxg] Go"gtd 1fgsf] ljj]rgf ug{df slj ;kmn b]lvPsf 5g\ . oL t]x|
pkzLif{snfO{ d"n zLif{s agfO{ n]v]sf] eP klg x'g] b]lvG5 . lognfO{
5'6\6f5'6\6} sljtf elgPsf] eP o; ;ª\u|xdf kRrL; sljtf b]lvg] /x]5g\ .
5}6f}F sljtf
æaof;Ldf lxdfn ofqfÆ zLif{sdf 5 . slj eG5g\ M aof;L jif{sf] pd]/df lxdfn x]g{
uPF, h] b]v]F Tof] n]v]F . o; uLlt sljtfdf !^ Znf]s 5g\ . gd'gfsf nflu Pp6f
Znf]s x]/f}F M
aof;L a;{]
hjfgLdf lxdfn x]g{ uPF
dfbL{ lxdfn
Eo'–6fj/sf] r'r'/fdf r9]F .
r9L x]bf{
lxdfnsf] b]v]F lemlnldnL,
b'j}lt/ a;]sf 5g\
p:t} ldlnh'nL .
lxdfnsf] ldng
b]lvof], To} cg';f/ sljtf n]lvof] ..*..
æCt' j0f{gÆ,
æwdf{Tdf s;nfO{ eGg'Æ, æcflbslj efg'eSt cfrfo{Æ / æk'gh{GdÆ zLif{ssf sljtfn]
jt{dfg kl/j]zsf] lrq0f u/]sf 5g\ . zfb"{nljqmLl8t 5Gbdf /lrt P3f/f}F sljtf
ækm"nsf] emu8fÆdf km"nx¿nfO{ xfdLn] k|of]u ubf{ ug{] e]befjnfO{
syfsf] hnk nufO{ k'li6 ug'{ePsf] 5 . of] csf{] zlStzfnL Joª\Uosljtf ;KtZnf]sL 5
.
p;f] t s[ltdf
;dflji6 ;a} sljtf Ps;] Ps 5g\ . ljifo, z}nL, efj / ufDeLo{sf] lx;fan] ;a} sljtf
km/s–km/s 5g\ t/ dnfO{ afx|f}F sljtf ;a}eGbf dg k¥of] . zfb"{nljqmLl8t tyf
pkhflt 5Gbdf @! Znf]sdf /lrt o; sljtfn] jt{dfg unt /fhgLlt / cfk/flws /ª
nfu]sf] r'gfjL k|lqmofdfly lgb{oL k|xf/ u/]sf] 5 . kz'x¿aLr /fhf, dGqL, ;lrj
cflb kbsf nflu r'gfj x'g] ePs]f 5 . l;+xn] r'gfj cfkm\gf] kIfdf kfg{] / ;f]
geP ;j{gfz ug{] wDsL lbG5 . kz'kIfLx¿
l;+xsf] wDsLb]lv 8/fpFb}gg\ . l;+x l/;fP/ lxF8]kl5 gLnufO{ /fhf kbsf nflu
pDd]bjf/ aG5 . sljtf x]/f}F M
/fhf x'G5' d nf}
eg]/ gLnufO{ cfof] cufl8 clg
dGqLdf ca bfaL
ub{5' egL cfP5 3f]8f klg .
hf/fof] pkdGqL
x'G5' d egL cfof] cufl8 h;}
;lrj\ x'G5' eg]/
yf/n klg cfP5 km]l/ p;} ..(..
o; sljtfn] Pstfdf
an 5 eg]/ kf7snfO{ ;DemfpF5 .
t]x|f}F sljtf
ækl5sf] cfzfÆ xf] . of] ;ft Znf]ssf] uLlt sljtf Psbd x[bo:kzL{ 5 . x]/f}F M
xftsf] d}nf
kfgLn] w'G5, dgsf] w'Fb}g
dgsf] d}nf] dg}n]
w'G5, cyf{]sn] x'Fb}g .
cfsfz}el/ tf/f
5g\ t/ pHofnf] x'Fb}g
cf}F;Lsf] /ft
rGb|df 5}g ;"o{n] b]Vt}g ..$..
o;/L t]x| sljtfn]
hLjgsf cg]s kf6f–kIfsf] ldxLg ljj]rgf u/]sf / kf7snfO{ emSemSofPsf 5g\ .
sljtfdf k|o'St zAb, z}nL, pkdf, ljDa, cnª\sf/x¿ gofF eP/ klg ;xh ;'kfRo 5g\ .
sljtf–lzNk;DaGwL ljz]if cWoog gePsf kf7sn] ;d]t lognfO{ a'em\g, cfTd;ft\ ug{ /
;Demg sl7g 5}g . o; cy{df slj k|e'gfy cToGt s'zn / ;kmn b]lvPsf 5g\ . sljtf
k9\bf logdf b]lvg] hLjg–k|]d, b]zk|]d, eljiok|ltsf] cfzfjflbtf, ;sf/fTdstf,
;d:ofk|ltsf] ldlxg ljZn]if0f / efjufDeLo{n] sljnfO{ o'jf sf]l6df /fVg]5 .
sljsf] of]
bf];|f] s[lt xf] eGg] b]lvPsf] 5 . o;cl3 @)&% ;fndf k|sflzt k|yd s[lt ægofF
g]kfnÆ s'g ljwfsf] s[lt xf] eGg]rflxF oxfF lbOPsf kmf]6f] / ljj/0faf6 :ki6
x'Fb}g, sljtf;ª\u|x g} xf]nf eGg] cg'dfgdfq ug{ ;lsG5 .
kl/jf/sf]
Oltxf;df k':ts æ1fg–nx/LÆn] kmf]6f] PNadsf] klg sfd u/]sf] 5 . sljn] n]v]sf cGo
s[ltx¿ 5g\ eg] tL klg l56} k|sflzt xf]pmg\ . slj cem uDeL/tfk"j{s n]vgwd{
kfng ug{ ;kmn xf]pmg\ . sljaf6 cfTdsyf, ;+:d/0f cflb klg cfPdf tL ;dfhsf
cd"No lglw x'g]5g\ .
5kfO / sfut
/fd|f] 5 . 5fkf cIf/ ;'Gb/ 5g\ . aflx/L k[i7df sljsf] kmf]6f];lxt lrgf/L, ;Dks{
7]ufgf lbOPsf] 5 . leqL !^ k[i7x¿ /flvPsf /ª\uLg kmf]6f]x¿ kl/jf/sf nflu
ax'd"No 5g\ .
ca o;df clnslt
Wofg lbg ;lsg] ;'wf/of]Uo s'/fx¿sf] klg p7fg u/f}F . sljtfdf k|o'St 5Gbx¿ w]/}
7fpFdf eª\u ePsf 5g\ . n]vg / 6ª\s0fsf cGt/n] klg o;f] ePsf] x'g ;S5 . t/ o;df
k|o'St lxHh] klg g;RofO{ gx'g] b]lvG5g\ . csf{], o;df lbOPsf sljtfsf Znf]s–gDa/
ePsf] eP cem /fd|f] x'g] b]V5' d . oL s'/f ;Dkfbsn] x]g'{kg{] lyof] .
x]gf{];\ efiff
eg]sf] jf0fL xf] . ;+;f/sf] ;[li6eGbf klxn] ;[li6stf{n] jf0fLsf] ;[li6
ug'{ePsf] xf] elgG5 . jf0fLsf] k|of]udf nfkaf{xL ug'{ eg]sf] sfg'gL ck/fw
gxf]nf, t/ of] O{Zj/n] ;d]t Ifdf ug{ gkfpg] kfk xf] . dfG5]sf] efiff lalu|of]
eg] ;+:s[lt lau|G5, ;Eotf gi6 x'G5 . efiffdf ult5f8fkgn] dflg;sf cGo Jojxf/df
klg ult5f8fkg pTkGg x'G5 . cg'zf;gxLgtf g]kfnLsf] ;a}eGbf 7"nf] /f]u xf] .
xfdL hxfF klg x'tLxf/fkg, 5f8fkg, cg'zf;gxLgtf, rl/qxLgtf, 7uj[lQ / nf]eL
Jojxf/ k|s6 ul/xfN5f}F . jf0fL e|i6 ePdf k|no x'G5 . xfdL Wj:t x'G5f}F . xfdL
g]kfnL x/]s If]qdf cg'zf;gxLg ePs}n] ljZjdf olt tGgd / levf/L ePsf 5f}F .
xfdLnfO{ ljZjsf w]/}h;f] b]zn] Tof] b]z e|d0f ug{ lehf;d]t lbFb}gg\ .
d]/f] cg'/f]w, oL
sljtfdf ;'wf/ of]Uo s'/f 5g\ elg;s]kl5 ltgdf l5g{ k'u]sf ljs[t 5Gbx¿, lxHh]x¿
cflb slj;Fu a;]/ ;'wf/ u/f}F, gq o;df l5/]sf q'l6 :yfoL ¿kdf /xg]5g\ .
xtf/–xtf/ 5fKg'k¥of], o:t} eOxfNof] eGg] vfnsf s'ts{ gu/f}F . cf=== rlnxfN5 lg
=== eg]/ ult5f8f klg gagf}F . o;/L nfkaf{xL ugf{n] s[ltnfO{ 7"nf] gf]S;fgL
x'G5, ;dfhnfO{ klg 7"nf] xflg k'U5 . n]vsnfO{ klg ;d'lrt ;Ddfg ldNb}g .
d]/f] ;fb/ cg'/f]w 5, efiff k|of]udf, cem vf;u/L n]Vo efiffsf] k|of]udf,
;fjwfgL ckgfcf}F . xfd|f ;GtltnfO{ efiffk|]d l;sfcf}F, rl/q / cg'zf;g l;sfcf}F
. afFsL ;a cfkm}F ldNb} hfG5 .
ca s[ltsf] csf{]
v08df k;f}F . kl5Nnf] v08df hLjgL / kfl/jfl/s ljj/0f ;d]l6Psf] 5 . ;'?df
ækl/jf/sf] ;ª\lIfKt hLjgLÆ eg] klg jf:tjdf kl/jf/sf] Psbd 5f]6f] kl/ro xf] . oL
;q k]hdf kl/jf/sf] 5f]6f] Oltxf; / s]xL ;b:osf] 5f]6f] lrgf/L ;d]l6Psf] 5 .
7"nL a'xf/L rGb|fb]jL kf}8]n rf}FnfufO{F / 7"nf 5f]/f k'0ok|;fb
rf}FnfufO{Fn] olt Oltxf; n]v]/ 7"nf] sfd u/]sf 5g\ . of] xfdL g]kfnL hgtfsf] Oltxf; xf] . xfdLn]
n]v]/ 5f8]df kl5sfn] of] yfxf kfpg]5g\ . gq xfd|f] syf xfdL;Fu} lanfpg] x'G5 .
o;kl5sf kfFr
k[i7df j+zj[Ifsf] lj:tf/ b]vfOPsf] 5 . o;f] u/]/ rf}FnfufO{F kl/jf/n] Pp6f
7"nf] ljj/0f cfkm\gf] ;dfhsf lglDt k:sg ;s]sf] b]V5' d . clg clGtddf k]h
gDa/ &% b]lv !#$ ;Dd z'esfdgf lbOPsf 5g\ . ltgsf] ljz]if cy{ 5 kl/jf/sf]
Oltxf; / kfl/jfl/s Oltxf;df ?lr x'g] cWo]tfsf nflu .
oxfF 5flkPsf
z'esfdgf cfkm\gf] gftfcg';f/ tLg rf/ k':tfsf JolStx¿n] k|s6 u/]sf] b]lvG5 . oL
z'esfdgfn] n]vs;Fu gftfdfq b]vfpg] / z'esfdgf k|s6 ug{] dfq xf]Og, ;fgf–;fgf
kl/rofTds gf]6 klg ag]sf 5g\ . s;}n] lr7Lsf] ¿kdf, s;}n] lgaGw jf k|aGwsf]
¿kdf, s;}n] syfh:tf] z}nLdf / cem s;}n] t sljtfdf z'esfdgf kf]v]sf 5g\ . Pp6f
lj:t[t / Jofks kl/jf/nfO{ slj k|e'gfy rf}FnfufO{Fn] oxL Ps s[ltdfkm{t
hf]8\g'ePsf] 5 .
s[ltsf] gfd M 1fgnx/L
ljwf M
sljtf;ª\u|x, z'esfdgfx¿
n]vs M k|e'gfy
rf}FnfufO{F
k|sfzs M >LdtL
;/:jtL bª\ufn rf}FnfufO{F
k[i7;ª\Vof M !#$±!)±!^±$Ö!^$
d"No M ?=
!)).–
;+:s/0f M k|yd
-@)*! kf}if_
d'b|s M c?0f
5fkfvfgf
oltsf ;b:ox¿
ePsf] kl/jf/sf d"nLsf] ¿kdf slj / slj–kTgLn] rf}/f;L kj{ dgfpg' 7"nf]
s'/f xf] . uj{ / ;'vsf] s'/f xf] . sljnfO{ ci6lr/~hLjLn] ;':jf:Yo, ;Gt'li6, ;'v
/ ztfzo cfo' lbpmg\ . dª\undo z'esfdgf .
)))
$= /f}tx6sf n3'syf xftdf k/]kl5
;ft ;fnsf] kl/jt{gkl5 /fhgLltdf dfq
xf]Og, efiff–;flxTosf] If]qdf klg /f}tx6n] 7"nf] of]ubfg u/]sf] 5 .
d"ntM d}lynL, ef]hk'/L / g]kfnL efiff af]lng] o; If]qdf alHhsf tyf
pb"{ klg 7"nf] ;d'bfon] af]N5 . g]kfnL efiffsf w]/} :yflkt slj–n]vsx?
oxfF k}bf ePsf 5g\ . alHhsf efiff ;flxTo ;ª\udn] alHhsf efiff–;flxTosf] If]qdf
;d]t cg]s sfd u/]sf] b]lvG5 . alHhsfk{0f klqsfn] o; efiffsf] :t/Ls/0f,
k|rf/k|;f/ / clen]vLs/0fsf] If]qdf 7"nf] sfd u/]sf] 5 .
lsz'gbofn >Ls[i0f, s]bf/ ofbj, wgb]j
hf]zL, /]0f' u'Ktf, ;~ho ;fx ldq / hL=;L= xl/sf] ;+o'St n3'syf ;ª\u|x æ/f}tx6sf
n3'syfÆ efiff–;]jL, lzIfs ldq lsz'gbofnhLsf xft xf]6n csfdf, w'Daf/fxL
sf7df8f}Fdf k|fKt eof] . n]vs–k|sfzs
;a};Fu s[ts[To 5' .
/f}tx6sf] ;flxlTos of]ubfg :d/0f ub{}
‘/f}tx6sf n3'syf’ s[ltdf n]vsx?sf] tkm{af6 k|:t't ‘xfd|f s'/f’ df elgPsf] 5–
b|f]0fzdz]/ /f0ff o; e]uaf6 pbfPsf k|yd :yflkt syfsf/ x'g\ . pgsf] canf -@))#
lj;+=_ klxnf] /f}tx6]nL syfs[lt xf] . u'?k|;fb d}gfnL, s'nrGb| sf]O/fnf,
b|f]0fzdz]/ /f0ff, w':jfF ;fodL, ;k"t sfsL{, ods'df/ >]i7, oz' >]i7,
/]0f' u'Ktf / /]0f'sf lh;L /f}tx6af6} p7]/ g]kfnL ;flxTodf :yflkt ePsf 5g\ . oL
gfdx? ;DemFbf k|To]s g]kfnLsf] 5ftL uj{n] km'Nb5 .
s[ltsf] e"ldsfdf uf]kfn cZsn] dw];
k|b]zåf/f g]kfnL efiff–;flxTodf k'/\ofPsf] of]ubfgsf] ;ª\lIfKt rrf{ ug'{ePsf] 5
. pxfFn] o; ;DaGwdf dw];df hGd]–x's{]/ g]kfnL ;flxTodf s]Gb|Lo :yfg cf]u6\g
;kmn Zofdk|;fb zdf{, uf]ljGb e6\6, w':jfF ;fodL, w'|jrGb| uf}td, k|]df zfx,
eLdr/0f yfkf, /fh]Gb| ljdn, ljdn lgef, /d]z uf]vf{nL, dfwjk|;fb sfkm\n], zLtn
lu/L, ;~ho ;fx, u0f]zk|;fb nf7 cflbsf] rrf{ ug'{ePsf] 5 . o; ;"rLdf rlr{t slj dg' dlGhnsf] gfd
klg ;dfj]z ug{ ;Sg'ePsf] eP d cem v';L x'g] lyPF .
cZshLn] o; s[ltdf k|:t't tL; n3'syfsf 5
n]vssf] ;fdfGo lrgf/L lbg'ePsf] 5 / pxfFx?sf kfFr–kfFr syfsf] af/]df n]Vg'ePsf]
5 . 5hgfdWo] lsz'gbofn >Ls[i0f / ;~ho ;fx ldqnfO{ d JolStut ?kn] lrGb5' . c?
rf/ n]vs s]bf/ ofbj, wgb]j hf]zL, /]0f' u'Ktf, lh;L xl/nfO{ pxfFsf n]vgx?sf]
cfwf/df lrGb5' . pxfFx? u?8f, uf}/ / rGb|k'/lt/sf ;flxlTos ultljlwdf ;+nUg
x'g'x'G5 .
/f}tx6]nLx? n]vg tyf k|sfzgdf slt
uDeL/tfk"j{s sfd ul//xg'ePsf] 5 eGg] o; s[ltn] atfpF5 . s[ltsf] efiff k|f~hn 5, z}nL ;'nlnt 5 . se/
k[i7df /f}tx6 lhNnfsf] gS;f b]vfO{ To;df ;a} ufpFkflnsf / gu/kflnsf ljleGg /ªdf
5'6\ofOPsf] 5 . se/d} 5 hgf n]vssf] gfd lbOPsf] 5 . Aofs se/df n]vsx?sf]
kmf]6f], gfd / 7]ufgf lbOPsf] 5 . leq n]vsx?sf] j0ff{g'qmdcg';f/ /rgfx? /flvPsf
5g\ . /rgf k|:t't ug'{cl3 n]vssf] ;flxlTos of]ubfg;lxt ;ª\lIfKt kl/ro Pjd\
;Dks{ gDa/ lbOPsf] 5 . kf7s Pjd\
cg';Gwftfsf nflu pQd ;fd"lxs s[lt .
))))
५= ;'gLtf /fO{sf] ‘d o'u alu/x]5'’ M
;fdfGo kl/ro
–lbg]z kf}8]n
;'lgtf /fO{ Ps slj x'g\, syfsf/ x'g\, ;flxlTos ;ª\u7s
klg x'g\ . ljZj g]kfnL ;flxTo dxf;ª\3, ljZj s]Gb|Lo ;ldltsL dxf;lrj pgL n]vgdf
;d]t lgs} ;lqmo l5g\ .
;'lgtfsf] t];|f] s[lt æd o'u alu/x]5'Æ k':ts k|]dsf
nflu ;dk{0f ul/Psf] 5 . pgL cg'ej ul5{g\ k|]dn] of] ;+;f/ ;'Gb/ kf/]sf] 5 .
s[ltsf] ;'?df nLnaxfb'/ IfqLsf] z'esfdgf /flvPsf] 5 .
o;kl5 g]kfn k|1fk|lti7fgsf k|f1kl/ifb\ k"j{;b:o Pjd\ sfJoljefu k|d'v
k|f=8f= x]dgfy kf}8]nsf] z'esfdgf dGtJo 5 . 8f= kf}8]nn] sjloqLsf] o; s[ltdf
;dsfnLg o'uhLjgsf oyfy{nfO{ cleJol~ht u/]sf] b]V5g\ . pgL eG5g\– æoL sljtfdf
:yfgLo, /fli6«o Pjd\ j}lZjs r]tgfsf ;fy jt{dfg hLjgef]ufOsf cg]s kIfx¿ cleJoSt
ePsf 5g\ . sljtfdf ;fdflhs Pjd\ j}olSts ljs[lt / cJoj:yf, e|i6frf/, b'/frf/
Pjd\ dfgjLo sdhf]/L / b'a{ntfsf ;fy} ;dfh / hLjgsf cg]s ljifox¿ cfPsf 5g\ .
o;df cfdfk|ltsf] >4f, b]zk|ltsf] lrGtf, gf/Lr]tgfsf] cleJolSt, cfhsf
dfG5]sf] ;+j]bgxLgtf, j}b]lzs /f]huf/Lsf] kL8f, lj1fg / k|ljlwn] pAhfPsf]
;d:of, sf]/f]gf sx/, pQ/cfw'lgs r]tgfsf] k|efj, o'4sf] ;Gqf; tyf Joyf tyf
zflGt, ;b\efj / k|]d Pjd\ ;ª\ultsf] ck]Iff clg sxLF ljb|f]x / klxrfgsf] vf]h
cflb ljljw kIfx¿ d'vl/t ePsf 5g\ .Æ
o; s[ltdf k/Dk/fut / cfw'lgs b'j} lsl;dsf ljDasf]
k|of]u ePsf] b]lvG5 eg]/ 8f= kf}8]nsf] egfO 5 . olt elg;s]kl5 o; s[ltsf]
yk ;dLIff cfjZos g} b]lVtgF d .
clg g]kfn ;+:s[t ljZjljBfnosf lzIffWoIf k|f8f eLd
vltj8fsf] z'esfdgf dGtJo æo'uLg;~r]tgfo'tf ;'lgtfÆ k|:t't 5 . 8f= vltj8f
;'lgtfnfO{ æcfkm\gf] ;dosf c¿ sndLeGbf k[ys\ / cAanÆ b]V5g\ . pgL eG5g\–
ædflg;sf tgdgsf :jefj, k|efj / cefjsf ax'/ª\uL k|j[lQdfly ljDafTds zAbsnfsf
;'Gb/ efjlrq lvRg ;kmn ;|i6f /fO{n] d o'u alu/x]5'Æ df ;dfh, dflg;, dft[k|]d,
lrGtf, :jTjsf ;ftTodf ;dsfnsf] ljifd ljZjkl/j]znfO{ a8f] cf:jfbL 9ª\un]
;fwf/0fLs/0f u/]sf]Æ eGb} o;af6 æx/efjs /f]dfl~rt x'g] ;To cleJoSt u/]sf 5g\ .
k|f8f vltj8fn] ;'lgtfnfO{ æhLjg / d[To'sf larf]lar PSn} cfTdljZjf;sf ;fy
lxF8\g] sfJoofqLÆ eg]sf 5g\ .
l;lSsd ljZjljBfno g]kfnL ljefu cWoIf k|f8f sljtf nfdfn]
z'esfdgfsf b'O{ y'Fuf km"n ck{]sL 5g\ oxfF . pgn] ;'lgtfsf] sfJodf e]6]sf]
cfdf tŒj ;a}eGbf k|v/ b]lvPsf] 5 .
k|f8f ufuL{ zdf{n] ;'lgtfnfO{ z'esfdgf lbFb} o; s[ltdf
k|sflzt sljtfsf] tfut ltgdf kfOg] syfJoyfsf] s'zn cleJolSt xf] eg]sL 5g\ . pgn]
;flxTonfO{ Jolyt dg–dl:tissf] lgs} 3lgi7 ;fyL eg]sL 5g\ . oxfF klg sjloqLsf]
dft[Tjsf] s'zn / uxg cleJolSt b]v]sL 5g\ k|f8f ufuL{n] .
cd]l/sfdf a:t} cfPsf 8f dw' dfw'o{n] dfgj r]tgfdf
;do;fk]If cfO/x]sf] kl/jt{g;Fu} ljljw k|of]ux¿dfkm{t cfhsf] ;flxTo o; cj:yfdf
cfOk'u]sf] eg]sf 5g\ . ;'lgtfnfO{ ;zSt x:tfIf/ eg]/ pgn] :jLsf/ u/]sf 5g\ . o;
s[ltn] xfd|f] ;do / :k]; af]n]sf] 5 eGb} pgn] ;'lgtfsf sljtfnfO{ snfTds eg]sf
5g\ .
b]zljb]zdf k'u]/ sfd ug{' cfdg]kfnLsf] /x/sf] ljifo
xf]Og . ;Ddfgsf] ljifo klg xf]Og . sjloqL cfkm"rflxF k/b]z k'Ug'df afWotf
/ kl/aGb b]lV5g\ . pgL hltv]/} cfkm\gf 5f]/f / 5f]/Lsf] ofbdf uDeL/ alG5g\,
klt;Fusf] la5f]8df e'6\e'l6lG5g\ / pgsf] kL8f sljtf ag]/ sfuhdf kf]lvG5 .
d c;n cfdf aGg ;lsgF zLif{ssf
s]xL x/km x]/f}F M
of] sljtf xf]Og
of] t ;d:t cfdfx¿sf]
syf xf]
j]bgf xf]
ljjztf xf]
k|]d xf]
hf] afWotfdf k/b]l;P ===.
d c;n cfdf aGg ;lsgF
Ps h'jf 3fdn]
d]/f] 5fk|fsf] w'/L gr'Db}
d}n]
d]/f] k5\of}/Lsf] km]/ ;dfO{ lxF8\g] ;fgL 5f]/L
/ sfv] 5f]/fsf] lgwf/ r'd]/
gf3]sL lyPF d"n b}nf] .
lgb{oL ;don]
kl/aGbsf] cUnf] kxf8;Fu
o:t/L ;Demf}tf u/fof]
ls
sbd–sbddf
sx/sf lsNnfx¿ p7fP/
la/fgf] ;x/df d':s'/fpg nufof] .
lstfas} gfd h'/fpg of]Uo 7flgPsf] sljtf æd
o'u alu/x]5'Æsf s]xL kª\lSt ca x]/f}F .
;do
cguGtLaf/ d[To' 3f]lift eP/
hGd lnO/Xof]
O{Zj/
c3f]lift d[To' eO/Xof]
3fd, h"g
3/L afns
3/L j[4 em'NsG5g\
cfkm\g} w'gdf
d o'u alu/x]5' === .
Pssf]ifLo hLj
kl/jt{gsf hF3f/ pSnb}
olta]nf
t];|f] cfofdsf pQ/fw{df plePsf]
of] 38L
d lg/Gt/
o'u alu/x]5' .
d o'u alu/x]5' .
sljtfel/ ;'lgtf cfdf ag]/ af]lN5g\ . pgsf] cfdf zLif{ssf]
sljtfsf] Ps c+z o:tf] 5 M
l;/fgL x'g\ cfdf ck]Iffx¿sL,
;kgf x'g\
;Defjgf x'g\
cfsfz x'g\
x[bosf] ljzfntfn]
;d'› af]s]/ kL8fsf]
d':s'/fpg] km"n x'g\ cfdf,
cfkm"nfO{ d]6fP/
kl/jf/ / ;Gtfgsf] pGglt rfxg]
sf]xL 5g\ eg]
tL
cfdf dfq x'g\ .
sjloqL 3/sf] ofbdf w]/}k6s ljx\jn alG5g\ . gd'gfsf
nflu dª\un w'gx¿n] ?jfpF5g\ sljtfsf] clnslt c+z x]/f}F M
dËn w'gx¿n]
3/sf] ofb lbnfpF5g\
;FuLx¿;Fu
lnË]lkª, /f]6]lkªdf /dfPsf]
ems{] yfndf ;lhPsf
6Lsf–hd/f ;DemfpF5g\
/
;DemfpF5g\
;aeGbf w]/}
kfkf–dfdfsf] cfzLjf{b :g]x
pkm====== of] l/Qf] dg km]l/ cfh
el/P/ cfof]===
cfFvfcl3sf tl:a/x¿
x]bf{x]b{} wldlnP/ cfP
cfh bzdL===
u'lGhO/x]5g\ ;j{q dËn w'gx¿
dnfO{ b'vfpF5g\
dËn w'gn]
;fFRr}====== ?jfpF5g\===.
æ5f]/L dfg] :qLÆ zLif{ssf]
sljtf k|v/ gf/LjfbL eP/ n]lvPsf] 5 . ;Ldf cfef;sf] æd :qL cyf{t\ cfOdfO{Æ
sljtf;ª\u|xsf] ;f]xL zLif{ssf] sljtfsf] efje"ld o; sljtfn] lbg] ;+j]usf]
/ª Ps} nfU5 . ;'lgtf elG5g\ M
;dosf] cg]s sfnv08x¿
l5rf]Nb}
jt{dfg;Dd cfOk'Ubf
xfd|f s}of}F
xh'/cfdfx¿
cfdfx¿
efph"x¿
lbbLalxgLx¿
5f]/Laf6 kTgL a'xf/L cfdfdf 6'lqmP
/ afFr] pgLx¿ dfq :qL eP/ === Û
oL t eP k/Dk/fut ljifodf n]lvPsf sljtf . ;'lgtfn]
cTofw'lgs ljifo / ljDa klg s'zntfk"j{s kq]msL 5g\ . casf] lbgdf k'/f]lxt
af s:tf x'g]5g\ pgn] ;"rgfk|ljlwsf] ljsf;n] Nofpg] ;f]r, b[li6sf]0f / b}lgs
hLjgsf] lrq 5n{ª\u ptf/]sL 5g\ sljtf ækl08t PcfO{ afÆ df . o;/L ;'lgtf ;/b/
sljeGbf k|ljlwd}qL b]lvlG5g\ / cfpg] o'un] cfkm\gf] lghL hLjgdf
;"rgfk|ljlwsf] x:tIf]k :jLsf/ ug{'sf] ljsNk b]lVtgg\ pgL .
g]kfnL sljx¿ s'07f n]V5g\,s'07fafx]s s]xL n]Vt}gg\
eg]/ s]xL ;dLIfs–;dfnf]rsx¿sf] cleof]u 5 . o; s[ltdf klg s]xL s'07f, Joyf,
lg/fzfn] 7fpF kfPsf 5g\ . t/ ;'lgtfsf] tfut To:tf sljtf s'Fb\gdf xf]Og, :qLTj,
dft[Tj, b]zelSt / klxrfgsf] ljifonfO{ phfu/ ug{df b]lvG5 . ;'lgtfsf] snd s'07f
kf]v]/ r'k nfu]sf] 5}g . dfofn' 5f]/L, lhDd]bf/ kTgL, c;n cfdf, ;kmn gful/s,
s'zn lzNkL / ;lqmo efiff–;flxTo;]jLsf] kl/rodf ;'lgtf plePsL 5g\ . cfufdL lbgdf
cem anzfnL sfJosljtf, syf, lgaGw tyf cGo /rgf cfpg] ljZjf; ug{] k|z:t 7fpF 5 .
;'lgtfsf] bf];|f] s[lt syf;ª\u|x æltp/LÆ / t];|f] s[lt sljtf;ª\u|x æd o'u
alu/x]5'Æ sf] ;Dkfbgsf] cj;/ kfPF . pgsf] snd cem ltvfl/Fb} 5, kl/kSj aGb} 5 /
d;L cem s8f / l6sfp aGb} 5 eGg] k|df0f xf] of] sljtf;ª\u|x .
laDasf] ¿kdf zAbk|of]usf] b[li6af6 s'g zAb sltk6s
sljtf;ª\u|xdf cfPsf] 5, To; sf]0faf6 klg oL sljtfnfO{ x]/f}F M
gog jf cfFvf–&), cfF;'–!(,
kxf8–(, cfsfz–!(,
x[bo–5ftL #@, cw/ jf cf]7–*
;x/–!^, ufpF–^, d?e"ld–%, ;d'b|–(,
syf–!), sljtf–@,
38L–!*,
dfG5] jf dflg;–%^,
cFWof/f]–%, pHofnf]–!(, 3fd–!%, h"g– !#, cfuf]–^,
ljZjf;–!%, 8/–%,
cfdf–!%, xh'/cfdf–!, u'?cfdf–!, 5f]/f5f]/L–^,
ljjz–%, afWo–(, ;lsgF–!^, /x/–!),
d':sfg jf d':sfpg'–&#, cfjfh jf :j/–!!,
;Demfpg'–*,
;Demf}tf–^,
cfwf–#&,
;'?d} se/lrq, se/ l8hfOg, 5fkfvfgf, k|sfzs,
k|sfzg–ldlt, ;+:s/0f, k|lt, ;Dkfbg, 7]ufgf, Od]n ;a}sf] ljj/0f :ki6 b]vfOPsf] 5
. hDdfhDdL !(@ k]hleq @$ k]hhlt z'esfdgf, e"ldsf / ljifo ;"rL
cflbn] cf]u6]sf 5g\ . ltgsf] dxŒj ljz]if 5 . clg afFsL k]hleq c6fPsf &%
sljtf ljlzi6 Pjd\ cnu–cnu z}nL, :j¿k / :jfbdf 5g\ . sfuh / se/sf] u'0ffTdstf,
ahf/sf] l:ylt cflb ljrf/ ubf{ sljtf;ª\u|xsf] d"No ?= #)).– pko'St 5 .
)))
^= s[lt–;dLIff M d'lStgfy kf]v/]nsf]
‘cg'e"lt’ -sljtf;ª\u|x_
;+jt\ @))# ;fndf ;ª\v'jf;efdf hGd]sf slj d'lStgfy
kf]v/]n k];fn] lgj[Q lzIfs x'g\ . O6x/Lsf] cR5f /fO{ /l;s k|lti7fgn] pgsf]
klxnf] sljtf;ª\u|xsf] k|yd ;+:s/0f @)&( c;f]hdf k|sfzg ug{] cj;/ kfPsf] 5 .
8f= bLks Gof}kfg]n] efiff z'l4 x]l/lbg'ePsf], slj clgn kf}8]nsf] ;lqmotf /
sljsf ljBfyL{ a]nfotjf;L h]aL -hLtaxfb'/_ yfkfsf] ljz]if ;xof]udf 5flkPsf] of]
sljtf;ª\u|x ;'Gb/ sn]j/df 5 .
c7f;L nfdf–5f]6f 5Gbf]a4 sljtfx¿sf] o; ;ª\u|xdf ljleGg
b]jLb]jtfsf] dlxdf, a'9\of}nL hLjgsf sxfgLx¿, k|hftGq–nf]stGq, dfofk|]d, ldqtf,
rf8kj{x¿, dlxgf–dlxdf, b]zk|]d, ;Gtltk|]d nufot cg]s ljifo ;d]l6Psf 5g\ .
aL;eGbf a9L 5Gbdf /lrPsf oL sljtfx¿sf] af/]df slj clgn kf}8]n eG5g\– æcToGt}
lvlkPsf / s'FlbPsf 5Gbf]a4 sljtfx¿sf] ;ª\u|x k|sflzt ePsf] 5 . Pp6f hLjgn]
g]6f] sf6\t} ubf{ s]–s:tf psfnL–cf]/fnLx¿af6 u'lh|g'kbf{] /x]5 / ltgLx¿nfO{
s;/L kf7s;dIf ;Dk|]lift ug{ ;lsFbf] /x]5 eGg] s'/fsf] cg'e"lt o; k':tsn]
u/fPsf] 5 .Æ
slj kf}8]n cem cufl8 eG5g\– æsljtfx¿ b'¿x 5}gg\ .
nobf/ 5g\, /;bf/ 5g\ . sljtfsf] zlSt eg]s} oxL xf] . sljsf] Psdfq rfxgf
dfG5] aGg] /x]sf] 5 . ToxL rfxgfnfO{ pxfFn] sljtfdf o;/L pb\3f]if ug'{ePsf] 5 M
;f/f b\j]if / nf]en] hsl8PF 5f]8\b}g s]xL u/L
;f/f :jfy{ e'n]/ :jR5 dgsf] dfG5] ag"F s] u/L
<Æ
sfuh / 5kfO x]/L d"No sd g} xf] eGg'k5{ .
sljtf;ª\u|x k7gLo / ;ª\u|x0fLo 5 .
s[lt M cg'e"lt -sljtf;ª\u|x_
ljwf M sljtf -zf:qLo 5Gbx¿df_
k[i7;ª\Vof !&$, k]k/Aofs
d"No M @%).–
k|sfzs M cR5f /fO{ ‘/l;s’
;flxTo–k|lti7fg, O6x/L
)))
&= ;DkfbsLo
-s[i0f s]b]dsf] cfTdsyf_
–lbg]z kf}8]n
tfKn]h'ªsf] ;fGyfqmf ufpFdf hGd]sf s[i0f s]b]dn] :s'n uP/ w]/} k9\g
kfPgg\ . sIff kfFr k9]kl5 To;eGbf dfly pSng pgsf] kl/l:ylt cg's"n /x]g .
tfKn]h'ªsf] leqL ufpFsf] lnDa" ;dfhdf pgL x's{]–a9] . t/ lah'nL, df]6/h:tf
cfw'lgs ;'ljwfaf6 k"0f{ jl~rt kl/j]zk|lt pgsf] s'g} u'gf;f] lyPg . cljsf;,
ul/aL, clzIff / cGwsf/nfO{ pgL g ;d:of b]Vy] To;af6 g pgL b'MvL /xGy] .
ToxL cefjdo, cljsl;t / ;kgfxLg kl/j]zdf ;xif{ afFr]sf pgLleq la|l6;
nfx'/] aGg] /x/ k}bf eof] . ufpFsf c¿ dflg; etL{ hfGy], aLraLrdf cfpFy] / ltgsf
klx/g, k};f, efiff / ltn:dL syfn] c¿ w]/} u|fdL0f ;/n o'jf cfslif{t x'Gy]
. 36gfljxLg ufpFdf Pp6f ufpFn] o'js k/b]zaf6 tLgrf/ jif{kl5 kms{g'n] klg
7"n} t/ª\u k}bf uYof{] . aflx/L b'lgofFsf] lemlnldnL / rdsbdssf] syf clg
nfx'/]x¿n] ;fydf Nofpg] k};f / k]G;g ;a}sf nflu nf]enfUbf], cf;nfUbf] /
O{iof{nfUbf] ljifo aGYof] .
kxf8L ufpFdf psfnf]–cf]/fnf] / eL/kfvfdf ljr/0f u/]/ /dfO/x]sf ltg}
lszf]/ josf s[i0f s]b]dn] log} sf/0fn] ubf{ nfx'/] aGg] ;kgf b]v] . nfx'/ uP/
k};f sdfpg], tSdf leg{] ;kgf b]v] . nfx'/] aGg w/fg cfpFbf pgn] lah'nL b]v],
df]6/uf8L b]v], ;xl/of lemlnldnL b]v] / /ª\uLg ;+;f/ lrxfP . w/fgl:yt 3f]kf
SofDkdf cfP/ la|l6; uf]vf{ ;}lgs aGg k|lt:kwf{ ul/x]/] . klxnf] ;fn c;kmn eP
klg csf]{ ;fn pgL 5flgOxfn] .
clg ;'? eof] lgolGqt, Jojl:yt / cfw'lgs ;}lgs hLjg . jgkfvfdf pl8lxF8\g]
:jtGq kG5L ;}GohLjg ef]Ug Aof/]sleq aGbL eof] . oxL aGbL hLjgn] pgnfO{
b]zb'lgofF b]vfof], 3'dfof] / lrgfof] . r]tgf, 1fg, cWoog / ;kgf e¥of] .
s]b]dn] hLjgsf] o; v08nfO{ cfkm\gf] afNohLjgnfO{ hlQs} dxŒj lbP/ s[ltdf aofg
u/]sf 5g\ . xªsª, a|'g]O{, kmf]sNofG8, a]nfot cflb b]zdf ;}Go ;]jf ubf{ pgn]
;}Go ;ª\u7gsf] k'hf{ ag]/ sfd u/] . t/ pgn] oltdfq u/]gg\ . tt\–tt\ b]zsf]
hghLjgnfO{ ldlxg tl/sfn] lgofn] . Ps lh1f;', l;h{gzLn, cWoogzLn / tLI0f cfFvfn]
ToxfFsf] pGglt, k|ult, ;'v / ;DkGgtfsf sf/0fx¿ a'em] . Aof/]saflx/ lg:s]/ pgn]
hLjgsf cg]s kf6fx¿ 5f]P–5fd] .
;}GohLjgaf6 lgj[Q ePkl5 klg pgL lghL tl/sfn] ljZjsf cg]s s'gfdf ;'/Iff
clwsf/Lsf] ¿kdf sfd ug{ k'u] . la|l6; dflg; s'g ljz]iftfn] c¿ b]zsf dflg;eGbf
km/s 5, lrlgofF dflg; s'g lx;fan] c¿eGbf km/s 5 < xªsª, a|'gfO{, ch{]lG6gf /
clk|msfsf dflg; xfdL g]kfnLeGbf s]s] s'/fdf km/s 5g\ yfxf kfP . s[i0f s]b]d
x[bodf ko{6s x'g\, slj x'g\, syfsf/ x'g\, s'zn afa' x'g\, c;n gful/s x'g\, ;kmn
JolSt x'g\ . pgnfO{ wgn], k};fn], zf/Ll/s ef]sltvf{n] eGbf Hofbf 1fgn], a'l4n],
r]tgfn], lhDd]jf/Ln] / pT;fxn] 8f]¥ofof], cl3 a9fof] .
hLjgsf] ;lqmo pd]/ k/b]zdf latfP klg pgn] cfkm"nfO{ b]zleqsf]
hLjgaf6 slxNo} 6f9f /fv]gg\ . pgLleqsf] kl/jf/k|]d, ;dfhk|]d, ;+:s[lt /
;Eotfk|]d, wd{ / b]zk|]d cg'kd 5, cg's/0fLo 5 . o:t} uDeL/ gful/saf6 cleJoSt
;f]r / ;kgfx¿sf] k|sfzg xf] æPp6f ufpFn] l76f]Æ s[lt .
o; s[ltleq hLjgsf ;a} kf6fx¿df lrxfOPsf] 5 . klxnf] v08rflxF n]vsn]
lszf]/ jodf ef]u]sf] u|fdL0f hLjgsf] ;'Gb/ lrq0f xf] . n]vssf] cfkm\gf] u|fdL0f
hLjgsf] Ps/;tf, s7f]/tf / ;ª\3if{sf] of] ;/n, ;/; / OdfGbf/ lrq0f xf] .
bf];|f] v08df n]vs jo:stfdf k|j]z;Fu} hLjgsf hl6ntf, pmxfkf]x / b'¿xtfdf
k|j]z u5{g\ . pgL h'emf? cfTdf, sf]dn x[bo / ;"Id cWoog ug{] t]lhnf cfFvf
lnP/ ljZje/ k'U5g\ . dflg;sf 5ftLleq a:g] cfTdf lrxfpF5g\ / ltg} d'n'ssf dflg;
eP/ o; ;+;f/nfO{ x]5{g\ . hLjg ;ª\3if{ xf] . o; ;TonfO{ pgL ef]U5g\ .
;]jfaf6 lgj[Q ePkl5 pgsf] cfTdfdf a;]sf] ofqL–dfgj ;zSt eP/ lapFemG5,
hfU5 / af6f] nfU5 . pgL k':tssf] t];|f] v08df ljZjsf cg]s b]zdf k'Ubf b]v]sf]
b'lgofFnfO{ ko{6sLo cfFvfn] ljZn]if0f u5{g\ . hLjg ofqf xf] eGg] bfz{lgs
;f]rnfO{ cfkm\gf] hLjgdf k|of]u u5{g\ . g]kfn, ef/t / cGo sltko b]zsf s'gfs'gf
rfxf5{g\ . To;df klg cfkm\gf] hGde"ldsf cg]s 8fF8fkfvf, eL/kx/f,
kmfF6–d}bfg / lxdfnx¿nfO{ :kz{ ug{ k'U5g\ . tf]Sk]uf]nfb]lv d'lStgfy;Dd,
knfGrf]s eujtLb]lv g'jfsf]6;Dd pgsf] x[bo bf}8G5 . Ps b]zeSt g]kfnLn] ug{]kg{]
xf] b]zbz{g . pgL st{Jolgi7tf, k|]d / cfbz{ af]s]/ ;kmntfk"j{s b]zbz{g
ub{} hLjg lgjf{x ul//x]sf 5g\ .
pgn] klxnf] k':ts 3/hUuf sf/f]af/ ljifodf n]v]sf lyP . To; k':tsdf pgn]
3/hUuf cyf{t\ kf]k6L{ lsga]r ug'{cl3 s]–s] s:tf–s:tf s'/fdf Wofg lbg'k5{ eGg]
ljifodf cfkm\gf] ;"Id cjnf]sg, uDeL/ cWoog / s'zn ljZn]if0f
;kmntfk"j{s / ;s];Dd ;ª\lIfKtdf ;antfk"j{s j0f{g u/]sf lyP .
o; bf];|f] s[ltdf pgleq /x]sf] snfTds cleJolSt, rt'/ /fhgLlts r]tsf]
k|bz{g / hLjgsf] bfz{lgs JofVof 5 . xfdLn] pgsf] ;+;f/nfO{ Ps b]zeSt g]kfnL
lnDa" cfFvfn] x]g{ kfpF5f}F, b]zb'lgofF b]v]sf] lrGtgzLn g]kfnL k|f}9sf
cfFvfn] x]g{ kfpF5f}F . cfkm\gf] ;+:s[lt, wd{, k/Dk/f / hLjgz}nL b'lgofFnfO{
b]vfpgdf pgL oxfF k"0f{ ;kmn ag]sf 5g\ .
ljBfnoLo lzIffaf6 jl~rt eP klg pgLleqsf] k':tsk|]d cg'kd lyof] . oxL
k':tsk|]dn] pgnfO{ h'?Ss p7fpg ;dy{ aGof] . cf}krfl/s lzIff gkfpg' hLjgsf]
7"nf] b'ef{Uo b]V5g\ pgL, / x/]snfO{ pgsf] ;Gb]z 5 M ljBfnoLo lzIff,
ljZjljBfnoLo lzIffnfO{ hLjgdf 7"nf] dxTTj lbP/ u|x0f u/f}F . cf}krfl/s
lzIffn] xfdLleq r]tgf / ;fdYo{sf] 9f]sf vf]N5 .
s[i0f s]b]dsf] snd cem cl3 a9f];\ . pgsf] x[bodf u9]/ /x]sf efjx¿n] c¿ yk
s[ltdfkm{t cem Jofks ¿kdf km}lng / k|sflzt x'g kfpmg\ . z'esfdgf .
))))
*= sf];]nL tof/ ePsf] 5
–lbg]z kf}8]n
gf/fo0fuf]kfn 6f]n, O6x/L–$
pvfg / 6'Ssfx¿ g]kfnL efiffsf uxgf x'g\ . ‘a"9f
d/} efvf ;/}’ eG5g\, oL ;'Gb/ uxgf xfd|f ;GtfgnfO{ cfh} x:tfGt/0f u/f}F . o;f]
ug{ ;s]gf}F eg] ;"rgf / ;~rf/sf] o; o'udf Jo:t gofF k':tfn] xfdLn] oltsf
;do;Dd ;k|]d hf]ufP/ /fv]sf oL ;'Gb/ uxgfnfO{ af6}df la;{]/ cl3 a9\g] vt/f 5 .
yf]/} zAbdf w]/} efj / cy{ af]Sg] xfd|f pvfg / 6'Ssfx¿
cg'ejsf ;f/ x'g\, cleJolStsnfdf ld;fOg] r6gL x'g\ . afnaflnsfx¿nfO{ pvfg /
6'Ssfx¿sf] ;d'lrt 1fg / r]tgf lbg ;lsof] eg] logdf /x]sf] u"9 cy{nfO{
pgLx¿n] hLjgsf cg]s kl/l:yltx¿df ;xL k|of]u ug{ ;Sg]5g\ .
of] k':ts g]kfnL efiffsf] dfof ug{] ;a}sf nflu xf] .
cleefjs, lrgf? / cfkmGtn] hGdf]T;j, u'Go"Frf]nf], j|taGw cflbdf lgDtf dfGg
hfFbf gfgLafa'x¿sf nflu of] k':ts sf];]nLsf] ¿kdf nUg ;Sg'x'g]5 . o;f] ug{
;lsof] eg] afnaflnsfn] xfd|f k|rlnt pvfg–6'Ssfx¿ ;xif{ cfTd;ft\ ug{]5g\ .
of]uL s[i0fk|;fbn] g]kfnL efiffsf w]/} pvfg / 6'Ssfx¿
a6'n]/ Ps;"qdf afFwL kf7s;dIf k|:t't u/]/ :t'To sfd u/]sf 5g\ . ;ª\snssf]
snd cem cl3 a9f];\ . z'esfdgf .
(= xf]Dtfªsf] cfF;'sf] syf
–lbg]z kf}8]n, O6x/L
blnt elgPsfx¿sf
;d:ofdfly cg]s s[lt n]lvPsf 5g\ . t/ /fh afGtfjfn] h]–h;/L n]v]sf 5g\ Tof]
;j{yf leGg 5 . pkGof; ;d:t hLjgsf] lrq x'g'k5{ . o; pkGof;df Tof] sfo{
s'zntfk"j{s ul/Psf] eP klg s[ltel/ dfOnf bdfO{ gfdsf] kfqsf b'Mvx¿dWo] Ps
kIfdfly a9L rrf{ 5, Tof] xf] u}/blnt;Fu blntsf] lax]n] NofPsf] b"/ufdL
k|efj / ax'cfoflds hl6ntf .
;dfhsf ;b:ox¿
Ps;fy a;]sf 5g\ . ;a} cfkm"nfO{
lbOPsf] :yfg / e"ldsfdf 5g\ . u'gf;f] xf]nf, t/ :jLsf/ 5 . blntnfO{
;fdfGotof ;fdflhs ;xof]u, k|]d, ;b\efj / ;x[bosf ;fy Jojxf/ eO/x]sf] b]lvG5
;dfhdf . pgLx¿aLr sfsf–elthf, bfh'–efO cflbsf] ;fOgf] 5 . pgLx¿nfO{ ckdflgt
ul/Psf] jf alxis/0f ul/Psf] sd} b]lvG5 o; pkGof;df . oxfF blnt / u}/blnt eg]/
5'6\ofOg' jf lje]beGbf klg kLl8t kfqx¿ ljhftLo cNk;ª\Vos ePsfn] a9L kLl8t 5g\ .
lax]sf] ljifo gp7'Gh]n ;d:of vf;} 7"nf] 5}g dfOnfsf] .
t/ ha cGthf{tLo
lax]sf] ljifo p7\5 ;d:t ;Gt'ng vNalnG5 . ;dfhsf cjojx¿ cfkm\gf] e"ldsf
abNg, :yfg / x}l;ot a9fpg jf ;'/lIft ug{ hfU5g\ . cfw'lgs lzIffn] hftLo lje]bsf
lj?4 hfUg xf}:ofpF5 blnt elgg]x¿nfO{, t/ bNg]x¿nfO{ abNg sd l;sfpF5 . xf],
g'w]x¿ 5g\, /fDr]x¿ 5g\ / ltgLx¿sf] kIfdf v¥ofª, dfg] / /ldt]x¿ klg 5g\ t/ olt
zlStn] oyfl:yltnfO{ abNg / alxis/0f lrg{ kof{Kt 5}g . kf7sn] rflxF o; pkGof;df
;dfhdf lje]bsf] lrq0f ePsf] 5 eGg'eGbf a9L hftLo cGt/ jf kvf{n a9L 5 eGg]
b]V5g\ eGg] b]V5' d .
ef}lts ljsf;,
dgf]/~hgsf] a9\bf] pknAwtf, lah'nL, ;~rf/ / oftfoftsf] a9\bf] ;'ljwf clg :s'n]
lzIffn] ;dfhsf] gofF k':tfdf r]tgf a9fPsf] b]vfpF5, t/ xf]Dtfª ufpF k'/fg} nodf
afFr]sf] 5 . ;d:of / c;Gt'li6sf] o;} wldnf] kl/j]zdf k|e' dfOnfh:tf 5b\de]ifL
wld/fx¿ æwd{df nfUg'Æ g} ;a} ;d:ofsf] ;dfwfg xf] eg]/ em'Sofpg u'lnof jrg,
k|nf]eg / s[lqd c:yfoL k|]d af]s]/ ufpFdf l5g{ vf]H5g\ . dfcf]jfbL ;z:q
ljb|f]xsf] lemNsf st}st} b]lvP klg To;sf] k|efj uDeL/ jf bL3{sfnLg b]lvFb}g . a?
nfx'/] aGg], j}b]lzs /f]huf/L, ;x/ knfog jf OlR5t–clglR5t a;fOF;/fOsf ljifon]
pkGof;df 7"nf7"nf df]8 lbPsf 5g\ .
b]zsf] sfg'gn]
alxis/0fdf k/]sfnfO{ hf]ufpg ;s]sf] b]lvFb}g . ;fdflhs cGt3'{ngdf w]/} hl6ntf
5g\ . dflg;sf] dgleq d]6\g} g;lsg] cf:yf
/ cGwljZjf; 5g\ . /fDr]x¿ efU5g\, ;Gt]x¿ klg ;dfhaf6 knfog x'G5g\, dfOnfx¿
kl/ro n'sfpg'df ;dfwfg b]V5g\ . sltko kfqx¿ d"s ;fIfL jf /ldt] 5g\ .
/ldt]rflxF /ldt] ePsf] 5}g, pm v¥ofª / dfg]x¿;Fu} ;Gt]x¿lt/ v'n]/
;lqmotfk"j{s nfu]sf] 5 . hfgL–ghfgL ;a{] / 9\ofDnLx¿ klg ;Gt]sf] lsQfdf
pleG5g\ . t/ ljb|f]x ug{ tD;g]x¿ qmdzM yfS5g\, xf5{g\ clg knfogsf] dfu{ /f]H5g\
. o; cy{df o; ;fdflhs pkGof;n] g]kfnsf] k"jL{ kxf8sf] ckl7t, ul/a, b'u{d
ufpFsf] knfogd'vL lrq lgdf{0f u/]sf] b]lvG5 .
sfg'gL kl/jt{g,
/fhgLlts kl/jt{g Ps 3f]if0ffn] ;Dej x'G5, ;f+:s[lts kl/jt{g ug{ Ps–b'O{ k':tfn]
;ª\3if{ ug'{k5{, kLl8t aGg'k5{ . of] /fDr], ;Gt], h]7L / sfG5Lsf Ifl0fs pT;fx,
of}g–pGdfb, cfF6 jf PsJolSt cleofgn] ;Dej 5}g . of] t nfdf] n8fOF xf] eGg]]
pkGof;df b]lvG5 .
o; pkGof;df
ljk/Ltlnª\uLaLr x'g] cfsif{0f, cf;lSt jf
cg'/lStnfO{ s'g} uDeL/ bfz{lgs /ª lbOPsf] 5}g . kfqx¿aLr lszf]/jodf cfpg]
of}gfsif{0f g} k|]dsf] klxnf] v'8\lsnf] b]lvG5 . /fDr] / h]7Lsf] k|]d ljz'4
zf/Ll/s cfsif{0f jf of}g]R5fn] lbg] cbDo ef]ssf] zdgsf] kl/0flt xf], xfdLsxfF
o:t} x'G5 . pkGof;df b]vfOg] k|]dsyfx¿ rfx] h]7L / /fDr]sf] xf];\, jf g'w] /
nfx'/]gLsf] xf];\ jf ;Gt] / sfG5Lsf] xf];\, s'g} æcfbz{Æ k|]d xf]Ogg\, hLjg
afFRg rflxg] ;fy kfpg / lbg Odfgbf/–;f]emf OR5fdf tL ;Lldt 5g\ . w]/}h;f] kfq
;/n, ;xof]uL, ;sf/fTds ;f]rsf, hLjgnfO{ dfof ug{], lhDd]bf/, Odfgbf/, v'nf /
:jfefljs b]lvG5g\ . pkGof;df xf]Dtfªsf] cfF;' au]sf] b]vfP klg Tof] stf au]sf]
5 :ki6 b]lvFb}g . hLjgnfO{ h:t} u/L o; pkGof;nfO{ klg b'MvfGts jf ;'vfGts eg]/
juL{s/0f ug{ sl7g k5{ .
n]vssf] efiff
‘8fpg 6' cy{’ cyf{t\ cToGt :jfefljs–Jofjxfl/s af]nrfnsf] 5 . k"jL{ kxf8sf]
ef]hk'/sf] xt'jfu9L /fO{–ax'n If]q xf] . /fO{dWo] klg afGtfjfx¿sf] hLjgsf] lrq
a9L 5n{ª\u sf]l/Psf] 5 pkGof;df .
pkGof;df k|o'St efiffn] :ki6 cf~rlnstf af]s]sf] b]lvG5 . ;+jfbdf ;j{q k|o'St of}ghlgt zAb clg lszf]/ tyf
o'jfx¿aLr rNg] pQfpnf k|;ª\un] o; k':tsdf ld7f; e/]sf] 5 / /fO{–lnDa"
hghLjgnfO{ glhsaf6 b]vfPsf] 5, t/ log} ckl/is[t ;+jfbn] s[ltnfO{ k|fl1s ax; /
ljBfnosf] kf7\o;fdu|L aGgdf c;lhnf] kfl/lbG5 .
o'jf n]vs /fh
afGtfjf cfkm\gf s'/f eGgdf jf syfleq ;Gb]z 3f]Ngdf ;xh / s'zn b]lvG5g\ .
cleJolStdf pgsf] efiff hLjGt 5, ;/n / ld7f;k"0f{ 5, z}nL ;j{yf gjLg / leGg
5, ljifoj:t'nfO{ oyfy{sf] w/ftndf cf]n{]/ ku{]Ng] Ifdtf 5, lrq0fdf
rdTsf/k"0f{ gofFkg jf lghTj 5 . ljifosf] rog ubf{ pgsf] uxg cWoog, lj:t[t
cg';Gwfg, n]vg–k'gn{]vgsf] clj>fGt d]xgtsf] kof{Kt rds b]lvG5 . /fh
afGtfjfsf] pkGof; æbdfO{ dfOnfÆ klxnf] s[lt xf] . klxnf] s[ltd} ljifout
kl/kSjtf, eflifs k|f~hntf / l;Fuf/k6f/ olt ultnf] :t/sf] 5 eg] pgsf] snd cem
ltvfl/g]5, cem ;zSt s[ltx¿ cfpg]5g\ eGg] ljZjf; ;xh} ug{ ;lsG5 . s[ltsf] ;kmntf
Pjd\ sndsf] cu|ultsf] z'esfdgf .
१०. अभ्यर्चन
xfdL lsg / s;sf] k"hf–cf/fwgf u5f{}F < xfdLn] k"hf–cr{gf sxfF,
slxn] / s;/L u/]df pQd xf]nf < oL k|Zg x/]s wfld{s–cfWoflTds dflg;sf] dgdf
cfpF5g\ . c?sf] dgdf klg cfpFbf xf]nfg\ t/ sljsf] dgdf rflxF lg/Gt/ cfO/xFbf
/x]5g\ . slj d'lSt kf]v/]nsf] sljtfs[lt ‘cEor{g’ xftdf k/]kl5 k|:6 yfxf eof] .
slj kf]v/]nn] @)*! ;fndf &( jif{ k'u]sf] pknIodf 5fg]sf &(
sljtfsf] ;'Gb/ ;ª\u|x xf] ‘cEor{g’ . o;df
pgn] b]zelSt, hjfgL, a'9\of}nL, /fhgLlt, k|s[lt, Ct', ls;fg, ;flxTo,
kl/jf/, gf/L cflb cg]s ljifodf snd rnfPsf 5g\ . ;'nlnt zAbn] k|To]s ljifonfO{
leGgfleGg} tl/sfn] t/ p:t} u/L ljleGg !* 5Gbdf l;Fuf/]sf 5g\ . >LdtL
sf}lznfb]jL kf]v/]nn] k|sflzt u/]sf] / dftflktfdf ;dlk{t of] sljtfs[lt efujt
lk|G6;{ 5fkfvfgf lj/f6gu/n] ;'Gb/ sn]j/ / /fd|f] sfutdf :t/Lo 5kfO ul/lbPsf] 5
.
O6x/Lsf gu/k|d'v x]ds0f{ kf}8]nsf] z'esfdgf / k|f=8f= b]jL g]kfnsf] ‘eJo
s[ltdflysf] ;Eo z'esfdgf’n] o; ;ª\u|xnfO{ plhNofPsf 5g\ . clg n]vsn] klg
cfkm\gf] dGtJo /fVt} cfkm\gf sljtfdf eGg vf]h]sf, eGg ;s]sf / eGg g;s]sf ;a}
ljifonfO{ To;df c6fPsf 5g\ .
k|f= 8f= b]jL g]kfn ;'?df n]vssf] ;ª\lIfKt kl/ro lbG5g\ / g]kfnL
sfJok/Dk/fdfly Ps ljxª\ud b[li6 /fV5g\ . 8f= g]kfn eG5g\– æzf:qLo 5Gbdf sljtf
n]Vg] k/Dk/fn] @)^) jif{sf] ofqf k"/f u/]/ oxfF;Dd cfOk'Ubf lgs}
7"nf] === ;kmntf xfl;n u/]sf] b]lvG5 .Æ
d]/f Ps hgf a8faf cfheGbf gAa] jif{cl3 adf{ hfg'eof] . pt}sL sGof pt}
lax] ug'{eof] . pxfFx?af6 d]/f bfO–lbbLx? hGdFb} cfP . bf];|f] ljZjo'4 eof] .
ef/t a]nfotaf6 6'lqmof], adf{ klg 6'lqmof], ;+;f/ 6'lqmof], w]/}yf]s eof] . tL
bfO–lbbLsf] lax]af/L pt} eof] . a8faf–a8\ofdf pt} laTg'eof] . s]xL bfOx?
a"9f eP/ jf /f]ufP/ pt} lat] . s]xL t elthfx? klg lat] . a8fafsf] xfFufsf
;a} bfO–efph", elthf–elthL, a'xf/L / kgflt–kgfltgf adf{df 5g\ . a8fafn]
pt}sf] gful/stf lng'ePsf] lyof], bfO–lbbLx?n] :jtM ad{]nL gful/stf kfpg'eof] .
elthf–elthL / efGhfefGhLx?n] gkfpg] s'/} ePg . gflt–gfltgf pt} 5g\ xfd|f .
kgflt–kgfltgf eO;s] pt} . ca ltgn] g]kfn kms{g sl7g 5, adf{ 5f8L cfpg ;Dej klg
b]lvFb}g . kms{]df g]kfnL gful/stf kfpg sl7g 5 . tL pt}sf] kl/j]zdf k"0f{tM
h]lnPsf 5g\, pt} /dfPsf 5g\, pt}sf] hLjg ;xh 5 pgLx?sf nflu ca . otfsf] ofb 5}g
s;}nfO{ .
lxGbL, pl8of, aª\ufnL, kGhfaL, xl/of0fjL, d/f7f, u'h/ftL, d}lynL,
ef]hk'/L cflb ef/tLo efiffn] ;+:s[t zf:qLo 5Gbk/Dk/fnfO{ Tofu]/ cfkm\g} 5Gb /
z}nLsf] lgdf{0f u/]/ cl3 a9]sf] ;of}F jif{ laTof] . ca ltgnfO{ kmsL{ ;+:s[t
zf:qLo 5Gbdf n]Vg ;lhnf] x'Fb}g . ;+:s[t zf:qLo 5Gbk/Dk/fsf] Psdfq xsbf/ xfdL
g]kfnLefifL ePsf 5f}F . ;a} ck'tfnL xfd|f] Psnf}6L . o; ;DklQsf] ;+/If0f–hu]gf{
/ ljsf;–lj:tf/ ug{] xs xfd|f], bfloTj xfd|f], cj;/ xfd|f] . xfd|f] dfq . h;/L
d]/f a8fafsf ;Gtfgn] ca k}t[s ;DklQdf xs vf]Hg oxfF cfpg] af6f] aGb eO;s]sf] 5,
p;}u/L 5Gb–k/Dk/f Tofu]/ hfg]x?n] ca k}}t[s xs u'dfO;s]sf 5g\ .
of] cd"No wgsf] ;+/If0fdf sl:;P/ nfu]sf ;of}F g]kfnL sljdWo] k|v/,
uDeL/, s'zn / cUnf slj x'g\ d'lSt kf]v/]n .
c;L jif{sf] pd]/df klg logsf] ;lqmotf b]Vtf xfd|f] efiffsf] efUo–eljio/]vf
:ki6 / ;'Gb/ 5 eg]/ Psbd 9'Ss nfU5 .
slj d'lSt kf]v/]n p;f] t h'g;'s} zf:qLo 5Gbdf zAb, efj / ljrf/
v]nfpg dflx/ 5g\, t/ dnfO{ pgsf dflngL,
;|Uw/f, cg'i6'k\, zfb"{nljqmLl8t, dGbfqmfGtf, lzvl/0fL, j;Gtltnsf / e'hª\uk|oft
5Gbsf sljtf w]/} dL7f nfU5g\ . logsf] jfl0f{s 5Gbdf dfq xf]Og, dflqs / uLtL
5Gbdf klg snd plQs} rN5 . pbfx/0fsf nflu dflngL 5Gbdf u'FlyPsf] pgsf] k|yd
sljtfsf] Ps Znf]s x]/f}F M
;'/u0f lgt u5{g\
cr{gf elSt;fy
lz/ gog em'sfO{
/flq ;GWof k|eft
k|ltlbg s?0ffsL
d"lt{ ;Dem]/ dftf
s';'dsln r9fPF ufpFb}
lbJo ufyf .. -;/:jtL jGbgf, k[=!_
sljn] @)&( ;fndf k|yd sljtf;ª\u|x æcg'e"ltÆ df ** sljtf ;d]6]sf
lyP . To;df ;d]l6Psf ljifo / o;df c6fPsf ljifo nueu p:t} eP klg k|:t'ltsf]
z}nL, sljtfsf cfofd, cg'ejsf] ;3gtf o;df cem a9L nfU5 . zfb"{nljqmL8t
5Gbdf n]lvPsf] kl/kSjtfsf] csf{] sljtfsf] c+z x]/f}F M
afF8\b} 5f} ;'vsf
cgGt nx/L nIdL agL ;j{bf
xf} xfd|f 3/sL
ck"j{ uxgf b]jL :jod\ gd{bf .
ltd|f] of}jg kmlqmFbf]
5 clxn] h:tf] 5 ;f}bfldgL
aQLt'No k|sflznf]
ag ;w}F d]/L ltdL gfltgL .. -gfltgLk|lt, k[= %^_
ca cGTodf pgsf] sljtf–;ª\u|xs} gfd h'/fpg of]Uo ;|Uw/f 5Gbsf] sljtf
æcEor{gÆ sf] rf}yf] Znf]s x]/f}F M
d]rL, sf];L / sfnL 5ª5ª 5x/f aUb5g\ of] w/fdf
efsf xfN5g\ /dfO{ gj jo o'jtL v]taf/L u/fdf .
xfd|f o:tf ldn]sf k|s[lt s[t ;a} lbJo zf]ef a9fO{
rDs]sf 5g\ k|eftL /lj klg logdf cr{gf ug{nfO{ .. -cEor{g, k[= !)^_
k|f= 8f= b]jL g]kfnn] n]v]sf] e"ldsfTds–;dLIffTds cfn]vn] s[ltsf] k"/f kl/ro lbPsf] 5 . jl/i7
k|frfo{ n]vgfy l3ld/]sf] afO6 eG5– æd'lStgfy kf]v/]n g]kfnL 5Gb–sljtfsf pTs[i6
slj x'g\ .Æ d}n] yk eGg'kg{] s]xL 5}g . of] ;ª\u|x k9]kl5 @))# ;fndf
;ª\v'jf;efsf] vfFbaf/Ldf hGd]/ hLjge/ cWofkg k];fdf nfu]sf sljsf] a'9\of}nL cem
l;h{gzLn, /ª\uLg, 36gfk"0f{ / ljrf/f]Q]hs z}nLdf lat]sf] b]Vg ;lsG5 .
sljnfO{ w]/} z'esfdgf 5, awfO{ 5 .
s[lt McEor{g
ljwf M sljtf
k|sfzs M sf}lznfb]jL kf]v/]n
;+:s/0f M k|yd -@)*!, !))) k|lt_
d'b|s M efujt lk|G6;{ 5fkfvfgf
k[i7 ;ª\Vof !!@±!^
d"No M ? #)).–
No comments:
Post a Comment